Sáng kiến kinh nghiệm: Cách đặt câu hỏi bài Hai cây phong

Sáng kiến kinh nghiệm Môn: Ngữ văn 8
Kinh nghiệm:
Lập hệ thống câu hỏi: Phân loại,
cấp độ,và nguyên tắc vận dụng
trong "
Hai cây phong" -
Ngữ văn 8
Đặt vấn đề
I. lý do chọn đề tài:
Môn văn có vị trí đặc biệt trong chơng trình học và có tác dụng to lớn trong
việc giáo dục nhân cách học sinh, nhất là mặt bồi dỡng tâm hồn con ngời. Nhng
việc dạy văn - học văn hiện nay đang bộc lộ nhiều khó khăn,nhợc điểm mà rõ
nhất là hiện tợng ngời đọc thiếu hứng thú say sa. Kết quả tất yếu là các em nói
kém, viết kém, suy nghĩ kém, diễn đạt kém, ảnh hởng xấu tới việc học tập những
môn khác. Điều đáng buồn hơn là: chấm bài văn của các em, quan sát giờ các em
học văn chúng ta rất băn khoăn, hình nh các em thiếu dung động và xúc cảm trớc
ngững cái đẹp và nỗi đau của đời ngời, thiếu suy nghĩ về tình yêu lẽ sống
Trong chơng trình ngữ văn 8, phần nhiều các tác phẩm, đoạn trích đều thể
hiện sâu sắc tinh thần nhân đạo của các nhà văn trớc cuộc đời, trớc số phận con
ngời. Nh đoạn trích " Hai cây phong" thuộc tác phẩm " Ngời thầy đầu tiên" của
nhà văn nổi tiếng Ai ma tốp đã thể hiện thật sâu lắng tình ngời, tình quê. Làm thế
nào để neo đậu vào trong trái tim các em những tình cảm sâu lắng ấy? Làm thế
nào để khêu gợi tiếng rung động trong tâm hồn tuổi hoa niên? Theo tôi một phần
quan trọng là phụ thuộc vào hệ thống câu hỏi do thầy thiết kế để hớng dẫn học
sinh thi công chính xác đến đâu tinh tế đén đâu và đạt đến đâu mục tiêu bài học
tác phẩm.
Vậy lập hệ thống câu hỏi nh thế nào? Cần căn cứ vào những quy tắc nào?
Kinh nghiệm này tôi xin trình bày cách hiểu của mình về hệ thống câu hỏi trên
phơng diện:
- Các hình thức câu hỏi.
- Cấp độ phân chia câu hỏi.

- Nguyên tắc vận dụng câu hỏi.
Và ứng dụng trong đoạn trích: " Hai cây phong" để đáp ứng phần nào
những băn khoăn đã nêu ở trên.
Ii.Mục đích nghiên cứu:
Với kinh nghiệm này tôi xin đa ra một số giải pháp vận dụng các loại câu
hỏi và cấp độ câu hỏi sao cho phù hợp, đạt hiểu quả trong văn bản:" Hai cây
phong" - ngữ văn 8 tập I.
Iii. Ph ơng pháp nghiên cứu:
Kinh nghiệm này cần tới sự kết hợp cả 2 phơng pháp: nghiên cứu lý thuyết
và thực nghiệm trong đó có phơng pháp phân tích, so sánh và tổng hợp làm sáng
rõ vấn đề.
Iv. Cơ sở lý luận của vấn đề:
1. Các hình thức câu hỏi:
1.1. Câu hỏi cảm xúc: là những câu hỏi nhằm khêu gợi sự rung động thẩm mỹ và
những xúc cảm tình cảm của học sinh trong việc tiếp nhận hình tợng văn học.
Năm học: 2010 - 2011 - 1 -
Sáng kiến kinh nghiệm Môn: Ngữ văn 8
Thực chất của loại câu hỏi này là kiểm tra thái độ, tình cảm của học sinh đối với
hình tợng văn học đó. Có thể đó là thái độ trớc một bức tranh thiên nhiên trong
thơ, cũng có thể là sự đánh giá về một nhân vật trong tác phẩm tự sự. Những câu
hỏi này yêu cầu học sinh phải diễn tả lại bằng lời nói hoặc những ấn tợng xúc
cảm, những suy nghĩ thiên về cảm tính của học sinh về một bộ phận, một phơng
diện, một phần hoặc toàn bộ tác phẩm văn chơng.
1.2.Câu hỏi hình dung t ởng t ợng:
Trong thởng thức cảm thụ nghệ thuật, óc liên tởng, tởng tợng đợc phát huy.
Hình tợng nghệ thuật mà nghệ sĩ đã sáng tạo trong tác phẩm sẽ đợc hình dunglại
đầy đủ, trọn vẹn trong trí tởng tợng của ngời đọc.
Văn học mang tính hình tợng, t duy văn học là t duy hình tợng có tính phi
vật thể. Do vậy, để hiểu vấn đề một cách sâu sắc, thấu đáo, giáo viên phải huy
động trí tởng tợng bay bổng của các em. Trên cơ sở đó có thể tạo ra các câu hỏi

