1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI TIỂU LUẬN
1.1. Lý do pháp lý
Trong nhà trường phổ thông, việc đánh giá hoạt động sư phạm của nhà
giáo hàng năm là một hoạt động hết sức quan trọng. Bởi đánh giá hoạt động sư
phạm của giáo viên nhằm xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo,
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường. Một trong những nội
dung không thể thiếu được trong việc đánh giá hoạt động sư phạm của nhà giáo,
đó là đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, thông qua kiểm tra giờ dạy
trên lớp của giáo viên.
Luật Giáo dục năm 2005 được Quốc hội khóa XI kỳ họp thứ 7 thông qua
ngày 14/6/2005 (có điều chỉnh, sửa đổi một số điều vào năm 2009) Tại điều 16
quy đị nh vai trò và trách nhiệm của cán bộ quản lý giáo dục: “Cán bộ quản lý
giáo dục giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức, quản lý, điều hành các hoạt
động giáo dục.”…
Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ
thông có nhiều cấp học, ban hành theo thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT ban
hành ngày 28/3/2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục & Đào tạo, có hiệu lực từ ngày
15/5/2011 quy định nhiệm vụ và quyền hạn của Hiệu trưởng trong quản lý giáo
viên, nhân viên; quản lý chuyên môn; phân công công tác, kiểm tra, đánh giá
xếp loại giáo viên, nhân viên; thực hiện công tác khen thưởng, kỉ luật đối với
giáo viên, nhân viên; thực hiện việc tuyển dụng giáo viên, nhân viên; ký hợp
đồng lao động; tiếp nhận, điều động giáo viên, nhân viên theo quy định của Nhà
nước;” …
Thông tư số 43/2006/TT-BGDĐT ngày 20/10/2006 của Bộ Giáo dục &
Đào tạo, hướng dẫn thanh tra toàn diện nhà trường, cơ sở giáo dục và thanh tra
hoạt động sư phạm của nhà giáo.
Dựa vào phương hướng, nhiệm vụ năm học 2014 – 2015 của Phòng Giáo
dục và Đào tạo huyện Ngọc Lặc và kế hoạch năm học 2014 – 2015 của trường
THCS Ngọc Liên.
Muốn hoàn thành nhiệm vụ xây dựng và phát triển nhà trường, người làm
công tác quản lý cần phải xây dựng kế hoạch kiểm tra giờ dạy trên lớp của giáo
viên một cách khoa học, nhằm nâng cao năng lực sư phạm của đội ngũ giáo
viên, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy của nhà trường.
1.2. Lý do về lý luận
Qua học tập và nghiên cứu các chuyên đề về công tác thanh tra, kiểm tra
trong giáo dục phổ thông, chuyên đề về công tác quản lý các hoạt động dạy học
trong trường phổ thông. Tôi nhận thức rằng, giờ học là yếu tố quan trọng cơ bản
có tính chất quyết định kết quả đào tạo giáo dục của nhà trường. Hoạt động dạy
học được thể hiện chủ yếu bằng hình thức dạy học trên lớp với những giờ lên
lớp và hệ thống bài học. Giờ lên lớp của giáo viên phản ánh toàn bộ những gì họ
đã tích lũy được, đã nghiền ngẫm, đã luyện tập đồng thời cũng là lúc thể hiện
1
tinh thần trách nhiệm nơi họ. Trong giờ dạy trên lớp, mỗi công việc, mỗi thái độ
biểu thị trước học sinh của giáo viên đều là những chi tiết thể hiện phương pháp
dạy học, phương pháp đó còn được thể hiện ở sự hài hòa giữa công việc của
thầy và trò; ở sự cân đối giữa các khâu công việc của thầy (giảng kiến thức mới
và luyện tập kỹ năng; truyền thụ và kiểm tra); ở sự đúng lúc, đúng mức độ của
thái độ động viên khuyến khích hoặc chê trách học sinh . . .
Do tầm quan trọng của giờ lên lớp nên công tác kiểm tra giờ dạy trên lớp
của giáo viên là một công việc rất phức tạp, mà người làm công tác quản lý giáo
dục trong nhà trường phổ thông cần phải thực hiện một cách thường xuyên, liên
tục. Từ đó có cơ sở đánh giá trình độ chuyên môn, tay nghề của giáo viên. Đồng
thời có biện pháp tác động, điều chỉnh, hổ trợ tư vấn và thúc đẩy nhằm nâng cao
trình độ chuyên môn nghiệp vụ, đổi mới phương pháp giảng dạy, tạo động lực
để giáo viên có ý thức tự bồi dưỡng và tự kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ
giảng dạy của mình.
Kiểm tra giờ dạy trên lớp giúp người quản lý nhà trường có thông tin đầy
đủ, chính xác về thực trạng hoạt động sư phạm của giáo viên trong đơn vị mình,
là cơ sở trong việc phân công, bố trí sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng, đãi ngộ, xếp
loại giáo viên một cách hợp lý. Qua đó, phát hiện, lựa chọn, phổ biến kinh
nghiệm giảng dạy, tạo nội lực cho giáo viên hoàn thành tốt hơn nhiệm vụ của
mình đồng thời uốn nắn, điều chỉnh những sai sót lệch lạc trong quá trình giảng
dạy, giáo dục nhằm nâng cao năng lực sư phạm, nâng cao nhận thức, giữ gìn đạo
đức, nhân cách của nhà giáo, nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường, góp
phần phát triển hệ thống giáo dục quốc dân.
Kiểm tra giờ dạy trên lớp còn giúp người quản lý nhà trường nhận rõ kế
hoạch, việc phân công, điều hành, chỉ đạo… có khoa học, khả thi không, từ đó
có các biện pháp điều chỉnh, giải quyết kịp thời những khó khăn của giáo nhằm
nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học, giáo dục.
