ảnh hưởng của nhiệt độ và độ ẩm lên đời sống sinh vật - giáo án tham khảo bồi dưỡng thao giảng, thi giáo viên giỏi sinh học lớp 9 (1)

Bài 43: ẢNH
HƯỞNG CỦA
NHIỆT ĐỘ VÀ
ĐỘ ẨM LÊN ĐỜI
SỐNG SINH VẬT
Giáo viên : Cô Thanh
Người thực hiện :
Lưu Thùy Phương Khanh
Võ Huỳnh Cẩm Vy
Nguyễn Đức Duy
Tống Thanh Duy
Tăng Nguyễn Kim Chi
Vương Chí Minh
Nguyễn Thị Thùy Như
Nguyễn Huy Hoàng
C
l
i
c
k

i
c
o
n

t
o

a
d

d

p
i
c
t
u
r
e
I. ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT

Đa số các sinh vật sống trong phạm vi nhiệt độ từ 0 độ C đến 50
độ C

Tuy nhiên, cũng có một số sinh vật sống được ở nhiệt độ rất cao
hoặc rất thấp

VD : Lạc đà và sói bắc cực
1. Ảnh hưởng của nhiệt độ lên đời sống thực vật

Cây sống ở vùng nhiệt đới, trên bề mặt lá có tầng cutin dày. Có
tác dụng gì?

Cây sống ở vùng nhiệt đới, trên bề mặt lá có tầng cutin dày. Có tác
dụng hạn chế sự thoát hơi nước khi nhiệt độ không khí cao

Ở vùng ôn đới về mùa đông giá lạnh cây thường rụng nhiều lá để
làm gì?

Ở vùng ôn đới về mùa đông giá lạnh cây thường rụng nhiều lá để

giảm diện tích tiếp xúc với không khí lạnh và giảm sự thoát hơi nước

Chồi cây có các vảy mỏng bao bọc, thân và rễ cây có các lớp bần
dày để làm gì?

Chồi cây có các vảy mỏng bao bọc, thân và rễ cây có các lớp bần dày để
tạo thành những lớp cách nhiệt bảo vệ cây
KẾT LUẬN : Nhiệt độ ảnh hưởng đến đặc điểm hình thái của thực vật

So sánh 1 số đặc điểm của thực vật do ảnh hưởng của nhiệt độ

Hãy rút ra những đặc điểm thích nghi của thực vật đối với vùng
nóng và vùng lạnh

+ Vùng nóng : Phiến lá dày, nhỏ, phía trên có tầng cutin hoặc có
thể biến thành gai

+ Vùng lạnh : Thường rụng lá vào mùa đông, thân và rể có lớp võ
dày
ĐẶC ĐIỂM VÙNG NÓNG VÙNG LẠNH
Rễ Dài Tương đối ngắn
Thân Mọng nước Có lớp vỏ sần sùi
Lá Có tầng Cutin dày hoặc có thể
biến thành gai
Rụng về mùa đông

Vì sao cây nhiệt đới rụng lá mùa thu còn cây ôn đới
rụng lá vào mùa đông?
Về mùa đông, ở các nước ôn đới khi nhiệt độ xuống thấp, thời tiết

khô hanh, rễ hút nước rất kém, khó khăn không đủ cung cấp nước
cho cây, cây thích nghi bằng cách rụng lá để giảm thoát hơi nước
Cây nhiệt đới rụng vào mùa thu vì vào mùa này lượng mưa ít, thời
tiết lạnh. Nên cây cần rụng lá để tiết kiệm nước. Giữ nước trong thân
kết hợp với chất dinh dưỡng ở dưới đất để thực hiện việc trao đổi
chất

Trong chương trình sinh học 6, em đã được học quá trình
quang hợp và hô hấp của cây chỉ có thễ diễn ra bình thường
ở nhiệt độ môi trường như thế nào?
-
Cây chỉ quang hợp tốt ở nhiệt độ từ 20 – 30 độ C.
-
Cây không thể quang hợp và hô hấp ở nhiệt độ quá thấp 0 độ C
hoặc quá cao 40 độ C.
KẾT LUẬN : Nhiệt độ ảnh hưởng đến hoạt động sinh lí của động vật
2. Ảnh hưởng của nhiệt độ lên đời sống động vật

Động vật sống ở vùng lạnh và vùng nóng có nhiều đặc điểm
khác nhau

Hãy so sánh động vật cùng loài ở vùng lạnh và vùng nóng
thay đổi như thế nào để thích nghi với đời sống

Thú có lông [ Như hươu, gấu, cừu ] sống ở vùng lạnh, lông dày
và dài hơn lông của những con thú cùng loại nhưng sống ở
vùng nóng