hình dung tởng tợng cho một bài văn. Câu hỏi có thể đặt ra trớc một bức tranh
thiên nhiên cha hoàn chỉnh, cũng có thể đặt ra trớc một cuộc đời, một số phận.
1.3.Câu hỏi hiểu:
Trong bất kỳ một giờ văn nào với bất kỳ một phơng pháp nào cũng đòi hỏi
phải sử dụng câu hỏi hiểu. Nếu câu hỏi cảm xúc khêu gợi tình cảm, câu hỏi hình
dung tởng tợng gợi óc sáng tạo thì câu hỏi hiểu là t duy của học sinh trong chiếm
lĩnh tác phẩm văn học. Thực chất loại câu hỏi này " huy động khả năng phân tích,
khả năng lý luận, nâng cao t tởng hơn là rung động cảm xúc với bài văn ".Lịch sử
phát triển của câu hỏi hiểu không đồng nhất với câu hỏi cảm xúc và câu hỏi hình
dung tởng tợng. Vì nếu thiếu câu hỏi cảm xúc, hình dung tởng tợng thì ngời đọc
vẫn hiểu đợc tác phẩm, còn nếu thiếu câu hỏi hiểu thì giờ văn sẽ trở thành giờ
diễn thuyết về tác phẩm.
Nh vậy, khi vận dụng câu hỏi này giáo viên cần nắm chắc rằng câu hỏi này
gồm 3 loại: câu hỏi phát hiện, câu hỏi phân tích và câu hỏi nhận xét đánh giá.
2. Hai cấp độ câu hỏi:
Một giờ văn có hiệu quả là một giờ văn mà hệ thống câu hỏi không quá cồng
kềnh. Do đó tôi thiết nghĩ nên chia câu hỏi theo 2 cấp độ: - Câu hỏi tái hiện.
- Câu hỏi sáng tạo.
2.1. Câu hỏi tái hiện: Là loại câu hỏi nhớ lại, tiếp thu nh nó vốn có. Nó rất cần
thiết trong quá trình nhận thức, góp phần làm sống dậy hình tợng trong từng chi
tiết. Nó giúp chúng ta nhìn toàn diện về hình tợng văn học.
2.2. Câu hỏi sáng tạo:
Sáng tạo là không đi theo lối mòn những gì đã có. Nh vậy thực chất của hoạt động
sáng tạo là tiếp cận tác phẩm một cách sáng tạo chủ yếu bằng sự cảm thụ trực tiếp
của học sinh. Nói khác đi đó là quá trình học sinh tự thẩm thấu rồi lại tự thể hiện
bằng tài năng và sự hiểu biết của mình.
Giải quyết vấn đề
I. Thực trạng của vấn đề:
Trớc những năm 70, cùng với sự tồn tại của lý luận dạy học truyền thống là
sự tồn tại của một loại câu hỏi duy nhất: câu hỏi hiểu. Nói nh vậy có thể thấy rằng