Có thể nói kiểm tra giờ dạy trên lớp là một biện pháp hữu hiệu nhất trong
các biện pháp để nâng cao quản lý chất lượng chuyên môn, nâng cao nghiệp vụ
sư phạm cho đội ngũ giáo viên trong nhà trường.
1.3. Lý do thực tiễn
Hoạt động dạy học trên lớp là hoạt động trung tâm của nhà trường, chiếm
nhiều thời gian nhất trong năm học với nhiều người cùng tham gia nhất mà lực
lượng nòng cốt là giáo viên và học sinh.
Qua đối chiếu giữa cơ sở pháp lý, cơ sở lý luận với tình hình thực tế của
trường Trung học cơ sở Ngọc Liên, huyện Ngọc Lặc, tỉnh Thanh Hóa trong thời
gian qua, công tác kiểm tra hoạt động dạy học trên lớp của hiệu trưởng và phó
hiệu trưởng nhà trường chưa phản ánh một quy trình kiểm tra khách quan, khoa
học, còn nặng về hình thức, hàng năm chưa xây dựng được kế hoạch kiểm tra,
chưa xây dựng chuẩn kiểm tra phù hợp với tình hình thực tế của đội ngũ giáo
viên và học sinh của nhà trường, nhiệm vụ của các thành viên trong ban kiểm tra
chưa cụ thể
2
Bản thân là Thư kí hội đồng, tổ trưởng tổ KHTN phụ trách chuyên môn
tổ, tôi nhận thức được rằng kiểm tra giờ dạy trên lớp không đúng quy trình,
không có kế hoạch, mục tiêu không rõ ràng sẽ dẫn đến nhiều tác động tiêu cực:
mất đoàn kết, giáo viên tìm cách đối phó, chất lượng dạy học không được nâng
cao, . . .
Xuất phát từ cơ sở pháp lý, cơ sở lý luận và tình hình thực tiễn tại đơn vị.
Tôi nhận thấy công tác kiểm tra giờ dạy trên lớp của giáo viên có vai trò quan
trọng trong công tác quản lý và phát triển nhà trường. Chính vì những lý do trên,
tôi chọn chủ đề “Nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra giờ dạy trên lớp của giáo
viên trường THCS Ngọc Liên, huyện Ngọc Lặc, tỉnh Thanh Hóa” để làm tiểu
luận cuối khóa, nhằm nghiên cứu khắc phục những hạn chế về công tác kiểm tra
giờ dạy tại đơn vị, từng bước đưa nhà trường phát triển tốt hơn, đáp ứng yêu cầu
ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục nước nhà.
2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM TRA GIỜ DẠY TRÊN LỚP
CỦA GV TẠI TRƯỜNG THCS NGỌC LIÊN, HUYỆN NGỌC LẶC, TỈNH
THANH HÓA.
2.1. Khái quát về trường THCS Ngọc Liên
Trường THCS Ngọc Liên thuộc địa bàn của thôn 7 xã Ngọc Liên, huyện
Ngọc Lặc, tỉnh Thanh Hóa. Đây là một xã nông nghiệp, dân cư của xã chủ yếu
làm ăn sinh sống chủ yếu là trồng lúa, hoa màu, chăn nuôi, tình hình kinh tế văn
hóa xã hội của địa phương ngày càng phát triển; đường giao thông tương đối
thuận lợi cho việc đi lại, học tập của học sinh.
- Tình hình đội ngũ giáo viên
Đội ngũ giáo viên của nhà trường đa số có thời gian công tác giảng dạy
khá nhiều năm, rất tâm huyết với nghề, trình độ chuyên môn ngày càng được
nâng cao. Số liệu năm 2014 – 2015 như sau:
Thành phần
Số
lượng
Nữ
Đảng
viên
Trình độ
Trên
ĐH
Đại học
Cao
đẳng
Chưa đạt
chuẩn
BGH 02 0 02 01 01
Giáo viên 30 17 14 22 8
Nhân viên 02 01 01 01 001
Tổng cộng 34 18 17 24 10
- Tình hình học sinh
Khối Khối 6 Khối 7 Khối 8 Khối 9 Toàn trường
Số lớp 2 2 2 2 8
Số học sinh 76 70 64 65 275
- Cơ sở vật chất
- Tổng diện tích khuôn viên trường: 10.200 m
2
,
bình quân 37m
2
/1 học sinh
- Tổng số phòng học: 20 phòng, trong đó gồm:
3
- Khu học tập của học sinh: 8 phòng
- Khu phục vụ học tập gồm: 3 phòng thực hành lý; hóa; sinh ; 1 phòng thư
viện; 1 phòng thiết bị; 1 Phòng máy chiếu, 1 phòng âm nhạc, 1 phòng tin học.
- Khu hành chánh gồm: 1 Văn phòng được chia ra phòng làm việc của
Hiệu trưởng, phòng làm việc của phó Hiệu trưởng, phòng làm việc của kế toán,
1 phòng giáo viên, 1 phòng truyền thống.
- Trường có hệ thống sân bãi với mảng cây xanh được trồng từ khi mới
thành lập trường (1963) đủ bóng mát phục vụ cho học sinh vui chơi, luyện tập
thể dục, thể thao.
- Khuôn viên nhà trường là một khu riêng biệt, có tường rào, cổng trường,
biển trường, tất cả các khu trong nhà trường được bố trí hợp lý, luôn sạch đẹp.
Có hệ thống thoát nước và nhà vệ sinh riêng cho giáo viên và học sinh.
2.2 Thực trạng hoạt động kiểm tra giờ dạy của giáo viên trường
THCS Ngọc Liên, Ngọc Lặc, Thanh Hóa.
