Nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp xóa đói giảm nghèo cho hộ nông nghiệp huyện Võ Nhai

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Đói nghèo là một vấn đề mang tính chất toàn cầu. Nó không chỉ là một thực tế
đang diễn ra ở nước ta mà còn là một tồn tại phổ biến trên toàn thế giới và trong khu
vực. Ngay cả những nước phát triển cao, vẫn còn một bộ phận dân cư sống ở mức
nghèo khổ. So với năm 2008, số người nghèo trên thế giới năm 2009 đã tăng trên 100
triệu người. Thủ phạm chính của tình trạng này là cuộc khủng hoảng lương thực kết
hợp với suy thoái kinh tế toàn cầu. Các nước thành viên của Tổ chức Nông Lương Liên
hợp quốc (FAO) đã cam kết đến năm 2015 giảm một nửa số người bị đói trên thế giới.
Nhưng từ đó đến nay, số người bị đói trên thế giới đã tăng từ 850 triệu người lên gần
một tỷ người và cứ 6 giây có một đứa trẻ bị chết đói. Theo các bản báo cáo của FAO,
từ nay đến năm 2050, sản xuất nông nghiệp phải tăng 70% mới có thể có đủ lương
thực để nuôi 9 tỷ người trên thế giới. Theo Ngân hàng Thế giới, giá lương thực lên cao
làm tăng ngay số người nghèo đói lên và sự giảm sút về thu nhập trên toàn cầu cũng là
một nguyên nhân làm cho tình trạng nghèo đói tồi tệ hơn. Điều trớ trêu là hầu hết
những người nghèo đói của thế giới lại là nông dân, những người sản xuất ra lương
thực. Thực tế, hơn 60% người dân châu Phi làm việc ở nông thôn, trồng trọt và chăn
nuôi súc vật, chỉ kiếm được chưa đầy 1 USD/ngày. Năng suất các vụ mùa của họ chỉ
bằng 20% năng suất các vụ mùa ở châu Âu và Mỹ, bởi vì họ không tiếp cận được với
tất cả những điều kiện cần thiết để tăng sản lượng như giống, phân bón, nước, điện, kỹ
thuật và khả năng tiếp cận thị trường.
Việt Nam chuyển sang kinh tế thị trường trong sản xuất nông nghiệp thực hiện giao
khoán đến hộ đã nhảy vọt từ nước đang thiếu lương thực vươn lên thành nước xuất khẩu
gạo, và giữ vị trí trong ba nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới từ đó đến nay, an ninh
lương thực đã vững vàng. Tuy nhiên, đến nay vẫn còn tỷ lệ đói nghèo (bao gồm cả thiếu
lương thực) mà đa số phân bố ở các xã thuộc chương trình 135 (xã nghèo).
Đầu thập niên 1990, Việt Nam chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa, nguy cơ đói nghèo đã được nhận rõ, mà trước hết là số liệu trẻ em suy
dinh dưỡng đã ở mức báo động (gần 50%). Ngay đầu năm 1991, vấn đề xoá đói giảm
nghèo đã đề ra trong các diễn đàn, các nghiên cứu, và triển khai thành phong trào xoá
đói giảm nghèo. Hiện nay, theo chuẩn nghèo quốc gia thì tỷ lệ số hộ nghèo toàn quốc

đã giảm từ 58% năm 1993 xuống còn 14,8% năm 2007; theo chuẩn quốc tế thì từ 58%
năm 1993 xuống còn 24% vào năm 2004, năm 2008 13,4% và còn 12,3% vào năm
2009. Việt Nam đã sớm đạt mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ về xóa đói giảm nghèo.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu to lớn đã đạt được nước ta cũng còn rất
nhiều huyện, xã chưa giải quyết tận gốc vấn đề nghèo đói. Những kết quả đạt được
chưa mang tính bền vững bởi vì thu nhập của người dân hầu hết đều xoay quanh ở mức
cận nghèo. Do vậy rất dễ rơi vầo tình trạng tái nghèo khi gập những tác động không
thuận lợi tới đời sống và sản xuất của họ. Đặc biệt đối với hộ nông dân miền núi, nơi
có những khó khăn về mặt địa hình, kinh tế xã hội, trình độ dân trí thấp, cơ sở hạ tầng
kém phát triển, trình độ sản xuất hàng hoá và tiếp cận thị trường còn hạn chế... Hiện
nay, trong tổng số những người nghèo của cả nước, có tới 85% số người nghèo tập
trung ở nông thôn và 1/3 trong số đó tập trung tại khu vực miền núi. để đảm bảo mục
tiêu phát triển kinh tế xã hội nước ta từ nay đến năm 2020 cơ bản trở thành một nước
công nghiệp thì vấn đề xoá đói giảm nghèo cần được ưu tiên thực hiện hàng đầu.
Xoá đói giảm nghèo cũng như chữa bệnh, điều cốt lõi là phải tìm ra được đâu là
nguyên nhân dẫn đến tình trạng nghèo đói? Trong đó, nguyên nhân nào là nguyên nhân
chính? Từ đó đề ra được những giải pháp đúng dắn nhất, hiệu quả nhất nhằm giúp
người dân xoá nghèo.