việc áp dụng những câu hỏi truyền thống không còn phù hợp với cách dạy học
hiện đại.
Năm học: 2010 - 2011 - 2 -
Sáng kiến kinh nghiệm Môn: Ngữ văn 8
Với việc phân loại câu hỏi theo lý luận ở trên, tôi thấy câu hỏi cảm xúc là
loại câu hỏi hoàn toàn mới mẻ vì nó tác động mạnh tới tình cảm của học sinh,
nhất là sự nhạy cảm của tâm hồn học sinhTHCS. Nếu câu hỏi cảm xúc giúp cho
giờ văn giàu sắc thái biểu cảm thì câu hỏi hình dung tởng tợng giúp giờ văn thêm
sinh động. Nó nuôi dỡng hứng thú, kích thích năng lực tởng tợng của học sinh.
Còn việc vận dụng câu hỏi hiểu thì giáo viên cần kết hợp vói cấp độ câu hỏi để áp
dụng cho phù hợp.
Trong hai cấp đọ câu hỏi đợc nêu ở phần trên thì cấp độ câu hỏi tái hiện
kích thích t duy ở mức độ thấp, học sinh dễ trả lời nhng ít động não. do vậy nếu
chỉ sử dụng câu hỏi ở cấp độ này học sinh sẽ không hiểu và không cảm thụ đợc
tác phẩm. Hiện nay, các giờ văn phổ thông lạm dụng cấp độ câu hỏi tái hiện quá
nhiều. Nó khiến cho hoạt động dạy học trở lên trôi chảy( vì dễ ) nhng không có
hiệu quả cảm và hiểu tác phẩm. Do vậy, theo tôi loại câu hỏi này nên dùng hạn
chế trong giờ văn. Còn câu hỏi sáng tạo là cấp độ câu hỏi chính bởi vì chỉ có loại
câu hỏi này mới mang tính tôn trọng chủ thể học sinh. Thực tế hiện nay một số
giờ văn phổ thổng raatsngaij sử dụng câu hỏi này vì nó khó. Nhng theo tôi trong t-
ơng lai câu hỏi này phải đợc sử dụng nhiều hơn bởi nó mới là loại câu hỏi kích
thích cao nhất năng lực cảm xúc và t duy của học sinh, thực hiện phát huy chủ thể
của học sinh theo đúng lý luận dạy học hiện đại.
Phơng pháp văn mới đợc xây dựng trên tinh thần của lý luận dạy học hiện
đại khẳng định: " Ngời thầy chỉ đóng vai trò là ngời tổ chức hớng dẫn cho họat
động dạy học của trò". Muốn làm đợc điều đó thì ngời giáo viên phải sử dụng hệ
thống câu hỏi để kích thích phát huy cảm xúc của học sinh. Theo giáo s Phan
Trọng Luận: " T duy con ngời bắt đầu từ phát động một vấn đề hay một câu hỏi,
sự ngạc nhiên hay thắc mắc từ một mâu thuẫn". Vậy thiết lập hệ thống câu hỏi sẽ
bao gồm những hình thức câu hỏi nào? Sử dụng cấp độ câu hỏi nh thế nào để phù