- Thực trạng
Đầu năm học 2013 – 2014 Hiệu trưởng xây dựng dự thảo kế hoạch năm
học và xây dựng kế hoạch kiểm tra nội bộ, trong đó có kế hoạch kiểm tra hoạt
động giảng dạy của giáo viên. Kế hoạch này được thông qua tại Hội nghị công
nhân viên chức đầu năm học, từ đó các tổ trưởng chuyên môn cụ thể hóa thành
kế hoạch kiểm tra giờ dạy của giáo viên trong tổ.
Phân công các tổ trưởng chuyên môn kiểm tra từng mặt của giáo viên
trong tổ, trong đó hầu hết các giáo viên được kiểm tra giờ dạy trên lớp. Số giờ
tổ trưởng kiểm tra giờ dạy trên lớp mỗi tháng 03 tiết.
Đối với Ban giám hiệu, hàng tuần lựa chọn một số tiết dạy để dự giờ giáo
viên, chủ yếu là những giáo viên đăng ký giáo viên dạy giỏi hoặc chiến sĩ thi
đua các cấp.
Ngay từ đầu năm học Hiệu Trưởng phân công các thành viên làm công tác
kiểm tra gồm Phó Hiệu trưởng và các tổ trưởng chuyên môn. Nhiệm vụ chủ yếu
của các thành viên này là kiểm tra toàn diện một số giáo viên trong năm học,
kiểm tra công nhận giáo viên dạy giỏi, trong đó có kiểm tra hồ sơ sổ sách, kiểm
tra giờ dạy trên lớp của giáo viên (dự giờ), . . .
Tổ chức phân công từng thành viên kiểm tra bao nhiêu giáo viên trong
từng tháng, từng học kỳ đảm bảo đủ chỉ tiêu theo kế hoạch 245/KH-GD&ĐT
ngày 15 tháng 9 năm 2012 của phòng giáo dục và đào tạo Ngọc Lặc, phù hợp
với đặc điểm tình hình thực tiễn của đội ngũ, đặc điểm của các tổ chuyên môn.
Trong những năm học qua Trường THCS Ngọc Liên sử dụng tiêu chuẩn
đánh giá tiết dạy của giáo viên theo đúng tinh thần hướng dẫn 10227/THPT ban
hành ngày 11/9/2001 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng dẫn đánh giá giờ dạy
ở bậc trung học. Chuẩn này được in vào sau phiếu dự giờ, để giáo viên và người
kiểm tra tiện theo dõi và thực hiện.
4
Trên cơ sở thông tin ghi nhận ở phiếu dự giờ, người dự giờ tổ chức rút
kinh nghiệm và đánh giá giờ dạy của giáo viên.
Sau khi dự giờ, tổ chức trao đổi, đánh giá, rút kinh nghiệm, người kiểm
tra nộp về hiệu trưởng phiếu dự giờ, không có phiếu nhận xét giờ dạy vì phần
này được thiết kế chung trong phiếu dự giờ. Hồ sơ này được lưu trữ cùng với
các hồ sơ khác của mỗi giáo viên.
- Phân tích thực trạng hoạt động kiểm tra giờ dạy của giáo viên
trường THCS Ngọc Liên, Ngọc Lặc, Thanh Hóa.
+ Ưu điểm
Kế hoạch kiểm tra nội bộ, trong đó có kế hoạch kiểm tra giờ dạy của giáo
viên được thực hiện công khai, dân chủ trong nhà trường thông qua hội nghị
công chức, lấy ý kiến thống nhất làm cơ sở điều chỉnh và ban hành thực hiện kế
hoạch.
Cung cấp đầy đủ các cơ sở pháp lý để tạo điều kiện thuận lợi cho các
thành viên trong ban kiểm tra thực thi nhiệm vụ một cách chính xác, khoa học.
Trong nhiều năm học qua Ban giám hiệu trường và các tổ trưởng chuyên
môn dự giờ dạy trên lớp của giáo viên thông qua việc đề ra các đầu công việc
trong các kế hoạch chuyên môn hàng tháng. Có đảm bảo các bước của quy trình
dự giờ:
Nghiên cứu nội dung các chương, bài dạy của giáo viên, mục đích yêu cầu
của bài, kiến thức trọng tâm, kỹ năng cần hình thành cho học sinh, các đồ dùng
dạy học, phương tiện dạy học cần thiết.
Xem xét trình độ của học sinh ở lớp sẽ dự giờ trong mối tương quan với
các lớp khác của trường. Từ đó, lực lượng kiểm tra có những đánh giá phù hợp.
Nếu là lớp giỏi thì mức độ kiến thức cần truyền đạt của giáo viên, mức độ tiếp
thu bài của học sinh sẽ phải cao hơn đối với lớp yếu.
Chuẩn bị các biểu mẫu dự giờ (Phiếu dự giờ, phiếu nhận xét đánh giá)
Thông báo cho giáo viên (đối tượng kiểm tra) biết, chủ yếu là dự giờ có
báo trước, giáo viên có sự chuẩn bị chu đáo cho tiết dạy.
Trong quá trình dự giờ, người dự quan sát toàn bộ diễn tiến của tiết dạy,
ghi lại các hoạt động giảng dạy của thầy, hoạt động học tập của trò và mối quan
hệ trong hoạt động dạy học, ghi nhận các thông tin, tình huống xảy ra trong tiết
dạy, khả năng, mức độ tiếp thu bài của học sinh. Từ đó giúp cho việc phân tích,
góp ý, đánh giá giờ dạy đảm bảo được tính chính xác, khách quan, công bằng và
hiệu quả.
Công tác đánh giá giờ dạy của giáo viên được thực hiện tương đối nghiêm
túc, khách quan, có chú ý đến điều kiện cơ sở vật chất hiện có của nhà trường,
trình độ nhận thức của học sinh. Điều này đã tạo cho giáo viên tâm lý thoải mái,
an toàn trong cuộc trao đổi, đảm bảo được các nguyên tắc kiểm tra. Đánh giá
5
đúng năng lực (tính chính xác), học tập kinh nghiệm tốt và uốn nắn sai sót (tính
hiệu quả, tính kịp thời).
