ảnh hưởng của nhiệt độ và độ ẩm lên đời sống sinh vật - giáo án tham khảo bồi dưỡng thao giảng, thi giáo viên giỏi sinh học lớp 9 (4)

SỐNG Ở VÙNG ĐỚI LẠNH

SỐNG Ở SA MẠC



I - ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT


- Đa số các sinh vật sống trong phạm vi nhiệt độ 0 - 500C


Vi khuẩn suối nước nóng chịu được
nhiệt độ 70-900C

Ấu trùng sâu ngô chịu được nhiệt
độ -270C


I - ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
1. Ảnh hưởng của nhiệt độ đến đặc điểm hình thái sinh vật


Cây sống ở vùng nhiệt đới
Tầng cutin

Cấu tạo trong của phiến lá

Cây sống ở vùng ơn đới

Chồi cây có các vảy mỏng bao bọc, cách nhiệt để bảo vệ chồi.

Thân và rễ có các
lớp bần dày tạo
thành những lớp
cách nhiệt bảo vệ
cây.


I - ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
1. Ảnh hưởng của nhiệt độ đến đặc điểm hình thái sinh vật

- Thực vật:
+ Ở vùng nhiệt đới: Trên bề mặt lá có tầng cutin dày
hạn chế sự thốt hơi nước.
+ Ở vùng ơn đới: Rụng lá vào mùa đơng. Chồi có vảy
mỏng, thân và rễ có các lớp bần dày tạo thành những lớp
cách nhiệt bảo vệ cây.


Gấu trắng ở Bắc Cực
(Sống vùng lạnh): gấu có
bộ lơng dày và dài hơn,
kích thước cơ thể lớn hơn

Gấu ngựa ở Việt
Nam(Sống vùng
nóng): gấu có bộ lơng

thưa và ngắn hơn,
kích thước cơ thể nhỏ
hơn.

Hãy quan sát và cho biết
nơi sống của mỗi lồi,
đặc điểm hình thái của chúng?
(về bộ lơng, kích thước)


I - ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
1. Ảnh hưởng của nhiệt độ đến đặc điểm hình thái sinh vật

- Thực vật:
+ Ở vùng nhiệt đới: Trên bề mặt lá có tầng cutin dày
hạn chế sự thốt hơi nước.
+ Ở vùng ơn đới: Rụng lá vào mùa đơng. Chồi có vảy
mỏng, thân và rễ có các lớp bần dày tạo thành những lớp
cách nhiệt bảo vệ cây.
- Động vật:
+ Sống vùng nóng: thú có bộ lơng thưa và ngắn hơn,
kích thước cơ thể nhỏ hơn.
+ Sống vùng lạnh: chim, thú có bộ lơng dày và dài hơn,
kích thước cơ thể lớn hơn


I - ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
2. Ảnh hưởng của nhiệt độ đến hoạt động sinh lí của sinh vật

`

Thực vật diễn ra q trình quang hợp và hơ hấp tốt nhất nhiệt
độ 20 – 30oC, cây ngừng quang hợp và hô hấp ở nhiệt độ quá
thấp (0oC) hoặc quá cao (hơn 40oC)


Vùng ôn đới, lá cây vàng vào mùa thu và rụng vào mùa đơng để giảm sự thốt
hơi nước.


I - ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
2. Ảnh hưởng của nhiệt độ đến hoạt động sinh lí của sinh vật

- Thực vật: Nhiệt độ ảnh hưởng đến hoạt động quang hợp, hơ
hấp, thốt hơi nước,… của thực vật.


CHIM DI TRÚ

GẤU NGỦ ĐÔNG


I - ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
2. Ảnh hưởng của nhiệt độ đến hoạt động sinh lí của sinh vật

-Thực vật: Nhiệt độ ảnh hưởng đến hoạt động quang
hợp, hơ hấp, thốt hơi nước,… của thực vật.
- Động vật:
+ Khi nhiệt độ môi trường quá cao: một số động vật có

tập tính ngủ hè, chui vào hang để tránh nơi nóng.
+ Hoặc khi nhiệt độ mơi trường q lạnh: một số có
tập tính ngủ đơng, di cư để trú đông.


I - ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
3. Nhóm sinh vật hằng nhiệt và nhóm sinh vật biến nhiệt


Sinh vật biến nhiệt
Sinh vật
Sinh vật hằng nhiệt
Hãy cho biết thế nào là sinh vật biến nhiệt,
thế nào là sinh vật hằng nhiệt?
Sinh vật biến nhiệt có nhiệt độ cơ thể phụ
thuộc vào nhiệt độ của môi trường.
Sinh vật hằng nhiệt có nhiệt độ cơ thể khơng
phụ thuộc vào nhiệt độ của môi trường


Hãy sắp bồ câu các sinh vật dưới đây vào vị trí thích hợp và điền
Chim xếp tên
Giun đất
Con người
mơi trường sống cụ thể của từng sinh vật

Ếch, nhái

Cây lúa

Sán lỏ gan

Cỏ chộp

Con chú

Con gu

Nhóm sinh vật

Tên sinh vật

Môi trường sèng
Mặt đất–dưới nước

Sinh vËt biÕn nhiÖt.

Sinh vËt h»ng nhiÖt

Dưới nước
Trong đất
Đất – khơng khí
Sinh vật
Đất – khơng khí
Đất – khơng khí
Đất – khơng khí
Đất – khơng khí


Động vật biến nhiệt

Động vật hằng nhiệt


I - ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
3. Nhóm sinh vật hằng nhiệt và nhóm sinh vật biến nhiệt

-Sinh vật chia làm 2 nhóm:
+ Nhóm sinh vật biến nhiệt: nhiệt độ cơ thể phụ
thuộc vào nhiệt độ của môi trường.
VD: vi sinh vật, nấm, thực vật, động vật khơng xương
sống, cá, lưỡng cư, bị sát
+ Nhóm sinh vật hằng nhiệt: nhiệt độ cơ thể không
phụ thuộc vào nhiệt độ của môi trường.
VD: chim, thú, con người