hợp với dạy học hiện đại? Trên cơ sở lý luận tôi đã nêu ở trên song áp dụng chúng
vào thiết kế bài giảng nh thế nào cho đạt hiệu quả, thu hút đợc học sinh say mê
với môn văn, đa học sinh vào vùng t duy để sáng tạo tiến tới biết hành văn với
ngôn ngữ trong sáng chân thực thì ngời giáo viên phải áp dụng thật linh hoạt,
phân loại đúng đối tợng học sinh để "phân việc " cho phù hợp. Đó không phải là
việc làm đơn giản bởi học sinh hiện nay lời suy nghĩ thờng làm thụ động theo
mẫu đã có sẵn. Điều đó đã biến giờ văn thành giờ học nặng nề, giáo viên phải làm
việc vất vả mà vẫn không đạt hiểu quả mong muốn.
Vậy làm thế nào để khắc phục những khó khăn trở ngại trên, trong kinh
nghiệm này tôi xin mạnh dạn trình bày những giải pháp của mình nhằm cải thiện
phần nào những băn khoăn đã nêu ở trên.
Ii. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề:
1. Nguyên tắc vận dụng:
Hình thức và trình tự nêu câu hỏi trong giờ văn phải hết sức linh hoạt phù
hợp với từng bài từng lớp. Bên cạnh đó, trớc sau mỗi câu hỏi phải kết hợp nhịp
nhàng với các biện pháp khác. Khi thiết lập câu hỏi cho một văn bản văn học ( cụ
thể với van bản: " Hai cây phong " - ngữ văn 8 tập I) tôi đã áp dụng các nguyên
tắc sau:
1.1. Không độc tôn một loại câu hỏi nh ng đặc biệt coi trọng câu hỏi sáng tạo,
câu hỏi hiểu:Thực hiện đúng nguyên tắc này tôi sẽ tránh đợc sự lạm dụng một
câu hỏi, tránh đợc sự bài xích giữa các loại câu hỏi với nhau. Trong bài học:" Hai
cây phong"tôi đã áp dụng nhiều loại câu hỏi khác nhau. Trong đó, để tái hiện lại
hình ảnh hai cây phong trong con mắt "tôi" tôi đã vận dụng câu hỏi phát hiện:
- Hình ảnh hai cây phong đợc khắc họa nh thế nào?
Để học sinh cảm nhận đợc hình ảnh ấy tôi đã sử dụng câu hỏi phân tích:
Năm học: 2010 - 2011 - 3 -
Sáng kiến kinh nghiệm Môn: Ngữ văn 8
- Em thấy hình ảnh hai cây phong có ý nghĩa gì?
Và để giúp học sinh hiểu đợc tình cảm của nhà văn với quê hơng tôi đã dùng câu
hỏi nhận xét đánh giá:

- Em hiểu gì về tấm lòng của tác giả với quê hơng đất nớc?
1.2.Nguyên tắc lựa chọn và kết hợp:
Dùng câu hỏi hiểu làm nền tảng tăng cờng câu hỏi sáng tạo ở mọi bài học nhng
cũng cần đan giữa các loại câu hỏi. Đặc biệt tác phẩm tự sự nên có sự kết hợp
giữa câu hỏi hình dung tởng tợng, câu hỏi hiểu và câu hỏi cảm xúc. Vì vậy trong
việc thiết lập câu hỏi trong " Hai cây phong"tôi đã lựa chọn và kết hợp các loại
câu hỏi trên nhăm kích thích vào vùng t duy, cảm xúc của học sinh. Cụ thể:
Qua đoạn văn sử dụng nghệ thuật nhân hóa, so sánh, tôi sử dụng câu hỏi hiểu:
- Qua nghệ thuật đó em thấy hình ảnh hai cây phong có ý nghĩa gì?
Học sinh đã hiểu đợc qua từng câu văn gắn với từng con ngời trong từng hoàn
cảnh khác nhau.
Tiếp đó tôi dùng câu hỏi hình dung tởng tợng:
- ý nghĩa ấy giúp em liên tởng dến hình ảnh nào?
Học sinh đã nhận ra hình ảnh của con ngời quê hơng "tôi" và liên tởng đến "hồn
làng" qua dáng hình của con ngời quê hơng.
Sau đó tôi dùng câu hỏi hiểu:
- Qua đó em hiểu đợc gì về tinh cảm của tác giả với đất nớc quê hơng?
Học sinh hiểu đợc sự gắn bó bền chặt, thiết tha của tác giả với quê hơng.
Để rồi giúp các em bộc lộ cảm xúc của mình qua câu hỏi cảm xúc:
- Em có tình cảm gì trớc tình yêu quê hơng đất nớc sâu nặng của tác giả?
Từ đó học sinh biết rung động trớc tình cảm cao đẹp đáng đợc ngợi ca.
1.3 .Nguyên tắc chính xác, tinh tế, vừa sức:
Trớc tiên, câu hỏi nêu ra phải chính xác, tức là phải bám vào văn bản, tất cả
phải xuất phát từ văn bản. . Sau đó câu hỏi nêu ra phải vừa sức, không quá vụn vặt
hoặc trìu tợng. Và cuối cùng câu hỏi nêu ra phải tinh tế, phải hay, phải có chất
văn, tránh thô thiển thực dụng quá. Tuân theo nguyên tắc này đã đảm bảo đúng
chức năng giáo dục thẩm mĩ trong văn học. Tôi dã áp dụng nguyên tác này khi lập
hệ thống câu hỏi trong bài "Hai cây phong". Cụ thể:
Để bám sát văn bản ngoài việc giúp học sinh đọc diễn cảm văn bản tôi đã
sử dụng câu hỏi phát hiện để học sinh phát hiện chi tiết từ văn bả n. Đây là câu