+ Hạn chế
Kế hoạch kiểm tra hoạt động dạy học của giáo viên chỉ là một phần trong
kế hoạch kiểm tra nội bộ của nhà trường, chưa xây dựng thành kế hoạch riêng,
vì vậy hoạt động kiểm tra giờ dạy trên lớp của giáo viên chưa được cụ thể hóa
về mặt thời gian, nội dung và phương pháp kiểm tra chưa rõ ràng.
Chưa có quyết định thành lập ban kiểm tra và tiêu chí kiểm tra giờ dạy
của giáo viên mà chỉ phân công cho tổ trưởng chuyên môn kiểm tra một số giáo
viên trong tổ theo các tiêu chí đánh giá giờ dạy của hướng dẫn 10227 của Bộ
giáo dục ban hành và hoàn thành công việc này cho đến cuối năm.
Công tác kiểm tra giờ dạy của giáo viên đều có báo trước trong điều kiện
có sự chuẩn bị kỹ càng và nỗ lực tối đa, chưa chú ý đến kiểm tra đột xuất để có
thông tin đầy đủ, chính xác về mức độ thực hiện nhiệm vụ của người giáo viên
trong điều kiện làm việc thường ngày của giáo viên. Từ đó dẫn đến việc kiểm
tra giờ dạy trên lớp còn mang nặng tính hình thức, chưa phản ánh trung thực,
khách quan, khoa học không xác định đúng năng lực sư phạm của giáo viên.
Ban giám hiệu nhà trường ít kiểm tra trực tiếp giờ dạy trên lớp của giáo
viên mà chỉ thông qua lực lượng kiểm tra để nắm bắt hoạt động giảng dạy của
giáo viên. Phần việc này chủ yếu tập trung vào các tổ trưởng chuyên môn.
Ban giám hiệu nhà trường giao nhiệm vụ cho các tổ trưởng chuyên môn
nhưng chưa quan tâm đến công tác bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm tra như: Lập kế
hoạch kiểm tra giờ dạy khi đã được phân công, công tác chuẩn bị dự giờ, các chỉ
báo quan sát khi dự giờ, công tác phân tích giờ dạy, trao đổi với giáo viên, công
tác tư vấn thúc đẩy, đánh giá xếp loại giờ dạy, . . nên họ làm việc còn nặng về
cảm tính, theo kinh nghiệm bản thân, chỉ tập trung vào việc đánh gá tiết dạy,
chưa làm tốt công tác tư vấn, thúc đẩy trong kiểm tra để làm cho đội ngũ ngày
càng phát triển tốt hơn.
Trong nhiều năm học qua Trường THCS Ngọc Liên sử dụng tiêu chuẩn
đánh giá tiết dạy của giáo viên theo đúng tinh thần hướng dẫn 10227/THPT ban
hành ngày 11/9/2001 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng dẫn đánh giá giờ dạy ở
bậc trung học, nhưng không tổ chức cho giáo viên nghiên cứu, thảo luận, góp ý,
điều chỉnh cho phù hợp với đối tượng kiểm tra và tình hình thực tế của nhà
trường. Do đó, khi tham gia dự giờ, góp ý, đánh giá xếp loại giờ dạy nhiều giáo
viên còn lúng túng. Mặc dù một số tiêu chuẩn đánh giá xếp loại giờ dạy của Bộ
giáo dục cơ bản mang tính khái quát cao, nhưng nhiều tiêu chí còn rất chung
chung, đôi khi khó thực hiện. Mỗi người có thể hiểu một cách khác nhau.
Ví dụ: Tiêu chí “giáo án hợp lý”, như thế nào là hợp lý? Tiêu chí: “Liên
hệ thực tế (nếu có), có tính giáo dục”. Chữ “nếu có” đặt trong ngoặc đơn nghĩa
là có cũng được, mà không cũng được, nhưng không có thì bị trừ điểm. Tiêu
chí: “Trình bày bảng hợp lý, chữ viết, hình vẽ, …” sẽ được chấm như thế nào
6
khi giáo viên dùng máy vi tính để trình chiếu, dạy các bài thực hành, hay khi dạy
môn thể dục? Hiệu Trưởng và các thành viên trong ban kiểm tra còn ngại khi
phải điều chỉnh các văn bản của cấp trên. Lẽ ra cần phải tổ chức thảo luận ở tổ
chuyên môn để mọi người hiểu rõ và thống nhất cao, từ đó vận dụng có hiệu quả
khi kiểm tra giờ dạy trên lớp của giáo viên.
Trong quá trình dự giờ còn mắc phải những hạn chế như: đến dự chưa
đúng giờ, mượn sách giáo khoa của học sinh, trao đổi với người cùng dự giờ, bài
tỏ thái độ không hài lòng khi giáo viên dạy mắc phải sai lầm, nói chuyện riêng,
nghe điện thoại . . .
Trên cơ sở thông tin ghi nhận ở phiếu dự giờ, người dự giờ thường bỏ qua
bước phân tích giờ dạy mà đi thẳng vào trao đổi với giáo viên. Điều này thường
nảy sinh những ý kiến trái ngược nhau từ phía những người dự giờ.
Sau mỗi học kỳ, có tổng kết hoạt động kiểm tra giờ dạy nhưng chỉ thống
kê về mặt số lượng, ít chú ý đến chất lượng kiểm tra. Do đó, các nguyên tắc
kiểm tra không được đảm bảo. Bốn nhiệm vụ kiểm tra chưa được chú trọng,
nhiệm vụ đánh giá chưa kịp thời, các nhiệm vụ tư vấn, thúc đẩy hầu như chưa
có.
