VĂN học VIỆT NAM THẾ kỉ XIII – GIỮA THẾ kỉ XIX

Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh
www.cdspbacninh.edu.vn
Ch o m ng quý th y cô v các emà ừ ầ à
Ch o m ng quý th y cô v các emà ừ ầ à
sinh viên n v i h i thiđế ớ ộ
sinh viên n v i h i thiđế ớ ộ
GIẢNG VIÊN DẠY GIỎI CẤP TỈNH
GIẢNG VIÊN DẠY GIỎI CẤP TỈNH


Năm học 2011 - 2012
Năm học 2011 - 2012

Văn học trung đại
Văn học trung đại
Cao đẳng Sư phạm Ngữ Văn
Văn học trung đại I
Văn học trung đại II
Văn học trung đại II
Chương I. Văn học Việt Nam thế kỉ XVIII – giữa thế kỉ XIX
Ngâm khúc
và
Chinh phụ
ngâm khúc
Văn xuôi
tự sự thời
Trung đại
(Kí & T.thuyết
chương hồi)
Truyện Nôm

và
Đoạn
trường
tân thanh
Thơ Nôm
Đường luật
và
Hồ Xuân
Hương
Hát nói
và
Các
tác giả
tiêu biểu
Chương II. Văn học Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX

Bài dạy
Thơ Nôm Đường luật và Hồ Xuân Hương
Giảng viên: Nguyễn Hồng Nhung
Đơn vị: tổ Văn - khoa Xã hội
Chương IV. VĂN HỌC VIỆT NAM THẾ KỈ XIII
– GIỮA THẾ KỈ XIX

THƠ NÔM ĐƯỜNG LUẬT VÀ HỒ XUÂN HƯƠNG
THƠ NÔM ĐƯỜNG LUẬT VÀ HỒ XUÂN HƯƠNG
Tài liệu tham khảo

Kiến thức
Thấy được
giá trị

thơ Nôm
Hồ Xuân
Hương và
những đóng
góp của nữ sĩ
cho sự phát
triển của
văn học
dân tộc.
Kĩ năng
Lí giải được
một số vấn đề
xung quanh
hiện tượng
văn học
cuối thế kỉ XVIII –
đầu thế kỉ XIX.
Phân tích được
tác phẩm
thơ Nôm của Hồ
Xuân Hương
trong chương
trình THCS.
Thái độ
Yêu mến,
trân trọng
tài năng và
tình cảm của
Xuân Hương.
Có ý thức

gìn giữ
các tác phẩm
thơ Nôm
của bà
THƠ NÔM ĐƯỜNG LUẬT VÀ HỒ XUÂN HƯƠNG
THƠ NÔM ĐƯỜNG LUẬT VÀ HỒ XUÂN HƯƠNG
M c tiêuụ
M c tiêuụ

PHƯƠNG PHÁP
-
Nêu vấn đề
-
Thuyết trình
-
Giảng bình
-
Phát vấn + Phân tích
-
Thảo luận nhóm
-
Trò chơi học tập
PHƯƠNG TIỆN
-
Giáo trình
-
Phấn, bảng
- Giáo án
- Các tài liệu tham
khảo khác

- Trình chiếu
Powerpoint
PHƯƠNG PHÁP & PHƯƠNG TIỆN
THƠ NÔM ĐƯỜNG LUẬT VÀ HỒ XUÂN HƯƠNG
THƠ NÔM ĐƯỜNG LUẬT VÀ HỒ XUÂN HƯƠNG

Vài nét về thơ Nôm Đường luật
và vấn đề tác giả Hồ Xuân Hương (1 tiết)
I
Giá trị thơ Nôm Hồ Xuân Hương
(1 tiết)
II
Nghệ thuật thơ Nôm Hồ Xuân Hương
(1 tiết)
III
KẾT CẤU BÀI
KẾT CẤU BÀI
THƠ NÔM ĐƯỜNG LUẬT VÀ HỒ XUÂN HƯƠNG
THƠ NÔM ĐƯỜNG LUẬT VÀ HỒ XUÂN HƯƠNG