hỏi dễ nên tôi dành câu trả lời cho những học sinh trung bình, yếu để đảm bảo
tính vừa sức. Còn những câu hỏi phân tích đánh giá, cảm thụ tôi dành cho học
sinh khá giỏi trả lời. Nhờ sự chủ động phân công công việc nh thế cho học sinh
mà tôi đã phần nào cải thiện đợc không khí lớp học, thu hút học sinh vào việc lĩnh
hội kiến thức văn chơng.
Sau đay toi xin trình bày mô hình thực nghiệm hệ thống câu hỏi trong
bài"Hai cây phong".
2. Mô hình thực nghiệm:
Hệ thông câu hỏi văn bản:"Hai cây phong"
A. Mục tiêu:
Gúp HS phát hiện trong văn bản"Hai cây phong"có hai mạch kể ít nhiều
lồng vào nhaudwaj trên các đại từ nhân xng khác nhau của ngời kể chuyện. Vì
trong bài ngời kể chuyện nói mình là họa sĩ nên chúng ta hớng học sinh tìm hiểu
ngòi bút đậm chất hội họa của tác giả khi muốn miêu tả hai cây phong. Chúng ta
cũng giúp học sinh hiểu rõ nguyên nhânkhiến hai cây phong gây xúc động cho
ngời kể chuyện.
B. Hệ thống câu hỏi:
Hoạt động 1: Giới thiệu bài:
Năm học: 2010 - 2011 - 4 -
Sáng kiến kinh nghiệm Môn: Ngữ văn 8
"Đất nớc C rơ g xtan tơi dệp là đất nớc của núi đồi và thảo nguyên, những
dãy núi trập trùng và áng mây lơ lửng bên trên chẳng khác nào một đoàn chiếm
hạm đang bơi về một nơi nào đấy". Nhà văn Ai ma tốp là nhà văn nổi tiếng của
đất nớc này.
Hoạt động 2:
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò
- Đọc với giọng chậm rãi hơi buồn, gợi
nhớ nhung, suy nghĩ của một ngời kể
chuyện .
- Thay đổi giọng đọc giữa những đoạn

ngời kể xng tôi và chúng tôi .
? Hãy đọc văn bản theo hớng dẫn ?
? Hãy giới thiệu đôi nét về nhà văn Ai
ma top và tác phẩm Ngời thầy đầu tiên
dựa vào chú thích *?
Văn bản Hai cây phong là đoạn trích
nằm ở phần đầu truyện Ngời thầy đầu
tiên
? Theo em đoạn trích có thể chia làm
mấy đoạn(phần)? Nêu nội dung của
từng phần ?
? Nhận xét gì về sự thay đổi ngôi kể
trong đoạn trích ?
? Đại từ nhân xng chúng tôi và tôi ở
đoạn a, b, d chỉ ai ? ở thời điểm nào ?
? Đại từ nhân xng chúng tôi và tôi ở
đoạn c chỉ ai ? Vào thời điểm nào ?
I/ Hớng dẫn đọc và tìm hiểu khái quát
.
1/ Đọc :
- 2 3 HS đọc
2/ Tìm hiểu chú thích .(SGK)
* Nhà văn Ai-ma-tốp:
- Sinh 1928, là kỹ s chăn nuôi, đi học
văn học và trở thành nhà văn, nhà báo.
- Những tác phẩm chính: Gi-mi-li-a
(1958), Vĩnh biệt Gun-xa-r (1966), Con
tàu trắng (1970), Một ngày dài hơn thế
kỷ (1980)Tập truyên Núi đồi và thảo
nguyên (1961) đợc giải thởng Lê-nin,

