phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh sóc sơn

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNGăI HCăTHNGăLONG
o0o


KHÓA LUN TT NGHIP

 TÀI:
PHÁT TRIN HOTăNG THANH TOÁN
KHÔNG DÙNG TIN MT TI NGÂN HÀNG NÔNG
NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN
CHIăNHỄNHăSịCăSN


SINH VIÊN THC HIN
: NGUYN HÀ MY
MÃ SINH VIÊN
: A18547
CHUYÊN NGÀNH
: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG



HÀ NI - 2014

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNGăI HCăTHNGăLONG
o0o

KHÓA LUN TT NGHIP

 TÀI:
PHÁT TRIN HOTăNG THANH TOÁN
KHÔNG DÙNG TIN MT TI NGÂN HÀNG NÔNG
NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN
CHIăNHỄNHăSịCăSN

Gingăviênăhng dn
: ThS.Nguyn Th Tuyt
Sinh viên thc hin
: Nguyn Hà My
Mã sinh viên
: A18547
Chuyên ngành
: Tài chính ngân hàng



HÀ NI - 2014
Thang Long University Library

LI CMăN
 hoàn thin đ tài này, em đã nhn đc s giúp đ rt nhiu ca bn bè và
thy cô. c bit, em xin t lòng cm n sâu sc nht đn các anh ch, cô chú trong
Chi nhánh NHNN&PTNT Sóc Sn đã giúp em hoàn thành tt nhim v đc giao.
Em xin chân thành cm n THS.Nguyn Th Tuyt, ngi đã hng dn, ch bo
em tn tình trong sut quá trình em hoàn thành khóa lun tt nghip này.
Xin chân thành cmăn!

LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca tôi, có s h tr t ging viên
ThS.Nguyn Th Tuyt. Các ni dung nghiên cu và kt qu trong đ tài này là hoàn
toàn trung thc. Nhng s liu trong bng biu phc v cho vic phân tích, nhn xét,
đánh giá đc chính tác gi thu thp t các ngun khác nhau có ghi trong phn tài liu
tham kho.
Nu phát hin có bt kì s gian ln nào tôi xin hoàn toàn chu trách nhim trc
Hi đng, cng nh kt qu khóa lun tt nghip ca mình.



Sinh viên thc hin


Nguyn Hà My

Thang Long University Library

MC LC
CHNGă1: Tng quan v hotăđng thanh toán không dùng tin mt 1
1.1. Khái quát v hotăđng thanh toán không dùng tin mt tiăngơnăhƠngăthngămi 1
1.1.1. Lch s ra đi ca hot đng thanh toán không dùng tin mt 1
1.1.2. Khái nim thanh toán không dùng tin mt 1
1.1.3. c đim ca thanh toán không dùng tin mt 2
1.1.4. Vai trò ca hình thc thanh toán không dùng tin mt 3
1.1.5. iu kin đ khách hàng tham gia và hot đng thanh toán không dùng tin
mt ti ngân hàng thng mi 5
1.1.5.1. Nhng yêu cu đi vi các ch th khi m tài khon thanh toán 5
1.1.5.2.Quyn và ngha v ca Ngân hàng và khách hàng s dng dch v thanh

toán 6
1.2. Các hình thc thanh toán không dùng tin mt tiăNgơnăhƠngăthngămi 7
1.2.1. Thanh toán bng séc 7
1.2.2. Thanh toán bng th 10
1.2.3. Thanh toán bng y nhim thu (UNT) 11
1.2.4. Thanh toán bng y nhim chi (UNC) 13
1.2.5. Thanh toán bng th tín ếng L/C 15
1.3. Mt s hình thcăthanhătoánăvíăđin t ti Vit Nam 17
1.3.1. Cng ví đin t VnMart 18
1.3.2. Ví đin t Mono trc tuyn 18
1.3.3. Ví đin t BIDV – VnMart 19
1.4. Phát trin hotăđng thanh toán không dùng tin mt ti các NHTM 20
1.4.1. Khái nim v phát trin thanh toán không dùng tin mt 20
1.4.2. Các tiêu chí phn ánh s phát trin ca hot đng thanh toán không dùng
tin mt 20
1.4.2.1. Ch tiêu đnh tính 21
1.4.2.2. Ch tiêu đnh lng 22
1.4.2.3. C cu thanh toán không dùng tin mt 24

1.5. Các nhân t nhăhngăđn phát trin hotăđng thanh toán không dùng tin mt
tiăNgơnăhƠngăthngămi 25
1.5.1. Các nhân t ch quan 25
1.5.1.1. Công ngh ngân hàng 25
1.5.1.2. Mng li thanh toán 25
1.5.1.3. Nhân t con ngi 25
1.5.1.4. Chính sách, chin lc kinh doanh ca ngân hàng 26
1.5.1.5. Môi trng Marketing 26
1.5.2. Các nhân t khách quan 26
1.5.2.1. Môi trng kinh t-xã hi 26
1.5.2.2. Môi trng pháp lý 27

1.5.2.3. Môi trng khoa hc công ngh 28
CHNGă2:thc trng v hotăđng thanh toán không dùng tin mt ti Ngân
hàng nông nghip và phát trinănôngăthônăChiănhánhăSócăSn 30
2.1. Khái quát v Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn Chi nhánh Sóc
Sn 30
2.1.1. ôi nét v Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn Chi nhánh Sóc
Sn (NHNN&PTNT Sóc Sn) 30
2.1.2. C cu t chc b máy hot đng ca Chi nhánh NHNN&PTNT Sóc Sn 31
2.1.3. Khái quát tình hình hot đng kinh doanh ti Ngân hàng Nông nghip và
Phát trin Nông thôn Chi nhánh Sóc Sn 32
2.1.3.1. Tình hình huy đng vn 32
2.1.3.2. Tình hình s dng vn 35
2.1.3.3. Kt qu kinh doanh 36
2.2. Thc trng hotăđng thanh toán không dùng tin mtăđangăđc áp dng ti
NHNN&PTNT Chi nhánhăSócăSn 38
2.2.1. Phng thc và các hình thc thanh toán không dùng tin mt đang đc áp
dng ti NHNN&PTNT Chi nhánh Sóc Sn 38
2.2.2. Thc trng phát trin hot đng thanh toán không dùng tin mt ti Chi
nhánh NHNN&PTNT Sóc Sn 43
2.2.2.1. Thanh toán bng séc 43
Thang Long University Library

