hiệu quả chăm sóc điều dưỡng, vật lý trị liệu trên bệnh nhân thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng điều trị nội khoa

T VN .
Thoát v đa đm ct sng tht lng là mt bnh ngày càng gp ph bin trên
th gii cng nh  Vit Nam, bnh gp ch yu  la tui 20 đn 50. Theo thng
kê, thoát v đa đm chim t l khong 63% -73% tng s đau ct sng tht lng
và 72% trng hp đau thn kinh hông là do thoát v đa đm ct sng tht lng
[5], [7].
Theo T chc y t th gii c 10 ngi có 8 ngi ít nht mt ln đau tht
lng, còn  M hàng nm có 15-20% ngi đi khám vì đau tht lng. Nm 1984,
c tính tn tht do thoát v đa đm  M khong 21-27 t USD mi nm cho s
mt kh nng sn xut và tin bi thng.  Pháp, theo nghiên cu ca gilbert
dechambenoit nm 1996, t l bnh khong 50-100/100.000 dân hàng nm [5], [7],
[11].
Thoát v đa đm ct sng tht lng, nu không đc điu tr đúng, chm sóc
điu dng và vt lý tr liu kp thi, có th đ li nhng bin chng nguy him
cho ngi bnh nh: đi tiu tin không t ch, nhim trùng tit niu, nhim trùng
hô hp, loét do đè ép…làm cho vic điu tr kéo dài và chi phí tn kém hn, nh
hng đn cht lng cuc sng ngi bnh.
 Vit Nam, có nhiu tác gi nghiên cu v thoát v đa đm ct sng tht
lng, nh Lê Xuân Trung (1965), Lê Vn Tin (1981), Ngô Thanh Hi (1995),
Nguyn Mai Hng (2001), Lê Th Hoài Anh (2008)… Các nghiên cu đu ch ra
hiu qu điu tr thoát v đa đm bng các phng pháp ni khoa, hay các phng
pháp kt hp gia y hc c truyn và y hc hin đi. Cha có nghiên cu v hiu
qu điu tr phi hp gia các phng pháp ni khoa vi công tác chm sóc điu
dng và vt lý tr liu.
Mt khác, do tính cht đc thù ngh nghip nên nhng nm qua t l bnh
nhân TV đn khám và điu tr ti Bnh vin YHCT B Công An khá cao. Xut
phát t nhu cu thc t đó, nhm nng cao hn na hiu qu điu tr, chúng tôi
tin hành nghiên cu đ tài: “ Hiu qu chm sóc điu dng, vt lí tr liu
trên bnh nhân thoát v đa đm ct sng tht lng điu tr ni khoa”

Mc tiêu nghiên cu ca đ tài là:

1. ánh giá hiu qu chm sóc điu dng và vt lí tr liu trên bnh nhân
thoát v đa đm ct sng tht lng điu tr ni khoa.
2. Mô t mt s yu t liên quan đn kt qu chm sóc.



















Thang Long University Library

CHNG 1 : TNG QUAN TÀI LIU
1.1. GII PHU SINH LÝ CA A M CT SNG THT LNG
1.1.1. c đim gii phu sinh lý đa đm ct sng tht lng
- c đim đa đm
+ a đm nm trong khoang gian đt bao gm: mâm sn, vòng si và nhân nhy

