giải pháp nâng cao chất lượng cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng tmcp quân đội - chi nhánh việt trì

B GIÁO DC ÀO TO
TRNG I HC THNG LONG
o0o



KHÓA LUN TT NGHIP


 TÀI:
GII PHÁP NÂNG CAO CHT LNG CHO VAY
DOANH NGHIP NH VÀ VA TI NGÂN HÀNG
TMCP QUÂN I - CHI NHÁNH VIT TRÌ



Giáo viên hng dn : Ths. Phm Th Bo Oanh
Sinh viên thc hin : Ngô Th Thùy Ngân
Mã sinh viên : A11533
chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng


HÀ NI - 2011



LI CM N

Li đu tiên, em xin bày t lòng cm n sâu sc ti ging viên – Thc S Phm Th

Bo Oanh, ngi đã trc tip hng dn và tn tình ch bo cho em trong sut quá
trình hoàn thành khóa lun.
Em cng xin gi li cm n chân thành đn các thy, cô trong B Môn Kinh T -
Trng i hc Thng Long, cùng các anh ch cán b ca phòng Qun lí Tín dng –
Chi nhánh Ngân hàng TMCP Quân i Vit Trì đã to điu kin giúp đ, có nhng
đóng góp quý báu đ em hoàn thành khóa lun này.
Thang Long University Library


MC LC
LI M U
CHNG I: C S LÝ LUN CHUNG V CHO VAY I VI DOANH 1
NGHIP NH VÀ VA TI NGÂN HÀNG THNG MI 1
1.1. Khái quát chung v doanh nghip nh và va 1
1.1.1. Khái nim doanh nghip nh và va 1
1.1.2. c đim ca doanh nghip nh và va  Vit Nam 6
1.1.3. Tm quan trng ca doanh nghip nh và va đi vi nn kinh t 9
1.1.4. Nhu cu vn ca doanh nghip nh và va 11
1.2. Hot đng cho vay đi vi doanh nghip nh và va ca Ngân hàng thng
mi 14
1.2.1. Khái nim cho vay đi vi doanh nghip nh và va 14
1.2.2. c đim và vai trò ca cho vay đi vi doanh nghip nh và va 15
1.2.3. Các hình thc cho vay đi vi doanh nghip nh và va 18
1.3. Cht lng cho vay doanh nghip nh và va ca Ngân hàng thng mi 19
1.3.1. Khái nim cht lng cho vay 19
1.3.2. S cn thit phi nâng cao cht lng cho vay đi vi doanh nghip nh
và va 20
1.3.3. Các ch tiêu phn nh cht lng cho vay đi vi doanh nghip nh và va
ca Ngân hàng thng mi 21
1.3.4. Các nhân t nh hng đn cht lng cho vay doanh nghip nh và va 24

Kt lun chng 29
CHNG 2: THC TRNG HOT NG CHO VAY DOANH NGHIP 30
NH VÀ VA TI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN I 30
CHI NHÁNH VIT TRÌ 30
2.1. Tng quan v Ngân hàng TMCP Quân i – Chi nhánh Vit Trì 30
2.1.1. Vài nét v Ngân hàng TMCP Quân đi 30
2.1.2. Lch s hình thành và phát trin ca Ngân hàng TMCP Quân đi - Chi
nhánh Vit Trì 31
2.1.3. C cu t chc ca Ngân hàng TMCP Quân đi - Chi nhánh Vit Trì 33
2.1.4. Các hot đng kinh doanh ch yu ca Ngân hàng TMCP Quân i – Chi
nhánh Vit Trì 33
2.2. Kt qu hot đng kinh doanh ca Ngân hàng TMCP Quân đi Chi nhánh
Vit Trì giai đon nm 2008 – nm 2010 35
2.2.1. Hot đng huy đng vn 35
2.2.2. Hot đng cho vay 40
2.2.3. Các hot đng khác 44


