1
T VN
D vng th ng vt l ng th mc li thanh khí
ph qut tai nn xt ngt, có th t vong tc thì do ngt vì d vt
bít tng th. Hoc, nu may mn bnh nhân thoát cht thì d vt c ho
tng ra ngoài, hay d vt chui sâu vào mt bên ph qun.
Hu qu này dn mt quá trình din bin phc tp vi nhng hu qu ng
là khó th cp hay tp phi, tràn khí màng phi, tràn khí trung tht, nhim
trùng hô hp tái nhim v.v
T l tnh chính xác, tùy theo tng hoàn
cc xp vào hàng th 5 các tai nn tr em. Có mu tra
c tin hành trên phm vi toàn quc y có 700 tr em b
n phng gp tr em.
Theo Banks W., Protic W (1977) t l t
Ti Viy có thng kê toàn din v m vi toàn quc.
yu gp tr ng hp i t vong do d vt làm
bít tng th 1980 1985 vin
cp cng h em. [5]
Mt s lc phát hin ngay, b b u tr ri rác các
y t vi nhng chnh khác nhau. Bin chng ct nng
n và phc tp.
Vì v là mt cp cu ti cp mà còn là mt tai nn rt nguy
him, rt d b b qua tr em. T l tai nng gp nhiu tr nh, nhóm tui
t 1-3 tui là hay gp nht, ching h
tr i phi có s nghiên c toàn din và h thng. Chn
trí kp thi s làm gim t l t vong và các bin chng nng n
gây ra. Vì vy chúng tôi nghiên c tài này nhm mc tiêu sau:
1.Mô t mt s đc đim d vt đng th tr em vƠo điu tr ti Bnh vin
nhi Trung ng t tháng 7/2012 đn 07/2013.
2.Mô t mt s đc đim ca d vt đng th các tr em này.
2
Chng 1: TNG QUAN
hng tai nn có th nguy him ngay ti tính mng và phc x trí
cp cu.
ng d vt mc li ng th t thanh qun ti ph qun.
Mi la tuu có th b em gp nhii ln, hay gp nht là
tr i 4 tui. Trên 25% gp tr i 2 tui (Lemariey), 95% gp tr i 4 tui
ng Bnh vin Bch Mai 1965.
ng chc vào thanh qun hay khí qun hoc ph
qun.
Hay gp nhiu nht là ht lc, ht ngô, ht na, ht qut hu
nha, kim, c
ng ph thuc vào bn cht, v trí ca d vu tr sm hay mun. Có
th t vong do ngt th hoc các bin chng do d vt tn tng th.
u tr ni soi ph qun và an toàn.
1.1. c đim gii phu b máy hô hp
B phn hô hp bao gng dn khí t ng, thanh qun, khí qun,
ph qun và phi, màng phi.
B phn hô hp tr em nh c so vi ln và có nhng
m riêng bit v gii phu, sinh lý do các t chc t bào ca b phn hô
hp tr n phát trin.
1.1.1. Mi
tr nhu ngn và nh, l p làm cho s
hô hp b hn ch và d b bít tc.
Niêm mng, mn, lp ngoài ca niêm mc gm các biu mô rung hình
tr giàu mch máu và bch huyt. Cho v ca niêm mc
tr nh còn yu do kh a niêm dch còn kém, vì vy tr
d b viêm nhing.
T chc hang và cun mch niêm m phát trin tr t 5 tun
tui d nh i 5 tui ít b chy máu cam.
Thang Long University Library
3
n 2 tui mi phát trin. Xoang sàng có t lúc mi sinh
nh ít b viêm xoang.
1.1.2. Hng ậ hu
Hng, hu tr i hp và ngng thng, hình phu hp,
sn mm và nhn. Hng phát trin mnh nhu và tui dy thì.
i 3 tui, hng tr 3 tui tr c tr em
trai dng tr gái.
Niêm mc hc ph mt lp biu mô rung hình tr.
Vòng bch huyt Waldayer phát trin t 4 6 tun tui dy thì. tr
i 1 tui ch có VA (Amidan vòm) phát trin. T 2 tui tr lên, amidan khu
cái mi phát trin. Khi các t chc này b viêm nhim s n các
chp vì tr phi th bng ming.
