hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại việt nam trong điều kiện kinh tế vĩ mô không ổn định

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC THNG LONG
o0o









KHÓA LUN TT NGHIP


 TÀI :


HOT NG CHO VAY CA NGÂN HÀNG
THNG MI VIT NAM TRONG IU KIN
KINH T V MÔ KHÔNG N NH





Giáo viên hng dn : PGS. TS. Phan Vn Tính
Sinh viên thc hin : Ngô Diu Anh
Mã sinh viên : A14033
Chuyên ngành : Tài chính - Ngân hàng

HÀ NI – 2012
LI CM N

Khóa lun tt nghip đ tài: “Hot đng cho vay ca Ngân hàng thng mi
Vit Nam trong điu kin kinh t v mô không n đnh” đã đc hoàn thành vi s
giúp đ ca rt nhiu các cá nhân và t chc.
Trc ht, em xin bày t s cm n chân thành nht ti thy giáo, PGS. TS.
Phan Vn Tính là ngi trc tip hng dn em trong sut quá trình nghiên cu đ tài
khóa lun tt nghip này. Nh có s ch bo và hng dn tn tình ca thy giáo, PGS.
TS. Phan Vn Tính, em đã tìm ra nhng hn ch ca mình trong quá trình vit khóa
lun đ có th kp thi sa cha nhm hoàn thin khóa lun mt cách tt nht.
Em xin chân thành cm n các thy, cô trong b môn kinh t, trng i hc
Thng Long đã tn tình truyn đt kin thc cho em trong thi gian hc tp ti trng.
Vi vn kin thc đc tip thu trong quá trình hc không ch là nn tng cho quá
trình nghiên cu khóa lun ca em mà còn là hành trang quý báu đ giúp em t tin
bc vào đi.
Sinh viên
Ngô Diu Anh
Thang Long University Library
MC LC

LI M U
CHNG 1. LÝ LUN C BN V TÁC NG KINH T V MÔ N HOT
NG CHO VAY CA NGÂN HÀNG THNG MI 1
1.1. Tng quan v ngân hàng thng mi 1
1.1.1. Khái nim ngân hàng thng mi 1
1.1.2. Nghip v c bn ca ngân hàng thng mi 2
1.1.2.1. Hot đng huy đng vn 2
1.1.2.2. Hot đng cho vay 3
1.2. Tác đng kinh t v mô đn hot đng cho vay ca ngân hàng thng mi 5
1.2.1. Mt s vn đ chung v kinh t v mô 5
1.2.1.1. Tng trng kinh t 5
1.2.1.2. Lm phát 7
1.2.1.3. Tht nghip 9
1.2.2. Tác đng ca kinh t v mô đn hot đng cho vay ca ngân hàng thng
mi 9
1.2.2.1. Tác đng ca tng trng kinh t đn hot đng cho vay ca
NHTM 9
1.2.2.2. Tác đng ca lm phát đn hot đng cho vay ca NHTM 10
1.2.2.3. Tác đng ca tht nghip đn hot đng cho vay ca ngân hàng
thng mi 12
1.3. Ri ro phát sinh đi vi hot đng cho vay ca ngân hàng thng mi trong
điu kin kinh t v mô không n đnh 12
1.3.1. Ri ro tín dng 12
1.3.1.1. Ri ro tín dng do kinh t v mô bin đng 12
1.3.1.2. Ri ro tín dng do chính sách ca Nhà nc 13
1.3.1.3. Ri ro tín dng t phía ngi vay 15
1.3.1.4. Ri ro tín dng t các đm bo tín dng 16
1.3.2. Ri ro thanh khon 16
1.3.2.1. Ri ro thanh khon t các chính sách ca Nhà nc 17
1.3.2.2. Ri ro thanh khon t phía khách hàng 17

1.3.3. Ri ro v thu nhp ca ngân hàng thng mi 18
KT LUN CHNG 1 20
CHNG II: THC TRNG HOT NG CHO VAY CA NGÂN HÀNG
THNG MI VIT NAM TRONG IU KIN KINH T V MÔ KHÔNG N
NH 21
2.1. Quá trình phát trin h thng NHTM Vit Nam 21
2.1.1. H thng NHTM Vit Nam 21
2.1.1.1. Ngân hàng thng mi Nhà nc 21
2.1.1.2. Ngân hàng thng mi c phn 21
2.1.1.3. Ngân hàng liên doanh 21
2.1.1.4. Ngân hàng 100% vn nc ngoài và chi nhánh ngân hàng nc
ngoài 22
2.1.2. Quá trình phát trin h thng NHTM Vit Nam 22
2.2. Thc trng hot đng cho vay ca h thng NHTM Vit Nam 26
2.2.1. Tng trng d n tín dng ca h thng NHTM Vit Nam 26
2.2.2. Tng d n và n xu ca h thng Ngân hàng thng mi Vit Nam .27
2.3. Kinh t v mô  Vit Nam và hot đng cho vay ca NHTM trong nhng nm
gn đây 29
2.3.1. Lm phát và tng trng ca Vit Nam trong nhng nm gn đây 29
2.3.1.1. Lm phát ca Vit Nam trong nhng nm gn đây 29
2.3.1.2. Tng trng kinh t ca Vit Nam trong nhng nm gn đây 32
2.3.2. Chính sách điu hành kinh t v mô ca Nhà nc trong nhng nm gn
đây 34
2.3.2.1. Chính sách tin t 34
2.3.2.2. Chính sách tài khóa 38
2.3.2.3. Chính sách t giá 42
2.3.3. Tác đng điu hành kinh t ca Chính ph đn hot đng cho vay ca h
thng NHTM Vit Nam 45
2.3.3.1. Tác đng đn ngun vn ca NHTM 45
2.3.3.2. Tác đng đn tng trng d n tín dng ca NHTM 47

2.3.3.3. Tác đng đn n quá hn ca NHTM 50
2.3.3.4. Tác đng đn thanh khon ca NHTM 51
2.3.3.5. Tác đng đn thu nhp ca NHTM 52
2.3.4. Nhng vn đ cn rút ra t hot đng cho vay ca h thng NHTM Vit
Nam trong thi gian gn đây 53
2.3.4.1. Nhng yu kém trong h thng NHTM Vit Nam 53
2.3.4.2. Biu hin yu kém 54
2.3.4.3. Nguyên nhân yu kém 55
KT LUN CHNG 2 58
CHNG III. MT S  XUT NHM CNG C VÀ PHÁT TRIN H
THNG NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM 59
3.1. Ch trng ca Nhà nc 59
3.1.1. Ch trng ca Nhà nc v điu hành kinh t v mô 59
Thang Long University Library
3.1.1.1. Thc hin chính sách tin t cht ch, thn trng 59
3.1.1.2. Thc hin chính sách tài khóa tht cht 60
3.1.1.3. Thúc đy sn xut, kinh doanh, khuyn khích xut khu, kim ch
nhp siêu, s dng tit kim nng lng 61
3.1.1.4. iu chnh giá đin, xng du gn vi h tr h nghèo 63
3.1.2. Ch trng ca Nhà nc v cng c h thng NHTM Vit Nam 63
3.1.2.1. Phân loi các t chc tín dng 63
3.1.2.2. Tng cng công tác thanh tra giám sát 64
3.1.2.3. Áp dng bin pháp hành chính 64
3.1.2.4. iu hành t giá linh hot 65
3.2. Gii pháp cng c và phát trin h thng NHTM Vit Nam 65
3.2.1. Chi tit hóa vic phân loi, đánh giá các t chc tín dng 65
3.2.2. Sáp nhp, hp nht, phá sn 66
3.2.3. Áp dng các ch tài 67
3.2.4. Phát trin h thng NHTM lành mnh 69
3.2.5. Chú trng công tác qun tr ri ro 71

3.2.6. Tng cng s liên kt và hp tác gia các NHTM 73
3.2.7. Xây dng h thng thông tin công khai, minh bch 73
3.2.8. Chú trng công tác kim tra kim soát ni b 74
3.2.9. Thc hin tt chính sách khách hàng và chin lc Marketing hiu qu
74
3.3. Mt s kin ngh nhm cng c, phát trin h thng NHTM Vit Nam 75
3.3.1. Kin ngh đi vi Nhà nc 75
3.3.2. Kin ngh đi vi Ngân hàng Nhà nc 77
KT LUN CHNG 3 80