Võ Nhai là huyện vùng cao của tỉnh Thái Nguyên, trung tâm huyện cách trung
tâm thành phố Thái Nguyên 37 km về phía Đông - Bắc. Toàn huyện có 14 xã, 1 thị
trấn với 172 xóm, bản gồm 16.296 hộ dân. Hiện nay 11/15 xã là xã có hoàn cảnh kinh
tế xã hội đặc biệt khó khăn theo chương trình 135. Mặc dù được Đảng và Nhà nước hết
sức quan tâm đầu tư, Võ Nhai vẫn là huyện nghèo nhất của tỉnh Thái Nguyên. Võ Nhai
là huyện vùng cao nên thu nhập bình quân trên đầu người còn thấp, chỉ đạt khoảng
2.100.000 đồng/người/năm. Năm 2006 toàn huyện có 7.237 hộ nghèo chiếm 52,4%,
đến năm 2009 còn 4.079 hộ nghèo chiếm 25,03%.
Do vậy xoá đói giảm nghèo của huyện Võ Nhai vẫn là một yêu cầu cấp thiết, đòi
hỏi địa phương cũng như Trung ương phải sớm tìm gia những giải pháp hỗ trợ người
dân phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập tiến tới “thoát nghèo”.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu và đề

xuất một số giải pháp xoá đói giảm nghèo cho hộ nông dân huyện Võ Nhai, tỉnh Thái
Nguyên”
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
2.1 Mục tiêu chung
Đề tài nghiên cứu nhằm chỉ ra được những nguyên nhân chính ảnh hưởng đến đói
nghèo của các hộ và đề xuất mộ số giải pháp thích hợp nhằm xoá đói giảm nghèo cho
hộ nông dân huyện Võ Nhai.
2.1 Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hoá được lý luận và thực tiễn về xoá đói giảm nghèo.
- Đánh giá được thục trạng nghèo đói của huyện Võ Nhai.
- Chỉ ra được những nguyên nhân đích thực dẫn đến nghèo đói của hộ nông dân
huyện Võ Nhai.
- Đề xuất được một số giải pháp chủ yếu nhằm xoá đói giảm nghèo cho hộ nông
dân huyện Võ Nhai.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
3.1 Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là tình hính sản xuất và nghèo đói của các hộ
nông dân huyện Võ Nhai.
3.2 Phạm vi nghiên cứu của đề tài
3.2.1 Không gian nghiên cứu
Đề tài được nghiên cứu tại huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên.
3.2.2 Thời gian nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu những số liệu sơ cấp năm 2009 và số liệu thứ cấp thời
kỳ 2006-2009, một số số liệu năm 2010.
3.2.3 Nội dung nghiên cứu
Đề tài được giới hạn trong phân tích nguyên nhân và các nhân tố ảnh hưởng đến
thu nhập và nghèo đói của hộ nông dân, qua đó đề xuất một số giải pháp cơ bản giúp
các hộ nông dân huyện Võ Nhai xoá đói giảm nghèo.
4. Đóng góp mới của luận văn
- Các giải pháp đưa ra nhằm giúp các hộ nông dân pháp triển sản xuất, tăng thêm

thu nhập và xoá đói giảm nghèo được xây dựng thông qua phân tích, xá định các
nguyên nhân dẫn đến nghèo đói, do vậy các giải pháp sẽ sát với thực tế và phù hợp với
điều kiện của nhóm hộ hơn.
- Ứng duụng hàm sản xuất Cobb-Douglas và phân tích sự tác động của các yếu tố
tới thu nhập cho phép đưa ra các kết luận chính xác về sự tác động đó.
5. Bố cục của luận văn.
Bố cục của luận văn gồm 3 chương, ngoài phần mở đầu và kết luận.
Phần mở đầu
Chương I: Cơ sở khoa học và phương pháp nghiên cứu
Chương II: Thực trạng nghèo đói của huyện Võ Nhai
Chương III: Phương hướng, mục tiêu và các giải pháp xoá đói giảm nghèo cho hộ
nông dân huyện Võ Nhai.
Kết luận
Danh mục tài liệu tham khảo
Phụ lục
CHƯƠNG I: CƠ SỞ KHOA HỌC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1.1 Cơ sở khoa học của đề tài
1.1.1 Cơ sở lý luận của đề tài
1.1.1.1 Khái niệm về nghèo đói
Trong cuộc sống hàng ngày của con người, để tồn tại được thì cần phải giải quyết
được những nhu cầu thiết yếu nhất. Những nhu cầu này được chia thành hai dạng, đó
là nhu cầu về vật chất và nhu cầu về tinh thần.
- Nhu cầu về vật chất thiết yếu: ăn, ở, mặc, đi lại
- Nhu cầu về tinh thần thiết yếu: Giáo dục, y tế, văn hoá và giao tiếp xã hội.
