giáo án bồi dưỡng thao giảng, thi giáo viên giỏi môn sinh học lớp 9 tiết 38 ưu thế lai (7)

Chào Thầy, Cô đến dự giờ thăm lớp -
Chào Thầy, Cô đến dự giờ thăm lớp -
Trường THCS An Thành
Trường THCS An Thành
- Người thực hiện: Bùi Thò Xuân Mai
- Người thực hiện: Bùi Thò Xuân Mai

Câu 1: Thoái hoá giống là gì? Nguyên nhân nào dẫn đến hiện
tượng thoái hoá giống?
Thoái hoá giống là hiện tượng các thế hệ con cháu có sức sống
kém dần, bộc lộ tính trạng xấu, năng suất giảm
Nguyên nhân: Là do tự thụ phấn bắt buộc của cây giao phấn và
giao phối cận huyết vì qua nhiều thế hệ tạo ra các cặp gen đồng
hợp lặn gây hại
Câu 2: Trong chọn giống người ta dùng 2 phương pháp tự thụ phấn
bắt buộc và giao phối gần nhằm mục đích gì?
- Củng cố đặc tính mong muốn.
- Tạo dòng thuần
- Phát hiện gen xấu loại bỏ ra khỏi quần thể.
KIỂM TRA MIỆNG

Câu 1 : Tính trạng chất lượng phụ thuộc chủ yếu vào yếu tố nào?
Tính trạng chất lượng : phụ thuộc chủ yếu vào yếu tố kiểu gen thường
ít chòu ảnh hưởng của môi trường.
Câu 2 : Tính trạng số lượng thường chòu ảnh hưởng của yếu tố
nào? Trong sản xuất cần chú ý điều gì?
Tính trạng số lượng : thường chòu ảnh hưởng của môi trường. Vì vậy,
trong sản xuất phải chú ý tới ảnh hưởng khác nhau của môi trường
đối với từng loại tính trạng.

Câu 3 : Mức phản ứng là gì? Mức phản ứng do yếu tố nào qui
đònh?
Mức phản ứng : là giới hạn thường biến của một kiểu gen (hoặc chỉ
một gen hay nhóm gen) trước môi trường khác nhau. Mức phản ứng
do kiểu gen qui đònh.
KI M TRA T H CỂ Ự Ọ

Tieỏt: 39, baứi 35
I. Hieọn tửụùng ửu theỏ lai:

HiƯn t ỵng u thÕ lai ë ng«
a vµ c, C©y vµ b¾p ng« ë 2 dßng tù thơ phÊn

b, C©y vµ b¾p cđa c¬ thĨ lai F
1
 So sánh cây và bắp ngô ở 2 dòng tự phấn với cây và bắp
ngô ở cơ thể lai F
1
?
Cây phát triển mạnh hơn, bắp ngô to hơn, hạt đều
a b c a b c

TIẾT: 38, BÀI 35
I. Hiện tượng ưu thế lai:
Ưu thế lai là hiện tượng cơ thể lai
F
1
khoẻ hơn, sinh trưởng nhanh, phát
triển mạnh, chống chòu tốt, các tính
trạng hình thái và năng suất cao hơn

trung bình giữa 2 bố mẹ hoặc vượt
trội hơn cả 2 bố mẹ.
 Cho ví dụ về ưu thế lai ở
động vật và thực vật?
Ví dụ: Tạo ưu thế lai ở ngô, cà chua,
lợn, gà,…
 Thế nào là hiện tượng ưu
thế lai?
 Hiện tượng ưu thế lai
khác với hiện tượng thoái
hoá giống ở những điểm cơ
bản nào?
- Ưu thế lai  sức sống tăng,
năng suất cao, …
- Thoái hoá giống  sức
sống giảm, năng suất giảm, …

TIẾT: 38, BÀI 35
I. Hiện tượng ưu thế lai:
II. Nguyên nhân của hiện tượng
ưu thế lai:

P
1
: AAbbcc x aaBBCC  F
1
: AaBbCc
P
2
: aabbCC x AABBcc  F

1
: AaBbCc
BÀI TẬP
 Nếu các gen lặn quy đònh tính trạng không mong muốn
còn gen trội quy đònh tính trạng có lợi thì kiểu gen nào trong
các kiểu gen trên là có lợi nhất cho con người?
Ưu
thế
lai

THẢO LUẬN
Câu 1: Tại sao khi lai 2 dòng thuần, ưu thế lai biểu hiện
rõ nhất ở con lai F
1
?
Câu 2: Tại sao ưu thế lai biểu hiện rõ nhất ở thế hệ F
1
,
sau đó giảm dần qua các thế hệ?
Câu 2: Vì ở F
1
tỉ lệ các cặp gen dò hợp (Aa) là cao nhất và từ F
2
trở
đi tỉ lệ cặp gen dò hợp (Aa) giảm, tỉ lệ đồng hợp tăng lên (AA, aa)
làm ưu thế lai giảm dần (vì gen lặn thường có hại  gây thoái hoá
giống)
ĐÁP ÁN
Câu 1: Vì các cơ thể lai F
1

đều là cơ thể có kiểu gen dò hợp (Aa)

TIẾT: 38, BÀI 35
I. Hiện tượng ưu thế lai:
II. Nguyên nhân của hiện tượng
ưu thế lai:
 Vậy nguyên nhân của hiện
tượng ưu thế lai là gì?
- Nguyên nhân của hiện tượng ưu
thế lai là sự tập trung các gen trội
có lợi ở cơ thể lai F
1