KT LUN
DANH MC TÀI LIU THAM KHO

DANH MC VIT TT

Ký hiu vit tt Tên đy đ
ACB Ngân hàng Thng Mi c phn Á Châu
BIDV Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam

CTG Ngân hàng Thng mi C phn Công
thng Vit Nam
DTBB D tr bt buc
EIB Ngân hàng Thng mi C phn Xut
nhp khu Vit Nam
MBB Ngân hàng Thng mi C phn Quân
i
MHB Ngân hàng Phát trin Nhà ng Bng
Sông Cu Long
NH Ngân hàng
NHNN Ngân hàng Nhà nc

NHTM Ngân hàng thng mi
OMO Nghip v th trng m
GDP Tng sn phm quc ni
GNP Tng sn phm quc dân
HBB Ngân hàng Thng mi C phn Nhà Hà
Ni
SHB Ngân hàng Thng mi C phn Sài Gòn
- Hà Ni
STB Ngân hàng Thng mi C phn Sài Gòn
Thng Tín
TCB Ngân hàng Thng mi C phn K
thng Vit Nam
TCTD T chc tín dng
USD ô la M
VBARD Ngân hàng Nông nghip và Phát trin
nông thôn Vit Nam
VCB Ngân hàng Thng mi C phn Ngoi
thng Vit Nam
VND Vit Nam ng
WTO T chc Thng mi Th gii
Thang Long University Library
DANH MC BNG BIU

Bng 2.1. S lng NH giai đon 2006 - 2010 22
Bng 2.2. Th phn huy đng vn và cp tín dng giai đon 2005 - 10/2011 23
Biu đ 2.1. Tng trng d n tín dng giai đon 2000 - 2011 26
Bng 2.3. Tình hình cho vay giai đon 2009 - 2010 27
Bng 2.4. T l n xu ti 8 NHTM giai đon 2010 - 2011 29
Bng 2.5. T l tng trng GDP và lm phát CPI giai đon 2000 - 2011 30
Bng 2.6. Tng trng GDP hàng quý giai đon 2009 - 2011 32

LI M U

1. Tính cp thit ca đ tài
Hot đng cho vay ca NHTM có vai trò rt quan trng trong vic thúc đy
tng trng kinh t thông qua vic cung ng vn đ đm bo quá trình tái sn xut
đc thc hin liên tip vi quy mô ngày mt m rng. T đó góp phn điu hòa
ngun vn trong xã hi, bin ngun vn tm thi nhàn ri cha tham gia hot đng
thành vn hot đng, phân b các ngun vn cho đu t mt cách hp lý, gim lãng
phí  nhng ni tha vn, gim khó khn  nhng ni thiu vn, kích thích quá trình
luân chuyn vn, thúc đy sn xut kinh doanh phát trin.
Vì vy, vic làm th nào đ nâng cao hiu qu hot đng cho vay, cng c và
phát trin h thng NHTM Vit Nam luôn là vn đ đc quan tâm hàng đu ca Nhà
nc, Ngân hàng Nhà nc cng nh các Ngân hàng thng mi Vit Nam.
Hin nay, h thng các ngân hàng thng mi Vit Nam phi hot đng trong
môi trng rt nhiu khó khn do tn đng nng n ca ch đ c, tình hình tài chính
bt n, lm phát cao, các t chc kinh t làm n thua l. Hn na, các yu t bt li t
s thay đi chính sách v mô và c ch điu hành th trng mang tính hành chính, git
cc, khó d đoán và bt đng nht cng khin hot đng cho vay ca NHTM gp
nhiu khó khn.
Bi vy, đòi hi Nhà nc, NHNN và bn thân mi NHTM trong h thng phi
có nhng gii pháp đúng đn, thích hp đ nâng cao nng lc tài chính, cng c và
phát trin bn vng h thng NHTM Vit Nam, n đnh kinh t v mô đng thi thc
hin đc chin lc phát trin đã đt ra. Trên c s đó em đã quyt đnh la chn đ
tài “Hot đng cho vay ca Ngân hàng thng mi Vit Nam trong điu kin kinh
t v mô không n đnh” làm đ tài cho khóa lun tt nghip chng trình đào to bc
i hc ca mình.
2. Mc tiêu nghiên cu ca đ tài
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài tp trung vào ba ni dung chính:
- Làm rõ c s lý lun v tác đng ca kinh t v mô đn hot đng cho vay ca
NHTM.

- Phân tích, đánh giá thc trng hot đng cho vay ca h thng NHTM Vit Nam

giai đon 2009 - 2011
- a ra các gii pháp nhm cng c và phát trin h thng NHTM Vit Nam
3. Phng pháp nghiên cu
Khóa lun s dng các phng pháp nghiên cu sau: phng pháp thu thp
thông tin, kt hp vi phng pháp thng kê, phân tích, so sánh, tng hp nhm gii
Thang Long University Library
quyt mi quan h gia lý lun và thc tin, lun gii các vn đ có liên quan đn ni
dung đ tài.
4. i tng và phm vi nghiên cu ca đ tài
i tng nghiên cu:  tài nghiên cu các vn đ liên quan trc tip đn
hot đng cho vay ca NHTM Vit Nam trong điu kin kinh t v mô không n đnh.
Phm vi nghiên cu:  tài tp trung nghiên cu thc trng hot đng cho vay
ca ngân hàng thng mi Vit Nam giai đon 2009 - 2011
5. Kt cu ca khóa lun
Ngoài phn m đu, kt lun, danh mc các bng, biu s liu và danh mc các
t vit tt, kt cu khóa lun gm ba chng:
Chng I: Lý lun c bn v tác đng ca kinh t v mô đn hot đng cho
vay ca ngân hàng thng mi.
Chng II: Thc trng hot đng cho vay ca h thng ngân hàng thng
mi Vit Nam trong điu kin kinh t v mô không n đnh.
Chng III: Mt s gii pháp và đ xut nhm cng c và phát trin h
thng NHTM Vit Nam.



1
CHNG 1. LÝ LUN C BN V TÁC NG KINH T V MÔ N
HOT NG CHO VAY CA NGÂN HÀNG THNG MI

1.1. Tng quan v ngân hàng thng mi
1.1.1. Khái nim ngân hàng thng mi
Ngân hàng thng mi (NHTM) ra đi và phát trin gn lin vi các hot đng
sn xut kinh doanh ca nhân dân và nn kinh t. Ngc li, kinh t hàng hoá phát
trin mnh m đn giai đon cao ca nó – kinh t th trng – thì NHTM cng ngày
càng đc hoàn thin và tr thành nhng đnh ch tài chính không th thiu đc.
Hin nay, nhiu quc gia, lãnh th, t chc, các nhà kinh t đa ra đnh ngha v
NHTM, tuy khác nhau song v bn cht, chc nng, các hot đng nghip v ca các
ngân hàng đu có s tng đng.
Nhà kinh t hc David Begg đnh ngha “NHTM là trung gian tài chính có giy
phép kinh doanh ca Chính ph đ cho vay tin và m các tài khon tin gi.” (David
Begg, Economics, 2005).
Thomas P.Fitch cho rng “T chc ngân hàng là mt công ty nhn tin gi,
thc hin cho vay, thanh toán séc và thc hin các dch v liên quan cho công chúng.
NHTM đu t qu t các ngi gi tin đ cho vay” (Thomas P.Fitch, Dictionary of
Banking Terms, Barron’s Education Series, Inc, 1997).
Peter S.Rose đa ra mt khái nim mi v ngân hàng “Ngân hàng là mt loi
hình t chc tài chính cung cp mt danh mc các dch v tài chính đa dng nht đc
bit là tín dng, tit kim và dch v thanh toán và thc hin nhiu chc nng tài chính
so vi bt k t chc kinh doanh nào trong nn kinh t” (Peter S.Rose, Commercial
Bank Management, Irwin, 1999).
 M “NHTM là mt công ty chuyên cung cp dch v tài chính và hot đng
trong ngành dch v tài chính”. (PGS. TS. Mai Vn Bn, Giáo trình nghip v NHTM,
2009).
 Pháp “NHTM là nhng xí nghip thng xuyên nhn ca công chúng di
hình thc tin gi hay hình thc khác và h dùng vào nghip v chit khu, tín dng
hay dch v tài chính”. (PGS. TS. Mai Vn Bn, Giáo trình nghip v NHTM, 2009).
 n  “NHTM là c s xác nhn các khon tin gi đ cho vay, tài tr và đu
t”. (PGS. TS. Mai Vn Bn, Giáo trình nghip v NHTM, 2009).