1. Nhân nhày.
2. Vòng si.
3.Mnh sn trong.
Hình
1.1. Câú trúc đa đm.[10]
+ Bình thng ct sng có 23 đa đm trong đó ct sng tht lng có 4 đa và 2
đa chuyn tip.Chiu cao trung bình đon tht lng là 9mm và chiu cao ca l4-l5
là ln nht.
 Mâm sn: là cu trúc thôc v thân đt sng, nhng nó liên quan ti
chc nng dinh dng trc tip vi đa đm, nó đm bo dinh dng cho
khoang gian đt nh khuych tán.
 Vòng si: gm nhiu vòng x sn đng tâm, đc cu to bng nhng
si sn rt chc và đàn hi. Các bó si ca vòng si to thành nhiu lp,
gia có nhng vách ngn đc gi là yu t đàn hi [2], [3], [8], [9].
 Tuy vòng si có cu trúc rt bn chc, nhng phía sau và sau bên, vòng
si mng và ch gm mt s ít nhng bó si tng đi mnh, nên đy là
“đim yu nht ca vòng si’’. ó là yu t làm cho nhân nhy li ra phía
sau nhiu hn.
+ Nhân nhy: có hình cu hoc hình bu dc, nm khong ni 1/3 gia vi 1/3 sau
ca đa đm cách mép ngoài ca vòng si 3-4mm. Khi vn đng (nghiêng, cúi,
n) thì nhân nhày s di chuyn dn lch v phía bên đi din và đng thi vòng
si cng chun giãn. ây cng là mt trong nhng nguyên nhân làm cho nhân nhy
 đon ct sng tht lng d li ra sau.
+ Phân b thn kinh, mch máu đa đm: rt nghèo nàn các si thn kinh cm giác
phân b cho đa đm rt ít, mch máu nuôi dng cho đa đm ch yu xung
quanh vòng si, nhân nhày không có mch máu. Do đó, đa đm ch đc đm bo
cung cp máu và nuôi dng bng hình thc khuych tán.
+ Áp lc trng ti ca đa đm tht lng: do dáng đi thng, ct sng tht lng phi
chu áp lc ca tt c phn trên c th dn xung mt din tích b mt nh (vài
cm). S thay đi t th  phn trên c th ra khi trc sinh lí ca c th còn làm áp

lc trng ti đó tng lên nhiu ln. Nu áp lc trng ti quá cao, tác đng thng
xuyên và kéo dài lên đa đm s gây thoái hóa  đa đm sm. ây chính là lý do
cho thy liên quan ca ngh nghip và cng đ lao đng vi bnh lý thoát v đa
đm.
- Chc nng c hc ca đa đm:
+ Ct sng mang hai đc tính quan trng là: va có kh nng tr vng, va mm
do và mang tính đàn hi. Bên cnh chc nng vn đng nh “gim sóc’’ hp thu
các shock, làm gim nh chn đng theo trc dc ct sng do các nhân nhy có
kh nng chuyn tip các lc tri đu cân đi ti mâm sn và vòng si.




a đ

m

Nhân nhày.

Thang Long University Library


Hình 1.2. C ch gim sóc ca đa đm.[10]
1.1.2. Sinh bnh hc thoát v đa đm ct sng tht lng
- Thoái hóa đa đm thng gp  ngi trng thành.  vùng ct sng tht lng,
đa đm th t và th nm hay b nh hng nhiu nht. Ban đu các vòng s b
xé rách, thng gp hn c  v trí sau bên.Các chn thng nh tái đi tái li gây
rách các vòng x s dn dn đn phì đi và to thành các rách xuyên tâm.
- a đm thoái hóa đã hình thành mt tình trng sn sàng b bnh. Sau mt tác
đng đt ngt ca các đng tác sai t th, mt chn thng bt k có th gây đt

rách các vòng si đa đm , nhân nhy chuyn dch ra khi ranh gii gii phu ca
nó, hình thành thoát v đa đm.
- Thoát v gây chèn ép trc tip lên r thn kinh gây kích thích c hc và theo đó
là ri lon cm giác theo đt ra mà r thn kinh đó chi phi.
- Các triu chng lâm sàng do thoát v đa đm tùy thuc vào mt s yu t: lng
cht thoát v vào trong ng sng, bao nhiêu dây thn kinh thc s b chèn ép và
đ rng ca không gian trong ng sng. Mt s bnh nhân có ng sng rt hp và
ch mt thoát v nh đã gây triu chng nng, trong khi đó có ngi có ng sng
rng thì mt thoát v nh ch gây nh hng ít.
1.2. LÂM SÀNG VÀ CN LÂM SÀNG THOÁT V A M CSTL.
1.2.1 Lâm sàng
Triu chng lâm sàng ca TVCSTL đc biu hin bng hai hi chng
chính: hi chng ct sng và hi chng r thn kinh [2]. [4].
- Hi chng ct sng
+ au ct sng tht lng:au vi đc đim: tng lên khi ho, ht hi, thay đi t
th, gim khi đc ngh ngi, tng lên lúc na đêm v sáng. Toàn b đc đim
trên đc gi là đau có tính cht c hc.
+ Các bin dng ct sng: trong TVCSTL hai triu chng: mt đng cong
sinh lý và vo ct sng tht lng là hay gp hn c.
+ Có đim đau ct sng và cnh ct sng tht lng: rt ph bin, tng ng vi
các đon vn đng bnh lý và là đim xut chiu đau ca các r thn kinh tng
ng.
+ Hn ch tm vn đng ca ct sng tht lng ch yu là hn ch kh nng
nghiêng v bên ngc ca t th chng đau và kh nng cúi.
- Hi chng r thn kinh
Theo Mumentheler và schiliack (1973) [12], hi chng suy r thun túy có
nhng đc đim sau:
+ au lan theo dc đng đi ca r thn kinh chi phi.
+ Ri lon cm giác đau lan theo dc các di cm giác.
+ Teo c do thn kinh chi phi b chèn ép.

