giáo án bồi dưỡng thao giảng, thi giáo viên giỏi môn sinh học lớp 9 tiết 38 ưu thế lai (14)

ThÇy gi¸o: Ph¹m V¨n Huýnh
tr êng THCS qu¶ng l u


Ki m tra b i c :
? Hiện t ợng thoái hoá ở vật nuôi và cây
trồng là gì ?Giải thích nguyên nhân và cơ
chế của hiện t ợng nói trên .


* Là hiện t ợng con cháu sinh ra có sức
sống kém dần so với bố mẹ, biểu hiện ở
sinh tr ởng chậm, phát triển yếu, chống chịu
kém với các điều kiện của môi tr ờng.
* NN: Là do tự thụ phấn bắt buộc ở cây
giao phấn và giao phối cận huyết.
* Cơ chế: Tỷ lệ các cặp gen đồng hợp lặn
tăng lên làm xuất hiện các kiểu hình xấu.
Đáp án:

t
t
iÕt 38
iÕt 38
uthÕlai
uthÕlai
I
I
-
-

h
h
iÖn t îng u thÕ lai
iÖn t îng u thÕ lai

Bµi tËp1 : Ph©n biÖt th©n vµ b¾p ng« ë F1víi c©y bè mÑ
vµ c©y vµ b¾p ng« cña 2 dßng tù thô phÊn (bè, mÑ):
: C©y vµ b¾p ng« cña c¬ thÓ lai F1
a ab c b c
a
c
b


Bµi tËp 2: ¦u thÕ lai thÓ hiÖn khi thùc hiÖn nh÷ng phÐp lai nµo
Bµi tËp 2: ¦u thÕ lai thÓ hiÖn khi thùc hiÖn nh÷ng phÐp lai nµo
?
?

Đặc điểm Thân Bắp(trái) Hạt
C
ây lai F
1
so với cây
bố mẹ
Cao hơn,
khoẻ hơn
Dài hơn,
to hơn
Lớn hơn,

nhiều hơn
Đáp án: Bài tập 1:
Đáp án: Bài tập 2:
hiện t ợng u thế lai thể hiện khi:
* Lai giữa các dòng thuần: VD Ngô, Lúa
* Lai các thứ cây trồng, các nòi vật nuôi thuộc
cùng một loài
(cà chua hồng Việt Nam x cà chua Ba Lan ),
(gà Đông Cảo x gà Ri )
* Lai giữa hai loài khác nhau: (vịt x ngan )

Giống cà chua lai số 9
Sinh tr ởng khoẻ, kháng bệnh
tốt đặc biệt là bệnh héo xanh
vi khuẩn. Giống có khối l ợng
quả lớn (140g), năng suất rất
cao(65-78 tấn/ha, thích hợp
cho cả ăn t ơi và chế biến.
Trâu lai F
1
Viện chăn nuôi Quốc gia đã
nghiên cứu đ ợc ph ơng pháp lai
tạo trâu nhà với trâu Murah (ấn
Độ) nhằm làm tăng tầm vóc đàn
trâu đang có xu h ớng giảm về
khối l ợng

Quan sát hình ảnh s u tầm về u thế
lai ở cây trồng , vật nuôi
Cho ví dụ về hiện t ợng u thế lai ở cây

trồng , vật nuôi ?
u thế lai là gì ?

I
I
-
-
h
h
iện t ợng u thế lai
iện t ợng u thế lai
*Khái niệm: u thế lai là hiện t ợng cơ thể lai
f
1
có sức sống cao hơn , sinh tr ởng nhanh
hơn , phát triển mạnh hơn , chống chịu tốt
hơn , các tính trạng năng suất cao hơn trung
bình giữa hai bố mẹ hoặc v ợt trội cả hai bố mẹ
hiện t ợng u thế lai thể hiện khi:
* Lai các thứ cây trồng, các nòi vật nuôi thuộc
cùng một loài
(cà chua hồng Việt Nam x cà chua Ba Lan ),
(gà Đông Cảo x gà Ri )
* Lai giữa hai loài khác nhau: (vịt x ngan )
* Lai giữa các dòng thuần: VD Ngô, Lúa

Ii-
Ii-

n
n
guyªn nh©n cña hiÖn t îng u thÕ lai
guyªn nh©n cña hiÖn t îng u thÕ lai

1/ Ví dụ: một dòng thuần mang 2 gen trội lai với một
dòng thuần mang 1 gen trội sẽ cho cơ thể lai F1 mang 3
gen trội có lợi
p : AAbbCC x aaBBcc
F1 AaBbCc
1/ tại sao khi lai 2 dòng thuần, u thế lai biểu hiện rõ nhất ?
- Khi lai 2 dòng thuần, u thế lai biểu hiện
rõ nhất vì hầu hết các cặp gen ở trạng thái
dị hợp, chỉ có gen trội có lợi mới đ ợc biểu
hiện
ĐáPáN

- u thế lai biểu hiện rõ nhất ở f
1
sau đó giảm dần
qua các thế hệ do tỉ lệ dị hợp giảm dần, tỉ lệ đồng
hợp lặn tăng lên
nguyên nhân của hiện t ợng u thế lai là gì ?
ĐáPáN
2/ Sự biến đổi tỉ lệ thể dị hợp và thể đồng hợp
do tự thụ phấn
2/ tại sao u thế lai biểu hiện rõ nhất ở f
1
, sau đó giảm
dần qua các thế hệ ?

aa
aa
aa
Aa
Aa
Aa
Aa
Aa
Aa
F3
F4
F5
F6
F7
F8
F2
F
1
AA
aa
AA
AA
AA
AA
AA
AA
AA
aa
aa
aa

ii/
ii/


n
n
guyên nhân của hiện t ợng
guyên nhân của hiện t ợng
u thế lai
u thế lai

nguyên nhân của hiện t ợng u thế lai là do
sự tập trung các gen trội có lợi ở cơ thể lai
f
1

u thế lai biểu hiện cao nhất ở f
1
sau đó
giảm dần qua các thế hệ do tỉ lệ dị hợp giảm
dần , tỉ lệ đồng hợp lặn tăng lên
muốn duy trì u thế lai thì phải dùng biện pháp
gì ?

Đê duy trì u thế lai phải dùng PP nhân
giống vô tính (nh giâm, chiết, gép,vi nhân
giống)

III - Các ph ơng pháp tạo u thế lai:

III - Các ph ơng pháp tạo u thế lai:
Đối t ợng Ph ơng pháp Thành tựu
Cây trồng
Vật nuôi
tìm hiểu thông tin mục iii/103, mục 3/109, quan
sát hình ảnh, hoàn thành phiếu học tập

u thế lai ở cây trồng

Giống lúa DT
17

(DT
10
X OM
80)
)

Ưu điểm : Có khả năng cho năng
suất cao của DT
10
và chất l ợng cao
của OM
80
hhjn
Giống ngô lai đơn LVN 10
(Lai giữa hai dòng thuần)
Ưu điểm : chịu hạn, chống
đổ, kháng sâu bệnh, năng
suất 8-12 tấn /ha

u thế lai ở vật nuôi


Lợn lai F
Lợn lai F
1
1
(Móng Cái X Đại Bạch)
Ưu điểm: Sức sống cao, lợn con mới
đẻ đã nặng từ 0.7 - 0.8 kg, tăng trọng
nhanh ( 10 tháng tuổi đạt 80- 100 kg),
tỉ lệ thịt nạc cao hơn lợn Móng Cái
Bò lai Sind
Bò lai Sind
( Thanh Hoá X Sind)
Ưu điểm: Khối l ợng tăng (300-
450 Kg), sản l ợng sữa cao (800-
1000 kg), thích nghi rộng ở mọi
miền n ớc ta

Các ph ơng pháp tạo u thế lai



ở cây trồng, ph ơng pháp tạo u thế lai nào đ ợc dùng phổ
biến nhất ? Tại sao ?
Lai kinh tế là gì ? Tại sao không dùng con lai kinh tế
để nhân giống ?
Đối

t ợng
Ph ơng pháp Thành tựu
Cây
trồng
Vật
nuôi
-Lai khác dòng
-Lai khác thứ
-Lai kinh tế
Lợn lai F
1

(Móng Cái X Đại Bạch)
_Bò lai Sind
( Bò vàng Thanh Hoá X
Bò Sind
-Giống ngô lai LVN
10
-Giống lúa DT
17

(DT
10
X OM
80
)

iii/c¸c ph ¬ng ph¸p t¹o u thÕ lai
1/ ph ¬ng ph¸p t¹o u thÕ lai ë c©y trång
-Lai kh¸c dßng

-Lai kh¸c thø
2/ ph ¬ng ph¸p t¹o u thÕ lai ë vËt nu«i
-Lai kinh tÕ

i/ hiện t ợng u thế lai
- u thế lai là hiện t ợng cơ thể lai f
1
có sức sống cao hơn
, sinh tr ởng nhanh hơn , phát triển mạnh hơn , chống chịu tốt
hơn , các tính trạng năng suất cao hơn trung bình giữa hai bố
mẹ hoặc v ợt trội cả hai bố mẹ
ii/ nguyên nhân của hiện t ợng u thế lai
tiết 38 u thế lai
-nguyên nhân của hiện t ợng u thế lai là do sự tập trung các
gen trội có lợi ở cơ thể lai f
1
iii/các ph ơng pháp tạo u thế lai
1/ ph ơng pháp tạo u thế lai ở cây trồng
-lai khác dòng
-lai khác thứ
2/ ph ơng pháp tạo u thế lai ở vật nuôi
-lai kinh tế

H ớng dẫn học ở nhà

1/ Học bài cũ
-Nắm khái niệm, nguyên nhân, các ph ơng
pháp tạo u thế lai
-Giải thích tại sao không dùng cơ thể lai F
1

để
nhân giống
-Khái niệm, công thức lai kinh tế ở n ớc ta
2/ Tìm hiểu bài 36: Các ph ơng pháp chọn lọc
P.pháp Tiến hành Ưu điểm Nh ợc điểm Đối t ợng

TIÕTHäCKÕTTHóC
TIÕTHäCKÕTTHóC


XINKÝNHCHóCquýTHÇY,C«
XINKÝNHCHóCquýTHÇY,C«
GI¸ovµc¸cemhäcsinhSøC
GI¸ovµc¸cemhäcsinhSøC
KHoÎVµH¹NHPHóC
KHoÎVµH¹NHPHóC


XINCHµOC¸CEM
XINCHµOC¸CEM