Những nhu cầu này phải được đáp ứng ở một mức độ nhất định nào đó, mà người
ta gọi là mức sống tối thiểu của cộng đồng. Nghĩa là nếu không đạt được đến mức này,
con người không thể đảm bảo cuộc sống để phát triển một cách bình thường được.
Do vậy, khi nghiên cứu đói nghèo, chúng ta phải nghiên cứu đến nhu cầu, hay còn
gọi là mức sống tối thiểu của người dân.
Mặt khác, nghèo đói là một khái niệm mang tính chất động, nó biến đổi tuỳ thuộc

vào không gian, thời gian và xuất phát điểm của mỗi địa phương hay mỗi quốc gia.
Tuỳ thuộc vào từng quốc gia, từng thời điểm khác nhau, cũng như quan điểm nghiên
cứu khac nhau mà nghèo đói được quan niệm khác nhau. Từ trước đến nay có nhiều
quốc gia, nhiều tổ chức trên thế giới đã đưa ra những quan điểm của mình về nghèo
đói, các quan điểm này phản ánh mục tiêu nghiên cứu, cũng như phản ánh tình trạng
nghèo của các nước trên thế giới. Tiêu chí chung nhất đề xác định đói nghèo vẫn là
mức thu nhập hay chi tiêu để thoả mãn những nhu cầu cơ bản của con người. Sự khác
nhau chung nhất là thoả mãn ở mức độ cao hay mức độ thấp mà thôi, điều này phụ
thuộc vào trình dộ phát triển kinh tế xã hội cũng như phong tục tập quán của từng
vùng, từng quốc gia. Cụ thể một số khái niệm về nghèo đói như sau:
Tại hội nghị về chống nghèo đói do Uỷ ban kinh tế - xã hội khu vực Châu Á -
Thái Bình Dương (ESCAP) tổ chức tại Bangkok, Thái Lan vào tháng 9 năm 1993, các
quốc gia trong khu vực đã thống nhất cho rằng: “Nghèo đói là tình trạng một bộ phận
dân cư không có khả năng thoả mãn những nhu cầu cơ bản của con người mà những
nhu cầu ấy phụ thuộc vào trình độ phát triển kinh tế - xã hội, phong tục tập quán của
từng vùng và những phong tục ấy được xã hội thừa nhận”.
Tại hội nghị thượng đỉnh thế giới về phát triển xã hội tổ chức tại Copenhagen -
Đan Mạch năm 1995 đã đưa ra một định nghĩa cụ thể hơn về nghèo đói như sau: “
Người nghèo là tất cả những ai mà thu nhập thấp hơn 1 đôla (USD) mỗi ngày cho mỗi
người, số tiền được coi như đủ để mua những sản phẩm thiết yếu để tồn tại”.
Tuy vậy, cũng có quan điểm khác về nghèo đói mang tính kinh điển hơn, triết lý
hơn của chuyên gia hàng đầu của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) - ông Abapia Sen,
người được giải Nôben về kinh tế năm 1998, cho rằng: “Nghèo đói là sự thiếu cơ hội
lựa chọn tham gia vào quá trình phát triển cộng đồng”. Xét cho cùng sự tồn tại của con
người nói chung và của người giầu, người nghèo nói riêng, cái khác nhau cơ bản để
phân biệt họ chính là cơ hội lựa chon của mỗi người trong cuộc sống, thông thường
người giầu có cơ hội lựa chon nhiều hơn, người nghèo có cơ hội lựa chon ít hơn.
Quan niệm của chính người nghèo nước ta cũng như một số quốc gia khác trên
thế giới về nghèo đói đơn giản hơn, trực diện hơn. Một cuộc phỏng vấn có sự tham gia
của người dân ở miền núi nói rằng: “Nghèo đói là gì ư? Là hôm nay con tôi ăn khoai,

ngày mai con tôi không biết ăn gì? Bạn nhìn nhà cửa của tôi thì biết, trong nhà nhìn
thấy mặt trời, khi mưa thì trong nhà cũng như ngoài trời”. Một số người ở tỉnh Hà Tĩnh
thì trả lời: “Nghèo đói đồng nghĩa với nhà ở bằng tranh tre, nứa lá tạm bợ, xiêu vẹo,
dột nát; không đủ đất đai sản xuất, không có trâu bò, không có tivi, con cái thất học, ốm
đau không có tiền đi khám bệnh...”
Quan điểm nghèo đói của Việt Nam: Qua nhiều cuộc điều tra, khảo sát, nghiên
cứu, các nhà nghiên cứu và quản lý của các Bộ đã đi đến thống nhất cần có một khái
niệm riêng, chuẩn mực riêng cho nghèo đói ở Việt Nam:
Nghèo, là tình trạng một bộ phận dân cư chỉ có khả năng thoả mãn một phần các
nhu cầu cơ bản của con người và có mức sống ngang bằng mức sống tối thiểu của cộng
đồng xét trên mọi phương diện
Đói, là tình trạng một bộ phận dận cư nghèo, có mức sống dưới mức tối thiểu,
không đảm bảo nhu cầu vật chất để duy trì cuộc sống.