+ Gim hoc mt phn x gân xng.
 Du hiu lassègue (+).
Hình 1.3. Cách khám và đánh giá
du hiu lasseguage

 Du hiu “bm chuông” (+).
 Thng đim Valleix (+)
Thang Long University Library
+ Ri lon cm giác: gim hoc mt cm giác kiu r hoc d cm (kin bò, tê bì,
nóng rát …)  da theo khu vc thn kinh chi phi.
+ Ri lon vn đng: khi chèn ép r L5 lâu ngày các c khu trc ngoài cng chân
s b lit làm cho BN không th đi bng gót chân đc, còn vi r S1 thì các c
khu sau cng chân s b lit làm cho BN không th đi king chân đc.
+ Có th gp teo c và ri lon c tròn (bí đi tiu tin, đi tiu tin không t ch,
hoc ri lan chc nng sinh dc) khi tn thng nng, mn tính có chèn ép đuôi
nga [30], [11].

1.2.2. Cn lâm sàng:
- Chp x-quang CSTL thng.
- Chp bao r thn kinh:
- Chp ct lp vi tính CSTL: phng pháp này có giá tr chn đoán chính xác
tng đi cao vi nhiu th TV và chn đoán phân bit vi mt s bnh lý
khác: hp ng sng, u ty …
- Chp cng hng t:
ây là phng pháp tt nht đ chn đoán TV vì nó cho hình nh trc
tip ca đa đm và r thn kinh trong ng sng và ngoi vi .phng pháp này cho
phép chn đoán chính xác TVCSTL t 95-100%.

L

   
 

m

Thoát v    m
Thoát v

b

   
 

m.



Hình 1.4. S đ các mc đ thoát v nhân nhy đa đm.
1.2.3. Chn đoán xác đnh thoát v đa đm:
– Lâm sàng: theo Sapota, Ngô Thanh Hi v lâm sàng BN có t 4/6 triu chng
sau đây có th chn đoán TV [6]:
+ Có yu t chn thng, vi chn thng .
+ au r thn kinh hông có tính cht c hc
+ Có t th chng đau .
+ Có du hiu chuông bm .
+ Du hiu lasègue (+)
+ Có du hiu gãy góc ct sng .

_ Cn lâm sàng: thng dùng ct lp vi tính hoc cng hng t .
1.3. QUY TRÌNH CHM SÓC IU DNG, VT LÝ TR LIU CHO
BNH NHÂN TVCSTL [1]:
1.3.1. Nhn đnh:
- Nhn đnh qua phn hi bnh:
+ Bnh nhân đau t bao gi?
+ au có lan xung chân không?
+ au có tng khi vn đng và gim khi ngh ngi không ?
+ Có mang vác nng hay vn đng sai t th không?
+ Các thuc đã dùng?
Thang Long University Library
+ Tin s bnh tt?
- Nhn đnh qua quan sát bnh nhân:
+ Quan sát tình trng chung ca bnh nhân.
+ T th gim đau ca bnh nhân.
+ Vn đng hn ch nhiu hay ít ?
+ Dáng đi có b cong vo không ?
- Nhn đnh qua thm khám bnh nhân :
+ Lâm sàng :
 Tìm du hiu đau (đau tng khi vn đng, đng lâu, gim khi ngh ngi, hay
đau tng lên v đêm).
 Khám các đim đau, s co c.
 ánh giá s vn đng: hn ch vn đng.
 Khám s teo c và ri lon c tròn (bí đi tiu tin, đi tiu tin không t ch
hoc ri lon chc nng sinh dc) có th có.
+ Cn lâm sàng
 MRI : hình nh thoát v đa đm.
 Các xét nghim máu và nc tiu bình thng.
- Nhn đnh bng thu thp thông tin đã có:
+ Qua gia đình bnh nhân.