KIỂM TRA
BÀI CŨ
TRÒ
CHƠI
KHÁM
PHÁ
1
2
3
4

5
Quê của nữ sĩ Hồ Xuân Hương ở đâu? Huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An
Tên ngôi nhà của Hồ Xuân Hương
ở ven thành Thăng Long xưa.
Cổ Nguyệt đường
Xuân Hương đã lấy chồng mấy lần?
Tên những người chồng của bà.
Hai lần lấy chồng, nữ sĩ đều làm lẽ.
Ông Tổng Cóc và ông Phủ Vĩnh Tường
Tên tập thơ chữ Hán của Xuân Hương.Lưu Hương kí
Hồ Xuân Hương được nhà thơ Xuân Diệu
phong là…
Bà chúa thơ Nôm

II. GIÁ TRỊ THƠ NÔM HỒ XUÂN HƯƠNG
Giá trị thơ Nôm Hồ Xuân Hương -
thành tựu nghệ thuật “hai lần độc đáo”
Giá trị thơ Nôm Hồ Xuân Hương -
thành tựu nghệ thuật “hai lần độc đáo”
1.Hồ Xuân Hương -
Nhà thơ phụ nữ
viết về phụ nữ
2.Hồ Xuân Hương -
Nhà thơ trữ tình
& trào phúng
-
Viết về giá trị thơ Nôm Hồ Xuân
Hương, TS. Lã Nhâm Thìn nhận
định: “Thơ Nôm Hồ Xuân Hương -
thành tựu nghệ thuật hai lần độc

đáo”. Em hãy cho biết“hai lần độc
đáo” ấy là gì?

II. GIÁ TRỊ THƠ NÔM HỒ XUÂN HƯƠNG
1.Nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ
1.Nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ
1.Nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ
1.Nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ
-
Có ý kiến cho rằng: qua những bài thơ
Nôm viết về người phụ nữ, Hồ Xuân
Hương đã thể hiện tiếng nói cảm thương
sâu sắc, tiếng nói ngợi ca tuyệt vời và
tiếng nói tự khẳng định đầy bản lĩnh…
Em có đồng ý với ý kiến đó không? Vì
sao? Hãy tìm những câu thơ tiêu biểu để
chứng minh.

Add Your Text
Tiếng nói
khẳng định,
đề cao
người
phụ nữ
Tiếng nói
Tiếng nói
tự ý thức
tự ý thức
đầy bản lĩnh
đầy bản lĩnh

- ý thức về
- ý thức về


cá nhân và
cá nhân và
ý thức về
ý thức về
giới mình
giới mình
II. GIÁ TRỊ THƠ NÔM HỒ XUÂN HƯƠNG
1.Nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ
1.Nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ
1.Nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ
1.Nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ
Tiếng nói cảm
thương
hướng về nỗi
đau khổ của
người phụ
nữ, nỗi đau
khổ riêng của
giới mình
Đối tượng cảm thương:
là những người phụ nữ
chịu nhiều thiệt thòi, bất hạnh…
Đối tượng cảm thương:
là những người phụ nữ
chịu nhiều thiệt thòi, bất hạnh…
Nội dung cảm thương:

đồng cảm sâu sắc với nỗi khổ
về vật chất và tinh thần
của người phụ nữ, đặc biệt
là nỗi khổ về tinh thần
Nội dung cảm thương:
đồng cảm sâu sắc với nỗi khổ
về vật chất và tinh thần
của người phụ nữ, đặc biệt
là nỗi khổ về tinh thần
Cả nể cho nên hóa dở dang,
Nỗi niềm chàng có biết chăng chàng.
Duyên thiên chưa thấy nhô đầu dọc,
Phận liễu sao đà nảy nét ngang.
Cái nghĩa trăm năm chàng nhớ chửa?
Mảnh tình một khối thiếp xin mang.
Quản bao miệng thế lời chênh lệch,
Không có, nhưng mà có, mới ngoan!
(Không chồng mà chửa)
Khẳng định và đề cao vẻ đẹp
hình thể của người phụ nữ:
Thiếu nữa ngủ ngày;
Tranh tố nữ…
Khẳng định và đề cao vẻ đẹp
hình thể của người phụ nữ:
Thiếu nữa ngủ ngày;
Tranh tố nữ…
Khẳng định và đề cao
vẻ đẹp phẩm chất, tâm hồn
người phụ nữ
Khẳng định và đề cao