2.3. Thc trng hot đng cho vay đi vi DNNVV nh và va ti Ngân hàng
TMCP Quân đi - Chi nhánh Vit Trì 47
2.3.1. Khái quát tình hình cho vay đi vi doanh nghip nh và va ti Ngân hàng
TMCP Quân i – Chi nhánh Vit Trì 47
2.3.2. Thc trng cho vay doanh nghip nh và va ti Ngân hàng TMCP Quân đi
Chi nhánh Vit Trì 54
2.3.3. Cht lng cho vay doanh nghip nh và va ti Ngân hàng TMCP Quân đi
- Chi nhánh Vit Trì giai đon 2008, 2009 và 2010. 60
2.4. ánh giá cht lng cho vay đi vi doanh nghip nh và va ti Ngân hàng
TMCP Quân đi Chi nhánh Vit Trì 67
2.4.1. Nhng thành tu đt đc 67
2.4.2. Nhng hn ch 68

2.4.3. Nguyên nhân ca nhng hn ch 70
Kt lun chng 73
CHNG 3: GII PHÁP NÂNG CAO CHT LNG CHO VAY DOANH 74
NGHIP NH VÀ VA TI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN I 74
CHI NHÁNH VIT TRÌ 74
3.1. nh hng cho vay doanh nghip nh và va ca Chi nhánh Vit Trì trong
nhng nm ti. 74
3.1.1. Xu hng cho vay doanh nghip nh và va ca các Ngân hàng thng mi
ti Vit Nam. 74
3.1.2. nh hng hot đng cho vay doanh nghip nh và va ca Chi nhánh Vit
Trì trong nhng nm ti 75
3.2. Gii pháp nâng cao cht lng cho vay doanh nghip nh và va ca Ngân
hàng TMCP Quân i – Chi nhánh Vit Trì 77
3.2.1. Xây dng chính sách tín dng linh hot và hp lí 77
3.2.2. Nâng cao cht lng thm đnh cho vay 81
3.2.3. Nâng cao cht lng đi ng nhân s và không ngng rèn luyn đo đc
ngh nghip 83
3.2.4. n gin hóa th tc cho vay 84
3.2.5. Áp dng c ch linh hot đi vi tài sn đm bo tin vay 85
3.2.6. Tng cng công tác kim tra, kim soát 85
3.2.7. Ch đng gii quyt n có vn đ, n quá hn, n xu 86
3.2.8. Hoàn thin h thng thông tin 87
3.2.9. Thành lp t ph trách đi tng khách hàng DNNVV nhm tng tính
chuyên môn hóa trong cho vay DNNVV. 88
3.2.10. Mt s gii pháp khác 89
Thang Long University Library


3.3. Mt s kin ngh 91
3.3.1. Kin ngh vi Ngân hàng nhà nc Vit Nam 91

3.3.2. Kin ngh vi Ngân hàng TMCP Quân đi 92
Kt lun chng 93
KT LUN 94
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 95



DANH MC CÁC THUT NG VIT TT

Ký hiu vit tt
CIC
DN
DNNVV
DNNQD
DNQD
DNNN
HSX
KH
NH
NHNN
NHTM
NHQ
TDN
TMCP
TSB

Tên đy đ
Trung tâm thông tin tín dng thuc Ngân hàng Nhà nc
Doanh nghip
Doanh nghip nh và va

Doanh nghip ngoài quc doanh
Doanh nghip quc doanh
Doanh nghip nhà nc
H sn xut
Khách hàng
Ngân hàng
Ngân hàng Nhà nc
Ngân hàng thng mi
Ngân hàng TMCP Quân đi
Tng d n
Thng mi c phn
Tài sn đm bo

Thang Long University Library


DANH MC CÁC S , BIU 
S đ 1: S đ c cu t chc ca NHTMCP Quân i – Chi nhánh Vit Trì 33
Biu đ 2.1
: C cu ngành ca nhóm DNNVV tnh Phú Th 48
Biu đ 2.3:
T trng cho vay DNNVV theo ngành ngh ca Ngân hàng 57
Quân i – Chi nhánh Vit Trì 57
Biu đ 2.4: T trng cho vay DNNVV theo tài sn đm bo ca Ngân hàng 58
Quân i – Chi nhánh Vit Trì giai đon 2008 - 2010 58

DANH MC CÁC BNG
Bng 1.1
: Bng tham kho tiêu chí phân loi DNNVV ti mt s quc gia và 4
khu vc trên th gii 4