+ Qua h s bnh án và cách thc điu tr.
1.3.2. Chn đoán điu dng :
Qua hi bnh, khai thác tin s, bnh s, thm khám bnh nhân, mt s chn
đoán có th gp  bnh nhân nh sau :
- Hn ch vn đng liên quan đn đau.
- Mt ng liên quan đn đau.
- Teo c liên quan đn vn đng ít.
- Lo lng bnh tt liên quan đn thiu hiu bit v bnh.
- Nguy c xut huyt tiêu hóa liên quan đn dùng thuc kháng viêm gim đau .
1.3.3. Lp k hoch chm sóc:
Ngi điu dng cn phân tích, tng hp và đúc kt các d liu đ xác đnh
nhu cu cn thit ca bnh nhân, t đó lp ra k hoch chm sóc c th, đ xut
vn đ u tiên, vn đ nào thc hin trc và vn đ nào thc hin sau tùy tng
trng hp c th .
- Theo dõi:
+ Du hiu sinh tn 2ln / ngày.
+ Theo dõi mc đ đau, tính cht đau.
+ Theo dõi tác dng ph ca thuc và các bin chng bt thng có th xy ra.
- Thc hin các y lnh điu tr:
+ Cho bnh nhân ung thuc và tiêm thuc theo y lnh.
+ Vt lý tr liu: xoa bóp, t nhit, kéo giãn theo y lnh.
- Chm sóc c bn:
+  bnh nhân nm  t th d chu nht và tránh các t th gây đau.
+ Chm sóc vn đng trong giai đon cp tính.
+ Chm sóc v tâm lý: đng viên, trn an bnh nhân yên tâm điu tr.
+ Chm sóc v gic ng: đm bo ng đ gic.
Thang Long University Library
+ Chm sóc v dinh dng: n đy đ nng lng và giàu sinh t.
+ Chm sóc v v sinh: đm bo v sinh thân th sch s.
- Giáo dc sc khe:

+ Bnh nhân và gia đình bnh nhân cn phi bit v nguyên nhân , tin trin ca
bnh đ có thái đ điu tr và chm sóc chu đáo.
+ Bnh nhân phi bit tránh các t th xu có th làm cho bnh nng thêm.
+ Hng dn bnh nhân theo dõi các tác dng ph ca thuc gim đau.
1.3.4. Thc hin k hoch chm sóc:
Cn ghi rõ gi thc hin các hot đng chm sóc. Các hot đng chm sóc
cn tin hành theo th t u tiên trong k hoch chm sóc
- Các hot đng theo dõi:
Cn thc hin đúng thi gian trong k hoch, các thông s và din bin bnh
cn ghi chép đy đ, chính xác và báo cáo kp thi.
+ Theo dõi du hiu sinh tn
+ Theo dõi tình trng đau, mc đ đau, đau có lan xung mt ngoài chân hay mt
sau chân, có kèm theo tê bì không t đó ngi điu dng có th có các phng
pháp chm sóc cho phù hp.
+ Theo dõi xem bnh nhân có b tác dng ph ca thuc:  hi,  chua, nóng rát
thng v, đau thng v hay không? Kp thi báo bác s nhng triu chng bt
thng đ kp thi x lý.
- Can thip y lnh điu tr:
+ Y lnh thuc
Khi có y lnh ngi điu dng cn thc hin nhanh chóng, chính xác, kp
thi, đúng thi gian, đúng ch đnh. Thc hin thuc tiêm, thuc ung, va theo
dõi tác dng ph ca thuc đi vi ngi bnh.
+ Y lnh vt lý tr liu :
 Thc hin th thut xoa bóp:
Bnh nhân  t th nm sp, ngi điu dng đng và làm các th tht sau:
Day dc hai bên ct sng t D7 đn mông 3 ln.
Ln 2 bên ct sng t D7 đn mông 3 ln.
Bóp t 2 bên ct sng đn mông 3 ln.
Bm các huyt: giáp tích L1-S5, thn du, đi trng du, cách du, a th huyt.
Các th thut cn làm t nông vào sâu, t nh đn nng, t ni không đau