vẻ đẹp phẩm chất, tâm hồn
người phụ nữ
-
Chiếc bánh trôi -> Bảy nổi ba chìm
với nước non -> vẫn giữ tấm lòng son.
-
Quả mít -> Da nó sù sì -> múi nó
dày.
-
Cái quạt -> Chành ra ba góc da còn
thiếu -> Mát mặt anh hùng khi tắt
gió; Che đầu quân tử lúc sa mưa

Từ những phân tích trên, hãy phát
hiện những nét độc đáo trong các bài
thơ Nôm viết về phụ nữ của Hồ
Xuân Hương.
II. GIÁ TRỊ THƠ NÔM HỒ XUÂN HƯƠNG
1.Nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ
1.Nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ
1.Nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ
1.Nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ

Nhà thơ
Nhà thơ
phụ nữ
phụ nữ
viết về
viết về
phụ nữ

phụ nữ
Thơ viết về phụ nữ
của Hồ Xuân Hương
chính là cuộc đời, là
nụ cười, nước mắt, là
số phận Xuân Hương.
A
A
Ngợi ca vẻ đẹp của
người phụ nữ lao
động chân lấm,
tay bùn. Vẻ đẹp hình
thể của người phụ nữ
được vẽ lên bằng
những hình ảnh chân
thực, táo bạo.
B
B
D
D
Là tác giả nữ duy
nhất của văn học
trung đại mạnh dạn
nói lên tiếng nói tự ý
thức đầy bản lĩnh.
Viết về nỗi bất hạnh,
thiệt thòi của phụ
nữ nhưng không
đau buồn, bi lụy, thơ
bà thường ẩn giấu

một nụ cười.

C
C
Tiểu kết 1
Tiểu kết 1
Tiểu kết 1
Tiểu kết 1
Những nét độc đáo làm nên giá trị thơ Nôm Hồ Xuân Hương
Những nét độc đáo làm nên giá trị thơ Nôm Hồ Xuân Hương
Những nét độc đáo làm nên giá trị thơ Nôm Hồ Xuân Hương
Những nét độc đáo làm nên giá trị thơ Nôm Hồ Xuân Hương
II. GIÁ TRỊ THƠ NÔM HỒ XUÂN HƯƠNG
1. Nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ
1. Nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ

-
Tiếng nói trữ tình tha thiết của
Xuân Hương thể hiện trên những
phương diện nào?
-
Hãy kể tên một số bài thơ trữ tình
tiêu biểu của Hồ Xuân Hương.
II. GIÁ TRỊ THƠ NÔM HỒ XUÂN HƯƠNG
2. Nhà thơ trữ tình và trào phúng
2. Nhà thơ trữ tình và trào phúng

2.1.Nhà thơ trữ tình
II. GIÁ TRỊ THƠ NÔM HỒ XUÂN HƯƠNG
2.Nhà thơ trữ tình và trào phúng

2.Nhà thơ trữ tình và trào phúng
Cảm xúc trước
con người
Cảm xúc trước
thiên nhiên
Hướng
về
người
phụ nữ
Hướng
vào
bản thân
mình
Thiên nhiên
đẹp đẽ,
khỏe mạnh,
riêng biệt