Cuối năm học, công tác kiểm tra nội bộ trường học nói chung, công tác
kiểm tra giờ dạy trên lớp nói riêng, không tổ chức tổng kết thành chuyên đề
riêng, chỉ báo cáo chung chung trong báo cáo tổng kết năm học.
2.3 Những điểm mạnh, điểm yếu, thuận lợi, khó khăn để đổi mới công
tác kiểm tra giờ dạy trên lớp của giáo viên trường THCS Ngọc Liên, huyện
Ngọc Lặc, tỉnh Thanh Hóa.
2.3.1 Những điểm mạnh và điểm yếu
- Điểm mạnh
Bản thân là giáo viên có nhiều thành tích cao trong công tác chuyên môn,
có năng lực máy tính cao, đã được học tập nhiều lớp chuyên đề do các cấp quản
lí tổ chức.
Cơ sở vật chất được đầu tư khá đầy đủ, trang thiết bị mới nên thuận lợi
khi triển khai ứng dụng phương tiện dạy học hiện đại, phòng học khang trang
tạo tâm lý thoải mái cho thầy và trò trong dạy và học
Các cốt cán chuyên môn trong nhà trường đều là những giáo viên giỏi
nhiều năm, có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy, luôn ủng hộ sự đổi mới vì sự
phát triển chung của nhà trường.
Lực lượng giáo viên của nhà trường đều được đào tạo đạt chuẩn và trên
chuẩn, tích cực đổi mới phương pháp dạy học, có phẩm chất chính trị, đạo đức
nghề nghiệp tốt, ứng xử với đồng nghiệp hòa nhã chân tình, có ý thức phấn về
chuyên môn (tự học, tự rèn luyện) có khả năng tìm tòi, sáng tạo trong công việc.
7
Nhiều giáo viên của trường được phòng giáo dục điều động làm cốt cán
chuyên môn của phòng giáo dục Ngọc Lặc. Tất cả đều được tập huấn nghiệp vụ
thanh tra, kiểm tra.
- Điểm yếu
Bản thân tôi chưa được bổ nhiệm làm công tác quản lý nhà trường được,
chưa có nhiều kinh nghiệm trong công tác quản lý nói chung cũng như công tác
kiểm tra giờ dạy trên lớp của giáo viên.
Phần lớn giáo viên lớn tuổi nên việc ứng dụng công nghệ thông tin trong
giảng dạy còn gặp khó khăn.
Phát hiện và giải quyết vấn đề, chưa sáng tạo và linh hoạt. Tinh thần phê
bình và tự phê bình chưa cao
2.3.2 Những thuận lợi và khó khăn
- Thuận lợi:
Được sự đồng thuận của Hiệu trưởng nhà trường, các tổ trưởng chuyên
môn và đa số giáo viên dạy lớp của nhà trường. Đa số đều ủng hộ sự công bằng
và phát triển trong công tác kiểm tra, đánh giá.
Đội ngũ giáo viên lớn tuổi có nhiều kinh nghiệm, và tay nghề vững, có
tinh thần trách nhiệm cao.
Phần lớn học sinh đều xuất thân từ gia đình nông dân nên có phẩm chất
đạo đức tốt, ngoan hiền, lễ phép với thầy cô giáo.
Được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo ngành giáo dục, chính quyền địa
phương và hội cha mẹ học sinh. Đặc biệt là bộ phận chuyên môn của phòng giáo
dục, thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn theo cụm trường, tạo
điều kiện cho giáo viên tham gia trao đổi, học tập kinh nghiệm giảng dạy từ các
đơn vị bạn.
- Khó khăn:
Biên chế giáo viên chưa đồng bộ giữa các bộ môn, một số giáo viên phải
dạy các môn học không đúng chuyên môn được đào tạo. Thực tế này đã ảnh
hưởng không nhỏ đến việc kiểm tra, đánh giá chất lượng giờ dạy.
Một bộ phận học sinh do hoàn cảnh gia đình khó khăn, phụ huynh ít quan
tâm nên chưa có ý thức tự giác trong học tập.
Một số giáo viên lớn tuổi, ngại đổi mới, đặc biệt thực hiện đầy đủ các
bước của quy trình kiểm tra phải mất nhiều thời gian đầu tư, nghiên cứu.
2.3.3 Một số kinh nghiệm của bản thân:
Công việc đầu tiên khi thực hiện đổi mới công tác kiểm tra giờ dạy cần
quán triệt trong đội ngũ giáo viên nhận thức được tầm quan trọng của việc kiểm
tra giờ dạy, không những chỉ nhằm mục đích đánh giá mà còn hỗ trợ tư vấn cho
giáo viên những phương pháp giảng dạy, phương pháp sử dụng các phương tiện
8
dạy học hiện đại nhằm nâng cao chất lượng của một tiết lên lớp, góp phần nâng
cao chất lượng giảng dạy của nhà trường. Đồng thời tổ chức bồi dưỡng chuyên
môn, nghiệp vụ kiểm tra cho tổ trưởng, tổ phó, nhóm trưởng các nhóm chuyên
môn và giáo viên dạy giỏi để đào tạo lực lượng kiểm tra có đủ năng lực làm
việc, có như vậy thực hiện hoạt động kiểm tra giờ dạy trên lớp theo cơ chế gián
tiếp mới đem lại kết quả tích cực.
Kế hoạch kiểm tra phải được xây dựng ngay từ đầu năm học, và xây dựng
thành kế hoạch riêng cho công tác kiểm tra giờ dạy. Kế hoạch đảm bảo tính khoa
học, có mục đích yêu cầu rõ ràng và phù hợp của công tác kiểm tra. Khi mục
đích của kiểm tra được thể hiện rõ ràng, cụ thể, đề cao việc giúp giáo viên hoàn
thiện hơn trong công tác, sẽ tránh được sự căng thẳng tâm lý trong tập thể sư
phạm.
