TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
I. Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò và bản chất của Đảng Cộng sản Việt Nam
1. Về sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam
V. I. Lênin
“Chủ nghĩa Mác cần phong trào
công nhân với tư cách là lực lượng
để thực hiện chủ nghĩa của mình
và phong trào công nhân cần chủ
nghĩa Mác để soi đường dân lối
đấu tranh”
Hồ Chí Minh
“Chủ nghĩa Mác – Lênin kết hợp với
phong trào công nhân và phong trào
yêu nước đã dẫn tới việc thành lập
Đảng Cộng sản Đông Dương vào
đầu năm 1930”
Tại sao Hồ Chí Minh lại nêu thêm yếu tố phong trào yêu nước vào quy luật ra đời
của Đảng Cộng sản?
Vì:
Một là, phong trào yêu nước có vị trí, vai trò cực kỳ to lớn
trong quá trình phát triển của dân tộc Việt Nam
Hai là, phong trào yêu nước có số lượng đông đảo và quy mô
rộng lớn, đa dạng. Phong trào này lôi cuốn mọi giai cấp,
tầng lớp tham gia
Ba là, phong trào yêu nước Việt Nam dễ dàng kết hợp được với
phong trào công nhân vì hai phong trào này có mục tiêu chung
Ý nghĩa
Quan điểm của Hồ Chí Minh về sự ra đời của Đảng Cộng sản ở Việt Nam
hết sức đúng đắn và sáng tạo, góp phần bổ sung và phát triển CN Mác –
Lênin về sự ra đời của Đảng Cộng sản ở một nước thuộc địa, giai cấp vô

sản còn nhỏ bé (những nước có hoàn cảnh giống Việt Nam)
Quan điểm này cũng thể hiện sự gắn bó giữa vấn đề dân tộc và vấn đề
giai cấp ngay trong việc thành lập Đảng
Là cơ sở cho việc xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc
trên cơ sở khối liên minh công – nông – trí thức
2. Vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam
a. Cơ sở khoa học của luận điểm
C. Mác – Ph. Ăngghen: “Giai cấp vô sản muốn
đủ mạnh và có thể giành được thắng lợi thì nó
phải thành lập một Đảng đặc biệt khác với tất
cả các Đảng khác và đối lập với các Đảng
khác, tự coi mình là Đảng của giai cấp”
V.I.Lênin: “Không có
một tổ chức vững vàng
lãnh đạo thì không thể
có phong trào cách
mạng vững chắc được”
Các phong trào đấu tranh của nhân dân ta diễn ra quyết liệt, sôi nổi nhưng
điều thất bại
tất cả các giai cấp: địa chủ phong kiến, nông dân, tư sản đều không có
khả năng lãnh đạo cách mạng
Thực tiễn khảo sát sự thành bại của các cuộc cách mạng trên thế giới:
Công xã Pari, Cách mạng tháng Mười Nga…
* Chủ nghĩa Mác - Lênin
* Thực tiễn cách mạng Việt Nam và cách mạng thế giới
b. Quan điểm Hồ Chí Minh
- Hồ Chí Minh khẳng định sự cần thiết phải có Đảng lãnh đạo
- Đảng Cộng sản là nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng
HCM: sở dĩ CMVN giành được
những thắng lợi là nhờ “ta có