gồm 3 truyện ngắn: Ngời thầy đầu tiên,
Cây phong non trùm khăn đỏ,Mắt lạc
đà.
* Truyện ngắn Ngời thầy đầu tiên
- Cốt truyện: (SGK)
- Vị trí đoạn trích : phần đầu của
truyện
3/ Tìm hiểu cấu trúc văn bản .
- Chia làm 4 phần :
+ Từ đầu phía tây : giới thiệu vị trí
làng quê của nhân vật tôi .
+ Tiếp thần xanh : Nhớ về hai cây
phong và cảm xúc, tâm trạng của Tôi
khi về thăm làng, thăm cây .
+ Tiếp kia : Kỷ niệm thời trẻ thơ
cùng lũ bạn chơi đùa và ngắm làng
quê .
+ Phần còn lại : Nhớ đến ngời trồng hai
cây ấy gắn liền với trờng Đay xen
- Chúng tôi Tôi
- Đại từ chúng tôi và tôi ở các đoạn a, b,
d đều chỉ ngời kể - họa sĩ và chủ yếu ở
thời điểm hiện tại mà nhớ về quá khứ .
- Đại từ chúng tôi ở đoạn c chỉ nhân vật
ngời kể chuyện và các bạn bè của anh ở
thời điểm quá khứ thời thơ ấu .
Năm học: 2010 - 2011 - 5 -
Sáng kiến kinh nghiệm Môn: Ngữ văn 8
? Thay đổi ngôi kể nh vậy theo em có
tác dụng gì ?

? Em có nhận xét gì về sự kết hợp các
thể văn trong đoạn trích ?
1 HS đọc đoạn c ?
? Đoạn em vừa đọc có thể chia thành
mấy đoạn nhỏ ? ý chính của mỗi đoạn
ấy ?
? Theo em đoạn nào thú vị hơn ? Vì sao
?
? Hai cây phong đợc tác giả nhớ, kể và
tả lại một cách rất cụ thể, thắm đợm
cảm xúc mến thơng ngọt ngào. Hai cây
phong cùng lũ trẻ hồn nhiên nghịch
ngợm đợc phác vẽ ntn ? Hãy tìm những
chi tiết hình ảnh để làm sáng rõ bức
tranh ấy ?
? Những chi tiết này cho ta biết thêm
điều gì về hai cây phong ?
? Hai cây phong hiện lên nh thế nào
qua những chi tiết trên ?
Theo dõi mạch truyện đợc kể từ nhân
vật tôi hãy cho biết :
? ấn tợng của nhân vật tôi trong mỗi
lần về quê là gì ?
? Do đâu tôi có ấn tợng này ?
? Nhân vật tôi đã bộc lộ tình cảm gần

- Nhằm mục đích đan xen, lồng ghép
hai thời điểm hiện tại và quá khứ, trởng
thành - thiếu niên, một ngời - nhiều ng-
ời cùng trang lứa nh vậy làm cho câu

chuyện trở nên sống động, thân mật,
gần gũi, ấm áp đáng tin cậy hơn, chân
thật hơn với ngời đọc .
- Tự sự , miêu tả và biểu cảm đã đợc kết
hợp rất khéo léo .
II/ Tìm hiểu nội dung văn bản .
1/ Hai cây phong và những kí ức tuổi
thơ .
- 2 đoạn
- Đ1 : Bọn trẻ chơi đùa, trèo lên hai cây
phá tổ chim .
- Đ2 : Phong cảnh làng quê và cảm giác
của chúng tôi từ ngọn cây nhìn xuống .
- Đ2: Vì đây là những cảnh, những cảm
xúc mới mẻ, lạ lùng mà có lẽ lần đầu
tiên bọn trẻ mới có đợc khi toàn cảnh
quê hơng quen thuộc bỗng hiện ra dới
chân mình .
- Hai cây phong nghiêng ngả đu đa nh
muốn chào mời
- Bóng râm mát rợi, tiếng lá xáo xạc dịu
hiền
- Hai cây phong nh những ngời bạn lớn
vô cùng thân thiết, bao dung, độ lợng và
gắn với lũ trẻ trong làng . Còn lũ trẻ nh
những chú chim non ngây thơ nghịch
ngợm chơi đùa không biết chán .
- Địa vị cao cả của hai cây phong gắn
liền với ngời trồng nó là thầy Đuy-sen
có tấm lòng cao cả nh là ân nhân của