 Vit Nam, theo Lut các t chc tín dng nm 2010 “Ngân hàng thng mi
là loi hình ngân hàng đc thc hin tt c các hot đng ngân hàng và các hot
đng kinh doanh khác nhm mc tiêu li nhun”. Lut cng đnh ngha: “Ngân hàng
là loi hình t chc tín dng có th đc thc hin tt c các hot đng ngân hàng.”
Thang Long University Library

2
Trong đó, “hot đng ngân hàng là vic kinh doanh, cung ng thng xuyên mt hoc
mt s các nghip v sau đây:
 Nhn tin gi;
 Cp tín dng;
 Cung ng dch v thanh toán qua tài khon.”
Nh vy đnh ngha ngân hàng thng mi mc dù đc th hin bng nhiu
cách khác nhau tùy thuc vào pháp lut ca tng quc gia nhng tt c đu thng nht
NHTM là loi hình doanh nghip hot đng trong lnh vc tài chính - tin t vi hot
đng thng xuyên là huy đng ngun vn nhàn ri t nn kinh t và s dng ngun
vn huy đng đc vào hot đng đu t, cho vay và các hot đng s dng vn khác
nhm mc tiêu li nhun.
1.1.2. Nghip v c bn ca ngân hàng thng mi
1.1.2.1. Hot đng huy đng vn
ây là hot đng to lp ngun vn cho NHTM. Vn huy đng là ngun vn
ch yu, chim t trng ln trong tng ngun vn ca ngân hàng. Vi phng châm
“đi vay đ cho vay” ngun vn huy đng là ngun nguyên liu chính, đóng vai trò
quyt đnh và mang tính cht sng còn đi vi hot đng ca ngân hàng (NH), NHTM
đc huy đng vn di các hình thc sau:
- Nhn tin gi: NHTM thc hin vic m tài khon tin gi đ huy đng vn
t các t chc, cá nhân và các t chc tín dng khác di các hình thc tin gi không
k hn, tin gi có k hn và các hình thc tin gi khác theo đúng quy đnh ca pháp
lut.
- Phát hành các giy t có giá: NHTM phát hành chng ch tin gi, trái phiu

và giy t có giá khác đ huy đng vn ca t chc, cá nhân trong và ngoài nc theo
quy đnh ca Ngân hàng Nhà nc (NHNN).
- Vay t các t chc tín dng (TCTD) khác: ây là hot đng các NHTM tin
hành vay mn ln nhau và vay ca các TCTD khác trên th trng liên ngân hàng
nhm đáp ng nhu cu d tr chi tr cp bách và các hot đng kinh doanh khác ca
NHTM.
- Vay t Ngân hàng Nhà nc (NHNN): ây thng là s la chn cui cùng
ca các NHTM trong vic đi vay vn. NHNN cho vay đáp ng nhu cu vn ngn hn
và cung ng phng tin thanh toán. c bit trong các trng hp khn cp, có nguy
c mt an toàn cho h thng và b sung vn trong thanh toán đin t liên ngân hàng.
- Các hình thc huy đng vn khác: NHTM thc hin huy đng t vn y thác
đu t, tài tr ca Chính ph ca các t chc trong và ngoài nc cho các chng
trình, d án phát trin kinh t, vn hóa, xã hi. Ngoài ra, NHTM s dng vn trong
thanh toán, vn tm thi cha s dng trong nghip v cho vay đng tài tr hay t

3
nhng khon tin tm thi nhàn ri ca chính bn thân ngân hàng là ngun vn kinh
doanh ca bn thân ngân hàng.
1.1.2.2. Hot đng cho vay
a. Khái nim: Cho vay là hình thc cp tín dng, theo đó bên cho vay giao
hoc cam kt giao cho khách hàng mt khon tin đ s dng vào mc đích xác đnh
trong thi gian nht đnh theo tha thun vi nguyên tc có hoàn tr c gc ln lãi.
b. Nguyên tc:  đm bo an toàn vn, trong quá trình cho vay các NHTM
luôn phi tuân th các nguyên tc sau:
- Tin vay phi đc s dng đúng mc đích đã tha thun trong hp đng tín
dng.
- Tin vay phi hoàn tr đúng hn đy đ c gc và lãi.
c. Phân loi
(1) Theo thi hn vay
Cho vay ngn hn: Là các khon vay có thi hn ti 12 tháng nhm cung ng

vn cho khách hàng đ sn xut kinh doanh và phc v đi sng. Cho vay ngn hn
đc chia thành:
- Cho vay kinh doanh: Là nhng khon vay nhm tài tr vn cho khách hàng
thc hin hot đng sn xut kinh doanh. Cho vay kinh doanh ch yu gm hai loi là
cho vay b sung vn lu đng và cho vay khác (chit khu giy t có giá, cho vay trên
b chng t hàng xut, bao thanh toán, cho vay theo hn mc thu chi, cho vay theo
hn mc tín dng d phòng, cho vay thông qua nghip v phát hành và s dng th tín
dng).
- Cho vay tiêu dùng: Là vic ngân hàng tài tr cho các nhu cu tiêu dùng ca h
gia đình và các cá nhân. Cho vay tiêu dùng không phc v mc đích sinh li, ngun
tr n đc lp vi vn vay, lãi sut cao hn các khon vay khác ca NHTM và phi có
tài sn đm bo.
Cho vay trung và dài hn: Là hình thc cho vay ca NHTM có thi hn trên
12 tháng. Trong đó, cho vay trung hn là nhng khon vay có thi hn cho vay t 12
tháng đn 60 tháng. Cho vay dài hn là nhng khon vay có thi hn vay t 60 tháng
tr lên. Cho vay trung và dài hn gm:
- Cho vay theo d án đu t: Là hình thc cp tín dng nhm h tr tài chính
cho các doanh nghip thc hin đu t các d án mi, các d án nâng cp, m rng
sn xut kinh doanh, giúp các doanh nghip thun li trong vic trin khai hot đng
sn xut kinh doanh, dch v hoc m rng quy mô hot đng kinh doanh ca doanh
nghip mình.
Thang Long University Library

4
- Tín dng tun hoàn: Là hình thc cp tín dng trung và dài hn ca NHTM
trong đó vn vay đc s dng cho nhiu chu k kinh doanh khác nhau trên c s tha
thun gia ngân hàng và khách hàng.
- Cho vay hp vn: Là hình thc tài tr trong đó các TCTD cùng tài tr cho mt
d án. Vic đng tài tr ca các TCTD là quá trình cho vay, bo lãnh ca mt nhóm
TCTD (t hai TCTD tr lên) cho mt d án. Vic đng tài tr do mt TCTD làm đu