2.2.2.2. Thanh toán bng UNC 47
2.2.2.3. Thanh toán bng th tín dng L/C 49
2.2.2.4. Thanh toán bng UNT 50
2.2.2.5. Thanh toán bng th ngân hàng 53
2.2.2.6. Thanh toán bng ví đin t 55
2.2.2.7. Thu nhp ca ngân hàng 55
2.3. ánhă giáă thcă trngă chtă lngă thanhă toánă khôngă dùngă tină mtă tiă Chiă
nhánhăNgơnăhƠngănôngănghipăvƠăPhátătrinănôngăthônăSócăSn 58

2.3.1. Kt qu đt đc 58
2.3.2. Mt s tn ti 59
2.3.3. Nguyên nhân ca nhng khó khn và tn ti 60
2.3.3.1. Nguyên nhân ch quan 60
2.3.3.2. Nguyên nhân khách quan 62
CHNGă3:MT S GII PHÁP NHM PHÁT TRIN HOTă NG
THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIN MT TI CHI NHÁNH NHNN&PTNT
SịCăSN 64
3.1. McătiêuăvƠăphngăhng phát trin thanh toán không dùng tin mt trong
10ănmă(t nmă2011ăđnănmă2020) 64
3.2. Gii pháp phát trin hotă đng thanh toán không dùng tin mt qua Chi
nhánhăNHNN&PTNTăSócăSn 65
3.2.1. Tng cng hot đng Marketing ngân hàng 65
3.2.2. Ci tin và hoàn thin các hình thc thanh toán 67
3.2.3. Hin đi hóa c s h tng và công ngh x lý thanh toán 70
3.2.3.1. Hin đi hóa c s h tng ca ngân hàng 71
3.2.3.2. Áp dng nhng công ngh x lý thanh toán hin đi 71
3.2.4. ào to ngun nhân lc cho h thng thanh toán không dùng tin mt 72
3.3. Mt s kin ngh vi các ban ngành liên quan 73
3.3.1. Vi Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn Vit Nam 73
3.3.2. Vi Ngân hàng nhà nc 73
3.3.2.1. Tng bc hoàn thin h thng thanh toán 73

3.3.2.2. Tip tc hoàn thin môi trng pháp lý 74
3.3.3. Kin ngh vi Chính ph và các ban ngành có liên quan 74


Thang Long University Library

DANH MC VIT TT

Ký hiu vit tt
Tênăđyăđ
NHNN
Ngân hàng nhà nc
TCTD
T chc tín dng
BCTC
Báo cáo tài chính
UNT
y nhim thu
UNC
y nhim chi
NHNN&PTNT
Ngân hàng Nông nghip và Phát trin
nông thôn
NHTM
Ngân hàng thng mi
NH
Ngân hàng
TK
Tài khon
KDTM
Không dùng tin mt
TT
Thanh toán
PGD
Phòng giao dch

DANH MC CÁC BNG BIU, HÌNH V,ă TH
Săđ 1.1: Thanh toán cùng mt t chc cung ng dch v 9
Săđ 1.2: Thanh toán khác t chc cung ng dch v thanh toán 9
Săđ 1.3: Qui trình thanh toán th 11
Să đ 1.4:ă Trng hp khách hàng m cùng mt h thng cung ng dch v
thanh toán 12
Săđ 1.5:ăTrng hp khách hàng m TK thanh toán không cùng mt t chc
cung ng dch v thanh toán 13
Săđ 1.6:ăTrng hp thanh toán cùng h thng cung ng dch v thanh toán . 14
Săđ 1.7:ăTrng hp thanh toán khác h thng cung ng dch v 15
Săđ 1.8: Qui trình thanh toán L/C 16
Săđ 1.9:ăCăcu t chc b máy hotăđng caăNHNN&PTNTăSócăSn 31
Bngă2.1:ăTìnhăhìnhăhuyăđng vnătrongăgiaiăđon 2011,2012,2013 33
Bng 2.2: Tình hình s dng vnăgiaiăđon 2011-2013 35
Bng 2.3: Kt qu kinhădoanhăquaăcácănm 36
Bng 2.4: Tình hình thanh toán tiăNHNN&PTNTăSócăSn 39
Bngă2.5:ăXuăhng binăđng ca thanh toán không dùng tin mt 41
Bng 2.6: Doanh s thanh toán các hình thc TTKDTM ti Chi nhánh 42
Bng 2.7: S món thanh toán bng séc 45
Bng 2.8: Doanh s thanh toán bng séc 46
Bng 2.9: Biu phí thanh thanh toán dch v ti NHNN&PTNT chi nhánh Sóc
Sn 56
Bng 2.10: Thu nhp t hotăđng thanh toán không dùng tin mt 57
Biuăđ 2.1: Kt qu kinh doanh 37
Biuăđ 2.2: Thanh toán bng UNC 48
Biuăđ 2.3: Thanh toán bng UNT 51
Biuăđ 2.4: So sánh s món thanh toán gia UNC và UNT 52
Biuăđ 2.5: So sánh v doanh s thanh toán gia UNC và UNT 52
Biuăđ 2.6: Thanh toán bng th ngân hàng 54