Các quan niệm trên đều phản ánh ba khía cạnh chủ yếu của người nghèo:
- Không được hưởng thụ những nhu cầu cơ bản ở mức tối thiểu dành cho con người.
- Có mức sống thấp hơn mức sông trung bình của cộng đồng dân cư.
- Thiếu cơ hội lựa chọn tham gia vào quá trình phát triển của cộng đồng.
Tuy nhiên, bên cạnh những quan niệm về nghèo đói đã trình bày ở trên, tuỳ thuộc
vào những giai đoạn, những hoàn cảnh khác nhau cũng như những mục tiêu nghiên
cứu khác nhau mà người ta có những cách tiếp cận khác nhau về nghèo đói. Hiện nay,
có thể tiếp cận nghèo đói theo các hướng sau:
- Tiếp cận về dinh dưỡng: người nghèo là những người có mức tiêu thụ Calo đạt
dưới 2.100 kcalo/người/ngày. Chỉ tiêu này do Tổ chức Y tế thế giới xây dựng cho mỗi
thể trạng trung bình của con người. Chỉ tiêu này áp dụng cho những nước phát triển
cũng như các nước đang phát triển.
- Tiếp cận về thu nhập: người nghèo la những người có mức thu nhập không đảm
bảo cuộc sống và chi tiêu. Trong cuộc sống hàng ngày, ngoài những nhu cầu về lương
thực và thực phẩm ra, con người có nhiều những nhu cầu cần phải đảm bảo khác như
nhà ở, mặc, y tế, giáo dục... Do vậy nếu thu nhập không đảm bảo trang trải được cuộc
sống về chi tiêu thì được coi là nghèo đói.

- Tiếp cận về xã hội: người nghèo là những người không được tiếp cận về những
dịch vụ công cộng như: y tế, giáo dục, vui chơi giải trí, pháp luật... Kinh tế ngày càng
phát triển, đời sống của người dận không ngừng được nâng lên về mọi mặt. Khi đó
ngoài những nhu cầu thiết yếu của cuộc sống, con người cần phải đáp ứng nhiều những
nhu cầu khác. Đánh giá về nghèo không chỉ đơn thuần chỉ về dinh dưỡng mà phải bao
gồm những yếu tố khác nữa.
- Người nghèo là những người dễ bị tổn thương. Người nghèo bị tổn thương bời
những rủi ro trong sản xuất và đời sống. Khả năng hồi phục sau những rủi ro của người
nghèo là hạn chế hơn rất nhiều so với những người khá giả.
Trên đây là một số khái niệm về nghèo đói cũng như một số hướng tiếp cận nghèo
đói. Tuỳ thuộc vào từng thời kỳ nghiên cứu cũng như phương hướng nghiên cứu khác
nhau mà có cách tiếp cận cho phù hợp. Trong đề tài này, tác giả công nhận khái niệm
nghèo đói của Việt Nam, đồng thời hướng tiếp cận nghèo đói đối với người dân là tiếp
cận về kinh tế, có nghĩa là tiếp cận về thu nhập của người dân.
1.1.1.2 Tiêu chí đánh giá ghèo đói
Chuẩn nghèo là một khái niệm động, nó biến động theo không gian và thời gian.
- Về không gian: Nó biến đổi theo trình độ kinh tế - xã hội của từng vùng hay
từng quốc gia.
- Về thời gian: Chuẩn nghèo cũng có sự biến động lớn và nó biến đổi theo trình độ
phát triển kinh tế - xã hội và nhu cầu của con người theo từng giai đoạn lịch sử, vì kinh
tế xã hội phát triển thì đời sống của con người cũng được cải thiện tốt hơn, tất nhiên
không phải là tất cả các nhóm dân cư đều có tốc độ cải thiện giống nhau, thông thường
thì nhóm không nghèo có tốc độ mức tăng thu nhập, mức sống cao hơn nhóm nghèo.
Có rất nhiều tiêu chí để đánh giá hộ nghèo, ở Việt Nam phổ biến nhất hiện nay
thường dùng phương pháp dựa trên thu nhập của hộ. Theo tiêu chí này Bộ Lao động -
thương binh và xã hội đã đưa ra chuẩn nghèo theo từng giai đoạn kinh tế xã hội khác
nhau, mức chuẩn nghèo này được xây dựng khác nhau cho thành thị và nông thôn sao
cho phù hợp với điều kiện cụ thể của từng vùng, từng thời kỳ.