Cần chỉ đạo trực tiếp cho các tổ chuyên môn việc lên kế hoạch và thực
hiện kiểm tra giờ dạy trên lớp của tổ đảm bảo tính khoa học, rõ ràng, công khai:
thời gian, đối tượng, nội dung, hình thức kiểm tra.
Trong trong các cuộc họp chuyên môn cần sơ kết tình hình kiểm tra giờ
dạy trên lớp, những việc làm được và chưa làm được của từng tổ để kịp thời
biểu dương, điều chỉnh kế hoạch hoặc đôn đốc nhắc nhở các các tổ chuyên môn
làm việc tốt hơn.
Với những tổ chuyên môn vững mạnh, hiệu trưởng có thể áp dụng cơ chế
kiểm tra gián tiếp, sau đó kiểm tra lại công tác tự kiểm tra của tổ đó, để thừa
nhận, điều chỉnh hoặc bác bỏ kết quả kiểm tra. Tiến tới giảm dần kiểm tra từ bên
ngoài mà tăng cường tự kiểm tra trong từng tổ chuyên môn, trong từng giáo
viên.
Tổ chức cho giáo viên nghiên cứu, thảo luận, góp ý, điều chỉnh chuẩn
đánh giá giờ dạy cho phù hợp với tình hình thực tế tại đơn vị.
Nâng cao việc chuẩn bị dự giờ cho lực lượng kiểm tra cũng như cho mọi
giáo viên. Bằng cách phổ biến nghiệp vụ: nhiệm vụ kiểm tra, quy trình dự giờ,
những điều cần lưu ý khi chuẩn bị dự giờ.
Khi trao đổi góp ý với giáo viên cần khen chê vừa phải. Cố tìm những ưu
điểm dù nhỏ để khen, lựa chọn cân nhắc thật kỹ vài nhược điểm lớn nhất để góp
ý. Không nên chê nhiều quá, vì phải góp ý trước nhiều người, nên phải lựa lời
sao cho thật ý nhị, nhẹ nhàng mà vẫn chuyển tải hết được nội dung cần góp ý
sâu sắc. Đặc biệt, khi nêu những hạn chế của giờ dạy, người kiểm tra cần có biện
pháp tư vấn cho giáo viên bằng những nội dung tư vấn thiết thực, khả thi, sao
cho giáo viên sẽ thật sự dạy tốt hơn nữa trong những tiết dạy tiếp theo.
Trong các buổi họp chuyên môn cần phổ biến cho giáo viên, nhân rộng
cho hội đồng sư phạm những phương pháp giảng dạy hay, những kinh nghiệm
tốt của giáo viên nhằm thúc đẩy tập thể ngày càng hoàn thiện hơn.
Mở sổ theo dõi quá trình kiểm tra hoạt động giảng dạy trên lớp của từng
giáo viên qua nhiều năm để thấy được sự tiến bộ của mỗi giáo viên. Đồng thời
9
việc lưu hồ sơ phải đảm bảo các yêu cầu: tính chính xác, tính toàn diện, tính cụ
thể rõ ràng, tính nhân văn.
3. CÁC KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG
TÁC KIỂM TRA GIỜ DẠY TRÊN LỚP CỦA GIÁO VIÊN TẠI TRƯỜNG
THCS NGỌC LIÊN, HUYỆN NGỌC LẶC, TỈNH THANH HÓA.
3.1 Các hoạt động dự kiến thực hiện trong 2 tuần đầu.
S
T
T
Tên công việc/Nội
dung
Mục đích/Kết quả
cần đạt
Người thực
hiện/phối
hợp
Điều kiện
thực hiện
01
Nghiên cứu bản kế
hoạch kiểm tra nội
bộ của trường
Nắm được tình hình
xây dựng kế hoạch
kiểm tra giờ dạy của
giáo viên.
Phó Hiệu
trưởng phối
hợp với hiệu
trưởng
Bản kế hoạch
kiểm tra nội
bộ.
02
Nghiên cứu bản kế
hoạch kiểm tra của
các tổ chuyên môn
Xem số lượng giáo
viên được kiểm tra
của các tổ, thời gian
thực hiện
Phó Hiệu
trưởng
Các tổ trưởng
chuyên môn
Kế hoạch của
tổ
03
Nghiên cứu các
phiếu dự giờ được
lưu trữ ở những năm
học trước đây.
Đánh giá được tình
hình lưu trữ hồ sơ
kiểm tra của trường.
Nắm được việc vận
dụng chuẩn đánh
giá xếp lại giờ dạy.
Phó Hiệu
trưởng
Phối hợp phụ
trách văn thư.
Hồ sơ đánh
giá xếp loại
giáo viên
được lưu trữ
tại trường.
3.2 Các hoạt động dự kiến thực hiện trong vòng 3 tháng
S
T
T
Tên công việc/Nội
dung
Mục đích/Kết quả
cần đạt
Người thực
hiện/phối hợp
Điều kiện
thực hiện
01
Tổ chức đánh giá
công tác kiểm tra
giờ dạy của nhà
trường trong thời
gian qua.
- Công tác xây dựng
kế hoạch.
- Công tác dự giờ,
đánh giá xếp loại
giờ dạy
- Tổng kết công tác
kiểm tra giờ dạy cảu
giáo viên trong thời
gian qua.
- Giúp cho đội ngũ
nắm được những ưu
điểm và những hạn
chế của công tác
này trong thời gian
qua.
Phó Hiệu
trưởng phối
hợp cùng các
tổ trưởng
chuyên môn và
những giáo
viên có nhiều
kinh nghiệm
trong công tác
kiểm tra.
Mở cuộc
họp trao đổi
cùng tổ
trưởng
chuyên môn
và các giáo
viên phối
hợp.