mi, phi hp các bên tài tr khác đ thc hin nhm nâng cao nng lc và hiu qu
trong hot đng sn xut kinh doanh ca các doanh nghip và các TCTD
- Cho vay tiêu dùng: Là vic ngân hàng tài tr cho các nhu cu tiêu dùng ca
khách hàng là cá nhân, ch yu tài sn có giá tr ln, thi gian dài nh vay mua nhà,
phng tin vn ti… Mc cho vay tùy thuc vào kh nng tr n ca khách hàng,
thng không quá 60% -70% giá tr tài sn mua sm. Thu n làm nhiu ln.
(2) Theo tiêu chí đm bo
Cho vay có đm bo bng tài sn: Là hình thc cp tín dng có tài sn đm
bo hoc có s bo lãnh ca ngi th ba. Cho vay có đm bo bng tài sn ca ngi
vay là hình thc cho vay qua s xác đnh giá tr ca tài sn mà khách hàng cm c hay
th chp cho ngân hàng khi vay vn. Tài sn cm c th chp có th là đng sn hoc
bt đng sn. Cho vay có đm bo bng tài sn khách hàng vay ch yu đc thc
hin bng các hình thc sau đây:
- Cho vay cm c bng chng khoán: Là hình thc cho vay mà khách hàng có
th dùng mt hay nhiu chng khoán đ đm bo cho mt khon n. Các loi chng
khoán mà ngân hàng có th nhn đ cm c cho mt khon n là công trái, trái phiu
kho bc, c phiu, trái phiu do các công ty, xí nghip phát hành…
- Cho vay cm c bng thng phiu: Khách hàng có thng phiu nhng
không mun chit khu hoc không nhn chit khu có th xin vay cm c bng
thng phiu.
- Cho vay cm c bng hp đng thu khoán: Các công ty xây dng hoc các
doanh nghip trong lnh vc kinh doanh khác sau khi trúng thu phi ng mt khi
lng vn ln ban đu đ tin hành xây lp hay cung cp máy móc, thit b và các loi
hàng hóa theo hp đng thu khoán. Sau khi hoàn thành toàn b hay tng hng mc
thì h s đc c quan t chc thu khoán thanh toán. Trong trng hp này, các
doanh nghip đó có th cm c hp đng thu khoán đ vay vn ngân hàng.
- Cho vay cm c bng hàng hóa: Là hình thc tín dng ngn hn mà vic cp
tín dng đc xác đnh cn c vào giá tr ca hàng hóa thuc quyn s hu ca ngi
vay vn nhng đc cm c cho NH.
- Cho vay th chp bng bt đng sn: Là hình thc cho vay mà khách hàng

phi dùng tài sn là các bt đng sn đ đm bo cho khon n, nhng tài sn do

5
khách hàng gi và có trách nhim qun lý, còn NH ch gi giy t xác nhn quyn s
hu và vn t th chp tài sn đó. Các bt đng sn đc dùng th chp cho mt khon
vay thng là đt đai, nhà ca, máy móc thit b… Nhng tài sn th chp phi thuc
quyn s hu hp pháp ca khách hàng vay vn và phi có tính th trng.
- Cho vay có đm bo ca ngi bo lãnh: Là hình thc cho vay mà ngi bo
lãnh đng ra cam kt vi ngi cho vay tr n thay cho ngi vay nu ngi vay
không tr đc n khi đn hn. Ngi đng ra bo lãnh cho khách hàng vay vn
thng là các TCTD, NHTM. Nu ngi bo lãnh là các công ty, doanh nghip hay cá
nhân thì vic bo lãnh phi có tài sn cm c th chp ca ngi bo lãnh.
Cho vay không có đm bo bng tài sn: Cho vay không có đm bo bng tài
sn là vic TCTD cho khách hàng vay vn không có tài sn cm c, th chp hoc
không có bo lãnh ca ngi th ba bng tài sn. TCTD khi cho vay ch da vào uy tín
ca khách hàng đ xem xét cho vay. Khách hàng có uy tín là khách hàng có nng lc
tài chính lành mnh, trung thc trong kinh doanh, qun tr kinh doanh có hiu qu, có
tín nhim vi TCTD cho vay trong s dng vn vay, hoàn tr n gc và lãi.
(3) Theo mc đích s dng vn vay
Cho vay kinh doanh: Là nhng khon vay nhm tài tr vn cho khách hàng
thc hin hot đng sn xut kinh doanh. Cho vay kinh doanh ch yu gm hai loi là
cho vay b sung vn lu đng và cho vay khác (chit khu giy t có giá, cho vay trên
b chng t hàng xut, bao thanh toán, cho vay theo hn mc thu chi, cho vay theo
hn mc tín dng d phòng, cho vay thông qua nghip v phát hành và s dng th tín
dng).
Cho vay tiêu dùng: Là vic ngân hàng tài tr cho các nhu cu tiêu dùng ca h
gia đình và các cá nhân. Cho vay tiêu dùng không phc v mc đích sinh li, ngun
tr n đc lp vi vn vay, lãi sut cao hn các khon vay khác ca NHTM và phi có
tài sn đm bo.
1.2. Tác đng kinh t v mô đn hot đng cho vay ca ngân hàng thng mi

1.2.1. Mt s vn đ chung v kinh t v mô
1.2.1.1. Tng trng kinh t
a. Khái nim: Tng trng kinh t là s tng lên v quy mô sn lng ca nn
kinh t trong mt thi k nht đnh. S tng trng đc so sánh theo các thi đim
gc s phn ánh tc đ tng trng. ó là s gia tng quy mô sn lng kinh t nhanh
hay chm so vi thi đim gc. Hin nay, trên th gii ngi ta thng tính mc gia
tng v tng giá tr ca ci ca xã hi bng các đi lng tng sn phm quc ni
(Gross Domestic Product - GDP) hoc tng sn phm quc dân (Gross National
Product - GNP):
Thang Long University Library

6
- Tng sn phm quc ni (Gross Domestic Products - GDP) là tng giá tr tính
bng tin ca toàn b hàng hoá và dch v cui cùng mà mt nc sn xut ra trên
lãnh th ca nc đó (dù nó thuc v ngi trong nc hay ngi nc ngoài) trong
mt thi gian nht đnh (thng là mt nm tài chính).
- Tng sn phm quc dân (Gross National Products - GNP) là tng giá tr tính
bng tin ca nhng hàng hóa và dch v cui cùng mà mt nc sn xut ra t các
yu t sn xut ca mình (dù là sn xut  trong nc hay  nc ngoài) trong mt
thi k nht đnh (thng là mt nm tài chính).
b. Vai trò: Tng trng kinh t là mt trong nhng mc tiêu hàng đu ca tt
c các nc trên th gii, là thc đo ch yu v s tin b trong mi giai đon ca
tng quc gia. Thành tu kinh t v mô ca mt quc gia thng đc đánh giá theo
nhng du hiu ch yu nh: n đnh, tng trng, công bng xã hi. Trong đó, tng
trng kinh t là c s đ thc hin hàng lot các vn đ kinh t, chính tr, xã hi.
Th nht, tng trng kinh t th hin bng s tng lên v s lng, cht lng
hàng hoá, dch v và các yu t sn xut ra nó, do đó tng trng kinh t là tin đ vt
cht đ gim bt tình trng đói nghèo. Tng trng kinh t nhanh là vn đ có ý ngha
quyt đnh đi vi mi quc gia trên con đng vt lên khc phc s lc hu, hng
ti giàu có, thnh vng.

Th hai, tng trng kinh t làm cho mc thu nhp ca dân c tng, phúc li xã
hi và cht lng cuc sng ca cng đng đc ci thin nh: kéo dài tui th, gim
t l suy dinh dng và t vong  tr em, giúp cho giáo dc, y t, vn hóa… phát trin.
Th ba, tng trng kinh t to điu kin gii quyt công n vic làm, gim tht
nghip. Khi mt nn kinh t có t l tng trng cao thì mt trong nhng nguyên nhân
quan trng là đã s dng tt hn lc lng lao đng. Vì vy, tng trng kinh t nhanh
thì tht nghip có xu hng gim. Mi quan h gia tng trng thc t và t l tht
nghip  các nc phát trin đã đc lng hoá di tên gi quy lut 2,5% - 1. Quy
lut này xác đnh, nu GNP thc t tng 2,5% trong vòng mt nm so vi GNP tim
nng ca nm đó thì t l tht nghip gim đi 1%.
Th t, tng trng kinh t to tin đ vt cht đ cng c an ninh quc phòng,
cng c ch đ chính tr, tng uy tín và vai trò qun lý ca Nhà nc đi vi xã hi.
i vi các nc đang phát trin nh nc ta, tng trng kinh t còn là điu
kin tiên quyt đ khc phc s tt hu xa hn v kinh t so vi các nc phát trin.
Nh vy, tng trng kinh t nhanh là mc tiêu thng xuyên ca các quc gia,
nhng s là không đúng nu theo đui tng trng kinh t bng mi giá. Thc t cho
thy, không phi s tng trng nào cng mang li hiu qu kinh t - xã hi nh mong
mun, đôi khi quá trình tng trng mang tính hai mt. Chng hn, tng trng kinh t
quá mc có th dn đn tình trng nn kinh t "quá nóng", gây ra lm phát, hoc tng