1.1.3. Thanh qun
Thanh qun có dng hình ng nm c c ngang mt sng C3 C6.
Gii hn trên ca thanh qun là b trên ca sn giáp, i là b i ca sn
nhn. phía trên thanh qun thông vi h hng, i thông vi khí qun.
V c, thanh qun nam gi gii:
+ Nam: dài 44mm, rc sau 36mm.
+ N: dài 36mm, rc sau 26mm.
c tui dy thì gia tr trai và tr gái ít có s khác bit.
V cu trúc, thanh qun có mt khung sn gm các s
các sn np thanh qun (thanh thit), sn giáp, sn phu, sn nhn, sn sng
Santori và sn sng Wriberg. Các sn này khp vc gi cht bi
các màng và dây ch thanh qun bao g bên trong và
bên ngoài thanh qun. Trong lòng thanh quc lót bi niêm mc.
+ Lòng thanh khí ph qun tr i hp, t chi kém phát
trin, vòng sn mm d bin dng và niêm mc có nhiu m
tr b viêm nhing hô hp niêm mc thanh khí ph qun d b phù n,
xut tit, bin dng.
+ Phn x ho mi khi có các d vt lt vào thanh qu y d vt ra ngoài
ng hô hp là mt phn ng bo v kích thích phn x sâu vi s
4
m rng thanh qui vic nâng cao áp lc bên trong
lng ng tc thì thanh môn vi mt luy mnh
và s ho s tng d vt ra ngoài.
+ Thanh qun là vùng th cm các phn x thn kinh thc v kích
c có mt trong thanh qun có th gây ri lon nh p
chm hoc ngng tim. Vì th, trong ni soi cn gây tê tt niêm mc thanh qun
nht là khi cn ni soi lâu hoc b bít tc thanh qun do d vt.
1.1.4. Khí qun
Khí qun là mt ng dn không khí nm c và ngc, tip theo thanh qun, bt
u t b i sn nhn, ngang m t sng c i và ra sau theo
ng cong ca ct sng tn cùng trong lng ngc bng cách c
qun chính, i mt sng ngc D4, hoc b t sng ngc D5. nn
c, khí qun nc 3cm, trong ngc nên m khí qun cao và trung bình
ng thun l n thp.
1.1.1. Ph qun
Khí qun khi ti ngant sng ng qun gc
phi.
ng chia ca các ph qun gc:
+ Bên phi: gng chiu vi khí qun
a hai ph qun khong 45 75
o
.
c ca các ph qun gc:
+ Ph qun gc phi: dài khong 10 ng kính khong 12 16mm,
s vòng sn là 6 8.
+ Ph qun gc trái: dài khong 50 ng kính khong 10 14 mm,
s vòng sn là 12 14.
Do ph qun gc ph m thng chiu vi các khí qu
ng kính l qun gc trái nên d v qun gc phi
nhi qun gm này trong ni soi ph qu
ng soi vào ph qun gc trái cn phi chuyn ngang ng sang
trái.
Thang Long University Library
5
Hình 1: Hình nh cây ph qun
1.1.5. Phi
Phi tr em ln dn theo tui. tr ng phi là 50 60 gram, 6
tháng tup 3 ln, 12 tup 10 ln và i ln gp 20 ln.
Th tích phi ca tr n 12 tháng tup 10
ln.
Tng s ph nang tr n 8 tháng tup 10 ln
i ln là 600 700 triu.
Phi tr em, nht là tr nh, có nhiu mch máu, mch bch huyt và s
y phi tr em có kh n và tái hp thu các cht dch
trong ph nang nhanh chóng.
Tuy nhiên phi tr nh ít t chi, nht là xung quanh các ph nang và
thành mao m lng ng nên
lng ngng kém, tr d b xp phi, khí ph
Rn phi gm ph qun gc, thn kinh, mch máu và nhiu hch bch huyt,
Các bch huyt rc chia làm 4 nhóm: nhóm hch khí qun, nhóm hch
khí ph qun, nhóm hch ph qun phi, nhóm hch vùng khí qun phân
ch bch huyt rn phi có liên quan vi các hch bch huyt
6
trung th. Các hch có xoang rng, nhiu mch máu nên d
b viêm nhim.