một Đảng to lớn mạnh mẽ, to
lớn mạnh mẽ là vì có chủ nghĩa
Mác – Lênin, có sự cố gắng
không ngừng của toàn thể đảng
viên, vì được toàn quân, toàn
dân tin yêu ủng hộ”
Luận điểm trên của Hồ Chí Minh đến nay vẫn
còn nguyên giá trị: Nếu không có sự lãnh đạo
của Đảng; nhận thức sai lạch về vai trò lãnh
đạo của đảng sẽ rơi vào âm mưu của các thế
lực thù địch (điều 4 ,Hiến pháp, 1980); buông
lỏng sự lãnh đạo sẽ đánh mất niềm tin, cách
mạng đi chệch hướng dẫn đến thất bại; do đó
phải đổi mới chỉnh đốn Đảng
c. Ý nghĩa
Lý luận
Bổ sung, làm phong phú và hoàn thiện thêm kho tàng lý luận
chủ nghĩa Mác – Lênin về vai trò lãnh đạo của Đảng cộng sản
Góp phần giải quyết được yêu cầu của cách mạng Việt Nam,
khắc phục được sự bế tắc của cách mạng Việt Nam
Thực tiễn
Củng cố niềm tin của cán bộ đảng viên và nhân dân vào vai
trò lãnh đạo của Đảng
Trong giai đoạn hiện nay, đề cao vai trò lãnh đạo của Đảng là
điều quan trọng hơn hết nhằm chống lại những quan điểm sai
trái muốn xoá bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng và là điều kiện cơ
bản quyết định đến sự thắng lợi của công cuộc đổi mới
3. Bản chất của Đảng Cộng sản Việt Nam
a. CN Mác – Lênin:
Đảng Cộng sản mang bản chất giai cấp công nhân

“Những người cộng sản luôn đại biểu
cho lợi ích của toàn bộ phong trào.
Vậy là, về mặt thực tiễn, những người
cộng sản là bộ phận kiên quyết nhất
trong các Đảng công nhân ở tất cả
các nước, là bộ phận luôn thúc đẩy
phong trào tiến lên về mặt lý luận. Họ
hơn bộ phận còn lại của giai cấp vô sản
ở chỗ là họ hiểu rõ những điều kiện,
tiến trình và kết quả chung của
phong trào vô sản”
b. Quan điểm Hồ Chí Minh
- Đảng Cộng sản Việt Nam mang bản chất giai cấp công nhân đồng thời cũng là
Đảng của nhân dân lao động và của dân tộc
Vì
Đảng lấy lý tưởng giai cấp công nhân làm lý tưởng của mình: lý tưởng
cộng sản
Đảng được tổ chức theo nguyên tắc Đảng kiểu mới của Lênin
Đảng lấy dân làm gốc, Đảng đấu tranh cho lợi ích của giai cấp, của dân
tộc. Dân là cơ sở tồn tại của Đảng
- Tư tưởng này được thể hiện trong nhiều bài nói, bài viết của Hồ Chí Minh :
Trong báo cáo chính trị đọc tại Đại hội II của
Đảng (2/1951) Hồ Chí Minh nêu rõ:
“Trong lúc này quyền lợi của
giai cấp công nhân, nhân dân
lao động và của dân tộc Việt
Nam là một. Chính vì Đảng
Lao động Việt Nam là Đảng
của giai cấp công nhân và
nhân dân lao động cho nên

nó phải là Đảng của dân tộc
Việt Nam”
“Trong lúc này quyền lợi của
giai cấp công nhân, nhân dân
lao động và của dân tộc Việt
Nam là một. Chính vì Đảng
Lao động Việt Nam là Đảng
của giai cấp công nhân và
nhân dân lao động cho nên
nó phải là Đảng của dân tộc
Việt Nam”
Tháng 12 năm 1961:
“Đảng ta là Đảng của giai cấp công
nhân đồng thời là Đảng của dân tộc;
không thiên tư thiên vị. Đảng không
lo riêng cho một đồng chí nào hết,
Đảng lo việc cho cả nước”
Năm 1965:
Đảng ta xứng đáng là đội tiên phong,
là bộ tham mưu của giai cấp vô sản,
của nhân dân lao động và của cả dân tộc
- Nói như Hồ Chí Minh về sự thống nhất giữa bản chất giai cấp công nhân với
tính nhân dân và tính dân tộc không hề hạ thấp bản chất giai cấp của Đảng
Bởi:
Đảng ta vẫn lấy chủ nghĩa Mác – Lênin làm nền tảng tư tưởng
Mục tiêu của Đảng là độc lập dân tộc tiến lên chủ nghĩa xã hội
Nguyên tắc tổ chức của Đảng là: tập trung dân chủ
Đại hôi X của Đảng
tiếp tục khẳng định:
Đảng Cộng sản Việt Nam