7
trng kinh t cao làm cho dân c giàu lên, nhng đng thi cng có th làm cho s
phân hóa giàu nghèo trong xã hi tng lên. Vì vy, đòi hi mi quc gia trong tng
thi k phi tìm ra nhng bin pháp tích cc đ đt đc s tng trng hp lý, bn
vng. Tng trng kinh t bn vng là tng trng kinh t đt mc tng đi cao, n
đnh trong thi gian tng đi dài (ít nht t 20 - 30 nm) và gii quyt tt vn đ tin
b xã hi gn vi bo v môi trng sinh thái và đm bo quyn t do cho mi ngi.
1.2.1.2. Lm phát
a. Khái nim: Trong kinh t hc, lm phát là s tng lên theo thi gian ca
mc giá chung ca nn kinh t. Trong mt nn kinh t, lm phát là s mt giá tr th

trng hay gim sc mua ca đng tin. Khi so sánh vi các nn kinh t khác thì lm
phát là s phá giá tin t ca mt loi tin t so vi các loi tin t khác. Biu hin đc
trng ca lm phát là:
- Tin giy mt giá
- Giá c hàng hóa gia tng đng b và liên tc
- S bt n đnh trong đi sng kinh t xã hi
 đo lng mc đ lm phát mà mt nn kinh t tri qua trong mt thi kì
nht đnh, ngi ta thng s dng các ch s sau:
- H s gim phát GDP (GDP deflator) đc tính trên c s so sánh giá tr GDP
tính theo giá hin hành và GDP tính theo giá kì trc.
- Ch s giá tiêu dùng CPI: Là ch s tính theo bình quân gia quyn ca mt
nhóm hàng hóa thit yu, dùng đ phn ánh mc thay đi tng đi ca giá hàng tiêu
dùng theo thi gian.
Theo mc đ, lm phát đc chia thành ba loi sau:
- Lm phát va phi (Mild inflation): Là loi lm phát  mc mt con s - di
10%/nm. Lm phát va phi đc trng bi giá c tng chm, có th d đoán trc và
ít gây tác đng tiêu cc đn nn kinh t. Trong bi cnh đó, mi ngi vn sn sàng
gi tin đ thc hin giao dch và kí các hp đng dài hn tính theo đng ni t vì h
tin rng giá và chi phí hàng hóa h mua và bán không chênh lch quá ln. Có nhng
nhà khoa hc cho rng, loi lm phát này đc xem là tích cc và cn thit.
- Lm phát phi mã (Galloping inflation): Là loi lm phát  mc hai đn ba con
s mt nm. Vit Nam và hu ht các nc chuyn đi t c ch k hoch hóa tp
trung sang nn kinh t th trng đu phi đi mt vi lm phát phi mã trong nhng
nm đu thc hin ci cách. ây là loi lm phát có tác đng tiêu cc đn nn kinh t.
Trong bi cnh lm phát phi mã, đng tin mt giá nhanh nên mi ngi ch gi lng
tin ti thiu va đ cho các giao dch hàng ngày và có xu hng tích tr vàng, ngoi
t, bt đng sn đ làm phng tin thanh toán cho các giao dch có giá tr ln và tích
ly ca ci.
Thang Long University Library

8
- Siêu lm phát (Hyper inflation): Là loi lm phát t bn con s tr lên. ây
thc s là mt giai đon cc kì hn lon, gây bt n đnh đn kinh t xã hi và đi
sng nhân dân. c đim chung ca mi cuc siêu lm phát là s gia tng quá mc
ca cung tin, điu này thng bt ngun t s cn thit phi tài tr cho thâm ht ngân
sách quá ln. Thc t các cuc siêu lm phát trên th gii cho thy thâm ht ngân sách
kéo dài đc tài tr bng phát hành tin trong khong t 10 - 12% GDP s gây ra siêu
lm phát.
b. Nguyên nhân lm phát: V mt lý thuyt, lm phát thng đc gây ra bi
các nguyên nhân sau:
- Lm phát do cu kéo: Nhiu ngi có trong tay mt khon tin ln và h sn
sàng chi tr cho mt hàng hoá hay dch v vi mc giá cao hn bình thng. Khi nhu
cu v mt mt hàng tng lên s kéo theo s tng lên v giá c ca mt hàng đó. Giá c
ca các mt hàng khác cng theo đó leo thang, dn đn s tng giá ca hu ht các loi
hàng hoá trên th trng. Lm phát do s tng lên v cu đc gi là lm phát do cu
kéo, ngha là cu v mt hàng hoá hay dch v ngày càng kéo giá c ca hàng hoá hay
dch v đó lên mc cao hn. Các nhà khoa hc mô t tình trng lm phát này là "quá
nhiu tin đui theo quá ít hàng hoá". Trên bình din lý lun, lm phát cu kéo phát
sinh t ngun gc cung tin.
- Lm phát do chi phí đy: Chi phí ca các doanh nghip bao gm tin lng,
giá c nguyên liu đu vào, máy móc, chi phí bo him cho công nhân, thu Khi giá
c ca mt hoc vài yu t này tng lên thì tng chi phí sn xut ca các doanh nghip
cng s tng lên. Các doanh nghip vì mun bo toàn mc li nhun ca mình s tng
giá thành sn phm khin mc giá chung ca toàn b nn kinh t cng tng lên và gây
ra lm phát.
- Lm phát do c cu: Ngành kinh doanh có hiu qu tng tin công danh ngha
cho ngi lao đng. Ngành kinh doanh không hiu qu, vì th, không th không tng
tin công cho ngi lao đng trong ngành mình. Nhng đ đm bo mc li nhun,
ngành kinh doanh kém hiu qu s tng giá thành sn phm khin mc giá chung tng
và gây lm phát

- Lm phát do cu thay đi: Gi d lng cu v mt mt hàng gim đi, trong
khi lng cu v mt mt hàng khác li tng lên. Nu th trng có ngi cung cp
đc quyn và giá c có tính cht cng nhc phía di (ch có th tng mà không th
gim), thì mt hàng mà lng cu gim vn không gim giá. Trong khi đó mt hàng có
lng cu tng thì li tng giá. Kt qu là mc giá chung tng lên dn đn lm phát.
- Lm phát do xut khu: Khi nhu cu xut khu tng, lng hàng hóa còn li
đ cung ng trong nc gim và do đó làm tng mc giá chung trong nc gây ra lm
phát.

9
- Lm phát do nhp khu: Khi giá hàng hoá nhp khu tng thì giá bán sn
phm đó trong nc cng tng. Lm phát hình thành khi mc giá chung b giá hàng
hóa nhp khu đi lên.
1.2.1.3. Tht nghip
a. Khái nim
- Lao đng: Là hot đng quan trng ca con ngi, to ra ca ci vt cht và
các giá tr tinh thn ca xã hi.
- Vic làm: Là mi hot đng lao đng to ra ngun thu nhp mà không b pháp
lut cm.
- Ngi trong đ tui lao đng: Là nhng ngi có ngha v và quyn li lao
đng đc quy đnh theo pháp lut.
- Tht nghip: Là tình trng nhng ngi trong đ tui lao đng, có kh nng
lao đng mun có vic làm mà không tìm đc vic làm.
b. Phân loi
(1) Tht nghip t nhiên: Tht nghip t nhiên đc dùng đ ch mc tht
nghip bình thng mà mt nn kinh t tri qua.
- Tht nghip tm thi: Là loi tht nghip xy ra khi có mt s ngi lao đng
đang trong thi gian tìm kim mt ni làm phù hp hn hoc nhng ngi mi bc
vào th trng lao đng đang ch vic… Loi tht nghip này tn ti ngay c khi th
trng lao đng cân bng.