TIẾT: 38, BÀI 35
I. Hiện tượng ưu thế lai:
II. Nguyên nhân của hiện tượng
ưu thế lai:
 Vậy tính trạng số lượng
(hình thái, năng suất) do yếu tố
nào quyết đònh? Cho ví dụ.
- Nguyên nhân của hiện tượng ưu
thế lai làsự tập trung các gen trội
có lợi ở cơ thể lai F
1

 Tại sao ưu thế lai biểu hiện
rõ nhất ở thế hệ F
1
, sau đó

giảm dần qua các thế hệ?
- Vì ở F
1
tỉ lệ các cặp gen dò hợp
(Aa) là cao nhất và từ F
2
trở đi, tỉ
lệ cặp gen dò hợp (Aa) giảm, tỉ lệ
đồng hợp tăng lên làm ưu thế lai
giảm dần
- Ưu thế lai biểu hiện rõ nhất ở
thế hệ F
1
, sau đó giảm dần qua
các thế hệ
 Muốn tạo được ưu thế lai thì
khâu quan trọng nhất ta phải
làm gì?
-Tính trạng số lượng do nhiều
gen trội quy đònh.
Ví dụ: P: AAbbcc x aaBBCC
 F
1
: AaBbCc

 Tại sao chỉ dùng con lai F
1
làm sản
phẩm mà không dùng để nhân giống?


Dùng làm sản phẩm vì ở con lai F
1
chỉ có các gen trội
có lợi mới được biểu hiện (Aa  gen trội át gen lặn, đặc
tính xấu không được biểu hiện)

Nếu dùng cơ thể lai F
1
để nhân giống vì trong các thế
hệ sau qua phân li thì tỉ lệ thể dò hợp sẽ giảm dần, thể
đồng hợp sẽ tăng dần trong đó có đồng hợp lặn gây hại.
 Vậy ở cây trồng muốn duy trì ưu thế lai
người ta đã làm gì?
Dùng phương pháp nhân giống vô tính (giâm, chiết,
ghép, vi nhân giống, …)

TIẾT: 38, BÀI 35
I. Hiện tượng ưu thế lai:
II. Nguyên nhân của hiện tượng
ưu thế lai:
III. Phương pháp tạo ưu thế lai:
1) Phương pháp tạo ưu thế lai ở
cây trồng:
- Lai khác dòng:

Tự thụ phấn qua 5 – 7 thế hệ
DÒNG
A
Tự thụ phấn qua 5 – 7 thế hệ DÒNG
B

P: DÒNG A X DÒNG B  DÒNG C
.
.
.
.
.
.
.
. .
.
.
.
.
.

.
.
A
B

TIẾT: 38, BÀI 35
I. Hiện tượng ưu thế lai:
II. Nguyên nhân của hiện tượng
ưu thế lai:
III. Phương pháp tạo ưu thế lai:
1) Phương pháp tạo ưu thế lai ở
cây trồng:
- Lai khác dòng:
 Thế nào là lai khác dòng?
Tạo 2 dòng tự thụ phấn rồi cho

giao phấn với nhau

TIẾT: 38, BÀI 35
I. Hiện tượng ưu thế lai:
II. Nguyên nhân của hiện tượng
ưu thế lai:
III. Phương pháp tạo ưu thế lai:
1) Phương pháp tạo ưu thế lai ở
cây trồng:
- Lai khác dòng:
- Lai khác thứ:
Là những tổ hợp lai giữa 2 thứ hoặc
tổ hợp nhiều thứ của cùng một loài
để kết hợp giữa tạo ưu thế lai và tạo
giống mới.
Ví dụ:
Giống lúa DT
10
x Giống lúa OM
80

 Thế nào là phương pháp
lai khác thứ?
Giống lúa DT
17
(Năng suất cao, chất lượng gạo tốt)
 Trong 2 phương pháp trên
người ta thường dùng phương
pháp nào để tạo ưu thế lai?

Gièng lóa
TBR1
Gièng lóa TBR1

gièng ng« lai

CAÂY AÊN QUAÛ

TIẾT: 38, BÀI 35
I. Hiện tượng ưu thế lai:
II. Nguyên nhân của hiện tượng
ưu thế lai:
III. Phương pháp tạo ưu thế lai:
1) Phương pháp tạo ưu thế lai ở
cây trồng:
2) Phương pháp tạo ưu thế lai ở
vật nuôi:
 Con người đã tiến hành tạo
ưu thế lai ở vật nuôi bằng
phương pháp nào? Cho ví dụ?
- Phép lai kinh tế (tạo con lai F
1
)
- p dụng ở lợn và bò
 Thế nào là phương pháp lai
kinh tế?
Lai kinh tế là cho giao phối giữa 2
cặp vật nuôi bố mẹ thuộc 2 dòng
thuần khác nhau, rồi dùng con lai
F

1
làm sản phẩm.
VD: Lợn ỉ Móng Cái x lợn Đại
Bạch  lợn con mới sinh nặng
0,8kg, tăng trọng nhanh, tỉ lệ nạc
cao

Lưu ý: Lai kinh tế thường
dùng con cái thuộc giống thuần
trong nước cho giao phối với đực
cao sản thuộc giống thuần nhập
nội
 Tại sao không dùng con lai
kinh tế (F
1
) để nhân giống?

Bß HONXtai n¬ ( Hµ Lan)
Bß VµNG THANH HO¸

lîn lan ®¬ rat

VÞt « M«n VÞt cá

Gµ ®«ng c¶o
Gµ ri