Thiên nhiên
gắn liền
với vẻ đẹp
hình thể của
người phụ nữ
- Hỡi chị em ơi có biết không?
Một bên con khóc, một bên chồng.
Bố cu lổm ngổm bò trên bụng,
Thằng bé hu hơ khóc dưới hông,
Tất cả những là thu với vén,
Vội vàng nào những bống cùng bông.
(Cái nợ chồng con)

-
Tiếng gà văng vẳng gáy trên bom
Oán hận trông ra khắp mọi chòm.
…
Tài tử văn nhân ai đó tá,
Thân này đâu đã chịu già tom?
(Tự tình I)
- Đêm khuya văng vẳng trống canh
dồn,
Trơ cái hồng nhan với nước non.
…
Ngán nỗi xuân đi, xuân lại lại,
Mảnh tình san sẻ tí con con!
(Tự tình II)
- Chiếc bách buồn vì phận nổi nênh,
Giữa dòng ngao ngán nỗi lênh đênh.
…
Ấy ai thăm ván cam lòng vậy,
Ngán nỗi ôm đàn những tấp tênh!
(Tự tình III)
Một quan niệm mới về chân -
thiện - mĩ: chân - thiện - mĩ đều
xuất phát từ con người, con người
với vẻ đẹp tự nhiên, với những
dục vọng trần thế.
Những thổ lộ chân thành của nữ
sĩ về con người, về cuộc đời và
những khát khao thầm kín của
mình từ khi tuổi còn xanh đến khi
đã ngả chiều, xế bóng.

Chia lớp thành 2 đội
- Trong vòng 2 phút hãy ghi
nhanh vào bảng phụ những
câu thơ tiêu biểu viết về
thiên nhiên của Hồ Xuân
Hương.
- Nhận xét về thơ viết về
thiên nhiên của bà.

II. GIÁ TRỊ THƠ NÔM HỒ XUÂN HƯƠNG
2. Nhà thơ trữ tình và trào phúng
2. Nhà thơ trữ tình và trào phúng
2.2.Nhà thơ trào phúng
Đối tượng trào phúng,
đả kích là những
kẻ sống giả dối,
phi nhân tính:
học trò dốt,
sư hổ mang,
hiền nhân quân tử rởm,
vua chúa tham lam,
ngu muội
Vũ khí dùng để
châm biếm, đả kích
của Xuân Hương
chủ yếu là cái tục,
nữ sĩ đã dùng cái tục
như một thứ kính
chiếu yêu để xé toang
sự giả dối,

để hạ thấp đối tượng
- Theo em, cội nguồn của thơ
trào phúng Xuân Hương là
gì?
- Đối tượng trào phúng và vũ
khí nhà thơ dùng để châm
biếm, đả kích là gì?
TIỂU
TIỂU
KẾT
KẾT
2
2
“Đọc thơ Xuân Hương, người ta thấy nhà thơ
bao giờ cũng tỉnh táo, bà đứng cao hơn hiện
tượng mình miêu tả để miêu tả; và với một
tâm hồn nghệ sĩ thực sự, nhà thơ bao giờ
cũng phát hiện được những khía cạnh thẩm
mĩ trong đối tượng miêu tả của mình. Sáng
tác của Xuân Hương là nghệ thuật chân
chính, là “sáng tạo theo quy luật của cái đẹp
”. (Trích Lời giới thiệu Thơ Hồ Xuân Hương, Nxb
Văn học, 1982).


Có 12 ô chữ hàng ngang chứa các chữ cái liên quan
đến dãy từ chìa khoá hàng dọc. Mỗi bạn lần lượt
được quyền lựa chọn và trả lời các ô hàng ngang.
Thời gian suy nghĩ cho mỗi ô hàng ngang là 10s.
Trả lời đúng mỗi ô hàng ngang được 1 điểm. Sau ít

nhất 6 lượt lựa chọn trả lời các ô hàng ngang, thì
các bạn có quyền giơ tay bất kỳ lúc nào để trả lời từ
chìa khoá hàng dọc. Đoán đúng từ chìa khoá hàng
dọc được 10 điểm, bạn nào đoán sai sẽ bị loại khỏi
cuộc chơi.
Chúc các bạn thành công!
TRÒ CHƠI: “Đi tìm ẩn số”