Thang Long University Library

LI M U
1. Lý do chnăđ tài
Trong bi cnh nn kinh t hin nay, NHTM đóng góp mt vai trò ht sc quan
trng đi vi nn kinh t Vit Nam. NHTM chính là “trái tim” ca nn kinh t, đm
nhn vai trò gi cho “mch máu” (dòng vn) ca nn kinh t đc lu thông, đó là
tình trng sc khe ca nn kinh t. Bt kì mt quc gia phát trin nào cng cn phi
có h thng ngân hàng vng mnh. Trong nhng nm gn đây, ta có th thy tuy nn
kinh t Vit Nam đang chu s khng hong t nn kinh t toàn cu, h thng ngân
hàng Vit Nam không phát trin mnh nh nhng nm 2006, 2007 nhng nó vn đang
ngày càng hoàn thin v h thng, nâng cao kh nng tài chính, ngun nhân lc, công
ngh và cht lng dch v nhm cht lng dch v nhm hng ti mt h thng
ngân hàng vng mnh.
Mt trong nhng vn đ cn quan tâm hin nay là cuc “chy đua” ca các ngân
hàng trong công cuc đy nhanh tin đ hin đi hóa công ngh nhm đáp ng nhu cu
ngày càng cao ca th trng. Thanh toán không dùng tin mt là mt phn quan trng
không th thiu đòi hi các ngân hàng phi đ ra các gii pháp nhm tng bc nâng
cao hot đng thanh toán không dùng tin mt ti đn v mình. Chính vì th, tôi la chn
nghiên cu khóa lun vi đ tài: “Phát trin hot đng thanh toán không dùng tin
mt ti Ngân hàng nông nghip và Phát trin nông thôn Chi nhánh Sóc Sn” vi
hy vng s cung cp cái nhìn tng quan v thc trng thanh toán không dùng tin mt
ti đa bàn mà Chi nhánh NHNN&PTNT Sóc Sn qun lý nói riêng và ti đa bàn các
ngân hàng thng mi nói chung đang qun lý hin nay. T đó, phân tích nguyên nhân
đng thi đ ra gii pháp phát trin dch v này.
2. Mc tiêu nghiên cuăđ tài:
Mc tiêu nghiên cu ca khóa lun bao gm:

 Làm rõ c s lý thuyt v thanh toán không dùng tin mt ti Ngân hàng
thng mi
 Phân tích, đánh giá hot đng thanh toán không dùng tin mt ti Ngân hàng
Nông nghip và Phát trin nông thôn Chi nhánh Sóc Sn
 T đó, đa ra các gii pháp, kin ngh đ phát trin hot đng thanh toán không
dùng tin mt ti Chi nhánh


3. Phngăphápănghiênăcu
Có rt nhiu phng pháp nghiên cu đc đ ra, tuy nhiên trong đ tài nghiên
cu này, tác gi s dng phng pháp thng kê, so sánh, phân tích và tng hp đ đa
ra nhng kt lun theo mc tiêu, nhim v đ ra.
T vic thng kê và thu thp đc các d liu t các phòng ban ca Chi nhánh,
tác gi phân tích cn k tng vn đ, t đó ch ra nhng mt tích cc và tiêu cc vn
còn tn ti trong chi nhánh. Cui cùng, tác gi s tng hp li tt c các vn đ còn tn
ti và đa ra các gii pháp đ khc phc nhng tn ti y.
4. iătng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu trong đ tài này là hot đng thanh toán không dùng tin
mt ti Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn Chi nhánh Sóc Sn.
Phm vi nghiên cu: phân tích, đánh giá s phát trin ca hot đng thanh toán
không dùng tin mt ti NHNN&PTNT Chi nhánh Sóc Sn giai đon 2011-2013.
5. Kt cu
 tài: ắPhátătrin hotăđng thanh toán không dùng tin mt ti Ngân hàng
Nông nghip và Phát trinăNôngăthônăChiănhánhăSócăSnẰ hi vng s có mt cái
nhìn tng quát v thc trng thanh toán không dùng tin mt ti NHNN&PTNT Chi
nhánh Sóc Sn nói riêng và các NHTM nói chung, đ t đó đa ra các nguyên nhân
cng nh các gii pháp nhm phát trin hot đng thanh toán không dùng tin mt.
Ngoài li m đu và kt lun, kt cu ca khóa lun đc chia làm 3 chng:
Chng 1: Tng quan v hot đng thanh toán không dùng tin mt ti ngân
hàng thng mi

Chng 2: Thc trng v phát trin hot đng thanh toán không dùng tin
mt ti Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn Chi nhánh Sóc Sn
Chng 3: Gii pháp nhm phát trin hot đng thanh toán không dùng tin
mt ti Ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông thôn Chi nhánh Sóc Sn
Thang Long University Library

1

CHNGă1: TNG QUAN V HOTăNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG
TIN MT
1.1. Khái quát v hotăđng thanh toán không dùng tin mt tiăngơnăhƠngăthngămi
1.1.1. Lch s ra đi ca hot đng thanh toán không dùng tin mt
Trong xã hi loài ngi, nu còn sn xut hàng hoá và lu thông hàng hoá, thì s
tn ti ca mi quan h Tin – Hàng là mt tt yu khách quan. ó là mi quan h
bin chng, tác đng ln nhau.
Theo tin trình lch s hình thành tin t, đng tin đã có nhng bc phát trin
t thp đn cao. Trong nn kinh t t cung t cp, do nhu cu còn rt đn gin, con
ngi t sn xut đc nhng gì mình cn và do đó h không có nhu cu trao đi. Khi
xã hi phát trin và m rng hn, h thy rng mình không th t sn xut mi th mà
mình cn do nhiu lý do, lúc này nhu cu trao đi xut hin và vn đ là trao đi nh
th nào. Vn đ trùng lp nhu cu xut hin. Nhng không phi lúc nào và  đâu cng
có s trùng lp nhu cu. Mun trao đi đc hàng hoá ngi ta ngh ti mt hàng hoá
mà nhiu ngi cùng cn, đó là vt đng ra làm vt ngang giá chung – hình thc đu
tiên ca tin t. Lúc đu vt ngang giá chung rt đn gin, nó có th là v sò, v hn
hay con bò, ming đng…Do yêu cu thun tin trong trao đi ngi ta thy rng cn
phi có vt ngang giá chung d vn chuyn, d chia nh, không hao mòn và có th tích
tr dùng cho sau này. Con ngi đã chuyn sang dùng vàng là phng tin thanh toán.
Sn sut hàng hoá ngày càng phát trin, hàng hoá đa vào lu thông càng nhiu,
đòi hi phi có thêm lng tin đa vào thêm đáp ng nhu cu ca hàng hoá đa vào
lu thông. Hn na ngi ta thy rng trong mua bán chu, t giy ghi n cng có giá