làng Ku-ku-rêu.
- Hai cây phong chứng nhận lịch sử của
trờng Đuy -sen .
Là tín hiệu của làng .
- Gắn bó với con ngời .
- Có sự sống riêng .
- Nơi hội tụ niềm vui tuổi thơ .
- Nơi mở rộng chân trời hiểu biết .
- Nơi khắc ghi biến cố của làng đó là
ngôi trờng
2/ Hình ảnh con ngời :
Năm học: 2010 - 2011 - 6 -
Sáng kiến kinh nghiệm Môn: Ngữ văn 8
gũi yêu quý hai cây phong. Hãy tìm
đoạn văn đó ?
? Em hiểu gì về tâm trạng của ngời kể
truyện xng tôi từ lời văn biểu cảm
sau:
Ta sắp đợc thấy ngây ngất ?
? Nhân vật tôi nghe đợc những tiếng
nói riêng, tâm hồn riêng chan chứa
những lời ca em dịu của chúng. Qua
đây cho thấy nhân vật tôi là ngời ntn?
? Cái điều nhân vật tôi cha hề nghĩ
đến thời bé Ai là ngời đã trồng hai cây
phong trên đồi này. Ngời vô danh ấy
đã ớc mơ điều gì ? ấp ủ những niềm hi
vọng gì ?
? Qua đó em đọc đợc những điều đáng
quý nào trong tâm hồn nhân vật tôi ?

? Đọc và tìm hiểu văn bản Hai cây
phong em cảm nhận đợc những vẻ đẹp
nào của thiên nhiên và con ngời đợc
phản ánh ?
? Nếu nhân vật tôi mang hình bóng của
chính tác giả Ai- ma- tôp thì em sẽ hiểu
gì về nhà văn này từ hai cây phong của
ông ?
?
Hãy tìm một vài tác phẩm văn học
củaViệt Nam nói về tình yêu quê hơng
biểu hiện bằng dòng sông, cây cối, con
đờng, ngõ xóm ?
Rút ra những nét độc đáo về nội
dung và nghệ thuật của VB
- Hai cây phong luôn hiện ra trớc mắt
- Sự tồn tại của hai cây phong .
- Nhân vật tôi có tình cảm yêu quý
đặc biệt đối với hai cây phong .
- Nhân vật tôi là họa sĩ nên có trí tởng
tợng mãnh liệt .
- Tôi đều coi bổn phận lúc nào cũng
nhìn rõ .
- Nhớ cây say đắm, tâm hồn nh nặng
lòng thơng nhớ con ngời .
- Có trí tởng tợng mãnh liệt, có tâm hồn
nhạy cảm nhất là tình yêu đối với hai
cây phong .
- Tình yêu quý hai cây phong gắn với
tình yêu quý ngời thầy giáo đã trồng hai