1.1.6. MƠng phi
Màng phi tr em, nht là tr t mng, d b giãn khi hít vào sâu
hoc khi tràn dch, tràn khí màng phi.
Khoang màng phi tr nh d b i do lá thành ca màng ph dính vào
nng ngc không chc. S tích dch, khí trong khoang màng phi d gây
hing chuyn dt. Trung tht lc bao
bc bi các t chc xp và lng lo nên d gây hing ri lon tun hoàn
trm trng.
1.1.7. Trung tht
Trung tht tr i li ln, mm mi và d co giãn.
1.1.8. Lng ngc
- tr nh, lng ngm:
+ Ngn, hình trnc sau gn bng kính ngang.
n nm ngang và thng góc vi ct sng.
.
th lng ngi.
- Khi tr ln lên và bi
n chch xung.
ng kính ngang ca lng ngc
sau.
th, lng ngc nhi th t
hin th ngc.
- tr nh, lng ngc d bin dng làm n chp.
1.2. c đim sinh lý vƠ chc nng thông khí phi.
1.2.1. ng th
- Không khí vào phi ch y bp
hong mnh, lng ngc và phi m r bng ming.
Thang Long University Library
7
- i m và lc sch nh các mch máu và tuyn tit
nhy niêm m
- Không khí t i còn ph thuc nhiu yu t ng
th, áp lc gia phi và ming, s h tr cp.
Bng 1: Các ch s chc nng hô hp (Theo Barnett.H)
Các ch s hô hp
5 tui
10 tui
15 tui
i ln
Khong cht (ml)
8
40
75
125
150
Th tích hô hp (ml)
18 20
100
225
375
450
T l gia khong cht
và th tích hô hp
0,45
0,4
0,33
0,33
0,33
Áp lc th vào t
(cm H2O)
100
100
125
Áp lc th ra t
H2O)
150
200
250
ng khí th vào t
(l/phút)
8
75
160
325
400
ng khí th ra t
(l/phút)
10
110
210
400
500
1.2.2. Nhp th
- , vòng tung. Nhp th u tiên
xut hin cùng tii.
- ng tác th u tiên, nhp th ca tr dng khí
th n theo tui.
ng khí th vào trong mt ln th (Sankp):
: 25 ml + 14 tui : 300 ml
+ 1 tui i ln: 500 ml
+ 2 tui : 120 ml + 8 tui : 170 ml
- tr nh u, nhp th d b ri lon do trung tâm hô
hng thành. Tr th lúc nhanh, lúc chm, lúc nông, lúc
sâu.
- Tn s th gim dn theo tui.
8
Tn s th bình thng tr em gim dn theo tui nh sau
60 ln/phút 6 tui: 20 25 ln/phút
3 tháng: 40 45 ln/phút 12 tui: 20 22 ln/phút
6 tháng: 35 40 ln/phút 15 tui: 18 20 ln/phút
1 tui: 30 35 li ln15 16 ln/phút
3 tui: 25 30 ln/phút
1.3. Bnh hc d vt đng th
1.3.1. i cng
1.3.2. Nguyên nhân
1.3.3. Gii phu bnh
c và bn cht d vt mà d vt có th các v trí khác nhau, gây
các t
- D vt thanh qun :
+ D vt to bt kín thanh môn làm cho bnh nhân cht ngc khi ti vin.
Thang Long University Library
9
+ Các d vt sc nhn, xù xì, gây t lâu gây sùi dn ti
so hp thanh qun.
+ Niêm mc phù n hoc loét, bnh nng hay nh phù thuc vào m bít
tc.
- D vt khí qun
Bnh tích không rõ ràng vì d vng theo lung không khí, niêm
mc xung huy và xut tit, nu lâu ngày có th sùi trong lòng khí qun.
- D vt ph qun
D vt gây viêm nhim phù n niêm mc dn bít tng th hoàn toàn
hay không hoàn toàn gây nên hu qu :
+ Khí ph
+ Xp phi mt bên, mt phân thùy hoc mt thùy phi.
+ Có th c dn v ph nang làm tràn khí màng phi.
+ Ngoài ra, d vt gây tr, xut tit, ng và viêm nhim dn viêm
ph qun, áp xe, giãn ph qun.