tr nh tin vy. Tin giy ra đi và nó đã giúp cho vic trao đi hàng hoá din ra
thun li hn rt nhiu.
Nhng sn xut không ngng phát trin, khi lng tin đa vào lu thông ngay
mt ln, đc bit là khi có lm phát. Tin giy bc l nhng hn ch nht đnh nh: chi
phí in n, bo qun, tin gi, kim đm…Hn na trong nn kinh t phát trin nh
ngày nay khi lng tin trong mt giao dch là rt ln, nu thanh toán bng tin mt
thì rõ ràng là bt tin. Nh vy đòi hi phi có phng thc thanh toán mi u vit
hn khc phc đc nhng hn ch trên, phù hp vi mt giai đon phát trin kinh t
mi. Thanh toán không dùng tin mt xut hin nh mt tt yu, th hin bc phát
trin và hoàn thin  đnh cao ca lch s phát trin ca tin t.
1.1.2. Khái nim thanh toán không dùng tin mt
Thanh toán không dùng tin mt là nghip v chi tr tin hàng hóa và các khon
thanh toán khác trong nn kinh t đc thc hin bng cách trích tài khon trong h

2

thng cung ng dch v thanh toán (gi chung là ngân hàng) mà không s dng tin
mt đ thanh toán.
Nh vy, thanh toán không dùng tin mt là nghip v trung gian ca ngân hàng.
Ngân hàng ch thc hin thanh toán khi có lnh ca ch tài khon, bao gm các t
chc kinh t, đn v cá nhân m tài khon ti Ngân hàng.
Thanh toán không dùng tin mt bao gm có 4 bên:
 Bên mua hàng hay nhn dch v cung ng
 Ngân hàng phc v bên mua, tc là Ngân hàng ni đn v mua m tài khon giao dch
 Bên bán, tc là bên cung ng dch v và hàng hóa
 Ngân hàng phc v bên bán, tc là ngân hàng ni đn v bán m tài khon giao dch
1.1.3. c đim ca thanh toán không dùng tin mt
S vn đng ca tin t đc lp vi s vn đng ca vt t hàng hóa c v không
gian ln thi gian. Vic giao hàng đc tin hành  ni này, trong thi gian này nhng
thanh toán có th đc thc hin  ni khác, vào khong thi gian khác. ây là đc

đim thanh toán ca thanh toán không dùng tin mt, đc bit th hin rõ trong các
hot đng thanh toán quc t.
Thanh toán không dùng tin mt ngha là không có s xut hin ca tin mt
trong thanh toán, tin mt ch hin din trong s sách, chng t k toán.  làm đc
nh vy, bt buc các bên tham gia thanh toán phi có tài khon ti ngân hàng đ tham
gia giao dch.
Nh vy, vai trò ca ngân hàng trong thanh toán không dùng tin mt là vô cùng
quan trng, ngân hàng là mt khâu trung gian trong vic thanh toán thông qua lnh
chuyn tin ca các bên tham gia. Nu ngân hàng làm tt vai trò ca mình thì vic hot
đng thanh toán không dùng tin mt ca ngân hàng s phát trin mnh m và ngc li.
Chính vì th, thanh toán không dùng tin mt có mt s u đim to ln nh:
 Không có s hin din ca tin mt nên s tit kim đc lng tin mt trong
lu thông, tit kim đc chi phí phát hành, bo qun, thay th tin mi, tin d b mt
cp, tin gi…
 Tit kim đc chi phí giao dch do không phi mang theo lng tin mt ln
khi thanh toán và an toàn cho ngi cm tin. Ngân hàng s chuyn tin khi khách
hàng có yêu cu. Phí giao dch này rt thp.
Thang Long University Library

3

 Khi các bên tham gia thanh toán bt buc các bên tham gia thanh toán phi có
tài khon và gi tin trong tài khon, chính vì th lng tin ct tr trong dân c s
gim đi làm tng kh nng thanh toán trong NHTM.
 Mt khác, khi giao dch qua ngân hàng thì Ngân hàng có th kim soát đc
ngun tin, lng tin, làm tng tính minh bch ca các giao dch và hn ch nn
“ra tin”.
1.1.4. Vai trò ca hình thc thanh toán không dùng tin mt
Thanh toán không dùng tin mt đã to ra nhng thun li to ln đi vi toàn xã
hi, thúc đy nn kinh t phát trin nh nhng u đim vt tri ca nó so vi thanh