cây phong ấy với ớc mơ hi vọng về sự
trởng thành của trẻ em làng Ku- ku-rêu.
- Có tình yêu tha thiết sâu nặng giành
cho thiên nhiên, con ngời và làng quê .
- Có tâm hồn trong sáng giàu cảm xúc
cao đẹp .
- Tâm hồn mang bản sắc quê hơng .
III/ Tổng kết :
Vẻ đẹp thân thuộc cao quý của hai
cây phong.
- Tấm lòng gắn bó thiết tha của con ng-
ời với cảnh vật nơi quê hơng yêu dấu .
- Thảo luận nhóm trả lời
+ Tâm hồn nhạy cảm với cái đẹp đẽ cao
quý.
+ Tình yêu quê hơng sâu nặng .
+ Có tài miêu tả và biểu cảm khi kể
chuyện .
- Nhớ con sông quê hơng của Tế
Hanh
- Ghi nhớ: (SGK)
Hoạt động 3:Bài tập củng cố
? Cảm nhận cái hay của ý nghĩa câu văn:" Tuổi trẻ của tôi để lại nơi ấy, bên cạnh
chúng ( hai cây phong) nh một mảnh vỡ của chiếc gơng thần xanh"?
Đáp án:
Năm học: 2010 - 2011 - 7 -
Sáng kiến kinh nghiệm Môn: Ngữ văn 8
- Hai cây phong là tuổi thơ dạt dào kỉ niệm.
- Hai cây phong gắn với những điều kỳ diệu của một quãng đời ngời.
- Hai cây phong là minh chứng, là chiến tích vô cùng đẹp đẽ và tràn trề mơ

ớc, khát vọng tuổi thơ.
"Biết hỏi là biết dạy" - một nhà s phạm đã khẳng định nh vậy. Và sự thực ý
kiến nêu ra nhấn mạnh 2 khía cạnh: Thứ nhất là nhấn mạnh vai trò, tầm quan
trọng của câu hỏi trong hoạt động dạy học, thứ hai là nhấn mạnh đến khả năng
vận dụng của giáo viên. Với bài viết này tôi mạnh dạn đa ra những nguyên tắc
vận dụng để lập hệ thống câu hỏi trong bài dạy văn, rất mong các thầy cô lu tâm
giúp đỡ.
Kết luận
Nhìn nhận hoạt động dạy học văn bằng hệ thống câu hỏi chỉ là một trong
những yêu cầu của phơng pháp văn C.C.G.D. Tôi nhận thấy rằng hệ thống câu hỏi
của một bài học tác phẩm văn học cấp THCS cần phải đợc thiết lập bằng các công
cụ mới của phơng pháp, đó là 3 hình thức câu hỏi. Trong đó câu hỏi hiểu đợc kế
thừa và nâng cao từ giảng văn truyền thống, câu hỏi cảm xúc và hình dung tởng t-
ợng là hình thức câu hỏi hoàn toàn mới nhng phù hợp với quy luật cảm thụ văn
chơng. Các câu hỏi đó đợc vận dụng nh thế nào là khoa học? Lạm dụng một loại
câu hỏi hay coi thờng một câu hỏi khác? Độc tôn hay lựa chọn và kết hợp? Có
cần nhìn nhận hệ thống câu hỏi trong mối quan hệ của nó với tác phẩm và học
sinh để đạt tới tính chính xác, tinh tế, vừa sức? Những vấn đề này tôi đã đề cập
trong kinh nghiệm.
Cách nhìn nhận trên đợc tôi cụ thể hóa trong hệ thống câu hỏi do tôi thiết
lập cho bài "Hai cây phong". Đây cũng là mô hình thực nghiệm cách lập hệ thống
câu hỏi nhằm đáp ứng căn cứ lý luận mà chúng tôi đề xuất trong kinh nghiệm
này.
Đi trên các căn cứ khoa học để thiết lập hệ thống câu hỏi cho bài học tác
phẩm văn học cấp THCS và tìm cách vận chúng sao cho thỏa đáng, đó là một
công việc không đơn giản. Nó cần tới ngời viết không chỉ có bề dày về mặt kiến
thức lý luận văn học, tâm lý học, lý luận văn học, văn học sử, giáo học pháp văn
mà còn cần tới kinh nghiệm nghề nghiệp, tâm huyết của ngời giáo viên dạy văn.
Trong khi đó bản thân tôi là một giáo viên thời gian công tác cha nhiều nên kinh
nghiệm này còn những hạn chế là không tránh khỏi. Rất mong các thầy cô động

viên, góp ý để kinh nghiệm của tôi hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Tháng 4/ 2011
Năm học: 2010 - 2011 - 8 -
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm M«n: Ng÷ v¨n 8
N¨m häc: 2010 - 2011 - 9 -