N H T R Ô IB Á ỚƯN C
N H Đ UAĐ
Á I Q UC Ạ T
A N G CH Ắ C C Ớ
È O B AĐ D Ô I
Ờ I T RM Ầ U
E M T RK Ô N G
R A N HT T Ố N Ữ
I N Ơ C H ỒC Á CGN O N
I Ế U N Ữ NT H NỦG G À Y
Ó C T Ổ N GK H CÓC
Ả M Í TUQ
1
0
1
0
9
9
8
8
7
7

6
6
5
5
4
4
3
3
2
2
1
1
1
1
1
1
1
2
1
2
Câu 1. Có 12 chữ cái: Tên một bài thơ Nôm của HXH có câu:
“Thân em vừa trắng lại vừa tròn”
Câu 2. Có 6 chữ cái: Tên bài thơ Nôm của Hồ Xuân Hương có
câu: “Bốn cột khen ai khéo khéo trồng”
Câu 3. Có 7 chữ cái: Tên một bài thơ Nôm của nữ sĩ Xuân
Hương có câu: “Một lỗ xâu xâu mấy cũng vừa”
Câu 4. Có 9 chữ cái: Tên một bài thơ Nôm của nữ sĩ Xuân
Hương có câu: “Trời đất sinh ra đá một chòm”
Câu 5. Có 7 chữ cái: Tên một bài thơ Nôm của nữ sĩ Xuân
Hương có câu: “Quả cau nho nhỏ miếng trầu hôi”

Câu 6. Có 8 chữ cái: Tên một bài thơ Nôm của Hồ Xuân
Hương có câu: “Một đèo, một đèo, lại một đèo”
Câu 7. Có 8 chữ cái: Tên một bài thơ Nôm của Hồ Xuân
Hương với câu mở đầu: “Hai bên thì núi, giữa thì sông”
Câu 8. Có 9 chữ cái: Tên một bài thơ Nôm của Hồ Xuân
Hương có câu: “Chị cũng xinh mà em cũng xinh”
Câu 9. Có 13 chữ cái: Tên một bài thơ Nôm của nữ sĩ Xuân
Hương có câu: “Hỡi chị em ơi có biết không ?”
Câu 10. Có 14 chữ cái: Tên một bài thơ Nôm của nữ sĩ
Xuân Hương có câu: “Thiếu nữ nằm chơi quá giấc nồng”
Câu 11. Có 11 chữ cái: Tên một bài thơ Nôm của Hồ Xuân
Hương có câu: “Thiếp bén duyên chàng có thế thôi”
Câu 12. Có 6 chữ cái: Tên một bài thơ Nôm của Hồ Xuân
Hương có câu: “Da nó xù xì múi nó dầy”
Từ chìa khóa: “Bà chúa thơ Nôm”

Củng cố kiến thức
II. Giá trị thơ Nôm Hồ Xuân Hương
Tiếng
nói
cảm
thương
Tiếng
nói
ngợi
ca
Tiếng
nói
tự
khẳng

định
Giá trị thơ Nôm Hồ Xuân Hương
Cảm
xúc
trước
con
người
Nhà thơ trữ tình Nhà thơ trào phúng
Cảm
xúc
trước
thiên
nhiên
Đối
tượng
trào
phúng
Vũ
khí
trào
phúng
Nhà thơ trữ tình
và trào phúng
Nhà thơ phụ nữ
viết về phụ nữ

Giá trị thơ Nôm Hồ Xuân Hương
Bài tập về nhà
-
Đọc phần: Nghệ thuật thơ Hồ

Xuân Hương trong giáo trình.
- Soạn văn bản: “Bánh trôi nước”
trong SGK Ngữ văn lớp 7, tập 1.

Xin chân thành cảm ơn!
email: