khóa luận tốt nghiệp mốt số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty thông tin di động vms - mobifone việt nam

B GIÁO DC ÀO TO
TRNG I HC THNG LONG
o0o



KHÓA LUN TT NGHIP


 TÀI:
MT S GII PHÁP NÂNG CAO NNG LC CNH TRANH
CA CÔNG TY THÔNG TIN DI NG
VMS - MOBIFONE VIT NAM



Giáo viên hng dn: ThS. Nguyn Nam Hi
Sinh viên thc hin : Lê Mnh Cng
Mã sinh viên : A12255
Chuyên ngành : Qun tr kinh doanh



HÀ NI - 2011
MC LC

DANH MC CÁC BNG, HÌNH V
DANH MC CÁC T VIT TT
LI M U 1
1. Tính cp thit ca đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu ca đ tài 2

3. i tng và phm vi nghiên cu 3
4. Phng pháp nghiên cu 3
6. Kt cu ca lun vn 3
CHNG 1: LÝ LUN CHUNG V CNH TRANH, NNG LC CNH TRANH
VÀ S CN THIT PHI NÂNG CAO NNG LC CNH TRANH CA
DOANH NGHIP 4
1.1. Lý lun v cnh tranh 4
1.1.1. Khái nim v cnh tranh, kh nng cnh tranh 4
1.1.2. Vai trò ca cnh tranh 5
1.1.2.2. i vi doanh nghip 6
1.1.2.3. i vi ngi tiêu dùng 6
1.2. Các loi hình cnh tranh 7
1.2.1. Cn c vào ch th tham gia th trng 7
1.2.1.1. Cnh tranh gia ngi bán và ngi mua 7
1.2.1.2. Cnh tranh gia nhng ngi mua 7
1.2.1.3. Cnh tranh gia nhng ngi bán 7
1.2.2. Cn c vào phm vi ngành kinh t 7
1.2.2.1. Cnh tranh trong ni b ngành 8
1.2.2.2. Cnh tranh gia các ngành 8
1.2.3. Cn c vào mc đ cnh tranh 8
1.2.3.1. Cnh tranh hoàn ho 8
1.2.3.2. Cnh tranh không hoàn ho 8
1.2.3.3. Cnh tranh đc quyn 9
1.3. Các yu t nh hng đn nng lc cnh tranh ca doanh nghip 9
1.3.1. Mô hình Micheal Porter v 5 lc lng cnh tranh 9
1.3.2. Các nhân t khách quan nh hng đn nng lc cnh tranh ca doanh nghip
11
1.3.2.1. Các nhân t khách quan trong môi trng kinh tê quc dân 11
1.3.2.2. Các nhân t trong môi trng ngành 13
1.3.3. Các nhân t ch quan 15

1.3.3.1. H thng máy móc trang thit b công ngh 15
1.3.3.2. Kh nng tài chính ca doanh nghip 15
1.3.3.3. Trình đ và nng lc t chc, b máy qun lý doanh nghip 16
1.3.3.4. Trình đ lao đng trong doanh nghip 17
1.3.3.5. Nng lc marketing ca doanh nghip và kh nng xác đnh lng cu 17
1.3.3.6. Nng lc nghiên cu và phát trin ca doanh nghip, mng li phân
phi và xúc tin thng mi 18
1.3.3.7. Cht lng và giá c sn phm, tính đa dng và khác bit ca sn phm
18
Thang Long University Library

1.3.3.8. Yu t liên quan đn mc đ cnh tranh lnh vc kinh doanh ca doanh
nghip 19
1.4. Các công c cnh tranh ch yu ca doanh nghip 19
1.4.1. Giá c 19
1.4.2. Cht lng và đc tính sn phm 20
1.4.3. H thng kênh phân phi 21
1.4.4. Các công c cnh tranh khác 22
1.4.4.1. Dch v sau bán hàng 22
1.4.4.2. Phng pháp thanh toán 22
1.4.4.3. Kh nng vn dng yu t thi gian 22
1.5. S cn thit phi nâng cao nng lc cnh tranh ca doanh nghip 23
1.5.1. Nâng cao nng lc canh tranh đ tn ti 23
1.5.2. Nâng cao nng lc cnh tranh đ phát trin 23
1.5.3. Nâng cao kh nng cnh tranh đ thc hin mc tiêu 23
Tóm tt chng 1 24
CHNG 2: THC TRNG NNG LC CNH TRANH CA CÔNG TY
THÔNG TIN DI NG VMS - MOBIFONE VIT NAM 25
2.1. Tng quan v công ty thông tin di đng MobiFone 25
2.1.1. Lch s phát trin ca công ty thông tin di đng MobiFone 25

2.1.2. Chc nng, nhim v ca công ty Thông tin di đng - VMS 28
2.1.3. C cu t chc và b máy qun lý ca công ty 28
2.1.4. Các sn phm dch v ch yu ca công ty 31
2.2. Phân tích các lc lng cnh tranh trong lnh vc cung cp dch v thông tin di
đng 32
2.2.1. Môi trng cnh tranh ca công ty thông tin di đng 32
2.2.1.1. Phân tích khách hàng 33
2.2.1.2. Phân tích các đi th cnh tranh trên th trng hin nay 34
2.2.1.3. Phân tích các sn phm thay th 36
2.2.2. Thc trng v nng lc cnh tranh ca công ty VMS-MobiFone 37
2.2.2.1. Hiu qu sn xut kinh doanh 37
2.2.2.2. Cht lng sn phm, dch v 39
2.2.2.3. Phng thc thanh toán, Dch v sau bán hàng 41
2.2.2.4. Công tác xúc tin thng mi 42
2.2.2.5. Vn đ chi phí và giá thành. 42
2.2.2.5. Th phn 43
2.2.2.6. Công ngh và nng lc mng li 44
2.2.2.7. H thng kênh phân phi 45
2.2.2.8. Công tác k hoch và qun tr ngun nhân lc 46
2.2.2.9. Vn hóa doanh nghip 48
2.3. Phân tích SWOT 48
2.3.1. im mnh 48
2.3.2. im yu 50
2.3.3. C hi 51
2.3.4. Thách thc ca công ty trong nhng nm ti 52
2.4. ánh giá chung v kh nng cnh tranh ca công ty 54
2.4.1. Nhng thành tu đã đt đc 54
2.4.2. Nhng hn ch còn tn ti 56
2.5. Nguyên nhân nh hng ti kh nng cnh tranh ca công ty 57

Tóm tt chng 2 58
CHNG 3: KIN NGH MT S GII PHÁP NHM NÂNG CAO KH NNG
CNH TRANH CA CÔNG TY THÔNG TIN DI NG VMS – MOBIFONE
VIT NAM 59
3.1. Phng hng phát trin nhim v kinh doanh nm 2011 và mc tiêu đn nm
2015 59
3.1.1. Mc tiêu phát trin nm 2011 59
3.1.2. nh hng phát trin đn nm 2015 59
3.1.3. Vn dng mô hình SWOT đ nâng cao nng lc cnh tranh ca công ty 60
3.1.3.1. Phát huy th mnh 60
3.1.3.2. Khc phc đim yu 60
3.1.3.3. Tn dng c hi 61
3.1.3.4. Vt qua th thách 62
3.2. Các gii pháp nhm nâng cao kh nng cnh tranh ca công ty 62
3.2.1. H thp giá thành sn phm, dch v 62
3.2.2. Nâng cao cht lng và đa dng hóa dch v 64
3.2.2.1. Nâng cao cht lng v mt k thut ca dch v 64
3.2.2.2. Nâng cao cht lng dch v khách hàng 65
3.2.2.3. a dng hóa dch v 66
3.2.3. ào to, phát trin và s dng ngun nhân lc 67
3.2.3.1. ào to ngun nhân lc hng ti nn kinh t tri thc 67
3.2.3.2. Nâng cao cht lng công tác qun tr và s dng ngun lao đng 68
3.2.4. M rng và phát trin th trng, hoàn thin h thng kênh phân phi 69
3.2.4.1. Hoàn thin t chc và thit k kênh 70
3.2.4.2. Hoàn thin vic s dng h thng marketing Mix đ qun lý kênh phân
phi 74
3.2.5. Xây dng vn hóa doanh nghip trong VMS 75
3.2.5.1. Xác đnh mc đích ca doanh nghip rõ ràng 76
3.2.5.2. Xây dng vn hóa doanh nghip VMS cn phù hp vi vn hóa ngành
bu đin 76

3.2.5.3. To tinh thn cng đng trong doanh nghip 76
3.2.5.4. m bo s công bng trong doanh nghip 76
3.3. Kin ngh v mt chính sách, pháp lut 77
3.3.1. Cn thit hoàn thin h thng chính sách, pháp lut liên quan đn hot đng
kinh doanh dch v vin thông 77
3.3.2. Kin ngh đi vi VNPT 77
Tóm tt chng III 78
KT LUN 79
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 80
Thang Long University Library
DANH MC CÁC BNG, HÌNH V

DANH MC CÁC HÌNH V
Trang
Hình 1.1: Mô hình lc lng cnh tranh ca Michael Porter 11
Hình 1.2: H thng kênh phân phi trong các doanh nghip 22
Hình 2.1: Tng trng thuê bao qua các nm 27
Hình 2.2: Biu đ phân chia th phn 27
Hình 2.3: S đ c cu t chc ca VMS 30
Hình 2.4: S lng thuê bao di đng đn tháng 6/2010 35
Hình 2.5: Mô hình kênh phân phi ca VMS 47

DANH MC CÁC BNG
Trang
Bng 2.1: Mt s ch tiêu hiu qu sn xut kinh doanh nm 2008 - 2010 38
Bng 2.2: C cu mt hàng, dch v ca công ty 40
Bng 2.3: c cu lc lng lao đng ca công ty TTDD VMS 47

DANH MC CÁC T VIT TT

Ký hiu vit tt Tên đy đ
TTDD Thông tin di đng
VMS Công ty Thông tin di đng
VNPT Tp đoàn Bu chính Vin thông Vit Nam
VAS Trung tâm dch v giá tr gia tng
SXKD Sn xut kinh doanh
GTGT Giá tr gia tng
BTS Trm thu phát sóng
QLCL Qun lý cht lng
BHTT Bán hàng trc tip .
SMS Dch v trên nn tin nhn.
GPRS Dch v truy cp internet t di đng.
CNTT&TT Công ngh thông tin và truyn thông.
BCSS Trung tâm tính cc
OMC Trung tâm qun lý mng tp trung
GMS H thng gii bng tn mng 2G
UTMS H thng gii bng tn mng 3G
BTS Trm thu phát sóng di đng
PSTN Mng chuyn mch đin thoi công cng
Thang Long University Library

1
LI M U

1. Tính cp thit ca đ tài
Nc ta đang trong giai đon phát trin mnh do vy nhu cu s dng thông tin
di đng trong liên lc truyn thông và trao đi thông tin cá nhân, thc hin liên lc và
giao dch hàng ngày ngày càng tr nên cp thit. Chính nhng nhu cu cn thit đó đã
dn đn s ra đi ca hàng lot các công ty thông tin di đng trong thi gian qua và
không tránh khi quy lut ca nn kinh t khi nhiu công ty cùng tham gia vào mt th

trng tt yu s dn đn cnh tranh.
Hin nay vi xu th hi nhp nn kinh t, Vit Nam cng đang thc hin chính
sách m ca th trng, k c nhng lnh vc nh vin thông, di đng, hàng không…
S đi mi v ch trng chính sách ca Nhà nc đã dn đn s cnh tranh gay gt
hn trên th trng  mi lnh vc đc bit là nhng lnh vc nhy cm nh công
ngh thông tin, vin thông, di đng… Nm 2010 đc các chuyên gia đánh giá là nm
có s bin đng ln trong ngành thông tin di đng. c bit sau khi B thông tin và
truyn thông (TT&TT) ban hành Quyt đnh s 11/2010/TT-BTTTT quy đnh hot
đng khuyn mi đi vi dch v thông tin di đng. Quyt đnh đc ban hành nhm
c th hóa và làm rõ hn mt s quy đnh dành riêng cho các dch v thông tin di đng
trong Ngh đnh 37/2006/N-CP ca Chính ph v hot đng xúc tin thng mi.
Dn đn vic cnh tranh trên th trng vin thông vn đã nóng nay càng tr nên gay
gt hn.
Cnh tranh chc chn s mang li nhiu li ích cho khách hàng và các nhà khai
thác, nhng chun b th nào là cnh tranh có hiu qu đòi hi doanh nghip phi
có nhng chin lc kinh doanh hiu qu riêng ca mình. Th trng hin nay đã có
nhiu thay đi các doanh nghip cung cp dch v thông tin di đng cn phi có cái
nhìn và đnh hng mi cho doanh nghip ca mình
Bên cnh vic phi cnh tranh vi các đi th trong nc nh Viettel, Sphone
hay Vietnammobile nay vi chính sách m ca công ty thông tin di đng MobiFone
còn tip tc cnh tranh vi các công ty thông tin di đng ln khác đn t nc ngoài
nh Beelie và mi đây nht vào ngày 19/8/2009 mng di đng th 8 ti Vit Nam là
ông Dng telecom chính thc đc cp giy phép thit lp và cung cp mng di
đng ti Vit Nam đã làm cho môi trng cnh tranh ngày càng tr lên gay gt hn.
Vic phi cnh tranh vi nhiu đi th trong cùng mt th trng dn đn th
phn ca công ty thông tin di đng gim đi đáng k so vi nhng nm đu hot đng.
Nu so vi nm 2005 th phn ca công ty theo công b tháng 3/2005 là 44.4% là
doanh nghip đng đu th trng v cung cp thông tin di đng. n tháng 3/2007 th

2

phn công ty vn đng đu th trng nhng là 41.4%. Trong thi gian này cùng vi
s phát trin mnh m vi nhng bc tin vng chc công ty vin thông di đng
Viettel nhanh chóng ni lên nh mt đi gia mi trong ngành vin thông Vit Nam
cnh tranh trc tip th phn vi MobiFone và nhanh chóng chim lnh đc th
trng. Th phn ca Viettel có lúc đã ln ti 45% trong khi đó tng th phn ca
VNPT ch là 35%. Sau ngày 20/7/2009 đánh du s ra đi ca mng di đng Beelie
mng di đng quc t đu tiên ca Vit Nam tình hình cnh tranh ngày càng tr lên
gay gt hn. Th phn ca Viettel gim còn 37% trong khi đó ca MobiFone ch là
30,2% s gim sút đáng k (s liu công b ca b thông tin truyn thông và các công
ty thông tin di đng hàng nm). Bên cnh vic gim th phn thì doanh thu công ty
MobiFone trong nm 2009 theo công b ca tp đoàn VNPT là hn 36.000 t đng và
tng s doanh thu ca VNPT bao gm 2 nhà mng là Mobi và Vina là 78.000 t đng.
So vi công ty vin thông quân đi Viettel là 60.054 t đng (theo công b ca b
thông tin truyn thông). Rõ ràng VMS - MobiFone đã đánh mt đi v trí s mt trong
ngành thông tin di đng ca mình. Trc thc ti khách quan đó, em đã la chn đ
tài: “Mt s gii pháp nâng cao nng lc cnh tranh ca công ti thông tin di đng
VMS - MobiFone Vit Nam” nhm góp phn giúp công ty ly li đc v trí s mt
trong ngành thông tin di đng ca mình. Trong quá trình nghiên cu em nhn đc
nhiu s giúp đ ca các thy cô giáo và bn bè đng nghip. c bit là thy Nguyn
Nam Hi ngi đã trc tip hng dn em thc hin bài khóa lun này. Em xin đc
chân thành cm n thy và các đng nghip trong công ty đ giúp đ em trong quá
trình nghiên cu va qua. Bài khóa lun đ cp đn mt đ tài tng đi rng, em đã
rt c gng đ đt nhng mc tiêu đt ra. Tuy nhiên, do kinh nghim và thi gian
nghiên cu còn hn ch, có nhiu vn đ liên quan mà bài khóa lun không th bao
quát ht, bài khóa lun chc chn s còn nhiu sai sót. Em rt mong đc s góp ý b
sung ca các thy giáo, các đng nghip và nhng ngi quan tâm đ em nghiên cu
hoàn thin đ tài này.

2. Mc tiêu nghiên cu ca đ tài
- Nghiên cu nhng vn đ lý lun v cnh tranh nói chung và cnh tranh trong

ngành thông tin di đng nói riêng.
- Kh nng cnh tranh ca công ty VMS-MobiFone Vit Nam.
- Kin ngh mt s gii pháp nhm nâng cao nng lc cnh tranh ca công ty
thông tin di đng VMS-MobiFone Vit Nam.



Thang Long University Library

3
3. i tng và phm vi nghiên cu
- i tng: Nghiên cu tt c các hot đng nâng cao nng lc cnh tranh ca
công ty thông tin di đng MobiFone.
- Phm vi nghiên cu: Lun vn chn hot đng ca công ty thông tin di đng
MobiFone trong giai đon 2008- 2010 đ nghiên cu.

4. Phng pháp nghiên cu
Các phng pháp nghiên cu ch yu trong lun vn: Phng pháp tng hp
thng kê, phng pháp so sánh, phân tích tng hp mô hình hóa thông qua các tài liu
ca công ty MobiFone.

6. Kt cu ca lun vn
Ngoài li m đu, mc lc, các danh mc bng. hình và danh mc vit tt, ni
dung chính ca lun vn đc th hin ch yu qua ba phn sau:
- Chng I: Lý lun chung v cnh tranh, nng lc cnh tranh và s cn
thit phi nâng cao nng lc cnh tranh ca doanh nghip
- Chng II: Thc trng nng lc cnh tranh ca công ty thông tin di đng
VMS-MobiFone Vit Nam
- Chng III: Kin ngh mt s gii pháp nhm nâng cao kh nng cnh
tranh ca công ty thông tin di đng VMS- MobiFone Vit Nam

4
CHNG 1: LÝ LUN CHUNG V CNH TRANH, NNG LC CNH
TRANH VÀ S CN THIT PHI NÂNG CAO NNG LC CNH TRANH
CA DOANH NGHIP
1.1. Lý lun v cnh tranh
1.1.1. Khái nim v cnh tranh, kh nng cnh tranh
S trao đi hàng hóa phát trin rt sm trong lch s phát trin loài ngi, nhng
ch đn khi xut hin trao đi thông qua vt ngang giá là tin t cnh tranh mi xut
hin. Khi nghiên cu sâu v nn sn xut t bn ch ngha và cnh tranh t bn ch
ngha, Các Mác (Karl marx) đã phát hin ra quy lut c bn ca s cnh tranh là quy
lut điu chnh t sut li nhun và qua đó đã hình thành nên h thng giá c th
trng. Quy lut này da trên s chênh lch gia giá tr và chi phí sn xut và kh
nng có th bán hàng hóa di giá tr ca nó nhng vn thu đc li nhun. Ngày
nay, trong nn kinh t th trng, cnh tranh là điu kin và yu t kích thích kinh
doanh là môi trng và đng lc thúc đy sn xut phát trin, tng nng sut lao đng
và s phát trin ca xã hi nói chung.
Cnh tranh có tính cht hai mt: tác đng tích cc và tác đng tiêu cc. Cnh
tranh là đng lc mnh m thúc đy các ch th kinh doanh hot đng hiu qu hn
trên c s nâng cao nng sut, cht lng, hiu qu vì s sng còn và phát trin ca
doanh nghip mình. Tuy nhiên, cnh tranh cng có nguy c dn đn cnh tranh, giành
git, khng ch ln nhau… to nguy c gây ri lon và thm chí đ v ln.
- Trên th gii đa ra nhiu các đnh ngha khác nhau v cnh tranh tiêu biu:
+ Theo t đin kinh doanh (xut bn nm 1992  Anh) thì cnh tranh trong c
ch th trng đc đnh ngha là “S ganh đua, s kình đch gia các nhà kinh doanh
nhm giành tài nguyên sn xut cùng mt loi hàng hoá v phía mình”.
+ Theo T đin Bách khoa Vit nam (tp 1) Cnh tranh (trong kinh doanh) là
hot đng tranh đua gia nhng ngi sn xut hàng hoá, gia các thng nhân, các
nhà kinh doanh trong nn kinh t th trng, chi phi quan h cung cu, nhm dành
các điu kin sn xut, tiêu th th trng có li nht

+ Cùng quan đim nh trên, R.S. Pindyck và D.L Rubinfeld trong cun kinh t
hc v mô cho rng: Mt th trng cnh tranh hoàn ho, hoàn thin có rt nhiu ngi
mua và ngi bán, đ cho không có ngi mua hoc ngi bán duy nht nào có nh
hng có ý ngha đi vi giá c.
+ Các tác gi trong cun “Các vn đ pháp lý v th ch và chính sách cnh
tranh kim soát đc quyn kinh doanh”, thuc d án VIE/97/016 thì cho: Cnh tranh
có th đc hiu là s ganh đua gia các doanh nghip trong vic giành mt s nhân t
sn xut hoc khách hàng nhm nâng cao v th ca mình trên th trng, đ đt đc
Thang Long University Library

5
mt mc tiêu kinh doanh c th, ví d nh li nhun, doanh s hoc th phn. Cnh
tranh trong mt môi trng nh vy đng ngha vi ganh đua.
Tp hp nhng quan đim trên xin đa ra mt khái nim v cnh tranh trong
kinh t, đc bit là cnh tranh gia doanh nghip: “Trong hot đng kinh t, cnh
tranh luôn liên quan đn quyn s hu. Nói cách khác, s hu là điu kin đ cnh
tranh kinh t din ra. “Cnh tranh” là s ganh đua gia các ch th kinh t (gia các
quc gia, doanh nghip) trên c s s dng hiu qu các ngun lc kinh t kt hp áp
dng khoa hc công ngh trong sn xut cng nh dch v đ tha mãn nhu cu khách
hàng bng sn phm cht lng và giá c hp lý và “cnh tranh” cng to ra s sai
bit gia các sn phm cùng loi thông qua các giá tr vô hình mà doanh nghip to
ra. Qua đó, doanh nghip s giành ly nhng v th tng đi trong sn xut, tiêu th
hàng hóa đ ti đa hóa li nhun”.
Tóm li, có th hiu: “Cnh tranh là cuc đu tranh gay gt, quyt lit gia
các ch th hin đi trên th trng vi nhau nhm giành git nhng điu kin sn
xut thun li và ni tiêu th hàng hóa, dch v có li nht, đng thi to điu kin
thúc đy sn xut phát trin”.
Nh vy, khi nói đn kh nng cnh tranh ca doanh nghip ta có th hiu:
"Kh nng cnh tranh ca doanh nghip là kh nng và nng lc mà doanh nghip
có th duy trì v trí ca nó mt cách lâu dài và có ý thc, ý chí trên th trng cnh

tranh đm bo thc hin mt t l li nhun đm bo cho s tn ti và phát trin ca
doanh nghip".
Hin nay, ngi ta đã tính toán đc rng đ đm bo cho yêu cu nêu trên thì
t l li nhun đt đc phi ít nht bng t l cho vic tài tr cho nhng mc tiêu ca
doanh nghip. Vì th, nu mt doanh nghip tham gia th trng mà không có kh
nng cnh tranh hay kh nng cnh tranh yu thì s không th tn ti đc. Quá trình
duy trì sc cnh tranh ca doanh nghip phi là mt quá trình lâu dài, nu không nói
vnh vin nh là quá trình duy trì s sng.
1.1.2. Vai trò ca cnh tranh
Cnh tranh có vai trò đc bit không ch đi vi các doanh nghip mà còn đi
vi ngi tiêu dùng và nn kinh t.
1.1.2.1. Vai trò ca cnh tranh đi vi nn kinh t quc dân
Cnh tranh là đng lc phát trin ca các doanh nghip thuc mi thành phn
kinh t. Mt nn kinh t mnh là nn kinh t mà t bào ca nó là các doanh nghip có
kh nng cnh tranh cao. Cnh tranh là biu hin quan trng đ phát trin lc lng
sn xut, thúc đy s phát trin ca khoa hc k thut. Cnh tranh là điu kin giáo
dc tính nng đng ca nhà doanh nghip bên cnh đó góp phn gi m nhu cu mi
ca xã hi thông qua s xut hin ca các sn phm mi. iu này chng t cht

6
lng cuc sng ngày càng đc nâng cao. Tuy nhiên cnh tranh cng dn ti s phân
hoá giàu nghèo có th dn ti xu hng đc quyn trong kinh doanh. Do vy  đây
phi là cnh tranh hoàn ho, cnh tranh lành mnh, các doanh nghip cnh tranh nhau
đ cùng phát trin, cùng đi lên thì mi làm cho nn kinh t phát trin bn vng. Còn
cnh tranh đc quyn s nh hng không tt đn nn kinh t, nó to ra môi trng
kinh doanh không bình đng và dn đn các mâu thun v quyn li và li ích kinh t
trong xã hi, làm cho nn kinh t không n đnh. Do vy chính ph cn ban hành lnh
cm đc quyn trong cnh tranh, trong kinh doanh đ có môi trng cnh tranh lành
mnh gia các doanh nghip. Cnh tranh lành mnh s đào thi các doanh nghip làm
n không hiu qu do vy các doanh nghip phi la chn phng án kinh doanh có

chi phí thp nht mang li hiu qu cao nht. Nh vy cnh tranh s to ra s đi mi
và mang li tng trng cho ngành kinh t.
1.1.2.2. i vi doanh nghip
Cnh tranh là điu bt kh kháng đi vi doanh nghip mun tn ti trong nn
kinh t th trng. Cnh tranh là cuc chy đua khc lit mà các doanh nghip không
th tránh khi mà phi tìm mi cách vn lên chim ly u th đ giành chin thng.
Cnh tranh làm cho các doanh nghip luôn phi tìm cách nâng cao cht lng
mu mã, sn phm, dch v đ đáp ng nhu cu ca khách hàng. Cnh tranh khuyn
khích các doanh nghip cn phi áp dng công ngh mi, hin đi, to sc ép buc các
doanh nghip phi s dng có hiu qu ngun lc ca mình đ gim giá thành, nâng
cao cht lng dch v to ra s khác bit đi vi đi th cnh tranh.
Cnh tranh khc lit s làm cho doanh nghip th hin đc kh nng và bn
lnh ca mình trong kinh doanh. Nó làm cho doanh nghip ngày càng vng mnh và
phát trin hn nu chu đc áp lc trên th trng.
Cnh tranh quyt đnh s tn ti và phát trin ca mi doanh nghip do kh
nng cnh tranh tác đng đn kt qu tiêu th mà kt qu tiêu th sn phm, dch v là
khâu quyt đnh trong vic doanh nghip có nên sn xut, cung ng dch v na hay
không. Cnh tranh là đng lc cho s phát trin ca doanh nghip, thúc đy doanh
nghip tìm ra nhng bin pháp nâng cao hiu qu sn xut kinh doanh ca mình. Cnh
tranh quyt đnh v trí ca doanh nghip trên th trng thông qua th phn ca doanh
nghip so vi đi th cnh tranh.
1.1.2.3. i vi ngi tiêu dùng
Trên th trng cnh tranh gia các doanh nghip din ra gay gt thì ngi đc
li nht là khách hàng. Nh có cnh tranh gia các doanh nghip mà khách hàng có c
hi nhn đc nhng sn phm ngày càng phong phú và đa dng vi cht lng và giá
thành phù hp vi kh nng ca h. ng thi khách hàng cng tác đng tr li đi
vi cnh tranh bng nhng yêu cu v cht lng hàng hóa, giá c, cht lng phc
Thang Long University Library

7

v… Khi đòi hi ca ngi tiêu dùng càng cao thì cnh tranh càng tr lên gay gt hn
đ giành đc nhiu khách hàng.

1.2. Các loi hình cnh tranh
Da trên các tiêu thc khác nhau ngi ta phân thành nhiu loi hình cnh tranh
khác nhau nh:
1.2.1. Cn c vào ch th tham gia th trng
Ngi ta chia cnh tranh ra làm 3 loi.
1.2.1.1. Cnh tranh gia ngi bán và ngi mua
Là cuc cnh tranh din ra theo "lut" mua r bán đt. Ngi mua luôn mun
mua đc r, ngc li ngi bán li luôn mun đc bán đt. S cnh tranh này đc
thc hin trong quá trình mc c và cui cùng giá c đc hình thành và hành đng
mua đc thc hin.
1.2.1.2. Cnh tranh gia nhng ngi mua
Là cuc cnh tranh trên c s quy lut cung cu. Khi mt loi hàng hoá, dch v
nào đó mà mc cung cp nh hn nhu cu tiêu dùng thì cuc cnh tranh s tr nên
quyt lit và giá dch v hàng hoá đó s tng. Kt qu cui cùng là ngi bán s thu
đc li nhun cao, còn ngi mua thì mt thêm mt s tin. ây là mt cuc cnh tranh
mà nhng ngi mua t làm hi chính mình do ngi mua s chp nhn mc giá cao đ
mua đc hàng hóa, dch v mình cn.
1.2.1.3. Cnh tranh gia nhng ngi bán
Là cuc cnh tranh gia các doanh nghip vi nhau cùng cung ng mt loi sn
phm hàng hóa, dch v, th tiêu ln nhau đ giành ly khách hàng và th trng. Cuc
cnh tranh này s dn đn giá c thp xung và có li cho th trng và ngi mua.
ây là cuc cnh tranh gay go và quyt lit nht, nó có ý ngha sng còn đi vi
bt kì mt doanh nghip nào. Khi sn xut hàng hóa và cung ng dch v phát trin, s
ngi bán, cung cp dch v càng tng lên thì cnh tranh càng quyt lit bi vì doanh
nghip nào cng mun giành ly li th cnh tranh, chim lnh th phn ca đi th và
kt qu đánh giá doanh nghip nào chin thng trong cuc cnh tranh này là vic tng
doanh s tiêu th, tng th phn và cùng vi đó s là tng li nhun, tng đu t chiu

sâu và m rng sn xut, cung ng dch v. Trong cuc chy đua này nhng doanh
nghip nào không có chin lc cnh tranh thích hp thì s ln lt b gt ra khi th
trng nhng đng thi nó li m rng đng cho nhng doanh nghip nào nm chc
đc "v khí" cnh tranh và dám chp nhn lut chi phát trin.
1.2.2. Cn c vào phm vi ngành kinh t
Cnh tranh đc chia làm hai loi.

8
1.2.2.1. Cnh tranh trong ni b ngành
Là cnh tranh gia các doanh nghip cùng sn xut hoc tiêu th mt loi hàng
hoá hoc dch v nào đó nhm mc đích tiêu th hàng hóa có li hn đ thu li nhun
bng các bin pháp ci tin k thut, nâng cao nng sut lao đng, gim chi phí sn
xut làm cho giá tr hàng hóa, dch v do doanh nghip cung ng ra nh hn trong xã
hi. Kt qu ca cuc cnh tranh này làm cho k thut phát trin.
Trong cuc cnh tranh này có s thôn tính ln nhau. Nhng doanh nghip chin
thng s m rng phm vi hot đng ca mình trên th trng. Nhng doanh nghip
thua cuc s phi thu hp kinh doanh thm chí phá sn.
1.2.2.2. Cnh tranh gia các ngành
Là s cnh tranh gia các ch doanh nghip trong ngành kinh t khác nhau,
nhm giành ly li nhun ln nht. Trong quá trình cnh tranh này, các ch doanh
nghip luôn say mê vi nhng ngành đu t có li nhun nên đã chuyn vn t ngành
ít li nhun sang ngành nhiu li nhun. S điu tit t nhiên theo ting gi ca li
nhun này sau mt thi gian nht đnh s hình thành nên mt s phân phi hp lý gia
các ngành sn xut, đ ri kt qu cui cùng là, các ch doanh nghip đu t  các
ngành khác nhau vi s vn nh nhau thì cng ch thu đc nh nhau, tc là hình
thành t sut li nhun bình quân gia các ngành.
1.2.3. Cn c vào mc đ cnh tranh
Ngi ta chia cnh tranh làm 3 loi:
1.2.3.1. Cnh tranh hoàn ho
Là hình thc cnh tranh mà trên th trng có rt nhiu ngi bán, ngi mua

nh, không ai trong s h đ ln đ bng hành đng ca mình nh hng đn giá c
dch v. iu đó có ngha là không cn bit sn xut đc bao nhêu, h đu có th bán
đc tt c sn phm ca mình ti mc giá th trng hin hành. Vì vy mt hãng
trong th trng cnh tranh hoàn ho không có lý do gì đ bán r hn mc giá th
trng. Hn na nó s không tng giá ca mình lên cao hn giá th trng vì nu th
hãng s không tiêu th đc sn phm, dch v ca mình. Nhóm ngi tham gia vào
th trng này ch có cách là thích ng vi mc giá bi vì cung cu trên th trng
đc t do hình thành, giá c theo th trng quyt đnh, tc là  mc s cu thu hút
đc tt c s cung có th cung cp. i vi th trng cnh tranh hoàn ho s không
có hin tng cung cu gi to, không b hn ch bi bin pháp hành chính Nhà nc.
Vì vy trong th trng này giá c th trng s dn ti mc chi phí sn xut.
1.2.3.2. Cnh tranh không hoàn ho
Nu mt hãng có th tác đng đng đáng k đn giá c th trng đi vi đu ra
ca hãng thì hãng y đc lit vào "hãng cnh tranh không hoàn ho"… Nh vy cnh
Thang Long University Library

9
tranh không hoàn ho là cnh tranh trên th trng không đng nht vi nhau. Mi loi
sn phm có th có nhiu loi nhãn hiu khác nhau, mi loi nhãn hiu li có hình nh
và uy tín khác nhau mc dù xem xét v cht lng thì s khác bit gia các sn phm
là không đáng k. Các điu kin mua bán cng rt khác nhau. Nhng ngi bán có th
cnh tranh vi nhau nhm lôi kéo khách hàng v phía mình bng nhiu cách nh:
Qung cáo, khuyn mi, nhng u đãi v giá và dch v trc, trong và sau khi mua
hàng. ây là loi hình cnh tranh rt ph bin trong giai đon hin nay.
1.2.3.3. Cnh tranh đc quyn
Là cnh tranh trên th trng mà  đó mt ngi bán mt loi sn phm không
đng nht. H có th kim soát gn nh toàn b sn phm hay hàng hóa bán ra th
trng. Th trng này có pha trn ln gia đc quyn và cnh tranh gi là th trng
cnh tranh đc quyn.  đây xy ra cnh tranh gia các nhà đc quyn. iu kin gia
nhp hoc rút lui khi th trng cnh tranh đc quyn có nhiu tr ngi do vn đu t

ln hoc do đc quyn v bí quyt công ngh, th trng này không có cnh tranh v
giá c mà mt s ngi bán toàn quyn quyt đnh giá c. H có th đnh giá cao hn
tu thuc vào đc đim tiêu dùng ca tng sn phm, ct sao cui cùng h thu đc
li nhun ti đa. Nhng nhà doanh nghip nh tham gia vào th trng này phi chp
nhn bán hàng theo giá c ca nhà đc quyn.
Trong thc t có th tình trng đc quyn xy ra nu không có sn phm nào
thay th sn phm đc quyn hoc các nhà đc quyn liên kt vi nhau. c quyn
gây tr ngi cho s phát trin sn xut và làm phng hi đn ngi tiêu dùng. Vì vy
 mt s nc có lut chng đc quyn nhm chng li s liên minh đc quyn gia
các nhà kinh doanh.

1.3. Các yu t nh hng đn nng lc cnh tranh ca doanh nghip
Các đc đim trong hot đng kinh doanh ca mt doanh nghip đã th hin
nng lc cnh tranh ca doanh nghip đó. Tuy nhiên đ phát huy nng lc cnh tranh
này doanh nghip còn chu nh hng ca nhiu yu t khác.
1.3.1. Mô hình Micheal Porter v 5 lc lng cnh tranh
Trong nn kinh t th trng, hin nay bt k mt doanh nghip nào hot đng trên
th trng cng đu phi chu mt áp lc cnh tranh nht đnh, mà hin trng cuc
cnh tranh ph thuc vào 5 lc lng cnh tranh c bn, đc biu din bi mô hình
sau:



10

Hình 1.1: Mô hình lc lng cnh tranh ca Micheal Porter

(Ngun: Lý lun cnh tranh ca Micheal Porter)

- i th cnh tranh hin ti: lc lng th nht trong s 5 lc lng ca mô
hình M.Porter là quy mô cnh tranh trong s các doanh nghip hin ti ca mt ngành
sn xut. Nu các đi th cnh tranh càng yu, doanh nghip có c hi tng giá bán
và kim đc nhiu li nhun. Ngc li khi đi th cnh tranh mnh thì s cnh
tranh giá là đáng k. Cnh tranh gia các doanh nghip trong mt ngành sn xut
thng gm các ni dung ch yu là cnh tranh ngành, thc trng c cu ngành và
hàng rào li ra.
- Cnh tranh tim tàng (các đi th tim nng) là các doanh nghip hin ti
cha cnh tranh trong cùng mt ngành sn xut, nhng có kh nng cnh tranh nu
h la chn và quyt đnh gia nhp ngành. ây là mi đe da cho các doanh nghip
hin ti. Các doanh nghip hin ti c gng ngn cn đi th tim n mun gia nhp
th trng bi vì càng nhiu doanh nghip gia nhp mt ngành thì cnh tranh s khc
lit hn, th trng và li nhun s b chia s, v trí ca doanh nghip s thay đi.
Các đi th

tim nng
Các đi th cnh
tranh trong ngành
cuc cnh tranh
gia các đi th
hin ti
Sn phm thay th
Ngi
mua
Ngi
cung ng
Nguy c đe da t ngi
mi gia nhp
Sc ép giá c

Quyn lc
thng lng
Ca ngi
mua
Ca ngi
cung ng
Nguy
c đe
da t
Nhng sn
phm thay
th
Thang Long University Library
11

- Áp lc ca nhà cung ng: nhng nhà cung ng có th coi là mt áp lc đe
da khi h có kh nng tng giá bán đu vào hoc gim cht lng ca các sn phm,
dch v mà h cung cp. Qua đó làm gim kh nng kim li nhun ca doanh
nghip. Trên mt phng din nào đó, s đe da đó to ra s ph thuc ít nhiu đi
vi doanh nghip. Áp lc tng đi ca nhà cung ng thng đc th hin:
+ Ngành cung ng mà doanh nghip cn, có mt s, thm chí mt doanh
nghip đc quyn cung ng.
+ Tình hung không có sn phm nào thay th, doanh nghip không có ngi
cung ng nào khác.
+ Doanh nghip mua yu t sn phm không phi là khách hàng quan trng là
u tiên ca nhà cung ng.
+ Loi đu vào hay vt t ca nhà cung ng là quan trng vi doanh nghip
+ Các nhà cung cp vt t có chin lc liên kt dc, tc là khép kín sn xut.
- Áp lc t ngi mua hàng: đây là lc lng to ra kh nng mc c ca
ngi mua. Ngi mua có th đc xem nh mt s đe da cnh tranh khi h buc
doanh nghip gim giá hoc có nhu cu cht lng cao và dch v tt hn. Ngc li
khi áp lc ngi mua yu s mang đn cho doanh nghip c hi đ tng giá kim
nhiu li nhun hn. Áp lc ca ngi mua thng là:
+ Nhiu nhà cung ng có quy mô nh trong ngành cung cp trong khi đó
ngi mua là mt s ít và có quy mô ln.
+ Khách hàng mua mt s lng ln và s dng uy th ca mình đ yêu cu
gim giá không hp lý.
+ Ngành cung cp ph thuc vào khách hàng vi t l phn trm ln trong
tng s đn đt hàng.
+ Khách hàng vn dng chin lc liên kt dc.
- Sn phm thay th: là sn phm khác có th thay th đ tha mãn nhu cu
ca ngi tiêu dùng. c đim c bn ca nó thng có các u th  các đc trng
riêng bit. e da này đi hi doanh nghip phi có s phân tích, theo dõi, trong đó
liên quan trc tip là thay đi công ngh, đi mi sn phm. Hn na, s thay đi ca
nhu cu th trng cng là nhân t quan trng to ra s đe da này.

1.3.2. Các nhân t khách quan nh hng đn nng lc cnh tranh ca doanh
nghip
1.3.2.1. Các nhân t khách quan trong môi trng kinh t quc dân
- Các yu t v mt kinh t:
Trong môi trng kinh doanh các yu t kinh t dù  bt k cp đ nào cng có
vai trò quyt đnh hàng đu. Các yu t kinh t cn nghiên cu, phân tích:
12

+ Tc đ tng trng ca nn kinh t cao s làm cho thu nhp ca dân c tng
lên. Thu nhp ca dân c có nh hng đn kh nng thanh toán cho sn phm, dch
v mà h quyt đnh s dng. Nu thu nhp ca h tng lên h có th tiêu dùng nhng
sn phm, dch v có cht lng cao đây là c hi tt cho các doanh nghip hay các
công ty có kh nng to ra đc các loi hàng hóa, dch v cao cp.
+ T giá hi đoái và giá tr ca đng ni t: có nh hng trc tip đn hot
đng ca doanh nghip. c đim ca nn kinh t m nh hin nay. Nu đng ni t
quá mt giá nó s nh hng đn kh nng cnh tranh ca công ty trên th trng. Khi
đó vic s dng vn cho vic nhp khu các nguyên vt liu đu vào s cao làm tiêu
hao lng vn ln trong doanh nghip và gim kh nng cnh tranh.
+ Lãi sut cho vay ca ngân hàng cng là yu t nh hng đn cnh tranh ca
doanh nghip, nht là các doanh nghip hn ch v ngun vn vay ngân hàng. Lãi sut
ngân hàng cao thì chi phí doanh nghip phi b ra đ thanh toán các khon lãi là ln
điu này s làm cho kh nng cnh tranh ca doanh nghip kém đi so vi các doanh
nghip có tim lc vn ln.
Các yu t trong môi trng kinh t quc dân tng đi rng có nh hng đn
nhiu mt, nhiu ngành, nhiu lnh vc ca đi sng kinh t do đó doanh nghip cn
chn lc các nh hng ( dng c hi và đe da).
- Các yu t v chính tr - pháp lut
+ Các yu t v chính tr - pháp lut là nn tng quy đnh các yu t khác ca
môi trng kinh doanh. Có th nói quan đim đng li, h thng pháp lut nào s có
môi trng kinh doanh đó. Nói cách khác không có môi trng kinh doanh nào thoát

ly khi quan đim chính tr và nn tng pháp lut.
+ C ch chính tr n đnh, h thng pháp lut rõ ràng, nghiêm minh s to điu
kin cho các doanh nghip yên tâm sn xut kinh doanh. c bit là các quy đnh liên
quan đn các doanh nghip nh lut thu, nhng quy đnh v nhp khu ca Nhà nc
đ đm bo tính công bng gia các doanh nghip, ngn chn hành vi gian ln và mt
n đnh.
- Th ch, chính sách
+ Th ch, chính sách là tin đ quan trng cho hot đng ca doanh nghip.
Ni dung ca th ch, chính sách bao gm các quy đnh pháp lut, các bin pháp hn
ch hay khuyn khích đu t hay kinh doanh đi vi hàng hóa, dch v, ngành ngh,
đa bàn… Th ch, chính sách bao gm pháp lut, chính sách v đu t, tài chính, tin
t, đt đai, công ngh, th trng… ngha là các bin pháp điu tit c đu vào và đu
ra cng nh toàn b quá trình hot đng ca doanh nghip. Do vy, đây là nhóm yu
t rt quan trng và bao quát rt nhiu vn đ liên quan ti hot đng ca doanh
nghip nói chung và nâng cao nng lc cnh tranh ca doanh nghip nói riêng.
Thang Long University Library
13

+ Các th ch, chính sách đi vi doanh nghip có th đc đánh giá theo tng
chính sách hoc bng ch tiêu tng hp vi nhiu cách tip cn khác nhau.
- Vn hóa - xã hi : Các yu t vn hóa luôn liên quan ti nhau nhng s tác
đng ca chúng li khác nhau. Thc t con ngi luôn sng trong môi trng vn hoá
đc thù, tính đc thù ca mi nhóm ngi vn đng theo hai khuynh hng: Mt
khuynh hng là gi li các tinh hoa vn hoá ca dân tc, mt khuynh hng là hoà
nhp vi các nn vn hóa khác. iu này nh hng ln ti vic các sn phm, dch v
xâm nhp vào các th trng mi. Các doanh nghip cn phi quan tâm ti các yu t
vn hoá đ to ra các sn phm, dch v phù hp nhu cu, phong tc, tp quán ngi
tiêu dùng ti th trng mi
- Các yu t khoa hc công ngh, kt cu c s h tng.
+ Trong môi trng kinh doanh các yu t v mt khoa hc công ngh đóng vai

trò quan trng. Nht là trong giai đon hin nay khi mà khoa hc và công ngh trên th
gii đang có xu hng phát trin mnh. Nó đóng vai trò quyt đnh đn kh nng cnh
tranh ca doanh nghip thông qua hai công c cnh tranh ch yu ca doanh nghip là
cht lng và giá bán. Qua đó to nên kh nng cnh tranh cho mi loi sn phm dch
v. Khoa hc k thut và công ngh nh hng ti cnh tranh ca doanh nghip theo
nhng yu t sau:
To ra nhng th h công ngh tip theo nhm trang b và trang b li toàn b c s
vt cht k thut.
Giúp các doanh nghip trong quá trình thu thp, x lý, lu tr và truyn thông tin
mt cách nhanh chóng, chính xác nht.
Nâng cao hiu qu sn xut, kinh doanh, bo v môi trng sinh thái, nâng cao uy
tín ca doanh nghip.
+ Kt cu h tng bao gm h tng vt cht – k thut và h tng xã hi, bao
gm h thng giao thông, mng li đin, h thng thông tin, h thng giáo dc – đào
to… ây là tin đ quan trng, tác đng mnh đn hot đng ca doanh nghip, nh
hng đn cht lng và giá c ca sn phm. Din đàn Kinh t th gii (WEF) đã s
dng ti tiêu chí phn ánh kt cu h tng trong tng s 56 tiêu chí đánh giá v môi
trng kinh doanh đc s dng đ tính nng lc cnh tranh quc gia.
 bo đm cho doanh nghip hot đng bình thng và nâng cao nng lc
cnh tranh, cn có h thng kt cu h tng đa dng, có cht lng tt. iu đó đòi hi
có s đu t đúng mc đ phát trin kt cu h tng kinh t - xã hi.
1.3.2.2. Các nhân t trong môi trng ngành
- Khách hàng
+ Là yu t gii quyt đu ra cho doanh nghip. Khách hàng tác đng đn
doanh nghip thông qua vic đòi hi nhà sn xut, cung ng dch v phi gim giá bán
14

sn phm, nâng cao cht lng ca hàng hoá và nâng cao cht lng phc v. Tuy
nhiên sn phm, dch v ca doanh nghip có tiêu th đc hay không ph thuc rt
nhiu vào nhu cu ca khách hàng. Doanh nghip mun có kh nng cnh tranh cao

trong kinh doanh thì phi tìm cách lôi kéo khách hàng không nhng khách hàng hin
ti, khách hàng tim nng mà còn c các khách hàng ca đi th cnh tranh. Có th nói
khách hàng là ân nhân ca doanh nghip nhng đôi khi khách hàng có th tr thành
các đi th cnh tranh tim n ca doanh nghip trong tng lai khi h nm đc công
ngh, phng thc sn xut, cách cung ng dch v và phng thc kinh doanh ca
doanh nghip.
+ Là b phn không th tách ri trong môi trng cnh tranh, s tín nhim ca
khách hàng có th là giá tr ln nht đi vi doanh nghip. S tín nhim đt đc do
bit tha mãn tt hn các nhu cu và th hiu ca khách hàng so vi đi th cnh tranh.
Khách hàng luôn là đi tng phc v ca các doanh nghip. Thông qua s tiêu dùng
ca khách hàng mà doanh nghip đt đc các mc tiêu li nhun. Các doanh nghip
luôn tìm nhng bin pháp đ đáp ng nhu cu ca khách hàng tt nht so vi đi th
cnh tranh.
- Các đi th cnh tranh hin có và các đi th cnh tranh tim n.
+ Là các yu t tác đng trc tip và mnh m đn kh nng cnh tranh ca
doanh nghip. Các đi th cnh tranh, k c các đi th tim n luôn tìm ra mi cách,
đ ra mi phng pháp đi phó và cnh tranh vi doanh nghip làm cho li nhun ca
doanh nghip gim xung, kh nng cnh tranh ca doanh nghip b lung lay, b tác
đng mnh. Thông thng ngi ta có cm tng rng vic phát hin các đi th cnh
tranh là vic đn gin nhng thc t các đi th cnh tranh hin ti và tim n rng
hn nhiu. Vì vy mà doanh nghip phi luôn tìm cách phát hin ra các đi tng,
phân tích k đ đánh giá chính xác kh nng cnh tranh thích hp, ch đng trong
cnh tranh tránh mc phi "chng bnh cn th v đi th cnh tranh". c bit là kh
nng ca các đi th tim n.
+ Các đi th cnh tranh hin có nh hng rt ln đn kh nng cnh tranh ca
doanh nghip. Nht là các doanh nghip có quy mô cung ng dch v và mc đ cnh
tranh ln trong ngành.
+ Mi đi th khi tham gia vào th trng đu mun huy đng mi kh nng
ca mình nhm tha mãn đn mc cao nht mi yêu cu ca khách hàng. Bi vy
mun tn ti và đng vng đòi hi mi doanh nghip phi không ngng cng c, nâng

cao kh nng cnh tranh ca mình đ theo kp và vt lên trên đi th cnh tranh ca
mình.
- Nhà cung ng:
Thang Long University Library
15

+ Là ngi cung cp các yu t đu vào cho quá trình sn xut kinh doanh ca
doanh nghip. Nu cung ng đu vào tt thì quá trình sn xut kinh doanh s to ra
nhng sn phm có cht lng cao đt tiêu chun, tha mãn nhu cu ca khách hàng.
Ngc li nu ngun cung ng đu vào không đm bo v s lng, tính liên tc… s
nh hng rt ln đn đu ra.
+ Chính vì vy mà vic la chn nhà cung cp là rt quan trng. Vic chn
nhiu nhà cung cp hay mt nhà cung cp duy nht là tu thuc vào mc tiêu, kh
nng, loi hình kinh doanh ca doanh nghip. Nhng đm bo ti u nht cho vic
cung ng đu vào, làm gim chi phí đu vào và hn ch ti đa các ri ro đ nâng cao
đc kh nng cnh tranh cho doanh nghip.
- Các sn phm, dch v thay th.
+ S xut hin ca các sn phm thay th: Là mt trong nhng lc lng to
nên sc ép cnh tranh ln đi vi các doanh nghip trong ngành. Sn phm thay th ra
đi là mt tt yu nó nhm đáp ng s bin đng ca nhu cu th trng theo hng
ngày càng đa dng phong phú, cao cp hn. Khi giá ca mt sn phm, dch v quá
cao khách hàng s chuyn sang s dng sn phm, dch v thay th. Sn phm, dch v
thay th thông thng làm gim li nhun ca doanh nghip bi vì nu khách hàng
mua sn phm, dch v thay th sn phm, dch v ca doanh nghip thì mt phn li
nhun ca doanh nghip s b phân phi cho nhng sn phm đó. Sn phm thay th là
mi đe do trc tip ti kh nng cnh tranh và mc li nhun ca doanh nghip.
1.3.3. Các nhân t ch quan
1.3.3.1. H thng máy móc trang thit b công ngh
Thit b, công ngh sn xut là yu t rt quan trng, nh hng rt ln đn
nng lc cnh tranh ca doanh nghip. Nó là yu t quan trng đ th hin nng lc

sn xut, kh nng cung ng dch v. Nó tác đng trc tip đn cht lng ca sn
phm, dch v mà doanh nghip cung ng ra th trng. Công ngh phù hp cho phép
rút ngn thi gian sn xut, gim mc tiêu hao nng lng, tng nng sut, h giá
thành sn phm, nâng cao cht lng sn phm, to ra li th cnh tranh đi vi sn
phm ca doanh nghip. Công ngh còn tác đng đn t chc sn xut ca doanh
nghip, nâng cao trình đ c khí hóa, t đng hóa ca doanh nghip.
1.3.3.2. Kh nng tài chính ca doanh nghip
Nng lc tài chính luôn là yu t quyt đnh đi vi hot đng sn xut kinh
doanh nói chung cng nh kh nng cnh tranh nói riêng ca mi doanh nghip.
- Mt doanh nghip có kh nng tài chính đm bo s có u th trong vic đu
t, đi mi máy móc thit b, tin hành các hot đng nhm nâng cao kh nng cnh
tranh. Doanh nghip có khó khn v vn s rt khó đ to lp, duy trì và nâng cao kh
nng cnh tranh ca mình trên th trng.
16

- Nng lc tài chính ca doanh nghip đc th hin  quy mô vn, kh nng
huy đng và s dng vn có hiu qu, nng lc qun lý tài chính… trong doanh
nghip. Trc ht, nng lc tài chính gn vi vn – là mt yu t sn xut c bn và là
mt đu vào ca doanh nghip. Do đó, s dng vn có hiu qu, quay vòng vn
nhanh… có ý ngha rt ln trong vic làm gim chi phí vn, gim giá thành sn phm.
ng thi, vn còn là tin đ đi vi các yu t sn xut, cung ng dch v và phát
trin m rng kinh doanh khác.
- Vic huy đng vn kp thi nhm đáp ng vt t, nguyên liu, thuê nhân
công, mua sm thit b, công ngh, t chc h thng bán l… Nh vy, nng lc tài
chính phn ánh sc mnh kinh t ca doanh nghip, là yêu cu đu tiên, bt buc phi
có nu mun doanh nghip thành công trong kinh doanh và nâng cao nng lc cnh
tranh.
-  nâng cao nng lc tài chính, doanh nghip phi cng c và phát trin
ngun vn, tng vn t có, m rng vn vay di nhiu hình thc. ng thi, điu
quan trng là doanh nghip phi s dng có hiu qu các ngun vn, hot đng kinh

doanh có hiu qu đ to uy tín đi vi khách hàng, vi ngân hàng và nhng ngi
cho vay vn.
1.3.3.3. Trình đ và nng lc t chc, b máy qun lý doanh nghip
- B máy qun lý ca doanh nghip tác đng mt cách tng hp ti hiu qu sn
xut, cung ng dch v nói chung, cng nh kh nng cnh tranh ca doanh nghip nói
riêng. B máy qun lý ca doanh nghip có tm quan trng nh b óc con ngi,
mun chin thng đc đi th cnh tranh đòi hi doanh nghip phi nhy bén, ch
đng trc các tình hung th trng, phi đi trc đi th trong vic đáp ng các nhu
cu mi… Tt c các nhu cu y đu ph thuc vào b máy qun lý ca doanh nghip.
- Nng lc t chc, qun lý doanh nghip đc coi là yu t quyt đnh s tn ti
và phát trin ca doanh nghip nói chung cng nh nng lc cnh tranh doanh nghip
nói riêng. Trình đ t chc, qun lý doanh nghip đc th hin  các mt sau:
+ Trình đ ca đi ng cán b qun lý: Trình đ ca đi ng này không ch đn
thun là trình đ hc vn mà còn th hin nhng kin thc rng ln và phc tp thuc
rt nhiu lnh vc liên quan ti hot đng kinh doanh ca doanh nghip, t pháp lut
trong nc và quc t, th trng, ngành hàng, … đn kin thc v xã hi, nhân vn.
+ Trình đ t chc, qun lý doanh nghip: th hin  vic sp xp, b trí c cu
t chc b máy qun lý và phân đnh rõ chc nng, nhim v ca các b phn. Vic
hình thành t chc b máy qun lý doanh nghip theo hng tinh, gn, nh và hiu
qu cao có ý ngha quan trng không ch bo đm hiu qu qun lý cao, ra quyt đnh
nhanh chóng, chính xác, mà còn làm gim tng đi chi phí qun lý ca doanh nghip.
Nh đó mà nâng cao nng lc cnh tranh ca doanh nghip.
Thang Long University Library
17

+ Trình đ, nng lc qun lý ca doanh nghip còn th hin trong vic hoch
đnh chin lc kinh doanh, lp k hoch, điu hành tác nghip… iu này có ý ngha
ln trong vic nâng cao hiu qu hot đng ca doanh nghip trong ngn hn và dài
hn và do đó có tác đng mnh ti vic nâng cao nng lc cnh tranh ca doanh
nghip.

1.3.3.4. Trình đ lao đng trong doanh nghip
Con ngi luôn là yu t quan trng và quyt đnh nht đi vi yu t hot
đng ca doanh nghip. Yu t con ngi bao trùm lên mi hot đng ca doanh
nghip, th hin qua kh nng, trình đ, ý thc ca đi ng qun lý và nhng ngi lao
đng.
Trong doanh nghip, lao đng va là yu t đu vào va là lc lng trc tip
s dng phng tin, thit b đ sn xut ra sn phm hàng hóa và dch v, tip xúc
vi khách hàng và đa sn phm đn vi khách hàng. Lao đng còn là lc lng tham
gia tích cc vào quá trình ci tin k thut, hp lý hóa quá trình sn xut, cung ng
dch v và thm chí góp sc vào nhng phát kin và sáng ch… Do vy, trình đ ca
lc lng lao đng tác đng rt ln đn cht lng và đ tinh xo ca sn phm, nh
hng ln đn nng sut và chi phí ca doanh nghip. ây là mt yu t tác đng trc
tip ti nng lc cnh tranh ca doanh nghip.  nâng cao sc cnh tranh, doanh
nghip cn chú trng bo đm c cht lng và s lng lao đng, nâng cao tay ngh
ca ngi lao đng di nhiu hình thc, đu t kinh phí tha đáng, khuyn khích
ngi lao đng tham gia vào quá trình qun lý, sáng ch, ci tin…
1.3.3.5. Nng lc marketing ca doanh nghip và kh nng xác đnh lng cu
Nng lc marketing ca doanh nghip là kh nng nm bt nhu cu th trng,
kh nng thc hin chin lc MIX (Product, Place, Price, Promotion) trong hot đng
marketing. Kh nng marketing tác đng trc tip ti sn xut và tiêu th sn phm,
đáp ng nhu cu khách hàng, góp phn làm tng doanh thu, tng th phn tiêu th sn
phm, nâng cao v th ca doanh nghip. ây là nhóm nhân t rt quan trng tác đng
ti nng lc cnh tranh ca doanh nghip.
Vì vy, điu tra cu th trng và da trên kh nng sn có ca doanh nghip đ
la chn lnh vc kinh doanh phù hp, to ra sn phm có thng hiu đc ngi s
dng chp nhn.
Trong điu kin kinh t hàng hóa phát trin, vn minh tiêu dùng ngày càng cao,
thì ngi tiêu dùng càng hng ti tiêu dùng nhng hàng hóa có thng hiu uy tín.
Vì vy, xây dng thng hiu cho sn phm là mt tt yu đi vi nhng doanh
nghip mun tn ti trên th trng.

18

Mt khác, nng lc cnh tranh ca doanh nghip ph thuc nhiu khâu nh tiêu
th, khuyn mãi, nghiên cu th trng… do đó dch v bán hàng và sau bán hàng
đóng vai trò quan trng đn doanh s tiêu th - vn đ sng còn ca mi doanh nghip.
1.3.3.6. Nng lc nghiên cu và phát trin ca doanh nghip, mng li phân phi
và xúc tin thng mi
Mng li phân phi và xúc tin thng mi: Vic t chc mng li phi có
nh hng trc tip ti kh nng cnh tranh ca doanh nghip. Nu doanh nghip t
chc mng li phân phi hp lý và qun lý tt chúng thì s cung cp hàng hóa, dch
v ti khách hàng đúng mt hàng, đúng s lng và cht lng, đúng ni đúng lúc vi
chi phí ti thiu. Nh vy doanh nghip s tha mãn đc ti đa nhu cu khách hàng đng
thi tit kim đc chi phí lu thông, kh nng cnh tranh ca doanh nghip tng lên.
Nng lc nghiên cu và phát trin ca doanh nghip là yu t tng hp gm
nhiu yu t cu thành nh nhân lc nghiên cu, thit b, tài chính cho hot đng
nghiên cu và phát trin (R&D), kh nng đi mi sn phm ca doanh nghip. Nng
lc nghiên cu và phát trin có vai trò quan trng trong ci tin công ngh, nâng cao
cht lng sn phm, thay đi mu mã, nâng cao nng sut, hp lý hóa sn xut.
1.3.3.7. Cht lng và giá c sn phm, tính đa dng và khác bit ca sn phm
Cht lng sn phm, dch v đc th hin  ba mt: k thut, kinh t và thm
m. Cht lng v mt k thut là cht lng v chc nng, công dng hay giá tr s dng
ca sn phm. Cht lng sn phm mang tính kinh t là vic xem xét giá bán có phù hp
vi sc mua ca ngi tiêu dùng hay không và có cung ng đúng lúc cho h hay không?
Cht lng v mt thm m th hin  mt kiu dáng, màu sc, bao bì có phù hp vi th
hiu ca ngi tiêu dùng hay không.
Giá c là mt ch tiêu rt quan trng đ đánh giá kh nng cnh tranh ca doanh
nghip. Nó bao gm c giá mua, giá nhp nguyên ph liu và giá bán sn phm. Nu
doanh nghip có li th v giá nhp nguyên ph liu thp tc là chi phí cho sn phm
và cung ng dch v thp và giá bán sn phm s thp hn đi th cnh tranh dn đn
doanh nghip có kh nng cnh tranh cao hn.

a dng hoá sn phm, dch v s giúp doanh nghip gim bt ri ro, san s ri
ro vào các mt hàng, dch v khác nhau, li nhun ca dch v, mt hàng này có th bù
đp cho dch v, mt hàng khác. ng thi đa dng hoá sn phm nhm tha mãn ti
đa nhu cu ca các khách hàng khác nhau. Bi vì nhu cu ca khách hàng rt đa dng,
phong phú theo các la tui ngh nghip, gii tính khác nhau do vy các sn phm ca
doanh nghip cng phi tng ng vi các nhu cu đó.
S khác bit v sn phm là mt công c đ cnh tranh hu hiu. Nu doanh
nghip có các sn phm, dch v u th so vi các sn phm, dch v cùng loi thì kh
nng cnh tranh ca doanh nghip là rt cao, doanh nghip có ít đi th cnh tranh.
Thang Long University Library
19

1.3.3.8. Yu t liên quan đn mc đ cnh tranh lnh vc kinh doanh ca doanh
nghip
V th ca doanh nghip so vi các doanh nghip cùng loi khng đnh mc đ
cnh tranh ca nó trên th trng. Doanh nghip nào la chn lnh vc có mc đ cnh
tranh càng thp thì càng thun li, vì vy, hiu bit th trng đ quyt đnh kinh
doanh  lnh vc có mc đ cnh tranh thp là yu t quan trng dn đn s thành
công và mang li li nhun cao cho doanh nghip. Tuy nhiên, trong môi trng cnh
tranh lành mnh s có tác dng thúc đy doanh nghip nhiu hn là môi trng đc
quyn.
V th ca doanh nghip đc th hin qua th phn sn phm so vi sn phm
cùng loi, uy tín thng hiu sn phm đi vi ngi tiêu dùng, s hoàn ho ca các
dch v và đc đo bng th phn ca các sn phm dch v đó trên th trng.
Ngoài ra, mt s yu t khác nhau nh li th v v trí đa lý, ngành ngh kinh
doanh ca doanh nghip, quy mô doanh nghip… có nh hng ti nng lc cnh
tranh ca doanh nghip.

1.4. Các công c cnh tranh ch yu ca doanh nghip
S cnh tranh gay gt nht luôn là cuc cnh tranh gia các doanh nghip cùng

sn xut, cùng cung ng mt loi hàng hóa hay dch v.
1.4.1. Giá c
Giá c là phm trù trung tâm ca kinh t hàng hóa trong c ch th trng. Giá c
là mt công c quan trng trong cnh tranh. Giá c là s biu hin bng tin ca giá
sn phm mà ngi bán có th d tính nhn đc t ngi mua thông qua s trao đi
gia các sn phm, dch v. Trên th trng giá c ph thuc vào các yu t sau:
- Các yu t kim soát đc: ó là chi phí sn xut, chi phí bán hàng, chi phí lu
thông, chi phí ym tr và tip xúc bán hàng.
- Các yu t không th kim soát đc: ó là quan h cung cu trên th trng,
cnh tranh trên th trng, s điu tit ca Nhà nc.
Trong doanh nghip chin lc giá c là thành viên thc s ca chin lc sn
phm và c hai chin lc này li ph thuc vào mc tiêu chin lc chung ca doanh
nghip. Mt trong nhng ni dung c bn ca chin lc giá c là vic đnh giá. nh
giá là vic n đnh có h thng giá c cho đúng vi hàng hóa hay dch v bán cho
khách hàng. Vic đnh giá này cn c vào các mt sau:
Lng cu đi vi sn phm : Doanh nghip cn tính toán nhiu phng án giá
ng vi mi loi giá là mt lng cu. T đã chn ra phng án có nhiu li nhun
nht, có tính kh thi nht.