Bng 1.2: Phân loi doanh nghip nh và va ti Vit Nam 5
Bng 2.1
: Tình hình huy đng vn ca Ngân hàng TMCP Quân đi 36
Chi nhánh Vit Trì 36
Bng 2.2: Tình hình hot đng cho vay ca Ngân hàng TMCP Quân đi 40
Chi nhánh Vit Trì 40
Bng 2.3: Doanh thu hot đng kinh doanh ngoi t ca 44
Chi nhánh Vit Trì 44
Bng 2.4: Doanh thu các hot đng dch v ca Ngân hàng 45
Quân i – Chi nhánh Vit Trì 45
Bng 2.5:
Li nhun kinh doanh ca Ngân hàng Quân i Vit Trì 47
Bng 2.6
S lng DNNVV có quan h cho vay vi Chi nhánh Vit Trì 49
phân theo loi hình doanh nghip 49
Bng 2.7: Tình hình cho vay đi vi DNNVV ca NHTMCP Quân i 54
Chi nhánh Vit Trì 54
Bng 2.8: D n cho vay theo thi hn đi vi DNNVV ca Ngân hàng 55
Quân đi - Chi nhánh Vit Trì 55
Bng 2.9
: D n cho vay đi vi DNNVV theo ngành ngh ca Ngân hàng 56
Quân i - Chi nhánh Vit Trì 56
Bng 2.10: D n cho vay DNNVV theo tài sn đm bo ca ca Ngân hàng 58
Quân i - Chi nhánh Vit Trì 58
Bng 2.12: Vòng quay vn tín dng đi vi DNNVV ca NHQ 61
Vit Trì các nm 2008, 2009 và 2010 61
Bng 2.13
: H s thu n cho vay DNNVV ti NHQ Vit Trì 62
giai đon nm 2008 – nm 2010 62

Bng 2.14
: Hiu qu cho vay và hiu qu qun lý chi phí đi vi DNNVV 63
ca NHQ Vit Trì giai đon nm 2008 – nm 2010 63
Bng 2.15: Phân loi n cho vay DNNVV ca Chi nhánh Vit Trì 64
Bng 2.16
: Tình hình n quá hn và n xu đi vi DNNVV ti NHQ Vit Trì giai
đon nm 2008 – nm 2010 65
Thang Long University Library


LI M U
1. Tính cp thit ca đ tài
Cuc khng hong tài chính th gii nm 2008 va qua đã khin cho nn kinh t
th gii nói chung và nn kinh t nc ta nói riêng gp không ít khó khn. Nhng sau
gn hai nm n lc khôi phc, kinh t Vit Nam đã có nhiu khi sc và đt đc
không ít thành tu ni bt, tiêu biu là tng trng GDP nm 2009 là 5,8% vt k
hoch đã đ ra là 5% và nm 2010 GDP là 6,78%. Góp phn không nh vào s thay
đi đó là s phát trin mnh m ca các doanh nghip tn ti trong nn kinh t. i
vi mt nc đang phát trin nh nc ta thì loi hình doanh nghip nh và va
(DNNVV) chim đa s và hot đng trên tt c các lnh vc, ngành ngh kinh t. Cùng
vi s nhy bén linh hot ca mình, các DNNVV đã vt qua nhng khó khn, th
thách ban đu và ngày càng khng đnh vai trò, v trí ca mình trong nn kinh t. Theo
thng kê ca cc Phát trin doanh nghip (B K hoch - u t), đi ng này chim
khong 98% tng s doanh nghip c nc, đóng góp trên 40% GDP và thu hút đc
mt lc lng lao đng đáng k, to nhiu vic làm, góp phn chuyn dch c cu kinh
t, khai thác nhng tim nng trong dân chúng. Tuy nhiên, trong thc t hot đng ca
các DNNVV cng gp nhiu khó khn nht là trong thi bui hp nhp hin nay vi
s cnh tranh khc lit ca các doanh nghip ln trong và ngoài nc. Trong nhng