là đội tiên phong của giai
cấp công nhân, đồng thời
là đội tiên phong của
nhân dân lao động và của
cả dân tộc Việt Nam; đại
biểu trung thành lợi ích
của giai cấp công nhân,
nhân dân lao động và của
cả dân tộc
Đảng Cộng sản Việt Nam
là đội tiên phong của giai
cấp công nhân, đồng thời
là đội tiên phong của
nhân dân lao động và của
cả dân tộc Việt Nam; đại
biểu trung thành lợi ích
của giai cấp công nhân,
nhân dân lao động và của
cả dân tộc
Ý nghĩa
Xác lập cơ sở
xã hội của
Đảng không
chỉ là giai cấp
công nhân mà
còn là cả dân
tộc Việt Nam
Giải quyết
đúng đắn mối
quan hệ giữa

dân tộc và giai
cấp trong quá
trình rèn luyện
Đảng ta
4. Quan niệm về Đảng Cộng sản Việt Nam cầm quyền
a. Đảng lãnh đạo nhân dân giành
chính quyền, trở thành
Đảng cầm quyền
- Thành lập chính đảng cách mạng để
lãnh đạo nhân dân giành chính quyền
- Đảng muốn vững mạnh thì phải có
lý luận soi đường
“Không có lý luận cách mạng thì
không có phong trào cách mạng”
V.I.Lênin:
Hồ Chí Minh:
Cách mạng muốn thành công thì phải theo chủ nghĩa Mác - Lênin
“Đảng muốn vững phải có chủ nghĩa
làm cốt, trong Đảng ai cũng phải hiểu,
ai cũng phải theo chủ nghĩa ấy.
Đảng mà không có chủ nghĩa
cũng như người không có trí khôn,
tàu không có bàn chỉ nam”
Hồ Chí Minh, toàn tập,
tập 2, tr.268
“Bây giờ có nhiều học thuyết,
Nhiều chủ nghĩa nhưng chủ nghĩa
chân chính nhất, chắc chắn nhất,
cách mạng nhất là chủ nghĩa lênin
Vai trò của CN Mác – Lênin đối với Đảng Cộng sản và cách mạng Việt Nam

Vai trò của CN Mác – Lênin đối với Đảng Cộng sản và cách mạng Việt Nam
“Chủ nghĩa Mác – Lênin đối
với chúng ta, những người
cách mạng và Đảng Việt
Nam, không những là cái
cẩm nang thần kỳ, không
những là kim chỉ nam mà
còn là mặt trời soi sáng con
đường đưa chúng ta đi đến
thắng lợi cuối cùng”
“Chủ nghĩa Mác – Lênin đối
với chúng ta, những người
cách mạng và Đảng Việt
Nam, không những là cái
cẩm nang thần kỳ, không
những là kim chỉ nam mà
còn là mặt trời soi sáng con
đường đưa chúng ta đi đến
thắng lợi cuối cùng”
b. Quan niệm của Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền
* Mục đích lý tưởng của Đảng cầm quyền
Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 11, tr.372
Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 7, tr.498
* Đảng vừa là người lãnh đạo, vừa là đầy tớ trung thành của nhân dân
- Với vị thế người lãnh đạo
Đảng phải đề ra đường lối đúng đắn để lãnh đạo nhân dân nhằm đem
lại độc lập cho dân tộc, tự do, ấm no và hạnh phúc cho nhân dân
Toàn Đảng cũng như mỗi đảng viên phải là những người có tài, có đức
Phương thức lãnh đạo là giáo dục, thuyết phục
Đảng phải chăm lo đến đời sống nhân dân