Cụ thể, chuẩn nghèo của Bộ Lao động – thương binh và xã hội qua các thời kỳ
được thể hiện qua bảng sau:

Bảng 1.1: Chuẩn mực đánh giá nghèo đói qua các giai đoạn
Loại
hộ
Địa bàn
Thu nhập bình quân/ người/ tháng qua các giai đoạn
1993-1995 1995-1997 1997-2000 2001-2005
Đói
Mọi vùng <13 kg gạo <13 kg gạo
- Thành thị <13 kg gạo
- Nông thôn < 8 kg gạo
Nghèo
Thành thị < 20 kg gạo < 25 kg gạo < 25 kg gạo 150.000 đồng
Nông thôn < 15 kg gạo
- Miền núi hải đảo < 15 kg gạo < 15 kg gạo 80.000 đồng
- Đồng bằng trung du < 20 kg gạo < 20 kg gạo 100.000 đồng
Hiện nay chuẩn nghèo giai đoạn 2006 - 2010 được áp dụng theo Quyết định số
170/2005/QĐ-TTg ngày 08 tháng 7 năm 2005 của Thủ tướng Chính phủ ban hành
chuẩn nghèo áp dụng cho giai đoạn 2006 - 2010 quy đinh những người có mức thu
nhập sau được xếp vào nhóm hộ nghèo:
- Thu nhập bình quân đầu người đối với khu vực nông thôn là dưới 200.000
đồng/người/tháng.
- Thu nhập bình quân đầu người đối với khu vực thành thị là dưới 260.000
đồng/người/tháng.
Tuy nhiên, với tình hình lạm phát như hiện nay chuẩn nghèo trên chưa đánh giá
được đúng như thực tế. Chuẩn mực nghèo đói của Việt Nam vẫn còn cách quá xa sơ
với chuẩn mực do Ngân hàng Thế giới đưa ra với ngưỡng 1 USD/người/ngày. Do đó
Việt Nam cần phải nỗ lực hơn nữa trong công cuộc xoá đói giảm nghèo để xây dựng
chuẩn nghèo tiến tới ngưỡng chung của Thế giới.
1.1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài
1.1.2.1 Tình hình nghèo đói trên thế giới

Thực trạng nghèo đói đang diễn ra rất phổ biến và gay gắt ở tất cả mọi nơi trên
thế giới. Từ những nước có nền kinh tế chậm phát triển, đang phát triển và phát triển.
Nhưng nghèo đói tập trung nhiều nhất ở các nước có nền kinh tế chậm phát triển và
đang phát triển. Trong những năm qua tình trạng nghèo đói trên toàn thế giới đã được
cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, hiện nay trên thế giới vẫn có khoảng 1 tỷ người nghèo
đói và vẫn đang có xu hướng tăng thêm, đây chính là hệ quả không thể tránh khỏi của
cuộc khủng hoảng lương thực và tài chính thế giới. Số nghèo đói trên thế giới tập trung
chủ yếu tại khu vực Châu Á và Châu Phi. Số người bị thiếu đói đã tăng lên 642 triệu ở
khu vực châu Á Thái Bình Dương. Còn ở châu Phi và Nam Sahara, con số này là 265
triệu và ở Mỹ Latinh là 53 triệu. Con số đó ở khu vực Trung Đông và Bắc Phi cũng đã
lên tới 42 triệu người. Trong khi đó, nạn đói cũng bắt đầu "tăng nhiệt" ở các nước phát
triển với khoảng 15 triệu người. Theo Ngân hàng Thế giới, giá lương thực lên cao làm
tăng ngay số người nghèo đói lên và sự giảm sút về thu nhập trên toàn cầu cũng là một
nguyên nhân làm cho tình trạng nghèo đói tồi tệ hơn. Điều trớ trêu là hầu hết những
người nghèo đói của thế giới lại là nông dân, những người sản xuất ra lương thực.
Thực tế, hơn 60% người dân châu Phi làm việc ở nông thôn, trồng trọt và chăn nuôi
súc vật, chỉ kiếm được chưa đầy 1 USD/ngày. Năng suất các vụ mùa của họ chỉ bằng
20% năng suất các vụ mùa ở châu Âu và Mỹ, bởi vì họ không tiếp cận được với tất cả
những điều kiện cần thiết để tăng sản lượng như giống, phân bón, nước, điện, kỹ thuật
và khả năng tiếp cận thị trường. Khi giá lương thực giảm đi, người nông dân lại là
những người bị tổn thương nhất do nông sản là những thứ họ phải bán để lấy tiền trang
trải cho các khoản chi tiêu khác.
Ngay như nước Mỹ, đất nước có nền kinh tế hàng đầu thế giới, tỷ lệ dân số Mỹ
sống dưới mức nghèo khổ ngày càng tăng. Theo tính toán của Cục Thống kê Mỹ, trong
năm 2008 tỷ lệ nghèo đói chính thức trong tổng số dân nước này sẽ tăng từ 12,5% lên
15,3%, tương đương 45,7 triệu người. Thu nhập bình quân đầu người giảm xuống còn
50.303 USD và 9,8 triệu hộ phải sống nhờ vào thực phẩm cứu trợ. Do suy thoái,
khoảng cách giàu nghèo tại Mỹ tăng lên mức cao nhất trong lịch sử. Năm 2008, những
người giàu nhất, có thu nhập cao hơn 11,4 lần so với nhóm cận nghèo hoặc dưới mức
nghèo khổ trong khi đó năm 2007 khoảng cách này là 11,2 lần.