1.3.4. Triu chng
Tr em ngm ho m khung hô
ht nhiên ho sc sa, tím tái, ngt th trong chi chng xâm nhp xy
ra khi d vt qua thanh qun, niêm mc b kích thích, chn x bo v ng
th ca thanh qu tng d vt ra ngoài.
Hi chng xâm nhp
D vt thanh qun
10
-
D vt khí qun
D vt ph qun
--
-
1.3.5. Chn đoán
Lch s bnh
Hi k các du hiu ca h chng xâm nhn chú ý có khi có hi chng
xâm nh vt lc tng ra ngoài ri hoc li có d v
c hi chng xâm nhp (tr không ai trông nom cn thn khi xy ra hóc
không ai bit).
Thang Long University Library
11
Triu chng lâm sàng
-
X-quang
-.
Hình 2: Hình nh d vt kim bng
Hình 3: D vt đinh gim
Ni soi khí ậ ph qun
V nh ch u tr.
Tiên lng
12
nhanh-
-
1.3.6. iu tr
Cp cu ti ch
Cp cu ti bnh vin
Thang Long University Library
13
Hình 4 : Mt s d vt đã đc ly ra nh phng pháp ni soi ph qun ti Khoa Hô
Hp – Bnh vin Nhi Trung ng.
14
1.3.7. Phòng bnh
Thang Long University Library
15
Chng 2: I TNG VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU
2.1. i tng nghiên cu
2.1.1. Tiêu chun chn mu:Gm 22 bnh nhi b d vng th c ni
soi ph qun gp d vng th bi soi ph qun.
2.1.2: Tiêu chun loi tr: các b c ch v ng th
i soi ph qun không có d vng th.
2.1.3: a đim nghiên cu: khoa hô hp Bnh vi
2.1.4: Thi gian nghiên cu: t n tháng 07/2013
2.2. Phng pháp nghiên cu :
2.2.1. Thit k nghiên cu
Thng kê mô t tng hp có can thip ni soi ph qun.
Nghiên cu hi cu bnh án b p Bnh vin Nhi
n 07/2013.
2.2.2. Phng pháp thu thp s liu
Ghi li các thông tin t bn vào mu bnh án nghiên cu
Chu tr bnh da vào kt qu ni soi thanh khí ph qun.
Ni dung, các bin s / ch s nghiên cu
+ Các bin s v đc đim ca bnh nhân d vt đng th:
- Tui - Gii
- a ch - ngh nghip
+ Các bin s v đc đim ca d vt đng th:
o Thi gian, din bin t khi bn lúc vào vin
o Hoàn cnh m
o Khai thác hi chng xâm nhp
o Chu tr tuyc (nu có)
o Tin s bnh lý hô hp
o Triu ch
16
o Triu chng thc th
o X-quang lng ngc
o Xét nghim huyn hc, sinh hóa.
o Mô t m c
Bn cht d vt
V trí d vt
S c d vt
o Din bin ca bnh sau khi soi ph qun
o Bin ch
2.3. Phơn tích kt qu:
o Tp hp và x lý s liu bng kê y hc s dng
phn mn EPI INFO 6.04.
Thang Long University Library
17
Chng 3: KT QU NGHIÊN CU
3.1. c đim ca bnh nhơn b d vt đng th:
3.1.1.Tui vƠ gii ca đi tng nghiên cu
Bng 3.1: Tui và gii ca bnh nhân DVT
Nhóm tui
Gii
Tng s
Nam
N
n
%
n
%
n
%
< 1 tui
4
18,2
2
9,1
6
27,2
1 - <5 tui
7
31,8
5
22,7
12
54,6
5 10 tui
3
13,6
1
4,6
4
18,2
i
0
-
0
-
0
Cng
14
63,6
8
36,4
22
100
Nhn xét: y ra tr trai nhi gái (t l 14/8 = 1.75) la tui hay
gp nht là 1 - <5 tui (chim t l 12/22 = 54,6%).
Nhn xét: S bm tháng 8, 9, 10. Tr em nông thôn
m thành ph
18
3.2. c đim ca DVT
3.2.1.HoƠn cnh b d vt đng th
Nhn xét : 18.2%,
1.1.1. Khai thác tin s có hi chng xơm nhp
Bng 3.2.1: Khai thác tin s bnh nhân
Khai thác tin s
S bnh nhân
T l %
Không rõ hi chng xâm nhp
7
31,8
Có hi chng xâm nhp
Do nhân viên y t tuyc phát hin
3
13,6
Do khai thác Bnh vi
12
54,6
Thang Long University Library
19
Nhn xét :
.
3.2.3.T l bnh nhơn d vt đng th so sánh vi các bnh lý hô hp khác vƠo
khoa Hô hp t 07/2012 đn 07/2013
Bng 3.2.2:T l d vt đng th so vi các bnh lý hô hp khác vào khoa
Hô hp t 07/2012 đn 07/2013
STT
Bnh lý
S bnh nhân vào
vin t n
07/2013
T l %
1
Viêm ph qun phi
1419
65,70
2
Viêm tiu ph qun
184
8,52
3
Hen ph qun
186
8,61
4
Viêm ph qun phi tái nhim
108
5,00
5
Viêm ph qun
64
2,96
6
Viêm phi thùy
30
1,38
7
D vng th
22
1,02
8
Viêm m màng phi
19
0,88
9
Bnh phi bm sinh
19
0,88
10
Lao
17
0,79
11
Ab ces phi
16
0,75
12
Giãn ph qun
5
0,23
13
U phi
4
0,19
14
Các bnh khác
67
3,1
Tng
2160
100,00
Nhn xét: T l n so vi các bnh lý hô hp chung chim 1.02%
ng hàng th 7 v tn xut ca các bnh lý hô hp tr em hay gp phi nhp vin.
20
3.2.4.Nhng chn đoán khác trc khi chn đoán đc d vt đng th
Bng 3.2.3: Các chn đoán khác
Bc chc
S bnh nhân
1. Viêm ph qun phi tái nhim
01
2. Hen ph qun
04
3. Lao
01
4. Abces phi
01
5. Viêm phi thùy
01
6. Giãn ph qun
01
Cng
9/22
Nhn xét: ng hp chu không phi là d vng th
mà là nhm vi bnh lý khác.
3.2.5.Triu chng c nng khi vƠo vin
Bng 3.2.4:Triu chng c nng ca DVT
Triu ch
S bnh nhân
T l %
- Ho dai dng
16
72,7
- m xanh, vàng
12
54,5
- Ho ra máu
1
4,5
- St rét kéo dài liên tc
6
27,2
- St bng t
14
63,6
- Khó th khò khè
13
59,1
- Tái tím t
4
18,2
- c
4
18,2
Nhn xét: V mng, st thng t
và khm ching hp.
Thang Long University Library
21
3.2.6.Triu chng thc th khi vƠo vin
Bng 3.2.5:Triu chng thc th DVT
Triu chng thc th
S bnh nhân
T l %
- Th nhanh
12
54.5
- Ran rít ngáy 1 bên
14
63.6
- Ran m to nh h 1 bên phi)
16
72.7
- Gim thông khí phi 1 bên
10
45.5
- Triu chng tn ti, lp li dai dng
mt bên phi
8
36.4
Nhn xét:
3.2.7.Triu chng cn lơm sƠng ca bnh nhơn DVT lúc vƠo vin
Bng 3.2.6: Triu chng cn lâm sàng ca DVT
Triu chng lâm sàng
S BN
T l %
* X-quang:
- tp trung 1 thùy phi
16*
72.7
- ng nht ch yu cnh rn
phi
12*
54.5
- Nt chm m ri rác
6
27.3
- Hình nh abces phi
4
18.2
- Bóng m i
1
4.5
- Hình nh X-i sau mu
tr kháng sinh
8
36.4
CTM:
- S ng bch cu
19*
86.4
-
18*
81.8
-
7
31.8
Nhn xét: Nhng hp d vt ng th có 4 du hiu cn lâm sang * vi
tn xut hay gp (>50%)
22
3.2.8.V trí d vt trong đng th
Bng 3.2.7:Mt s v trí ca DVT
V trí ca d vt
S bnh nhân
T l %
* D vt c nh
20
90.9
- H thanh môn
2
9.1
- khí qun
4
18.2
- ph qun phi phi
8
36.4
- ph qun phi trái
2
9.1
- ph qui phi qun
4
18.2
* D vng
- Khí qun và ph qun gc phi
2
9.1
Nhn xét: Có 20/22(Chim 90.9%) ng hc là d vt
c nh mt v trí ng th. Ch có 2/22(ching hp là d vt
ng th, ch yu khí qun.