Đảng phải sâu sát, gắn bó mật thiết với nhân dân, lắng nghe ý kiến của
dân, khiêm tốn, học hỏi nhân dân, và chịu sự kiểm soát của nhân dân
Đảng phải thực hiện chế độ kiểm tra và phát huy vai trò tiên phong của
đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng
- Với vị thế là đầy tớ
Phải trung thành với lợi ích của nhân dân, toàn tâm,
toàn ý phục vụ nhân dân
“Đã phụng sự nhân dân, thì phải
phụng sự ra trò. Nghĩa là việc gì có lợi
cho dân phải làm cho kỳ được.
Việc gì có hại cho dân,
thì phải hết sức tránh”
* Đảng cầm quyền, dân là chủ
Dân muốn làm chủ thì phải theo Đảng. Mỗi người dân phải biết lợi ích và bổn
phận của mình tham gia vào xây dựng chính quyền
1. Xây dựng Đảng – Quy luật tồn tại và phát triển của Đảng
- Xây dựng Đảng là một nhiệm vụ tất yếu, thường xuyên để Đảng hoàn
thành vai trò chiến sĩ tiên phong trước giai cấp, nhân dân và dân tộc
Sự nghiệp lãnh đạo cách mạng của Đảng là
một quá trình phát triển liên tục
Đảng luôn chịu ảnh hưởng và tác động của
xã hội
Nguyên PCT tỉnh Lào Cai hầu toà trong vụ Thiên Lợi Hoà
Trong điều kiện Đảng cầm quyền thì xây
dựng và chỉnh đốn Đảng càng cần thiết
2. Nội dung công tác xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam
a. Xây dựng Đảng về tư tưởng lý luận
- Phải nghiên cứu chủ nghĩa Mác – Lênin một cách khoa học
- Tiếp nhận và vận dụng chủ nghiã Mác – Lênin Hồ Chí Minh lưu ý:

Một là, việc học tập, nghiên cứu, tuyên truyền CN Mác – Lênin
phải luôn phù hợp với từng đối tượng
Hai là, việc vận dụng CN Mác – Lênin phải luôn phù hợp với
từng hoàn cảnh
Ba là, học tập kinh nghiệm các Đảng khác trên thế giới và
thường xuyên tổng kết thực tiễn cách mạng Việt Nam
Bốn là, Đảng phải tăng cường đấu tranh để bảo vệ sự trong
sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin
b. Xây dựng
Đảng về
chính trị
- Xây dựng và bảo vệ đường lối chính trị
- Xây dựng và thực hiện nghị quyết
- Nâng cao bản lĩnh chính trị
- Xây dựng và phát triển hệ tư tưởng chính
trị
- Củng cố lập trường chính trị
c. Xây dựng Đảng về tổ chức, bộ máy, công tác cán bộ
* Hệ thống tổ chức của Đảng
- Hệ thống tổ chức của Đảng phải chặt chẽ, có tính kỷ luật cao từ
Trung ương đến cơ sở
- Hồ Chí Minh rất coi trọng vai trò của chi bộ trong hệ thống tổ chức Đảng
+ Chi bộ là hạt nhân, quyết định
đến chất lượng lãnh đạo của Đảng
+ Là môi trường tu dưỡng, rèn luyện
và cũng là nơi giám sát đảng viên
+ Chi bộ có vai trò quan trọng trong việc gắn
kết giữa Đảng với quần chúng nhân dân
* Các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt Đảng
* Các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt Đảng

- Tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách
Tập thể lãnh đạo: là dân chủ, tránh được tệ độc đoán
chuyên quyền
Cá nhân phụ trách: là tập trung, tránh được tệ bừa bãi, vô
chính phủ nên công việc sẽ trôi chảy
Mối quan hệ giữa tập thể lãnh đạo và cá nhân phụ trách:
có mối quan hệ mật thiết, luôn đi đôi với nhau