đn ni đau.
Mc đ xoa bóp tùy theo tình trng ngi bnh, ngng chu đng ca tng
ngi mà s dng lc xoa bóp cho phù hp.
Thi gian xoa bóp 20 phút
 T nhit: s dng máy t nhit 2 kênh ca ITo –Japan :
Cách tin hành: bc l vùng điu tr, bt máy chnh nút hn gi, đt tm
t lên vùng điu tr và vùng tin hành điu tr.
Liu trình 20 phút 1 ln
 Kéo giãn: Kéo giãn CSTL bng máy kéo giãn ct sng TM-300 ca ITO-
JAPAN
Th t vn hành khi kéo :
Thang Long University Library
Ngi điu dng đy phn kéo ca bàn kéo ln ngc li vi phn đu và
khóa c đnh.
t đai chu hông sát vi mép trên ca phn bàn kéo.
t bnh nhân vào v trí và nhanh chóng tht các đai li, chnh cho tht cân
bng các đai hông.
Móc dây kéo t máy vào np đai hông.
a công tc dng cho bnh nhân và hng dn h s dng.
t các thông s trên bàn điu khin theo y lnh.
Th phn bàn kéo có th trt ra đc.
Bt đu điu tr trong 20 phút theo y lnh.
Sau mi ln điu tr cn cho bnh nhân nm ngh 5-10 phút trc khi dy
tránh thay đi t th đt ngt.
- Chm sóc c bn:
+ Chm sóc vn đng trong thi k cp tính:
Cho bnh nhân nm bt đng t th nm nga trên ván cng có đm vùng
khoeo chân làm co nh khp gi và khp háng có tác dng làm cho bnh nhân đ
đau. Cng có th cho bnh nhân nm t th nào đ đau nht cho ngi bnh. Thi
gian nm ngh ti gng t 5-7 ngày. Có khi thi gian nm ngh này kéo dài hai

tun, có khi hn.
T tun th hai, th ba tr đi có th cho BN vn đng nh nhàng. Tp mt s
đng tác theo s ch dn nhm mc đích phòng nga s teo c.
+ Chm sóc v tâm lý:
Gii thích cho BN nhng kin thc thông thng có liên quan v bnh, đng viên,
trn an ngi bnh đ h yên tâm điu tr, loi b tâm lý st rut đ h tích cc
phi hp điu tr đ phc hi sc khe sm nht.
+ Chm sóc v gic ng :
Bnh nhân thoát v đa đm thng xuyên b mt ng do đau. Vì vy, khi chm
sóc cn to cho bnh nhân cm giác bun ng và đm bo thi gian ng.
 Gim ánh sáng trong phòng, gi yên tnh và đm bo không khí trong lành.
 Gi ging chiu chn màn sch s.
 Giúp BN nm thoi mái trên ging cng , có th kê đu ging cao hn.
 Xoa bóp làm gim co cng c đng thi giúp BN ln tr khi cn thit.
 BN cn ung thuc gim đau thì cho bnh nhân ung trc khi đi ng.
+ Chm sóc v dinh dng :
Bnh nhân cn n đy đ nng lng, giàu sinh t , tng cng thc n có
nhiu can xi nh: sa, các sn phm ca sa …
Kiêng n thc n cay nóng và các cht kích thích .
+ Chm sóc v v sinh :
Bnh nhân TV đau nên không đi li đc hoc đi li khó khn .Vì vy
vic chm sóc v sinh thân th hàng ngày cn chun b tht tt to điu kin sinh
hot thoi mái giúp BN đi tiu tin, làm sch không khí trong phòng sau đi tiu
tin.
- Giáo dc sc khe
Thang Long University Library
+ Bnh nhân và gia đình cn bit v nguyên nhân , tin trin ca bnh đ có thái
đ điu tr và chm sóc chu đáo.
+ Hng dn BN mt s bài tp phù hp theo tng giai đon tin trin ca bnh.
+ BN cn bit các tác dng ph ca thuc gim đau, chng viêm và cách theo dõi

tác dng ph ca thuc.
+ Có s phi hp cht ch gia thy thuc, điu dng, BN đ có kt qu điu tr
cao hn.
+ Khuyn cáo các t th không có li cho bnh nhân TV CSTL.
1.3. 5. ánh giá:
Tình trng bnh nhân sau khi thc hin y lnh, thc hin k hoch chm sóc so
vi ban đu ca ngi bnh đ đánh giá tình hình ngi bnh
- Tình trng đau, tính cht đau, v trí đau ca bnh nhân.
- ánh giá mc đ gim chèn ép thn kinh ,Các bin chng: teo c. . .
- ánh giá các hot đng chc nng hàng ngày .
- ánh giá tm vn đng CSTL.
- Công tác chm sóc điu dng đc thc hin tt và đáp ng đc nhu cu
ca ngi bnh.