Như vậy, thế giới mặc dù đã thu được nhiều thành công trong phát triển kinh tế,
ổn định chính trị, giảm xung đột sắc tộc... đời sống của người dân một số khu vực đã
được nâng lên đáng kể. Tuy nhiên, vấn đề nghèo đói vẫn luôn hiện hữu trên các quốc
gia. Nghèo đói không chỉ là vấn đề của các quốc gia chậm phát triển và đang phát triển
mà cũng là vấn đề của các quốc gia có nền kinh tế phát triển hàng đầu trên thế giới.
Điều đó cho thấy, để xoá đói giảm nghèo được thành công , không chỉ có sự nỗ lực của
riêng từng quốc gia mà đòi hỏi sự nỗ lực của tất cả các quốc gia trên thê giới.
1.1.2.2 Kinh nghiệm xoá đói giảm nghèo của Ấn Độ
Từ năm 1991, Ấn Độ đã mở cửa thị trường, cải cách kinh tế và đạt nhiều thành
tựu đáng kể. Tuy nhiên, hiện nay, nghèo đói vẫn là một vấn đề nghiêm trọng, cản trở
sự phát triển kinh tế - xã hội, làm chậm bước tiến của Ấn Độ trong nhiều lĩnh vực.
Biểu hiện dễ thấy nhất của nghèo đói tại Ấn Độ là thu nhập quốc dân chỉ mới đạt 820
USD/người trong năm 2006 và tính theo sức mua tương đương (PPP) mới đạt 3.800
USD/người. 70% dân số sống ở nông thôn, trong đó chỉ có 56% hộ được sử dụng điện,
52% số hộ không có nhà vệ sinh, 85% số hộ được dùng nước sạch, 61% dân số biết
chữ. Chỉ số về giáo dục của Ấn Độ là 0,61, trong khi đó, chỉ số này ở Dim-ba-bu-ê là
0,77, Trung Quốc là 0,84. Về chỉ số phát triển con người (HDI), Ấn Độ đứng thứ
126/177 nước. 47% trẻ em dưới 5 tuổi ở đây bị thiếu cân (Trung Quốc chỉ có 8%, Dim-
ba-bu-ê là 13%). Chênh lệch thu nhập cũng là vấn đề lớn: 39% dân số nông thôn chỉ sở
hữu 5% số tài sản, trong khi đó, 8% những người giàu có chiếm tới 46% số tài sản cả
nước. Những người nghèo nhất ở nông thôn Ấn Độ chỉ chi tiêu 0,2 USD/ngày. Chỉ số
đói toàn cầu (GHI) của Ấn Độ đứng thứ 96/119 nước, trong khi đó, Nê-pan đứng thứ
92, Pa-ki-xtan ở vị trí thứ 88. 80% dân số sống dưới 2 USD/người/ngày. Nghèo đói
dẫn tới 15 triệu trẻ em Ấn Độ phải lao động kiếm sống - là mức cao nhất thế giới
Để giải quyết cơ bản vấn đề nghèo đói, trước mắt, Ấn Độ đã tăng đầu tư cho nông
nghiệp. Năm 1995-1996 Ấn Độ chi 4,1 tỉ USD cho nông nghiệp nhưng năm 2006-2007
tăng lên 19,5 tỉ USD. Đây là mức tăng đáng kể dành cho nông nghiệp. Dự kiến, từ năm
2007 đến năm 2010, Ngân hàng trung ương Ấn Độ sẽ cho nông nghiệp vay gấp 2 lần.
Ngân hàng lớn nhất là SBI sẽ mở thêm từ 5.000 đến 6.000 chi nhánh tại nông thôn, để
vừa mở rộng kinh doanh, vừa thực hiện chủ trương tăng cường đầu tư cho nông

nghiệp. Phát triển nông nghiệp, tăng cường sản xuất lương thực là một nhiệm vụ trọng
tâm của kinh tế Ấn Độ. Để đạt chỉ tiêu 175 kg ngũ cốc/người, 11 kg đỗ/người vào năm
2012, Chính phủ Ấn Độ đã chi 1,2 tỉ USD cho Ủy ban An ninh lương thực, để tăng sản
xuất gạo, đậu đỗ, lúa mì… và tiến hành kế hoạch chăn nuôi, nâng cấp đàn gia súc
nhằm tăng lượng sữa, trứng, thịt.
Một trong những trọng tâm để Ấn Độ có mức tăng trưởng từ 9 đến 10% trong kế
hoạch XI là phải “cải thiện kết cấu hạ tầng nông thôn”. Ấn Độ sẽ tăng vốn để phát
triển kết cấu hạ tầng nông thôn từ 3 tỉ USD năm 2007 lên 3,5 tỉ USD năm 2008. Bộ Tài
chính cũng tăng tín dụng phát triển cơ sở hạ tầng nông nghiệp từ 56,25 tỉ USD năm
2007-2008 lên 62,5 tỉ USD năm 2008-2009. Ngân hàng phát triển nông nghiệp Ấn Độ
sẽ cung cấp 6,7 triệu USD cho quỹ phát triển cơ sở hạ tầng nông thôn. Cũng về cơ sở
hạ tầng, để giúp nông dân giảm bớt khó khăn, Ấn Độ đang thúc đẩy thành lập 31 đặc
khu nông nghiệp, 12 khu xuất khẩu nông sản (AEZ), một trung tâm trưng bày nông sản
với chi phí hơn 5 tỉ USD và 30 công viên lương thực lớn (chi phí khoảng 4 tỉ USD).