khó khn đó thì khó khn v vn cho hot đng sn xut kinh doanh và vic tip cn
Ngân hàng đ vay vn vn là nhng mi trn tr ln nht ca các DNNVV. Các
NHTM có vai trò ht sc quan trng trong vic đáp ng nhu cu v tài chính ca các
DNNVV. Tuy nhiên, bên cnh vic Ngân hàng cho các doanh nghip vay ngày càng
tng là vic nâng cao cht lng ca các khon vay đ công tác tín dng ti Ngân hàng
ngày mt hiu qu.
Nhn thc đc ý ngha và tm quan trng ca hot đng cho vay DNNVV ca
NHTM, em đã mnh dn chn đ tài “ Gii pháp nâng cao cht lng cho vay đi
vi doanh nghip nh và va ti Ngân hàng TMCP Quân đi Chi nhánh Vit
Trì” làm đ tài nghiên cu khóa lun, vi mc tiêu đánh giá cht lng hot đng cho
vay DNNVV ti Ngân hàng TMCP Quân đi và đa ra mt s gii pháp c th nhm
nâng cao cht lng công tác này ti Chi nhánh Vit Trì nói riêng và h thng
NHTMCP Quân đi nói chung.
2. Mc tiêu nghiên cu đ tài
Thông qua quá trình nghiên cu, em hng ti ba mc tiêu chính sau:
- Nghiên cu c s lý lun chung v cho vay DNNVV ti các NHTM.
- Phân tích và đánh giá thc trng hot đng cho vay DNNVV ti Ngân hàng TMCP
Quân đi Chi nhánh Vit Trì giai đon t nm 2008 đn nm 2010.


- a ra mt s gii pháp, kin ngh nhm nâng cao cht lng cho vay DNNVV ti
Ngân hàng TMCP Quân đi Chi nhánh Vit Trì và NHTMCP Quân đi nói chung.
3. i tng và phm vi nghiên cu ca đ tài
- i tng nghiên cu: hot đng cho vay DNNVV ti Ngân hàng TMCP Quân đi
Chi nhánh Vit Trì.
- Phm vi nghiên cu: hot đng cho vay DNNVV ti Ngân hàng TMCP Quân đi
Chi nhánh Vit Trì trong 3 nm: 2008, 2009 và 2010
4. Phng pháp nghiên cu
Phng pháp thng kê, phng pháp suy lun, phng pháp phân tích và so sánh
s liu qua mt s nm gn đây ti Ngân hàng TMCP Quân đi Chi nhánh Vit Trì.

5. Kt cu khóa lun
Ngoài li m đu, kt lun, danh mc, bng biu và s đ, ni dung khóa lun gm
3 chng:
Chng 1: C s lý lun chung v hot đng cho vay doanh nghip nh và va ti
Ngân hàng thng mi.
Chng 2: Thc trng hot đng cho vay doanh nghip nh và va ti Ngân hàng
TMCP Quân đi Chi nhánh Vit Trì.
Chng 3: Gii pháp nâng cao cht lng cho vay doanh nghip nh và va ti Ngân
hàng TMCP Quân đi Chi nhánh Vit Trì.
Thang Long University Library
1

CHNG I: C S LÝ LUN CHUNG V CHO VAY I VI DOANH
NGHIP NH VÀ VA TI NGÂN HÀNG THNG MI
1.1. Khái quát chung v doanh nghip nh và va
1.1.1. Khái nim doanh nghip nh và va
1.1.1.1. Khái nim
Vit Nam gia nhp WTO (11/1/2007) là mt du mc quan trng, ghi nhn bc
chuyn mình ca nn kinh t nc ta. Sau 4 nm bc vào sân chi thng mi toàn
cu, nn kinh t Vit Nam đã gt hái đc nhiu thành công n tng nh: tng trng
GDP khá cao, xut - nhp khu tng mnh, các ngun vn đu t nc ngoài, ODA và
kiu hi đc cam kt và đ vào  mc cao cha tng có… Song, nn kinh t cng
phi đi mt vi không ít khó khn và thách thc do tính cht cnh tranh khc lit ca
môi trng hi nhp quc t và nn kinh t th trng. Kinh t Vit Nam đã và đang
trên đà hi phc sau khng hong kinh t - tài chính toàn cu nm 2008, qua 2 nm n
lc khc phc nhng nh hng tiêu cc ca cuc khng hong, nn kinh t nc ta
đã có nhng hi phc mnh m, tiêu biu là tng trng kinh t Vit Nam vn duy trì
đc tc đ khá cao ( tng 6,78% nm 2010). Có đc s tng trng kinh t trong
bi cnh hu khng hong đó là do s phc hi  hu ht các lnh vc, ngành ngh và
các thành phn kinh t, trong đó có s đóng góp không nh ca các DNNVV. S