CHNG 2: I TNG VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU.
2.1. i tng nghiên cu:
Gm 30 bnh nhân đc chn đoán thoát v đa đm ct sng tht lng, đc
điu tr ni trú ti khoa Châm cu PHCN Bnh vin y hc c truyn- B Công An.
2.1.1. Tiêu chun chn bnh nhân:
- Bnh nhân t 20 tui tr lên.
- Lâm sàng: biu hin ít nht bng mt triu chng ca hi chng ct sng tht
lng và mt triu chng ca hi chng r thn kinh.
- Cn lâm sàng: trên film chup MRI ct sng tht lng có hình nh thoát v đa
đm ct sng tht lng.
- Bnh nhân t nguyn tham gia nghiên cu và tuân th điu tr.
2.1.2. Tiêu chun loi tr bnh nhân:
- TV có kèm theo nhim trùng, nhim đc toàn thân.
- TV kèm theo các bnh khác nh: viêm ct sng dính khp, Kahler, lao ct
sng, ung th ct sng, loãng xng, các chn thng gây xp lún thân đt sng,
gãy cung sau.

- Bnh nhân không đng ý tham gia nghiên cu hoc không tuân th điu tr.
2.2. Thi gian nghiên cu:
Tháng 2/2011 đn tháng 9/2011.
2.3. Phng pháp nghiên cu:
2.3.1. Thit k nghiên cu:
S dng phng pháp nghiên cu tin cu, can thip lâm sàng, so sánh kt
qu trc và sau điu tr.
- Phng pháp đánh giá: so sánh hiu qu điu tr trc và sau khi áp dng “Qui
trình điu dng, vt lý tr liu” bi cùng mt nhóm cán b nghiên cu.
- Thi đim đánh giá: ánh giá tình trng lâm sàng ca bnh nhân vào các thi
đim trc và sau điu tr 30 ngày.
- Các bin s d kin đánh giá:
+ ánh giá s thay đi tình trng đau ca bnh nhân.
+ ánh giá s thay đi đ giãn ct sng tht lng.
+ ánh giá mc đ gim chèn ép r thn kinh.
2.3.2. Tin hành nghiên cu:
Thang Long University Library
Bnh nhân nhp vin, sau khi đc bác s khám và cho y lnh điu tr ni
khoa, điu dng s cho bnh nhân áp dng “Qui trình điu dng, vt lý tr liu”
trong vòng 30 ngày, sau đó đánh giá kt qu áp dng “qui trình” bng cách so sánh
hiu qu trc và sau khi áp dng “Qui trình điu dng, vt lý tr liu”.
2.3.2. Tiêu chun đánh giá:
ánh giá kt qu điu tr da theo cách đánh giá ca B.Amor [65], bao gm:
- Tình trng đau ca tht lng và thn kinh hông to: ti đa 4 đim.
- o đ giãn ca CSTL (theo NP Schoober): ti đa 4 đim.
- ánh giá mc đ gim chèn ép r thn kinh hông (NP lassegue): ti đa 4 đim.
- Tm vn đng ca CSTL: gp, dui, nghiêng (bên chân đau và bên không đau)
xoay (bên chân đau và bên chân không đau): mi t th ti đa 4 đim, tng 20
đim.
- Các hot đng chc nng sinh hot hàng ngày: ti đa 4 đim.

Sau đó cng tng s đim c 5 phn và đánh giá:
Rt tt: 36  40 đim Tt: 30  35 đim
Trung bình: 20  29 đim Không kt qu: < 20 đim.
Cách đánh giá tng ch tiêu c th nh sau:
- ánh giá tình trng đau tht lng và đau thn kinh hông to: s dng thc đo đ
đau VAS:

