ảnh hưởng của nhiệt độ và độ ẩm lên đời sống sinh vật - giáo án tham khảo bồi dưỡng thao giảng, thi giáo viên giỏi sinh học lớp 9 (17)

KIỂM TRA
Theo dõi sự phát triển của loài cá chép theo tác động của nhân tố
sinh thái, người ta lập được biểu đồ sau:



O
B C
Mức độ
thuận lợi
2 28 44 t
0
C
khoảng A
a- Hãy nêu ý nghĩa của biểu đồ.
b- Cho biết giá trị của 2
o
C, 28
O
C và 44
o
C là gì ?
c- Gọi tên các chú thích : Khoảng A, B , C, trên biểu đồ

ÁNH SÁNG
NHIỆT ĐỘ
ĐỘ ẨM
SINH VẬT
Nhiệt độ, độ ẩm đã ảnh hưởng như thế nào

đến đời sống của sinh vật trong môi trường
?

Tiết thứ 45
ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT
ĐỘ VÀ ĐỘ ẨM LÊN ĐỜI
SỐNG SINH VẬT

Thông tin:
-
Cây chỉ quang hợp tốt ở t
o
20  30
o
C
- Cây ngừng quang hợp và hô hấp ở t
o

thấp quá ( 0
o
C) hoặc cao quá ( Cao hơn
40
o
C )
-
Ở lá cây cà chua : t
o
thấp ( 13
o
C ) hạt

diệp lục nhỏ và ít, ở t
o
tối thích ( 21
o
C ) lá
có nhiều hạt diệp lục, ở t
o
cao ( 35
o
C ) lá
vàng úa dần do diệp lục bị phân hủy

1- Từ mỗi ví dụ
 Nhiệt độ đã ảnh hưởng như thế nào
lên đời sống của :
a- Thực vật ?
b- Động vật?
2- Ý nghĩa những biến đổi của sinh vật
dưới tác động của nhiệt độ ?
I- Ảnh hưởng của nhiệt độ lên đời sống SV:
Đọc các VD ở mục I kết hợp quan sát
hình 43.1, 43.2 SGK

ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ VÀ ĐỘ
ẨM LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
I- Ảnh hưởng của nhiệt độ lên đời sống sinh vật:
- Nhiệt độ môi trường sống ảnh hưởng đến hình thái,
sinh lí sinh vật  Hình thành nên các đặc điểm
thích nghi với điều kiện nhiệt độ trong môi trường
VD

- Đa số các loài sống trong phạm vi nhiệt độ 0-
50
0
C
- Một số loài có khả năng thích nghi cao có thể
sống được ở t
o
rất thấp hoặc rất cao
VD

Thân cây ở vùng nhiệt đới
có lớp bần dày

Cây ôn đới thường vàng vào mùa thu và rụng vào
mùa đông

•
Gấu ngựa VN có lông mỏng hơn gấu Bắc cực

Tập tính ngủ đông

2- Căn cứ vào sự điều chỉnh nhiệt độ của
cơ thể sinh vật thích nghi với môi trường
sống, người ta chia SV ra thành các
nhóm SV nào ?
SV hằng nhiệt
SV biến nhiệt
- SV được chia làm 2 nhóm
VD

3- Vận dụng kiến thức sinh học lớp 7, xếp các sinh vật
sau thành 2 nhóm:
a- Sinh vật biến nhiệt b- Sinh vật hằng nhiệt

a- Sinh vật biến nhiệt b- Sinh vật hằng nhiệt

BÀI TẬP: Vận dụng những hiểu biết về SV
biến nhiệt và SV hằng nhiệt hãy điền các 3 ví dụ
phù hợp vào chỗ trống ở bảng
NHÓM SV TÊN SV MT SỐNG

Sinh vật
biến nhiệt
1-
2-
3-
Sinh vật hằng
nhiệt
1-
2-
3-

Khi nhiệt độ của môi trường thay đổi
thì sinh vật
phát sinh biến dị để thích nghi và
hình thành tập tính.
Nhiệt độ là yếu tố giới hạn quy định
vùng phân bố của sinh vật

 Hoa đỗ quyên có nguồn gốc của Bỉ, hoa
trà, hoa báo xuân của Trung Quốc, hoa lan
Dendrobiun của Anh, hoa hồng môn của
Côxta Rica… Các giống hoa này trước kia
chỉ sống được ở môi trường có khí hậu ôn
đới, trong điều kiện khí hậu từ 8-15 độ C,
nếu trồng ở nhiệt độ cao, độ ẩm thấp như
khí hậu nước ta cây sẽ bị cháy lá, thui rụng
nụ, không thể sinh trưởng và phát triển.
Độ ẩm ảnh hưởng như thế nào lên đời
sống sinh vật?

II- Ảnh hưởng của độ ẩm lên đời sống của
sinh vật:
Đọc thông tin và thực hiện lệnh  mục II- SGK
Các nhóm sinh vật Tên sinh vật Nơi sống
Thực vật ưa ẩm
Thực vật chịu hạn
Động vật ưa ẩm
Động vật ưa khô

a- Nơi có độ ẩm cao: Ruộng lúa nước,
Bãi đất ven sông, dưới tán lá rừng…
- Nơi có độ ẩm thấp: Bãi cát ven biển,
trên đồi, Sa mạc…
b- Thực vật ưa ẩm: Cây dương xỉ, cây
rêu…
- Thực vật chëu haûn : Cây xương rồng,
Cây thuốc bỏng
- ĐV ưa ẩm: Ếch nhái, Giun đất…

- ĐV ưa khô: Lạc đà, thạch sùng…

-
Phiến lá hẹp, màu lá nhạt
-
Mô dậu phát triển
Cây rau bợ Cây mua
-
Phiến lá rộng, mỏng
-
Mô dậu kém phát triển
Quan sát hình & nêu đặc điểm của cây ưa ẩm ,
ưa sáng ( Rau bợ ) & cây ưa ẩm, chịu bóng

Cây chịu hạn có đặc điểm gì khác cơ bản với cây
ưa ẩm ?
Thân mọng nước, lá tiêu biến thành gai

Quan sát hình & nêu đặc điểm của động vật ưa
ẩm( ếch ) , ưa khô ( thằn lằn ) & cây ưa ẩm.

II- Ảnh hưởng của độ ẩm lên đời sống
của sinh vật:
Từ đặc điểm của các sinh vật đã nêu
1- Độ ẩm có ảnh hưởng như thế nào
đến đời sống sinh vật ?
2- Có thể phân thực vật; Động vật
thành những nhóm nào ? Lấy các ví dụ
minh họa cho mỗi nhóm.

II- Ảnh hưởng của độ ẩm lên đời sống
của sinh vật:
•
Độ ẩm của môi trường có ảnh hưởng đến
hình thái và sinh lí của sinh vật  Hình
thành nên các đặc điểm thích nghi với môi
trường có độ ẩm khác nhau . Gồm :
•
Thực vật :
+ Nhóm ưa ẩm
+ Nhóm chịu hạn
•
Động vật :
+ Nhóm ưa ẩm
+ Nhóm ưa khô
Ví dụ
Ví dụ

Củng cố
2.Trong sản xuất người ta có biện pháp gì để tăng
năng suất cây trồng và vật nuôi?

Nhân tố ánh sáng quyết định nhiệt độ và độ
ẩm. Sinh vật chịu tác động của 3 nhân tố này

Cung cấp điều kiện sống

Đảm bảo thời vụ
1.Nêu mối liên quan giữa 3 nhân tố: Ánh
sáng, nhiệt độ, độ ẩm trong sự tác động lên

đời sống sinh vật?