toán dùng tin mt. Thanh toán không dùng tin mt ngày càng đóng góp vai trò quan
trng trong hot đng ca nn kinh t th trng.
Th nht, đi vi nn kinh t.
Thanh toán không dùng tin mt giúp thúc đy nhanh tc đ thanh toán, tc đ
chu chuyn vn đc rút ngn, chu kì sn xut, đy nhanh quá trình tái sn xut và tác
đng trc tip đn toàn b nn kinh t quc dân. Nó đc coi là khâu đu tiên và cng
là khâu cui cùng trong quá trình sn xut và liên quan đn toàn b lnh vc lu thông
hàng hóa, tin t ca các t chc, cá nhân trong xã hi. ng thi, thanh toán không
dùng tin mt cng góp phn m rng các quan h kinh t khác trong xã hi. Do đó,
thanh toán không dùng tin mt có vai trò rt to ln đi vi nn kinh t, đc bit là vi
nn kinh t th trng nh hin nay.
Th hai, đi vi ngân hàng.
Cung cp dch v thanh toán không dùng tin mt cho khách hàng và nn kinh t
to điu kin cho ngân hàng gia tng thêm thu nhp t vic thu phí dch v. T đó thay
đi c cu thu nhp trong tng thu nhp, nâng cao kh nng tài chính, kh nng cnh
tranh và to s phát trin bn vng.
Hot đng thanh toán không dùng tin mt mang li hiu qu kinh t to ln cho
các NHTM, nh vic khai thác và s dng linh hot ngun vn tin gi thanh toán ca
các t chc kinh t và cá nhân trên tài khon tin gi thanh toán. ng thi, kích thích
các hot đng dch v ngân hàng liên quan phát trin nh: dch v th, dch v chuyn
tin đin t, thanh toán trc tuyn. ây cng chính là điu kin đ thu hút, hp dn
khách hàng quan h vi ngân hàng.
Thông qua hot đng thanh toán không dùng tin mt, ngân hàng nm đc
nhng thông tin v tình hình thanh toán, hot đng ca khách hàng, là nhng thông tin
có Ủ ngha quan trng đi vi hot đng tín dng.

4

Th ba, đi vi khách hàng.
Thanh toán qua ngân hàng mang li li ích to ln cho khách hàng, nh vic tng

nhanh tc đ chu chuyn vn, tit kim đc các chi phí phát sinh (chi phí vn
chuyn, chi phí kim đm…) t đó gim chi phí đu vào, h giá thành sn phm, nâng
cao hiu qu kinh doanh.
S dng các hình thc thanh toán không dùng tin mt bo đm tin li, nhanh
chóng, chính xác, an toàn và bo mt cho khách hàng. c bit, trong giai đon hin
nay, khi mc đ ng dng công ngh thông tin ca các NHTM trong hot đng thanh
toán ngày càng cao, c th: ch bng mt lnh ca ch tài khon, mt giao dch có th
thc hin đc ngay không k không gian và đa đim giao dch nh công ngh mng,
công ngh chuyn tin đin t và công ngh online. ây là tin ích thanh toán nói
chung và thanh toán không dùng tin mt nói riêng trong ng dng công ngh thông
tin hin nay.
S đa dng hóa các sn phm, dch v ngân hàng trong hot đng thanh toán
(nht là các loi th ngân hàng), to điu kin cho khách hàng có nhiu s chn la
trong vic s dng các dch v sao cho có li nht: tin ích và chi phí giao dch thp.
i vi khách hàng là doanh nghip, thanh toán không dùng tin mt s đy
nhanh tc đ thanh toán, tc đ luân chuyn vn và quá trình sn xut trong hot đng
kinh doanh, đm bo an toàn v vn và tài sn, tránh đc ri ro.
Th t, đi vi xã hi.
Trong lnh vc lu thông tin t, thanh toán không dùng tin mt góp phn làm
gim thp t trng tin mt lu thông, do đó tit kim đc chi phí lu thông trong xã
hi. Mt khác, thanh toán không dùng tin mt to điu kin cho các TCTD khai thác
tt chc nng trung gian thanh toán, thc hin quá trình chu chuyn tin t cho nn
kinh t, khai thác và s dng ngun vn trong nn kinh t; to điu kin cho quá trình
sn xut kinh doanh đc tin hành trôi chy, nhp nhàng, thúc đy đng vn luân
chuyn nhanh chóng, góp phn đy nhanh tc đ sn xut, luân chuyn hàng hóa.
Thanh toán không dùng tin mt cng góp phn hn ch nn tin gi, nn ra
tin, trm cp, la đo; to thói quen thanh toán và s dng các dch v ngân hàng ca
ngi dân, to môi trng thanh toán vn minh, lch s, thun tin và nhanh chóng.
Thang Long University Library

5

1.1.5. iu kin đ khách hàng tham gia và hot đng thanh toán không dùng tin
mt ti ngân hàng thng mi
1.1.5.1. Nhng yêu cu đi vi các ch th khi m tài khon thanh toán
Trc ht, các ch th tham gia giao dch m tài khon thanh toán phi có nng
lc hành vi dân s. H phi chng minh nng lc pháp lut và nng lc hành vi ca
mình thông qua quyt đnh thành lp và giy chng nhn đng kỦ kinh doanh, quyt
đnh b nhim ch tài khon và k toán trng (đi vi t chc) hoc chng minh th
nhân dân (đi vi cá nhân)… C th là:
i vi khách hàng là doanh nghip, c quan, t chc, đoàn th
i vi các khách hàng là doanh nghip, c quan, t chc, đoàn th, các đn v
v trang phi gi cho ngân hàng, ni m tài khon nhng giy t sau:
 Giy đng kí m tài khon do ch tài khon kí tên, đóng du trong đó ghi rõ các
ni dung sau:
 Tên đn v
 H và tên ch tài khon
 a ch giao dch ca đn v
 S, ngày, tháng, nm, ni cp Chng minh th nhân dân ca ch tài khon
 Tên ngân hàng ni m tài khon
 Bn đng kí mu du và ch kí đ giao dch vi ngân hàng bao gm:
 Ch kí ca ch tài khon và nhng ngi đc y quyn kí thay ch tài
khon trên các giy t thanh toán giao dch vi ngân hàng (ch kí th nht)
 Ch kí ca k toán trng và nhng ngi đc y quyn kí thay k
toán trng (ch kí th 2)
 Mu du ca đn v
 Các vn bn chng minh t cách pháp nhân ca đn v cng nh quyt đnh
thành lp đn v, giy phép thành lp doanh nghip, quyt đnh b nhim tng giám
đc, giám đc, th trng đn v…(nu là bn sao phi có chng nhn ca công chc
nhà nc).

i vi khách hàng là cá nhân
i vi khách hàng là cá nhân do ngi xin m tài khon kí tên, trong đó ghi rõ:
 H và tên ch tài khon
 a ch giao dch ca ch tài khon