(8 + 4) d vt nm bên ph qun gi bên phi.
Có 2 ching hp d vng th nm h thanh môn gây khó th
thanh qun cp tính và khàn mt ting.
3.2.8.Tính cht ca d vt đng th
Bng 3.2.7: Tính cht ca DVT
V trí ca d vt
S bnh nhân
T l %
1. D vt cn quang
5
22.7
2. D vt không cn quang
17
77.2
3. D v
5
22.7
4. D vt h
17
77.2
Thang Long University Library
23
Th
4
18.2
Ht qu
15
68.2
Ht lc
3
13.6
Ht na
10
45.4
Ht hng xiêm
2
9.1
Ht khác
3
13.6
Nhn xét: 77.2% d vng th không cn quang (17/22). Bn cht d vt
ng c i d vng th hay gp nht là ht qu
ht na là loi d vng th gp nhiu nhng hp.
Các bin pháp chm sóc theo dõi bnh nhơn DVT
Bng 3.2.8: Các bin pháp chm sóc và theo dõi bnh nhân
Bin pháp chm sóc, theo dõi
S bnh nhân (n = 22)
T l
- An ng viên
20
90,9%
- Hn ch vng
21
95,4%
- Nu cao
18
81,8%
- An thn
18
81,8%
- Th oxy
10
45,4%
- Nhc khi soi ph qun
22
100%
- Gim kích thích, vt vã
20
90,9%
Nhn xét: 100% bnh nhân phi nh c khi ni soi ph qun.
24
3.3. Nhng din bin xu gp sau khi b DVT
Bng 2: Bin chng xu hay gp khi b DVT
Din bin (Bin chng xu)
S bnh nhân (n = 22)
T l
- Tràn khí trung tht
3
13,6%
- Tràn khí màng phi
2
9%
- Suy hô hp
5
22,7%
- Nhing hô hp
17
77,2%
- Bin dng lng ngc
1
4.5%
Nhn xét: có 77.2% bnh nhân có bin chng nhim trùng hô hp khi b d vng th.
Thang Long University Library
25
Chng 4: BÀN LUN
Vi v ng th 7 trong nhóm các bnh lý hô hp, d vng th m
vai trò quan trng trong s bnh nhân nhp via vai trò ca vic phá
hin ra d vng th s là gii quyt triu tr khc tình trng cp
cu nguy him này.
So sánh vi các tác gi c ngoài thì t l d vng th c
phù hp. Theo PATWARI AK thì có 2.6% là d vng th trong bnh lý hô
hp tr em.
Có s khác bit v gii ca nguyên nhân d vng th. Tr trai gp nhi
tr gái (t l a la tui này hay gp có d vng th không
c phát hin ra là 1 5 tu him gii
tính và la tun tính chch và ngm vt d
rong ming, m vng th.
D vt b ng th dng c nh, t o ra quá trình
viêm nhim m ph qun phi hay abcess hóa ch ng hp d vt di
ng t ph qun lên khí qun khi tr ho và nó va là nguyên nhân va là hu
qu c.
Ch yu là d vt mt bên ph qun phi không có d vt c hai bên. Ph qun
phi phi có tng hp, chim t l 80,95% so vi bên trái (2/22 =
p vi hu ht các kt lu v trí d vt
ng thc gii thích bi cu trúc gii phu to và thng trc ca ph qun
gc phi.
Ch ng hp d vng th cng hp d vt này
ng nh, nm ln trong mt s viêm m kém cy vic
phát hin d vng th, d b sót. S còn li (17/22 = 77,2%) là d vt không
cn nào lý gii tình trng d vng th khó phát hin.
Trong các loi d vt ht hay gp các loi ht qu nht là các loi ht lc
(2/22%) ht na (9/22) ht hu này chng t c
và tính chn ca các loi và loi ht này thun li cho vic xâm nhp
ng th.
c bit vic khai thác tin s nh hi chng xâm nhp, có giá tr ln
ng ch d vng thng hc