Các khu này sẽ tăng cường quản lý sau thu hoạch, cất trữ, kết nối sản xuất với các sân
bay, bến cảng... để nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp.
Về thủy lợi, Ấn Độ đang có kế hoạch liên kết 14 sông lớn ở vùng Hi-ma-lay-a với
17 sông ở phía Nam, để phân bổ lại khoảng 173 tỉ m3 khối nước/năm, từ đó, đưa sản
lượng lương thực của Ấn Độ từ hơn 200 triệu tấn hiện nay lên 450 triệu tấn vào năm
2050. Kết quả này sẽ góp phần quan trọng vào công cuộc xoá đói giảm nghèo. Đồng
thời, Chính phủ đã chi 3,3 tỉ USD cho 300 dự án, chương trình chống lũ lụt ngắn hạn,
trung hạn và dài hạn.
Về năng lượng, Ấn Độ thực hiện ưu tiên điện khí hoá nông thôn và đang xây
dựng hệ thống năng lượng cho khu vực này. Trọng tâm là khai thác năng lượng tái sinh
như khí sinh học, năng lượng mặt trời, gió, thuỷ điện nhỏ, để trong 5 năm tới sẽ cung
cấp điện cho 75 triệu nông hộ.
Ấn Độ cũng đã tăng chi cho xóa đói giảm nghèo và coi đây là mục tiêu quan
trọng, là chương trình lớn trong các kế hoạch dài hạn. Ngày 15-8-1995, Ấn Độ đã đưa
ra Kế hoạch quốc gia về hỗ trợ xã hội cho những người sống dưới mức nghèo khổ:
những người nghèo trên 65 tuổi sẽ được trợ cấp 2 USD/tháng; hỗ trợ từ 130 đến 250

USD cho những gia đình nghèo có người chết; hỗ trợ 10 USD cho những phụ nữ trên
19 tuổi trong 2 lần sinh đầu. Từ năm 1999, Ấn Độ đã thực hiện hỗ trợ 10 kg lương thực
cho những người già không có lương hưu. Gần đây, chương trình này đã mở rộng cho
cả những người có lương hưu. Ngày 25-9-2001, Ấn Độ đưa ra chương trình bảo đảm
lương thực và việc làm cho nông thôn, chương trình nhà ở, chương trình bảo đảm lợi
ích người lao động trong khu vực nông nghiệp… Năm 2006, Chính phủ đã đầu tư 800
triệu USD vào những vùng lạc hậu; năm 2007, lập quỹ 700 triệu USD giúp những
vùng nông thôn lạc hậu.
Trong kế hoạch lần thứ XI, Ấn Độ sẽ đưa ra chương trình đặc biệt để phát triển
kinh tế cho 75 nhóm lạc hậu đang sống trong những điều kiện hết sức nghèo nàn. Cũng
trong kế hoạch lần này, Ấn Độ sẽ chi 1 tỉ USD để xóa bỏ tình trạng lao động trẻ em.
Tăng trợ cấp sản xuất nông nghiệp cũng là một biện pháp quan trọng để xóa đói
giảm nghèo. Trong kế hoạch 5 năm lần thứ X, Ấn Độ đã hỗ trợ sản xuất nông nghiệp là
18 tỉ USD và kế hoạch lần thứ XI là 27 tỉ USD. Trợ cấp trong từng ngành là rất cụ thể:
tháng 3-2007, trợ cấp vận chuyển đường là 37USD/tấn; Ngành chè được trợ cấp 22
triệu USD; Mỗi ha chuối được trợ cấp 700 USD để tăng cường sản xuất và xuất khẩu.
Chính phủ đã chi 11 tỉ USD để trợ giá phân bón trong năm 2007-2008 và năm
2008-2009 sẽ là 16 tỉ USD. Mỗi hộ nông dân sẽ được trợ cấp 150 USD tiền điện. Bảo
hiểm nông nghiệp sẽ tăng từ 16% lên 80-90% số nông hộ. Năm 2008, Chính phủ sẽ
xóa nợ cho nông dân 15 tỉ USD, giảm thuế cho những hộ có diện tích dưới 3 ha.
Khoảng 30 triệu nông dân đang mắc nợ sẽ được lợi từ kế hoạch này.
Tạo việc làm là một trong những biện pháp quan trọng để xóa đói giảm nghèo.