- Tht nghip c cu: Là loi tht nghip xy ra khi có s mt cân đi v mt c
cu gia cung và cu lao đng v k nng, ngành ngh hoc đa đim. S mt cân đi
này là do ngi lao đng thiu k nng hoc khác bit v ni c trú.
(2) Tht nghip chu k: Tht nghip chu k đc dùng đ ch nhng bin đng
ca tht nghip t nm này đn nm khác xung quanh mc tht nghip t nhiên và nó
gn lin vi nhng bin đng ngn hn ca hot đng kinh t.
1.2.2. Tác đng ca kinh t v mô đn hot đng cho vay ca ngân hàng thng mi
1.2.2.1. Tác đng ca tng trng kinh t đn hot đng cho vay ca NHTM
Trong quan h tín dng gia doanh nghip và ngân hàng, lãi sut cho vay phn
ánh giá c ca đng vn mà ngi s dng vn phi tr cho ngi cho vay (các
NHTM). Do đó, mi s bin đng v lãi sut cho vay trên th trng đu nh hng
trc tip đn hiu qu sn xut kinh doanh ca doanh nghip và li nhun ca ngân
hàng. Khi NHNN điu chnh lãi sut gim nhm mc tiêu tng trng kinh t s to
điu kin cho doanh nghip gim chi phí, h giá thành, m rng đu t, nâng cao hiu
qu kinh doanh và kh nng cnh tranh, qua đó kích thích tng trng trong toàn b
nn kinh t. ng thi, doanh nghip kinh doanh hiu qu s đm bo tr n gc và lãi
vay đúng hn, gim ri ro trong hot đng cho vay ca các NHTM. Hn na, khi kinh
Thang Long University Library

10
t tng trng cng to điu kin cho NHTM m rng hot đng tín dng, tng doanh
thu và li nhun. Ngc li, khi nn kinh t tng trng quá nóng, NHNN s h nhit
bng cách tng lãi sut và d tr bt buc (DTBB) khin hot đng tín dng b thu
hp. Bên cnh đó, khi lãi sut cho vay tng s đy chi phí đu vào và giá thành sn
phm tng lên, làm suy gim li nhun cng nh kh nng cnh tranh ca doanh
nghip, gây ra tình trng thua l, phá sn trong hot đng sn xut kinh doanh. iu
này gây nh hng ln đn kh nng tr n ca các doanh nghip, t đó làm tng các
khon n quá hn cng nh tng ri ro trong cho vay ca NHTM. ng thi, doanh
thu và li nhun ca NH cng st gim.
Bên cnh các công c th trng, Chính ph còn áp dng bin pháp hành chính

nh hn mc tín dng đ điu hành kinh t v mô. Chính ph s tng hn mc tín dng
cho các NHTM khi mun theo đui mc tiêu tng trng kinh t. iu này to điu
kin cho các NHTM m rng hot đng tín dng, tng li nhun. Ngc li, khi nn
kinh t tng trng quá nóng, Chính ph s gim hn mc tín dng, t đó tác đng làm
thu hp hot đng tín dng ca NHTM.
Tng trng kinh t cng tác đng gián tip đn cho vay thông qua hot đng
huy đng vn ca NHTM. Nu theo đui mc tiêu tng trng kinh t cao, Chính ph
s đa ra các chính sách khuyn khích đu t, các gói kích cu, h tr lãi sut, min,
gim, giãn thu dn đn đu t và tiêu dùng tng, đng thi khin ngun tin tit kim
trong dân c gim, t đó làm cho vic huy đng vn t nn kinh t ca các NHTM gp
khó khn. Khi huy đng vn khó khn thì vic m rng hot đng tín dng ti các
NHTM cng s không d dàng.
1.2.2.2. Tác đng ca lm phát đn hot đng cho vay ca NHTM
i vi hot đng huy đng vn:
Do lm phát tng cao, Chính ph s thc hin chính sách tin t và tài khóa tht
cht nh tng thu, lãi sut và DTBB đ gim khi lng tin trong lu thông. Lúc
này ngun vn trên th trng gim khin vic huy đng vn ca NHTM tr nên khó
khn.  huy đng đc vn, hoc không mun vn t NH mình chy sang các NH
khác, thì các NHTM phi nâng lãi sut huy đng sát vi din bin ca th trng vn.
Nhng nâng lên bao nhiêu là hp lý luôn là bài toán khó đi vi mi ngân hàng. Trong
bi cnh lm phát cao, mt cuc chy đua lãi sut huy đng ngoài mong đi s xy ra
ti hu ht các NH và to ra mt bng lãi sut huy đng mi, ri li tip tc cnh tranh
đy lãi sut huy đng lên, thm chí có NH đa lãi sut huy đng gn sát lãi sut tín
dng khin hot đng kinh doanh ngân hàng l ln nhng vn phi thc hin, gây nh
hng bt n cho c h thng NHTM.
Khi lm phát cao, giá c các mt hàng thit yu trong tiêu dùng và sn xut tng
khin ngi dân và doanh nghip phi chi tiêu nhiu hn, dn đn tit kim trong dân

11
c và doanh nghip gim đi. Trong điu kin đó, các ngân hàng khó có th gia tng

đc ngun tin huy đng.
Ngoài ra, vì lm phát cao nên sc mua ca đng ni t gim, giá vàng và ngoi
t tng cao. Mc dù mt bng lãi sut huy đng ca các ngân hàng cng đã tng theo
nhng nu vn cha th ngang bng vi tc đ trt giá, thì ngi gi tin vào ngân
hàng phi chu thit hi do lãi sut thc âm, t đó không khuyn khích các dòng vn
chy vào ngân hàng khin tin quay vòng qua ngân hàng chm. Do tâm lý lo s trc
tình hình lm phát tng cao, đng tin mt giá nên dân chúng và doanh nghip có xu
hng tìm đn các kênh đu t an toàn hn nh mua vàng và ngoi t thay vì gi tin
nhàn ri vào ngân hàng nh trc đây, t đó làm gim kh nng huy đng vn ca các
ngân hàng.
i vi hot đng cho vay:
Trong khi lm phát cao gây khó khn trong hot đng huy đng vn ca các
NHTM thì nhu cu vay vn trung và dài hn đi vi các khách hàng li rt ln. Vì vy,
các ngân hàng buc phi dùng vn ngn hn đ cho vay trung và dài hn. iu này
gây nh hng đn tính thanh khon ca các ngân hàng, nên ri ro k hn và ri ro t
giá xy ra là điu khó tránh khi. Có th thy, hot đng tín dng trong nn kinh t có
mi quan h tng tác vi vn đ lm phát, tín dng tng trng nóng là mt nguyên
nhân dn đn lm phát và khi tình trng lm phát tr nên quá đà s dn đn trng thái
bt n ca th trng tin t và tín dng. Nhng tác đng c bn ca tình hình lm phát
đn hot đng tín dng ngân hàng có th khái quát nh sau:
Th nht, lm phát làm cho c lãi sut huy đng và cho vay ca các ngân hàng
tng cao, nh hng xu đn hot đng kinh doanh và đu t ca chính các ngân hàng
và ca c nn kinh t, ri ro đo đc cng s xut hin
Th hai, lm phát cao làm cho nguy c n xu gia tng, cht lng tín dng b
suy gim. Có th đa ra hai nguyên nhân ca tình trng này:
- Khi xy ra lm phát, giá c vt t, hàng hoá và các chi phí đu vào ca doanh
nghip b đy lên, kèm theo đó là lãi sut tin vay ngân hàng cao làm gim hiu qu
kinh doanh ca các doanh nghip vay vn, t đó nh hng trc tip đn kh nng tr
n tin vay ca doanh nghip đi vi ngân hàng.
- Khi các ngân hàng xit cht vic cho vay s dn đn tình trng nn kinh t

thiu tính thanh khon, hot đng sn xut kinh doanh b đình tr, các doanh nghip
chim dng vn ln nhau (mua bán chu), mt kh nng thanh toán, nhiu doanh
nghip, nht là các doanh nghip va và nh đng trc nguy c phá sn, đy gánh
nng n xu v phía các ngân hàng.
Th ba, khi lm phát xy ra, chính sách tin t đc tht cht thì quy mô và c
cu ca hot đng tín dng s có nhiu bin đng, c th là:
Thang Long University Library