nh thc đo đ đau VAS
Mc đ đau ca bnh nhân đc đánh giá theo thang đim VAS t 1 đn 10
bng thc đo đ ca hang Astra- Zeneca. Thang đim s hc đánh giá mc đ
đau VAS là mt thc có hai mt:
Mt mt: chia thành 11 vch đu nhau t 0 đn 10 đim.
Mt mt: có 5 hình tng, có th quy c và mô t ra các mc đ bnh nhân
t lng giá cho đng nht đ đau nh sau:
 Hình tng th nht (tng ng 0 đim): BN không h cm thy bt k đau
đn nào.
 Hình tng th hai (tng ng 1 – 2,5 đim): BN thy hi đau, khó chu,
không mt ng, không vt vã và các hot đng khác bình thng.
 Hình tng th ba (tng ng vi >2,5 – 5 đim): BN đau khó chu, mt ng,
bn chn, khó chu, không dám c đng hoc có phn x kêu rên.
 Hình tng th t (tng ng vi >5 – 7,5 đim): đau nhiu, đau liên tc, bt
lc vn đng, luôn kêu rên.
 Hình tng th nm (tng ng vi > 7,5 đim): đau liên tc, toát m hôi, có
th choáng ngt.
Mc 0 đim: Không đau Mc 1  2,5 đim: đau nh
Mc >2,5  5 đim: đau va Mc trên 5 đim: đau nng
+ ánh giá kt qu điu tr:
Không đau: 4 đim au nh: 3 đim
au va: 2 đim au nng: 1 đim
- ánh giá s thay đi đ giãn ct sng tht lng: bng nghim pháp schoober:

+ Cách đo: BN đng thng, hai gót chân sát nhau, hai bàn chân m mt góc
60
0
, đánh du  b trên đt sng S
1
, đo lên trên 10cm ri đánh du  đó. Cho BN
cúi xung ti đa, đo li khong cách gia hai đim đánh du.
+ Cách đánh giá:
4 đim  14/10 cm 2 đim  13/10cm
3 đim  13,5/10cm 1 đim < 13/10cm
Thang Long University Library

- ánh giá mc đ gim chèn ép r thn kinh: bng nghim pháp Lassegue:
+ Cách đo: bnh nhân nm nga, dui thng chân, thy thuc nâng c chân
bnh nhân và gi cho gi thng, ngi bnh thy bt đu đau  mông và mt sau
đùi thì ngng không nâng na, đo góc hp thành gia chân bnh nhân và mt
phng bnh nhân đang nm.
+ Cách đánh giá:
4 đim  75
0
3 đim  65
0
2 đim  55
0
1 đim < 55
0
- ánh giá tm vn đng ct sng tht lng: s dng thc đo ca H Hu Lng
(gii nhì VIFOTEX nm 2000).

nh thc đo tm vn đng ct sng tht lng ca H Hu Lng.

+ Cách đo: BN đng thng, hai gót chân sát nhau, hai bàn chân m mt góc 60
0
,
yêu cu BN làm các đng tác: cúi, nga, nghiêng bên chân đau, nghiêng bên chân
kia, xoay bên chân đau và xoay bên chân kia. Ri ln lt đo  mi t th.
+ Cách đánh giá:

Gp: 4 đim  70
0
3 đim  60
0
2 đim  40
0
1 đim < 40
0

Dui: 4 đim  25
0
3 đim  20
0

2 đim  15
0
1 đim

< 15
0

 Nghiêng: 4 đim  30
0

3 đim

 25
0

2đim  20
0
1 đim

< 20
0


Xoay: 4 đim  25
0
3đim

 20
0

2 đim  15
0
1 đim

< 15
0

- ánh giá các chc nng sinh hot hàng ngày:
+ La chn 4 trong 10 câu hi ca George E Ehrlich trong b câu hi: “Oswestry
low back pain disability questionnaire” đ đánh giá s ci thin mc đ linh hot

và hot đng ca CSTL trong sinh hot hàng ngày. (Xem chi tit B câu hi phn
ph lc).
+ ánh giá 4 hot đng: chm sóc cá nhân, nhc vt nng, đi b và ngi. Mi câu
hi ti đa 1 đim.
2.3.4. X lý s liu:
Làm sch s liu trc khi nhp máy vi tính và s liu s đc s lý bng
chng trình Epi-Info.
2.3.5. o đc nghiên cu:
- NC đc tin hành hoàn toàn vì mc đích chm sóc sc khe cho ngi bnh.
- Bnh nhân đc gii thích rõ trc khi tham gia, đu t nguyn tham gia nghiên
cu và khi không đng ý có th ngng bt kì khi nào.
Thang Long University Library
- Kt qu nghiên cu đc công b cho nhng ngi tham gia nghiên cu và mi
ngi đc bit.
- Nghiên cu đc hi đng khoa hc thông qua và cho phép.