6

 S, ngày, tháng, nm, ni cp Chng minh th nhân dân ca ch tài khon
 Tên ngân hàng ni m tài khon
 Bn đng kí mu ch kí ca ch tài khon đ giao dch vi ngân hàng ni m
tài khon
Khi nhn đc giy t đng kí, xác minh điu kin m tài khon, ngân hàng s
tr li đng ý hoc t chi m tài khon bng vn bn. Trong trng hp ngân hàng
đng ý m tài khon, h s đng kí m tài khon ca khách hàng s đc chuyn cho
b phn chc nng ca ngân hàng làm th tc và tài khon và thông báo s hiu tài
khon cng nh thi gian bt đu có hiu lc ca tài khon cho khách hàng bit đ
giao dch. K t thi đim tài khon thanh toán bt đu có hiu lc, quyn và ngha v
ca các bên liên quan s phát sinh. Trên c s hp đng tài khon thanh toán mà các
bên đã giao kt, các bên có trách nhim thc nghiêm chnh quyn và ngha v ca
mình nh cam kt.
1.1.5.2. Quyn và ngha v ca Ngân hàng và khách hàng s dng dch v thanh toán
a. Khách hàng bên tr tin
Ngi s dng dch v thanh toán đc la chn và s dng các dch v thanh
toán do t chc cung ng dch v thanh toán cung cp phù hp vi qui đnh ca pháp lut.
Ch tài khon phi đm bo có đ tin trên tài khon thanh toán ti thi đim mà
giao dch thanh toán phi đc thc hin thanh toán mà ch tài khon đã lp, hoc
theo tha thun gia ch tài khon và t chc cung ng dch v thanh toán.
Ch tài khon phi chu trách nhim hoàn toàn v vic chi tr s tin trên tài
khon tin gi ca mình. Nu không thc hin đúng theo nguyên tc qui đnh thì ch
tài khon phi chu pht theo qui đnh ca NHNN, TCTD. Thc hin đy đ, đúng các

qui đnh v m và s dng tài khon, giy t thanh toán theo mu do ngân hàng qui
đnh. Các chng t np vào ngân hàng đu phi lp theo mu in sn do ngân hàng in
n nhng bán. Khi lp chng t phi ghi chép đy đ các yu t, ch kí và con du
đóng trên chng t phi đúng vi ch kí và con du đã đng kí ti ngân hàng.
Mi trng hp vi phm k lut thanh toán, qun lí giy t thanh toán không cht
ch b k gian li dng, ch tài khon phi chu trách nhim hoàn toàn v mi thit hi
do đn v gây ra.
Khi thanh toán qua t chc cung ng dch v thanh toán, ngi s dng dch v
thanh toán (gi là khách hàng) phi tuân th theo nhng qui đnh và hng dn ca t
chc cung ng dch v thanh toán v vic lp chng t thanh toán, phng thc np,
lnh tin  t chc cung ng dch v thanh toán.
Thang Long University Library

7

b. n v bên bán (bên th hng)
Thông thng ch áp dng vi trng hp s dng hình thc UNT. Bên th
hng phi giao hàng đy đ theo qui đnh ca hp đng đã kí kt, lp giy đòi tin
theo đúng th thc đã tha thun ghi trong hp đng, kim soát cht ch các chng t
và np chng t thanh toán vào ngân hàng phc v mình đúng thi gian qui đnh. Nu
vi phm mt trong các điu khon ghi trong hp đng v chng t đu không có giá tr
thanh toán.
c. i vi ngân hàng
T chc cung ng dch v thanh toán (gi tt là ngân hàng) phi kim soát các
chng t thanh toán ca khách hàng trc khi hch toán và thanh toán, bo đm lp
đúng th tc qui đnh, du (nu có đng kí mu) và ch kí trên chng t thanh toán
đúng vi mu đã đng kí ti ngân hàng (nu là ch kí tay) hoc đúng vi ch kí đin t
do ngân hàng cung cp (nu là ch kí đin t); kh nng thanh toán ca khách hàng
còn đ đ chi tr s tin trên chng t.
i vi chng t thanh toán hp l, đc đm bo kh nng thanh toán ngân

hàng có trách nhim x lí chính xác, an toàn, thun tin; s dng tài khon đ hch
toán các giao dch thanh toán và gi bí mt v s d tài khon tin gi ca khách hàng
theo đúng qui đnh ca pháp lut. Khi phát sinh giao dch hch toán trên tài khon tin
gi ca khách hàng, ngân hàng phi gi đy đ, kp thi giy báo N hoc giy báo
Có và cui tháng gi bn sao s tài khon tin gi hay giy báo s d tài khon tin
gi cho ch tài khon bit.
Ngân hàng đc t chi thanh toán đi vi chng t thanh toán không hp l,
không đc đm bo kh nng thanh toán, đng thi không chu trách nhim v nhng
ni dung liên đi gia hai bên khách hàng.
Nu do thiu sót trong quá trình thanh toán gây thit hi cho khách hàng thì ngân
hàng phi bi thng thit hi và tùy theo mc đ vi phm có th b x lý theo pháp lut.
1.2. Các hình thc thanh toán không dùng tin mt tiăNgơnăhƠngăthngămi
1.2.1. Thanh toán bng séc
Séc là mt mnh lnh tr tin vô điu kin do ngi kí phát lp ra, ra lnh cho
ngân hàng trích mt s tin nht đnh trên tài khon ca mình m ti ngân hàng đ tr
cho ngi cm séc hoc ngi th hng.