12
- Tng trng tín dng b hn ch, chính sách tín dng kht khe hn, mt mt là
do phi thc hin mc tiêu ca chính sách tin t v t l tng trng tín dng, mt
khác là do huy đng vn gp khó khn, chi phí vn tng cao trong khi li b khng ch
lãi sut đu ra gây thua l, môi trng kinh doanh ca các doanh nghip không thun
li nên các ngân hàng phi ch đng ct gim tín dng đ đáp ng mc tiêu an toàn và
thanh khon.
- Khi đã b hn ch v tng trng tín dng và trong điu kin ngun vn khó
khn, đ đm bo an toàn và hiu qu khi cho vay, các ngân hàng đã phi điu chnh
danh mc cho vay theo hng tp trung vn cho các lnh vc kinh t có mc đ n
đnh cao nh lnh vc sn xut, cho vay xut khu…, hn ch và ct gim cho vay vào
các lnh vc chu tác đng ln ca lm phát nh chng khoán, bt đng sn, tiêu dùng.
Nh vy lm phát tng cao làm suy yu, thm chí phá v th trng vn, nh
hng ln đn hot đng ca các NHTM. S không n đnh ca giá c, bao gm c
giá vn, đã làm suy gim lòng tin ca các nhà đu t và dân chúng, gây khó khn cho
s la chn, quyt đnh ca khách hàng cng nh các th ch tài chính - tín dng.
1.2.2.3. Tác đng ca tht nghip đn hot đng cho vay ca NHTM
Cng nh tng trng và lm phát, t l tht nghip cao có nh hng đn hot
đng cho vay ca NHTM. c biêt, trong cho vay tiêu dùng, tin lng ca khách
hàng vay vn là ngun thu n chính ca NHTM. Khi khách hàng b tht nghip đng
ngha vi vic h mt đi ngun thu nhp và kh nng tr n, dn đn n xu và ri ro
tht thoát vn ca ngân hàng gia tng. Trong trng hp khách hàng không th tr n,

NH s phi x lý tài sn đm bo và có th hng chu ri ro khi giá tr tài sn đm bo
chu s bin đng theo chiu hng bt li.
Ngoài ra, t l tht nghip cao còn khin Chính ph b mt đi thu nhp t thu,
đu t và tiêu dùng ca dân chúng và các doanh nghip gim mnh, t đó dn đn hot
đng tín dng ca các NHTM cng b thu hp.
Bên cnh đó, hot đng cho vay ca NHTM cng có tác đng đn tht nghip.
Khi các ngân hàng thc hin chng trình cho vay gii quyt vic làm s góp phn
tích cc to vic làm, tng thu nhp, ci thin đi sng ngi lao đng.
1.3. Ri ro phát sinh đi vi hot đng cho vay ca ngân hàng thng mi trong
điu kin kinh t v mô không n đnh
1.3.1. Ri ro tín dng
1.3.1.1. Ri ro tín dng do kinh t v mô bin đng
Môi trng kinh t có nh hng đn sc mnh tài chính ca ngi đi vay và
thit hi hay thành công đi vi ngi cho vay. S hng thnh hay suy thoái ca chu kì
kinh doanh cng nh hng ti li nhun ca ngi vay và do vy nh hng ti vn
và li nhun ca ngi cho vay. Trong giai đon kinh t hng thnh, ngi đi vay hot

13
đng tt do có li nhun và có kh nng hoàn tr nhng khon vay. Nhng trong giai
đon khng hong kinh t, kh nng hoàn tr ca ngi đi vay b gim sút. Tùy vào
mc đ nghiêm trng và trng đ khng hong mà vic nh hng đn li nhun
cng nh kh nng thanh toán các khon n ca các cá nhân và các doanh nghip 
các mc khác nhau. Mc đ khng hong càng cao, sc mua ca ngi tiêu dùng càng
gim sút gây hin tng hàng hóa bán ra và li nhun ca doanh nghip lu thông
cng gim theo, đng thi lng tn kho ca các doanh nghip sn xut cng tng lên
gây nh hng đn li nhun và kh nng tr n ca h.
Ngoài ra, khi nn kinh t th gii b khng hong, tt yu s nh hng ln đi
vi các doanh nghip xut khu. Nhng mt hàng xut khu có th mnh có nguy c
không bán đc khi nn kinh t th gii b khng hong hoc mt s thay đi trong
chính sách nhp khu (tng thu, gim hn ngch, thay đi tiêu chun nhp khu) ti

các nc s ti cng nh hng đn sn lng xut khu, gây  đng vn và hàng hóa,
khin li nhun và kh nng hoàn tr ca ngi đi vay b gim sút, tng ri ro tín dng
đi vi NHTM.
1.3.1.2. Ri ro tín dng do chính sách ca Nhà nc
Chính ph các nc thng thc hin các bin pháp điu hành kinh t v mô
thông qua chính sách tin t và chính sách tài khóa. ng thi, các chính sách này có
nh hng trc tip đn hot đng cho vay ca NHTM và là mt trong nhng nguyên
nhân chính làm phát sinh ri ro tín dng đi vi NHTM.
Chính sách tin t: Kinh doanh trên lnh vc tài chính tin t, hot đng ngân
hàng có vai trò ht sc quan trng khi nó thc hin chc nng tích t vn phát trin
kinh t. Hot đng ngân hàng chu s điu tit ca rt nhiu chính sách, qui đnh ca
Nhà nc. Thc hin chc nng qun lý Nhà nc trên lnh vc tài chính tin t,
NHNN đt ra các quy đnh điu chnh và giám sát cht ch hot đng ca các NHTM
đ hng chúng theo mt mc tiêu chung ca c h thng.  nhng thi đim khác
nhau, tùy thuc vào mc tiêu phát trin kinh t xã hi, NHNN s dng các công c
chính sách tin t khác nhau. Các nhóm công c này có tác dng điu chnh, làm thu
hp hay m rng phm vi hot đng kinh doanh ca NHTM và có th làm phát sinh
ri ro đi vi cht lng tín dng ca NHTM theo các hng sau:
- Lãi sut: Khi NHNN điu chnh tng lãi sut s khin lãi sut cho vay ca các
NHTM tng, đy chi phí sn xut và giá thành sn phm ca các doanh nghip vay
vn ngân hàng lên cao. Khi đó, hot đng sn xut kinh doanh ca các doanh nghip
này s gp khó khn do chi phí tng, giá thành sn phm cao nên khó bán, t đó dn
đn vic các doanh nghip không th tr n gc và lãi vay ngân hàng dn đn gia tng
n xu và làm gim cht lng tín dng ca các NHTM.
Thang Long University Library

14
- D tr bt buc: D tr bt buc là s tin mà các NHTM buc phi duy trì
trên tài khon tin gi ti NHNN. Nó đc xác đnh bng mt t l phn trm nht
đnh trên tng s d v tng loi tin gi ca các NHTM huy đng đc trong mt

khong thi gian nào đó. T l d tr bt buc do NHNN quy đnh và công b trong
tng thi kì cn c vào loi tin gi, thi hn tin gi, quy mô, tính cht hot đng ca
NHTM và chính sách tin t quc gia. Vic NHNN thay đi t l d tr bt buc có
nh hng đn lng tin cung ng và đn hot đng tín dng ca NHTM. Khi
NHNN quyt đnh tng t l d tr bt buc đi vi vn huy đng ca NHTM s làm
gim kh nng cho vay ca h thng ngân hàng, gim h s m rng tin gi ca h
thng ngân hàng, gim mc cung vn ca các NHTM trên th trng liên ngân hàng.
Trong điu kin nhu cu vn kh dng không thay đi, s gim sút này làm tng lãi
sut liên ngân hàng, t đó dn đn tng lãi sut cho vay và gim khi lng tin cung
ng. Nh đã phân tích  trên, lãi sut tng khin các doanh nghip s khó khn hn
trong vic tip cn vn ngân hàng, khin giá thành sn xut tng, hot đng sn xut
kinh doanh khó khn hn, các doanh nghip không tr đc n gc và lãi vay đúng
hn khin các khon n này tr thành n quá hn, n xu và dn đn gim cht lng
tín dng ca NHTM.
- Hn mc tín dng: Hn mc tín dng là mc d n ti đa mà NHNN quy đnh
cho các NHTM phi tuân th khi cp tín dng cho nn kinh t. Mc d n đc quy
đnh cho tng ngân hàng cn c vào đc đim kinh doanh ca tng ngân hàng (c cu
khách hàng, mc đ ri ro), đnh hng c cu kinh t tng th, nhu cu tài tr các đi
tng chính sách và phi nm trong gii hn ca tng d n tín dng d tính ca toàn
b nn kinh t trong mt khong thi gian nht đnh.
Chính sách tài khóa:  điu hành kinh t v mô, bên cnh chính sách tin t,
Chính ph s dng các công c ca chính sách tài khóa bao gm h thng thu và chi
tiêu Chính ph. Mt khác các công c này cng có tác đng đn cht lng tín dng
ca NHTM:
- Thu: Khi Chính ph áp dng chính sách tài khóa tht cht tc là tng thu s
khin cho hot đng sn xut kinh doanh ca các doanh nghip gp khó khn do chi
phí thu tng, li nhun sau thu gim. Bên cnh đó, vic tng thu s làm giá c hàng
hóa tng, sc mua gim khin lng hàng hóa bán ra gim và li nhun ca các doanh
nghip cng gim theo. Ngoài ra, lng hàng tn kho ca các doanh nghip sn xut
cng tng lên. iu này nh hng xu đn kh nng tr n ca doanh nghip dn đn