Đối với chim, thú, nếu so sánh kích thước cơ thể của các cá thể
cùng loài, thì cá thể sống ở nơi nhiệt độ thấp có kích thước cơ

thể lớn hơn các cá thể sống ở nơi ấm áp

Nhiều loại động vật có tập tính lẩn tránh nơi quá nóng hoặc
quá lạnh bằng cách : Chui vào hang, ngủ đông hoặc ngủ hè

Người ta chia động vật thành hai nhóm :
+ Sinh vật biến nhiệt có nhiệt độ cơ thể phụ thuộc vào nhiệt độ của môi
trường
- Thuộc nhóm này có các vi sinh vật, nấm. Thực vật, động vật không xương
sống, cá, ếch nhái, bò sát
+ Sinh vật hằng nhiệt có nhiệt độ cơ thể không phụ thuộc vào nhiệt độ môi
trường
- Thuộc nhóm bao gồm các động vật có tổ chức cơ thể cao như chim, thú và
con người

Cho biết gấu ở hình 43.2 (a) có gì khác với gấu ở hình 43.2 (b)

Gấu trắng Bắc Cực có bộ lông dày để thích nghi với thời tiết giá lạnh ở Bắc Cực,
kích thước cơ thể lớn, lớp mỡ dưới da dày

Gấu ngựa ở Việt Nam có bộ lông ngắn hơn , kích thước cơ thể nhỏ

Hãy chọn và điền vào khung thích hợp : Chim bồ câu,
ếch, cá voi, cây lúa, vi khuẩn cố định đạm, bò, chó, cá rô
phi, gấu
NHÓM SINH VẬT TÊN SINH VẬT MÔI TRƯỜNG SỐNG
Hằng nhiệt Chim bồ câu Trên mặt đất
Biến nhiệt Ếch Ven sông, hồ
Biến nhiệt Cá voi Nước

Biến nhiệt Cây lúa Ruộng lúa
Biến nhiệt Vi khuẩn cố định đạm Rễ cây họ đậu
Hằng nhiệt Bò Đất
Hằng nhiệt Chó Đất
Hằng nhiệt Gấu Rừng
Biến nhiệt Cá rô phi Nước
II. ẢNH HƯỞNG CỦA ĐỘ ẨM LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
Có sinh vật thường xuyên sống trong nước, hoặc trong môi trường ẩm ướt
hay nơi có khí hậu khô hạn
1. Đối với thực vật

Độ ẩm của không khí và đất ảnh hưởng nhiều đến sự sinh trưởng và phát
triển của cây

Từ đó mà người ta chia thực vật thành 2 nhóm :

+ Thực vật ưa ẩm

Ví dụ : Cây sống nơi ẩm ướt nhưng có nhiều ánh sáng như ven bờ ruộng,
hồ ao, có phiến lá hẹp, mô giậu phát triển

+ Thực vật chịu hạn

Ví dụ : Cây sống nơi khô hạn có cơ thể mọng nước, hoặc lá và thân cây
tiêu giảm, lá biến thành gai

2. Đối với động vật


Độ ẩm của không khí và đất ảnh hưởng nhiều đến sự sinh
trưởng và phát triển của động vật

Từ đó mà người ta chia động vật thành 2 nhóm

+ Động vật ưa ẩm

Ví dụ : Khi gặp điều kiện khô hạn, da các loài lưỡng cư nhanh
chóng bị mất nước nên chúng phải sống ở nơi ẩm ướt để tránh
cơ thể bị mất nước

+ Động vật ưa khô

Ví dụ : Loài bò sát có da vảy sừng nên khả năng chóng mất
nước có hiệu quả hơn, nên nhiều loài bò sát có thể thích nghi
với môi trường khô ráo của hoang mạc

Chọn và điền tên các sinh vật thích hợp vào chỗ trống theo
mẫu đã cho : Rau mác, xương rồng, nhông, nhái, thằn lằn,
ếch, hoa đá, rau cần
CÁC NHÓM SINH VẬT TÊN SINH VẬT MÔI TRƯỜNG SỐNG
Thực vật ưa ẩm Rau mác
Rau cần
Ao, hồ
Thực vật chịu hạn Xương rồng
Hoa đá
Sa mạc
Động vật ưa ẩm Ếch
Nhái

Ao, hồ, đầm, ruộng
Động vật ưa khô Thằn lằn
Nhông
Sa mạc
CẢM ƠN CÔ
VÀ CÁC BẠN
ĐÃ DỰ BÀI
THUYẾT
TRÌNH CỦA
CHÚNG EM
C
l
i
c
k

i
c
o
n

t
o

a
d
d

p
i

c
t
u
r
e