CHNG 3: KT QU NGHIÊN CU
3.1.MT S C IM CHUNG CA BNH NHÂN NGHIÊN CU:
3.1.1. c đim v gii:
Bng 3.1. Phân b bnh nhân theo gii
Gii tính S bnh nhân T l %
Nam 21 70
N 9 30
Tng s
30 100
P <0,01
Nhn xét: Trong nghiên cu ca chúng tôi, đa s bnh nhân thoát v đa đm
ct sng tht lng gp  nam gii (70%), chim t l cao hn hn so vi n gii
(30%), s khác bit có ý ngha vi p < 0,01.

70.0%
30.0%
Nam
N

Biu đ 3.1. Phân b bnh nhân theo gii.
Nhn xét: Trong s 30 bnh nhân nghiên cu: t l nam là 70% gp 2,33 ln
s bnh nhân n.
3.1.2. c đim v tui.

5
6.6
45
31.7
11.7
0
10
20
30
40
50
T l %
Nhóm tui
20 - 29
30 - 39
40 - 49
50 - 59
> 60

Biu đ 3.2. Phân b bnh nhân theo tui.
Nhn xét: Tui trung bình ca bnh nhân trong nghiên cu là 46,8 ± 7,13 tui.
Bnh nhân thoát v đa đm ct sng tht lng gp ch yu  la tui lao đng 20
đên 59 tui, chim 88,33%, trong đó tp trung ch yu  nhóm tui 40 đn 49 tui
(chim 45%), tip đn là nhóm tui 50 đên 59 tui (chim 31,7%).
3.1.3. Thi gian mc bnh.
Bng 3.2. Phân b bnh nhân theo thi gian mc bnh.
Thang Long University Library
Thi gian mc bnh S bnh nhân T l
< 1 tháng 12 40
1 – 3 tháng 15 50
2 – 6 tháng 2 6,7
>6 tháng 1 3,3
Tng s 30 100
Nhn xét: i đa s bnh nhân đn khám và điu tr trong thi gian 3 tháng đu
sau khi mc bnh (chim 90%), nhng bnh nhân đn điu tr mun sau 6 tháng
ch có 3,3%.
3.1.4. Hoàn cnh khi phát bnh.

6.6
46.7
46.7
0
10
20
30
40
50
T l %

Hoàn cnh khi phát
Sau chn
thng
lao đng quá
sc, vn đng
sai t th
Xut hin t
nhiên
Biu đ 3.3. Hoàn cnh khi phát thoát v đa đm ct sng tht lng.
Nhn xét: hoàn cnh khi phát bnh sau chn thng (tai nn, ngã…) là 6,6%.
Hoàn cnh khi phát bnh sau lao đng quá sc, vn đng đt ngt sai t th
chim t l cao 46,7%.
3.1.5. V trí thoát v đa đm.

56.7
26.7
16.6
0
10
20
30
40
50
60
T l %
V trí đa đm thoát v
L4 – L5
L5 – S1
đa tng

Biu đ 3.4. V trí đa đm thoát v.
Nhn xét: Thoát v đa đm mt tng  hai đa đm bn l L4/L5 và L5/S1 là hay
gp nht vi t l trên 80%, ngoài ra cng gp mt t l khá cao các trng hp
thoát v đa đm đa tng, chim 16,6%
3.2. ÁNH GIÁ KT QU CHM SÓC IU DNG, VT LÝ TR LIU.
3.2.1. S ci thin v mc đ đau.
Bng 3.3. S ci thin mc đ đau sau 15 ngày chm sóc.
Trc chm sóc Sau chm sóc 15 ngày
Thi gian

Mc đ
n % N %
Không đau
0 0 1 3,3
au nh
0 0 15 50
au va
11 36,7 14 46,7
Thang Long University Library
au nng
19 63,3 0 0
Tng s
30 100 30 100
P < 0,01.
Nhn xét: Sau 15 ngày chm sóc, bnh nhân có mc đ gim đau rõ rt mt cách
có ý ngha thng kê vi p < 0,01. Trc chm sóc không có bnh nhân nào là
không đau hay đau nh, nhng sau 15 ngày chm sóc có ti 50% bnh nhân ch
còn đau nh, và đc bit có 1 bnh nhân đã ht sch đau.

3%

50%
47%
Không đau
au nh
au va

Biu đ 3.5. Kt qu ci thin mc đau sau 15 ngày chm sóc.
Bng 3.4. S ci thin mc đ đau sau 30 ngày chm sóc.
Trc chm sóc Sau chm sóc 30 ngày
Thi gian

Mc đ
n % N %
Không đau
0 0 10 33,3
au nh
0 0 14 46,7