gia tng ri ro tín dng v phía ngân hàng.
- Chi tiêu Chính ph: Khi Chính ph tng chi tiêu công bng cách bán ra trái
phiu trên th trng m s gây ra hiu ng th ch cho vn t nhân: Thay vì s hu
c phiu, trái phiu công ty, dân chúng s hu n chính ph (trái phiu chính ph).

15
iu này làm cho cung v vn cn kit vì tit kim ca dân c đã chuyn thành n
chính ph dn đn giá trái phiu gim, lãi sut trái phiu tng. Lãi sut trái phiu tng
thì lãi sut chung ca nn kinh t cng tng. iu này tác đng đn đng c đu t ca
khu vc t nhân và đng c tit kim ca ngi tiêu dùng, khin các doanh nghip hn
ch đu t, còn ngi dân thì gim tiêu dùng, t đó làm thu hp hot đng cho vay ti
các NHTM. Mt khác, do lãi sut huy đng tng cao, thì lãi sut cho vay cng cao,
điu này đã làm xu đi môi trng đu t ca ngân hàng, ri ro đo đc s xut hin,
cht lng tín dng ca ngân hàng gim. Tng t nh vy, khi Nhà nc tham gia
đu t quá nhiu vào các hot đng kinh t s gây cnh tranh và chèn ln khu vc t
nhân, t đó tác đng tiêu cc đn hot đng cho vay ca NHTM.
Bên cnh đó, khi Chính ph bù đp thâm ht ngân sách bng cách phát hành
tin s dn đn lm phát tng cao. Lm phát cao khin lãi sut buc phi điu chnh
theo xu hng tng, giá thành và chi phí sn xut tng khin doanh nghip không tr
đc n gc và lãi vay dn đn phát sinh các khon n quá hn và thm chí không tr
đc n ngân hàng.
Ngoài ra, ri ro tín dng phát sinh khi Nhà nc và mt s cp chính quyn ch
đnh NHTM cho các doanh nghip Nhà nc vay các d án, chng trình kinh t không
hiu qu, b qua các bc thm đnh tín dng. Vic đu t cho vay không hiu qu s
khin n xu gia tng. Vi các khon n xu nh vy, các ngân hàng phi tng qu d
phòng tn tht đ x lý, dn đn gim np ngân sách và gim kh nng tích ly. V lâu
dài, ngân sách Nhà nc phi chi tr cho nhng khon tn tht mà ngân hàng đã ng
trc. Khi các d án này tht bi, phá sn s gây gánh nng to ln cho các ngân hàng và.
Có th thy, hu qu ca cht lng tín dng yu kém không ch là tht thoát vn mà
còn gây tn tht ln v ngun lc, tng ri ro bt n v mô do doanh nghip bên b vc

phá sn, n xu trong h thng ngân hàng tng, đng thi gây thâm ht ngân sách, kéo
theo n công có nguy c gia tng, gây bt n kinh t v mô.
1.3.1.3. Ri ro tín dng t phía ngi vay
Khách hàng là cá nhân: Phn ln cá khon tín dng cp cho các cá nhân là
nhm đáp ng nhu cu tiêu dùng ca h. Vi nhng khon vay này, ngun tr n ca
ngân hàng chính là thu nhp đu đn n đnh ca ngi vay. Vì vy bt k nguyên
nhân nào gây nên s mt n đnh v thu nhp và cuc sng sinh hot ca ngi vay
đu có th dn ti vic h không đm bo đc kh nng tr n cho ngân hàng. Sau
đây là mt s nguyên nhân c bn:
- Ngi vay b tht nghip nên không đm bo đc mc thu nhp nh đã d
kin ban đu.
- Ngi vay gp phi nhng s c bt thng trong cuc sng.
- Ngi vay hoch đnh ngân qu không chính xác, không d tính ht đc các
Thang Long University Library

16
khon chi tiêu dn đn xác đnh sai thu nhp có th s dng đ tr n ngân hàng.
Khách hàng là doanh nghip: Ri ro trong kinh doanh ca doanh nghip đc
th hin  mc đ bin đng ít hay nhiu theo chiu hng xu ca kt qu kinh
doanh. Ri ro trong kinh doanh ca doanh nghip s xy ra nu vic xây dng và trin
khai các phng án, d án đu t sn xut kinh doanh ca doanh nghip không khoa
hc, vic d toán chi phí và xác đnh mc sn lng sn xut không phù hp.
Tuy nhiên, dù phng án sn xut kinh doanh ca ngi đi vay đc tính toán
chi tit, khoa hc, chính xác đn mc ti đa, thì vic đu t vn luôn cha đng kh
nng ri ro do nhng thay đi bt ng, ngoài ý mun ca các điu kin sn xut kinh
doanh, chng hn nh nhng bin đng v giá c, th hiu t các th trng cung cp
và th trng tiêu th đu có th gây tác đng xu đn công vic làm n, mang li ri
ro cho doanh nghip. Ri ro trong kinh doanh ca doanh nghip s nh hng đn kh
nng tr n ngân hàng vi các mc đ khác nhau.
Ri ro tài chính ca doanh nghip th hin  vic doanh nghip không th đi

phó vi các ngha v tr n gc và lãi vay. Ri ro tài chính din ra cùng vi mc đ s
dng n, gn lin vi c cu tài chính ca doanh nghip. Nu c cu vn ca doanh
nghip không hp lý, doanh nghip s dng vn vay quá nhiu đ tài tr hot đng
kinh doanh thì ri ro tài chính s tng lên. c bit khi thu nhp không đ tr lãi tin
vay thì vic s dng quá nhiu vn vay s rt nguy him đi vi doanh nghip và nh
hng xu đn cht lng tín dng ca ngân hàng.
1.3.1.4. Ri ro tín dng t các đm bo tín dng
S bin đng giá tr ca các tài sn đm bo theo chiu hng bt li cng có
th gây ri ro cho ngân hàng. Trong trng hp khách hàng mt kh nng tr n thì tài
sn đm bo là ngun thu n th hai ca ngân hàng. Ri ro tín dng phát sinh khi:
- Giá tr tài sn đm bo bin đng theo chiu hng bt li (ph thuc vào đc
tính ca tài sn và th trng giao dch các tài sn này).
- Ngân hàng khó khn trong vic tip cn, nm gi các tài sn đm bo đ x lý
chúng (do ngi vay vi phm hp đng v vic bo qun, duy trì tài sn, do đc tính
tài sn hoc do thiu các c s pháp lý cho vic x lý tài sn).
Trong trng hp bo đm đi nhân (bo lãnh), ri ro xy ra khi ngi bo lãnh
không thc hin ngha v thanh toán thay cho ngi vay tín dng khi ngi này không
có kh nng tr n (có th là c ý hoc bn thân ngi bo lãnh cng gp khó khn v
tài chính nên không th tr n thay).
1.3.2. Ri ro thanh khon
Thanh khon là kh nng thanh toán ca mt NHTM trc nhu cu gii ngân
ca khách hàng. c trng c bn ca ri ro thanh khon là tính lng ca tài sn Có ít
hn so vi tính lng ca tài sn N. Các NHTM không th đáp ng đy đ nhu cu rút