8

Các bên tham gia:
Ngi kí phát: là ngi lp và kí tên trên séc đ ra lnh cho ngi thc hin
thanh toán thay mt mình tr s tin ghi trên séc.
Ngi đc tr tin: là ngi mà ngi kí phát ch đnh có quyn hng và
chuyn nhng quyn hng đi vi s tin ghi trên t séc.
Ngi th hng: là ngi cm t séc đó mà ngi cm t séc đó có ghi tên
ngi đc tr tin là chính mình hoc không ghi tên ngi đc tr tin hoc ghi cm
t “tr cho ngi cm séc” hoc đã chuyn nhng bng vic kí hu cho mình thông
qua dãy ch kí chuyn nhng liên tc.
Ngi thc hin: là t chc cung ng dch v thanh toán ni ngi kí phát đc

s dng tài khon thanh toán vi mt khon tin đ kí phát séc theo tha thun gia
ngi kí phát vi t chc cung ng dch v thanh toán đó.
Ngi thu h: là t chc cung ng dch v thanh toán làm dch v thu h séc.
Thi hn xut trình là khong thi gian tính t ngày kí phát ghi trên t séc đn
ngày t séc đc thanh toán không điu kin khi xut trình. Thi hn xut trình ca t
séc là 30 ngày k t ngày kí phát, trng hp bt kh kháng thì thi hn xut trình
đc kéo dài cho ti khi kt thúc s kin bt kh kháng nhng ti đa không quá 6
tháng k t khi kí phát.
Phân loi séc:
Séc bo chi: là loi séc đc ngân hàng đm bo kh nng chi tr bng cách trích
trc s tin ghi trên séc phát hành t tài khon tin gi ca ngi tr sang tài khon
đm bo kh nng thanh toán.
Séc chuyn khon: là loi séc mà ngi kí phát séc ra lnh cho ngân hàng trích
tài khon tin gi ca mình đ chuyn tr sang mt tài khon khác ca mt ngi khác
trong hoc khác ngân hàng. Séc chuyn khon không chuyn nhng đc và cng
không th rút tin mt.
Séc rút tin mt: là loi séc mà ngân hàng thanh toán s tr bng tin mt và
ngi phát hành séc phi chu ri ro khi mt séc hoc b đánh cp. Ngi cm séc
không cn đc y quyn cng đc lnh tin.
Séc du lch: là loi séc do ngân hàng phát hành và đc tr tin ti bt c mt chi
nhánh hay đi lý nào ca ngân hàng đó. Ngân hàng phát hành séc đng thi cng là
ngân hàng tr tin. Ngi hng li là khách du lch có tin ti ngân hàng phát hành
séc. Trên séc du lch phi có ch kí ca ngi hng li. Khi lnh tin ti ngân hàng
Thang Long University Library

9

đc ch đnh, ngi hng li phi kí ti ch đ ngân hàng kim tra, nu đúng ngân
hàng mi tr tin. Thi gian ca séc du lch có hiu lc do ngân hàng phát hành séc và
ngi hng li tha thun, có th có hn hoc vô hn. Trên séc du lch có ghi rõ khu

vc các ngân hàng tr tin, ngoài các khu vc đó, séc không có giá tr lnh tin.
Qui trình thanh toán bng séc:
Săđ 1.1: Thanh toán cùng mt t chc cung ng dch v








(1) Ngi tr tin phát hành séc và giao cho ngi th hng
(2) Ngi th hng nhn séc, lp 3 liên bng kê, np séc vào t chc cung
ng dch v thanh toán.
(3) T chc cung ng dch v thanh toán kim tra t séc, s d TK ca ngi
tr tin, tin hành trích TK tin gi và báo N cho ngi tr tin
(4) T chc cung ng dch v thanh toán ghi Có vào TK và báo Có cho ngi
th hng.
Săđ 1.2: Thanh toán khác t chc cung ng dch v thanh toán









Ngi tr tin
T chc cung ng dch v

thanh toán (thu h)
T chc cung ng dch v thanh
toán thc hin thanh toán
Ngi th hng
(1)
(4)
(2)
(3)
(5)
(6)
Ngi th hng
(4)
Ngi tr tin
T chc cung ng dch v
thanh toán
(1)
(2)
(3)

10

(1) Ngi tr tin phát hành séc giao cho ngi th hng
(2) Ngi th hng np séc và bng kê np séc vào t chc cung ng dch v
thanh toán nh thu h tin
(3) T chc cung ng dch v thanh toán (thu h) kim tra chng t, chuyn t
séc, bng kê cho t chc cung ng dch v thanh toán (tr tin)
(4) T chc thc hin thanh toán và ghi N tài khon thanh toán s tin trên t
séc và báo N cho ngi tr tin
(5) T chc cung ng dch v thanh toán thc hin thanh toán lp chng t
thanh toán bù tr và chuyn cho t chc cung ng dch v thanh toán thu h đ thanh

toán cho ngi th hng
(6) T chc cung ng dch v thanh toán thu h ghi Có TK tin gi thanh toán
s tin trên t séc và báo Có cho ngi th hng
1.2.2. Thanh toán bng th
Th là công c thanh toán do ngân hàng phát hành th bán cho khách hàng s
dng. Có th dùng th đ thanh toán tin hàng, rút tin mt….
Phân loi th theo phm vi lãnh th s dng th:
 Th ni đa: là th đc t chc phát hành th  Vit Nam phát hành và đ
giao dch trong lãnh th nc Vit Nam
 Th quc t: là th đc t chc phát hành th  Vit Nam phát hành và đ
giao dch trong và ngoài lãnh th nc Vit Nam hoc là th đc t chc nc ngoài
phát hành và giao dch trong lãnh th Vit Nam.
Phân loi theo ngunătƠiăchínhăđm bo cho vic s dng th:
 Th ghi n (Debit Card): là loi th có quan h trc tip và gn lin vi tài
khon tin gi. Loi th này đc s dng đ mua bán hàng hóa hay dch v, giá tr
ca nhng th giao dch s đc khu tr ngay lp tc vào tài khon ca ch th thông
qua nhng thit b đin t đt ti ca hàng, khách sn…đng thi chuyn ngân ngay
lp tc vào tài khon ca ca hàng, khách sn… Th ghi n còn đc hay s dng đ
rút tin ti máy rút tin t đng.
 Th tín dng (Credit Card): là th tín dng cho phép ch th thc hin giao
dch th trong phm vi hn mc tín dng đã đc cp theo tha thun vi t chc phát
hành th.
 Th tr trc (Prepaid Card): là th cho phép ch th thc hin giao dch th
trong phm vi giá tr th đc np vào th tng ng vi s tin mà ch ch th đã tr
trc cho t chc phát hành th.