10
- Công tác lưu trữ
hồ sơ kiểm tra
- Đề xuất biện pháp
cải tiến.
2
Tổ chức thảo luận
với toàn thể giáo
viên trong nhà
trường về những ưu
điểm và tồn tại trong
công tác kiểm tra
giờ dạy của trường.
Giúp cho đội ngũ
nhận rõ những hạn
chế của công tác
này và tính cấp thiết
cần phải cải tiến
trong thời gian tới.
Ban giám hiệu
trường cùng
toàn thể giáo
viên của hội
đồng sư phạm.
Thực hiện
trong phiên
họp chuyên
môn tháng 3
3
Tập huấn nghiệp vụ
kiểm tra cho tổ
trưởng chuyên môn
và các giáo viên có
nhiều kinh nghiệm.
- Giúp cho lực
lượng nòng cốt nắm
được mục đích, ý
nghĩa của công tác
kiểm tra giờ dạy.
Phương pháp xây
dựng kế hoạch kiểm
tra ở tổ.
- Trang bị những kỹ
năng cần thiết của
người làm công tác
kiểm tra
Phó Hiệu
trưởng chuyên
môn phối hợp
cùng chuyên
viên phòng
giáo dục phụ
trách công tác
thanh tra.
Trao đổi tại
trường.
4
Phổ biến các biểu
mẫu cần thiết khi
tiến hành kiểm tra
và công tác lưu trữ
hồ sơ kiểm tra.
Giúp cho lực lượng
kiểm tra nắm được
các biểu mẫu khi
tiến hành kiểm tra
giờ dạy: Phiếu dự
giờ, phiếu nhận xét
giờ dạy, biết mở sổ
theo dõi và lưu trữ
hồ sơ kiểm tra.
Phó Hiệu
trưởng, tổ
trưởng chuyên
môn
Họp chuyên
môn.
In ấn các
biểu mẫu
5
Tổ chức cho toàn
thể giáo viên nắm
quy trình dự giờ, từ
bước chuẩn bị đến
quan sát giờ dạy,
phân tích, đánh giá
xếp loại.
Giáo viên nắm được
quy trình dự giờ để
có sự phối hợp tốt
với lực lượng kiểm
tra.
Có thái độ đúng
mực khi phân tích
và trao đổi về giờ
dạy.
Phó Hiệu
trưởng, tổ
trưởng chuyên
môn
In các biểu
mẫu, các chỉ
báo quan sát
khi dự giờ.
11
6
Tổ chức dự giờ một
số tiết dạy ở các tổ.
Giúp lực lượng
kiểm tra có phương
pháp kiểm tra giờ
dạy của giáo viên
một cách khoa học.
Ban giám hiệu,
tổ trưởng
chuyên môn,
các giáo viên
dạy thao giảng.
Chọn những
tiết dạy của
giáo viên
đăng ký
thao giảng.
3.3 Các hoạt động dự kiến thực hiện trong vòng 1 năm.
S
T
T
Tên công việc/Nội
dung
Mục đích/Kết quả
cần đạt
Người thực
hiện/phối hợp
Điều kiện
thực hiện
01
Nghiên cứu bảng
phân công chuyên
môn của năm học
2012-2013
Xác định những hạn
chế trong việc phân
công chuyên môn
làm ảnh hưởng đến
kết quả giờ dạy trên
lớp của giáo viên.
Ban giám hiệu
Các bảng
phân công
chuyên môn
học kỳ I và
học kỳ II
của năm
học 2014-
2015
02
Nghiên cứu các văn
bản pháp quy có liên
quan đến công tác
kiểm tra giờ dạy.
Thực hiện đúng
theo các quy định
của ngành về công
tác kiểm tra
Ban giám hiệu Tập hợp các
văn bản có
liên quan.
03
Tổ chức kiểm tra
các đầu sách phục
cho giáo viên và học
sinh, các thiết bị
phục vụ dạy học
Xác định những
thiết bị dạy học cần
thiết, bổ sung những
thiết bị còn thiếu ở
các môn học.
Ban giám hiệu
Nhân viên phụ
trách thiết bị,
thư viện của
trường
Kiểm tra
trực tiếp và
thông qua
hồ sơ lưu
trữ của bộ
phận thiết
bị, thư viện.
04
Xây dựng dự thảo
kế hoạch kiểm tra
giờ dạy của giáo
viên trong năm học
2014-1015
Dự kiến được nội
dung, các hình thức,
thời gian, đối tượng
và lực lượng kiểm
tra.
Ban giám hiệu Dựa trên
những kết
quả đạt
được trong
những năm
qua và kế
hoạch năm
học của nhà
trường
12
05
Tổ chức lấy ý kiến
đóng góp cho bản
dự thảo kế hoạch
kiểm tra giờ dạy của
giáo viên.
Tập hợp ý kiến
đóng góp để bổ
sung cho bản dự
thảo kế hoạch.
Ban giám hiệu,
Tổ trưởng
chuyên môn
Họp trao
đổi với tổ
trưởng
chuyên môn
06 Trình bản dự thảo kế
hoạch ra hội đồng sư
phạm nhà trường
- Bổ sung, thống
nhất kế hoạch kiểm
tra.
- Hoàn thiện bản kế
hoạch.
- Ban hành công
khai kế hoạch kiểm
tra giờ dạy của năm
học 2014-2015
Ban giám hiệu
Tập thể giáo
viên
In bản dự
thảo kế
hoạch gởi
đến các tổ
chuyên môn
trong hội
nghị công
chức đầu
năm.
07 Thành lập ban kiểm
tra
Xây dựng lực lượng
kiểm tra giờ dạy,
lực lượng này chính
là 1 số thành viên
của ban kiểm tra nội
bộ.