Chính vì thế, chương trình việc làm luôn luôn là một nội dung quan trọng trong các kế
hoạch của Chính phủ. Tháng 8-2005, Ấn Độ thông qua Luật Bảo đảm việc làm cho
nông dân - một trong những văn bản pháp lý quan trọng nhất được ban hành từ khi Ấn
Độ giành được độc lập. Luật này sẽ bảo đảm về pháp lý để mỗi nông dân có đủ 100
ngày có việc làm/năm, với mức lương 1,5 USD/ngày. Nếu không có việc làm, nông
dân sẽ nhận được một khoản trợ cấp thất nghiệp. Giai đoạn đầu, chương trình này sẽ áp
dụng trong 200 huyện; 4 năm tiếp theo sẽ mở rộng ra toàn Ấn Độ. Theo nhiều đánh
giá, chương trình này được coi là có nhiều kì vọng nhất trên thế giới để xóa đói giảm

nghèo. Triển khai Luật trên, năm 2005-2006 Ấn Độ đã chi 3 tỉ USD, năm 2006-2007 là
2,7 tỉ USD và năm 2007-2008 là 2,8 tỉ USD cho chương trình việc làm nông thôn. Gần
đây, Ấn Độ đã mở rộng Luật trên, tăng chi tiêu để trong 7 năm tới tạo thêm 50 triệu
việc làm.
Trong công cuộc xóa đói giảm nghèo, Ấn Độ đã nhận được sự giúp đỡ hết sức
tích cực của quốc tế. Ngân hàng thế giới (WB) đã cho Ấn Độ vay nhiều nhất, với 3,75
tỉ USD, bằng 15% tổng mức cho vay của WB trong năm 2007. Trong lượng vốn trên,
một phần quan trọng đã được đưa vào nông nghiệp, nông thôn, vừa giúp Ấn Độ phát
triển các lĩnh vực nói chung, vừa tăng cường công cuộc xóa đói giảm nghèo tại nông
thôn. WB đã cấp 225 triệu USD để xóa đói giảm nghèo tại bang Mát-hi-a (Madhya).
WB cũng giúp 463 triệu USD cho bang Bi-ha - bang nghèo nhất Ấn Độ, với 44% dân
số nghèo khổ. Năm 2007, WB đã cho Ấn Độ vay thêm 600 triệu USD để trợ giúp các
trang trại, 944 triệu USD để tăng cường hệ thống tài chính nông thôn, thực hiện bảo
hiểm nông nghiệp và các dự án quản lý nguồn nước. Cùng với WB, không kể các
khoản vốn đã cấp, từ 2007-2010 Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) sẽ cho các bang
nghèo nhất của Ấn Độ vay 2,1 tỉ và sẽ đầu tư thêm 9,2 tỉ USD vào cơ sở hạ tầng, nhất
là cho những bang nghèo như Bi-ha (Bihar), Giắc-hen (Jharkhand). Thủ tướng Anh,
trong chuyến thăm Ấn Độ tháng 1-2008 đã tuyên bố viện trợ phát triển 1,6 tỉ USD cho
những bang nghèo nhất của Ấn Độ.
Nhờ những cố gắng trên, nghèo đói ở Ấn Độ đã giảm nhiều. Các chỉ số xã hội
như thu nhập, giáo dục, y tế, giao thông, điện, nước uống… ở hầu hết những vùng
nông thôn nghèo đã được cải thiện đáng kể từ năm 1991. Tỷ lệ nghèo ở nông thôn đã
giảm từ 45,76% trong năm 1983 xuống 37,26% trong năm 1994 và 29,18% trong năm
2005. Số lượng người nghèo tương ứng với các thời điểm trên là 252,05 triệu; 247,8
triệu và 232,16 triệu. Đa số nông dân đã có đủ lương thực, với tỷ lệ đủ ăn tăng từ
94,5% (năm 1994-1995) lên 97,1% (năm 2004-2005).
Những thành tựu nông nghiệp đã giúp Chính phủ cung cấp lương thực cho những
người nghèo nhất. Phân phối lương thực đã tăng từ 10 kg, lên 20 kg và đến tháng 7-
2001 là 25 kg/gia đình/tháng. Chính phủ cũng đã bỏ ra hàng triệu tấn lương thực để
cứu trợ những vùng bị thiên tai. Việc phát triển kết cấu hạ tầng nông thôn đã giải quyết

nhiều việc làm cho nông dân, qua đó, giúp họ cải thiện, ổn định đời sống.
Một trong những thành tựu đáng kể của công cuộc xóa đói giảm nghèo ở Ấn Độ
là đã thực hiện bữa ăn trưa miễn phí cho 120 triệu trẻ em, chủ yếu ở nông thôn. Chính
phủ sẽ chi thêm 10,7 tỉ USD cho kế hoạch này. Về chương trình hỗ trợ xã hội, lương
hưu cho người nghèo trên 65 tuổi sẽ tăng từ 1,5USD/tháng lên 4,5 USD/tháng. Sau 17
năm cải cách, mức tiêu dùng ở nông thôn Ấn Độ đã tăng lên. Số hộ dùng ga tăng gấp 6
lần. Chi tiêu cho giáo dục từ năm 1999-2000 đến năm 2004-2005 tăng từ 29% lên 44%