Thang Long University Library

11

Săđ 1.3: Qui trình thanh toán th








(1a) Khách hàng gi giy đ ngh phát hành th cùng giy t liên quan theo qui
đnh ca NH phát hành th và tùy vào tng loi th đn NH phát hành th
(1b) NH phát hành th kim tra đ điu kin làm th tc cp th cho khách hàng
(2) Ch th giao cho c s chp nhn thanh toán th đ kim tra, đa th vào
máy thanh toán th, máy t đng thanh toán và in biên lai thanh toán
(3) C s chp nhn th giao th và mt biên lai cho ch th
(4) C s chp nhn th giao th lp bng kê biên lai thanh toán và gi cho NH
đi lý thanh toán th
(5) NH đi lý thanh toán th đ kim tra, thanh toán ngay cho c s chp nhn th
(6) NH đi lý thanh toán vi NH phát hành th
1.2.3. Thanh toán bng y nhim thu (UNT)
y nhim thu (UNT) là giy y nhim do ngi th hng lp ra nh t chc
cung ng dch v thanh toán thu h trên c s hàng hóa đã giao hoc dch v cung ng
đã hoàn thành.
Thanh toán y nhim thu đc áp dng trong giao dch thanh toán gia nhng
ngi s dng dch v thanh toán có m tài khon ni b t chc cung ng thanh toán
hoc gia các t chc cung ng dch v thanh toán trên c s có tha thun hoc hp
đng v các điu kin thu h gia bên tr tin và bên th hng.
UNT đc s dng rng rãi trong vic thanh toán các hóa đn đnh kì cho ngi
cung ng dch v công cng nh đin, nc, đin thoi…bi nó đc thng đc
dùng cho các giao dch thanh toán có giá tr nh nên UNT chim t trng không đáng

k trong tng các giao dch thanh toán không dùng tin mt.
iu kin, th tc thanh toán, thi hn thc hin nh thu hoc UNT do t chc
cung ng dch v thanh toán tha thun vi ngi s dng thanh toán phù hp vi qui
đnh ca NHNN. Trong thi gian không quá 1 ngày làm vic k t thi đim nhn
Ch th
NH đi lý thanh toán th
C s chp nhn th
Ngân hàng phát hành th
(2)
(4)
(3)
(1a)
(1b)
(6)
(5)

12

UNT do t chc cung ng dch v thanh toán, ngi tr tin phi hoàn tht vic trích
tài khon ca ngi tr tin.
Các yu t ca nh thu hoc UNT:
 Ch nh thu hoc UNT, s sêri
 H tên, đa ch, s hiu tài hon ngi nh thu
 Tên, đa ch t chc cung ng dch v ngi nh
 H tên, đa ch, s tài khon ngi tr tin
 Tên, đa ch cung ng dch v thanh toán phc v ngi tr tin
 S hp đng làm cn c nh thu, s lng chng t kèm theo
 S tin nh thu bng s và bng ch
 Ni, ngày tháng nm lp chng t nh thu hoc UNT
 Ngày tháng nm t chc cung ng dch v thanh toán phc v bên tr thanh toán

 Ngày tháng nm t chc cung ng dch v thanh toán phc v bên nh thu nhn
đc tài khon thanh toán
 Các yu t khách quan do t chc cung ng dch v thanh toán qui đinh không
trái pháp lut.
S đ qui trình thanh toán UNT:
Săđ 1.4:Trng hp khách hàng m cùng mt h thng cung ng dch v
thanh toán







(1) Ngi th hng giao hàng cho ngi tr tin hoc đã hoàn thành cung ng
dch v
(2) Ngi th hng lp 4 liên UNT kèm theo chng t giao hàng, hoc cung
ng dch v np vào NH nh thu h
Ngi tr tin
Ngân hàng
Ngi th hng
(1) Giao hàng
(3a)
(3b)
(2)
Thang Long University Library

13

(3a) NH kim tra chng t và các cn c ghi N TK tin gi và báo N cho

ngi tr tin
(3b) NH ghi Có và báo Có cho ngi th hng
Săđ 1.5:Trng hp khách hàng m TK thanh toán không cùng mt t
chc cung ng dch v thanh toán








(1) Ngi th hng giao hàng hoc hoàn thành cung ng dch v
(2) Ngi th hng lp UNT kèm theo hóa đn, chng t gi NH phc v
mình nh thu h
(3) NH phc v ngi th hng kim tra chng t, ghi ngày nhn chng t,
kỦ tên, đóng trên UNT và ghi b chng t cho NH phc v ngi tr tin
(4) NH phc v ngi tr tin kim tra các yu t và điu kin, ghi N tài
khon tin gi thanh toán và báo N cho ngi tr tin
(5) NH phc v ngi tr tin chuyn tin đã thu ti NH phc v bên th hng
(6) NH phc v ngi th hng ghi Có tài khon tin gi thanh toán và báo
Có cho ngi th hng
1.2.4. Thanh toán bng y nhim chi (UNC)
UNC là lnh thanh toán ca ngi tr tin gi cho t chc cung ng dch v
thanh toán ni mình m tài khon yêu cu trích tài khon ca mình đ tr cho ngi
th hng.
UNC đc áp dng trong thanh toán tin hàng hóa dch v hoc chuyn tin ca
ngi s dng dch v thanh toán trong cùng mt t chc cung ng dch v hoc gia
các t chc cung ng dch v cùng hoc khác h thng trong phm v c nc.
UNC hoc lnh chi bao gm các yu t:

 Ch lnh chi hoc UNC, s sêri
Ngi th hng
NH phc v ngi
th hng
NH phc v
ngi tr tin
Ngi tr tin
(1) Giao hàng
(6)
(2)
(5)
(4)
(3)