Hiệu trưởng Quyết định
thành lập
ban kiểm tra
08 Tổ chức nghiên cứu
tiêu chuẩn đánh giá
giờ dạy
Nắm vững các tiêu
chuẩn đánh giá giờ
dạy theo hướng dẫn
10227 của Bộ giáo
dục, và thống nhất
những điều chỉnh
cho phù hợp với
tình hình thực tế tại
đơn vị.
-Tổ trưởng
chuyên môn
-Giáo viên bộ
môn trực tiếp
giảng dạy.
Tổ chức
sinh hoạt
chuyên môn
ở tổ.
Văn bản
10227
09 - Hướng dẫn các tổ
chuyên môn xây
dựng kế hoạch kiểm
tra của tổ mình
- Lập sổ theo dõi và
lưu trữ kết quả kiểm
tra.
- Dự kiến được nội
dung công việc và
thời gian kiểm tra,
đối tượng kiểm tra
- Sổ theo dõi thể
hiện rõ ràng, chi
tiết.
Tổ trưởng
chuyên môn
Xây dựng
dự thảo,
trình ra các
thành viên
của tổ thống
nhất.
10 Tiến hành kiểm tra
theo kế hoạch
Thực hiện đúng thời
gian đã xây dựng
trong kế hoạch.
Ban kiểm tra Dự giờ dạy
trên lớp của
giáo viên.
13
11
Tập hợp các báo
cáo, biên bản kiểm
tra
Lưu trữ hồ sơ kiểm
tra vào hồ sơ cá
nhân của giáo viên
Các báo cáo phải
đầy đủ, chính xác,
phản ánh trung
thực.
Lưu trữ hồ sơ khoa
học, dễ tìm.
Ban kiểm tra
Ban giám hiệu
Thu thập
báo cáo.
12
Tổ chức tổng kết rút
kinh nghiệm
- Phân tích được
những việc làm
được, những việc
chưa làm được.
- Biểu dương những
tiết dạy đã sử dụng
những phương pháp
hay, giải quyết tình
huống sư phạm tốt
Ban kiểm tra
Tập thể giáo
viên
- Các ký
họp chuyên
môn hàng
tháng
- Sơ kết học
ký I
- Tổng kết
năm học
4. Kết luận và kiến nghị
4.1 Kết luận:
Giờ lên lớp của giáo viên là yếu tố quan trọng cơ bản có tính chất quyết
định kết quả đào tạo giáo dục của nhà trường. Vì vậy công tác kiểm tra giờ dạy
trên lớp đóng vai trò quan trọng trong công tác quản lý hoạt động dạy học trong
trường phổ thông.
Mặc dù công tác kiểm tra giờ dạy trên lớp chỉ là một nội dung của công
tác kiểm tra hoạt động sư phạm nhà giáo, nằm trong kế hoạch kiểm tra nội bộ
trường phổ thông nhưng lại đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất
lượng dạy học và phát triển nhà trường, Việc kiểm tra này được thực hiện bằng
hình thức dự giờ trên lớp.
Thông qua hoạt động kiểm tra giờ dạy trên lớp chúng ta sẽ nắm được
năng lực chuyên môn, khả năng sư phạm của giáo viên đồng thời nắm được thái
độ học tập, tiếp thu kiến thức và phát triển tư duy của học sinh. Trên cơ sở thực
tiễn đó, người làm công tác quản lý nhà trường có biện pháp tác động tích cực
giúp cho giáo viên phát huy được những mặt mạnh, khắc phục những mặt hạn
chế, nhằm mục đích nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.
Nếu thực hiện đúng các bước của quy trình kiểm tra giờ dạy trên lớp,
chúng ta có thể tin tưởng rằng, đội ngũ nhà giáo trực tiếp đứng lớp không những
sẽ nâng cao tinh thần trách nhiệm mà còn góp phần nâng cao chất lượng giờ dạy,
hoàn thiện phương pháp giảng dạy của giáo viên, đáp ứng được yêu cầu đổi mới
trong hoạt động giảng dạy ở các trường phổ thông hiện nay.
14
4.2 Kiến nghị
- Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo: Cần tổ chức đánh giá tình hình thực
hiện văn bản 10227/THPT ban hành ngày 11/9/2001 về đánh giá xếp loại giờ
dạy ở bậc trung học ở các địa phương để có sự điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp.
- Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Ngọc Lặc:
+ Thường xuyên tổ chức các lớp bồi dưỡng lý luận và nghiệp vụ thanh
kiểm tra để bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho ban kiểm tra để hoàn thành tốt
nhiệm vụ được phân công.
+ Cần phổ biến rộng rãi các chuyên đề, sáng kiến kinh nghiệm mà các
đơn vị đã thực hiện thành công để các trường học tập kinh nghiệm.
+ Tạo điều kiện cho cán bộ quản lý các trường tham quan và học tập kinh
nghiệm của các trường đã thực hiện tốt công tác tổ chức kiểm tra .
- Đối với Trường THCS
+ Muốn nâng cao chất lượng giảng dạy và kết quả học tập của học sinh,
Hiệu trưởng cần đẩy mạnh công tác kiểm tra nội bộ trường học, trong đó có
kiểm tra giờ dạy trên lớp của giáo viên. Tăng cường công tác tư tưởng, nâng cao
nhận thức của giáo viên về mục đích, yêu cầu của công tác kiểm tra hoạt động
dạy học trên lớp.
+ Có kế hoạch bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm tra cho lực lượng kiểm tra, dưới
nhiều hình thức như tự tổ chức bồi dưỡng, hoặc cử lực lượng kiểm tra đi học.
Cần có chế độ ưu đãi đối với những người được chọn làm công tác kiểm tra nội
bộ của nhà trường.
+ Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học tạo điều kiện
cho giáo viên thực hiện tốt việc đổi mới phương pháp dạy học.
NGƯỜI THỰC HIỆN
15