lng các DNNVV không ngng gia tng trong nhng nm va qua. Theo s liu ca
Tng Cc Thng Kê, tính đn ht tháng 11/2010 Vit Nam có trên 500.000 DNNVV,
s DNNVV đng kí thành lp nm 2010 tng trên 10% so vi nm 2009. GDP ca khu
vc DNNVV t chim 45,6% tng GDP nm 2006, đã tng lên khong 48% trong
nm 2010. Khu vc DNNVV cng to ra 50,2% vic làm ca c nc. Tc đ tng
trng bình quân khu vc này đt trên 10%, cao hn mc 8% ca c nn kinh t giai
đon 2006 – 2010. S phát trin vt bc v s lng các DNNVV đã khng đnh sc
sng mãnh lit ca khu vc kinh t đc đánh giá là nng đng và hiu qu nht hin
nay. Nhng đóng góp ca h cho s tng trng ca nn kinh t đt nc rt đáng k.
Do đó, vic đa ra đnh ngha v DNNVV là rt cn thit, đóng vai trò ht sc quan
trng trong chin lc phát trin ca mi quc gia bi điu đó s giúp Chính ph đa
ra các chính sách h tr có hiu qu.
Trên th gii, đnh ngha v DNNVV đc hiu và quy đnh khác nhau tu theo
tng quc gia và tng thi kì kinh t.  đa ra khái nim DNNVV tht rõ ràng, đòi
hi các nhà nghiên cu và hoch đnh chính sách cn đng trên nhng điu kin c th
ca mi quc gia cng nh thi đim nghiên cu khái nim.Ví d, mt doanh nghip
nu đt trong môi trng kinh t ca nc này thì đc coi là doanh nghip va,
nhng nu đt trong môi trng kinh t nc khác thì li là doanh nghip ln hoc
2

doanh nghip siêu nh…. Chính vì vy, khái nim DNNVV ch có ý ngha trong phm
vi mt quc gia, ti mt thi đim kinh t nht đnh.
Cn c theo Ngh đnh 56/2009/N-CP, ban hành ngày 30/06/2009 v tr giúp
phát trin doanh nghip nh và va ca Chính Ph, ta có DNNVV đc đnh ngha
nh sau:
“Doanh nghip nh và va là c s kinh doanh đã đng ký kinh doanh theo quy
đnh pháp lut, đc chia thành 3 cp: siêu nh, nh và va đáp ng đc c 2 tiêu
chí theo quy mô tng ngun vn (tng ngun vn tng đng tng tài sn đc xác
đnh trong bng cân đi k toán ca doanh nghip ti thi đim hin ti) và s lao
đng bình quân nm”(tng ngun vn là tiêu chí u tiên).

Theo Ngh đnh trên thì đã có s đi mi v đnh ngha DNNVV so vi Ngh đnh
90/2001/N-CP ban hành ngày 23/11/2001 th hin  s phân cp rõ ràng hn, có
thêm cp doanh nghip siêu nh và qui mô tng ngun vn đc m rng hn, t 20 t
đng tr xung (trong khi ti Ngh đnh 90/2001/N-CP là di 10 t đng).
1.1.1.2. Tiêu chí phân loi
Mi quc gia, mi khu vc khác nhau đu có nhng nét đc trng riêng v điu
kin kinh t - xã hi c th, do vy, vic phân loi doanh nghip không thng nht
gia các quc gia trên th gii. Các tiêu chí đ phân loi doanh nghip có hai nhóm:
tiêu chí đnh tính và tiêu chí đnh lng.
Nhóm tiêu chí đnh tính
Da trên nhng đc trng c bn ca doanh nghip nh: chuyên môn hoá thp, s
đu mi qun lý ít, mc đ phc tp ca qun lý thp
Các tiêu chí này có u th là phn ánh đúng bn cht ca vn đ nhng thng khó
xác đnh trên thc t. Do đó, chúng thng đc dùng làm c s đ tham kho trong
kim chng mà ít đc s dng đ phân loi trong thc t.
Nhóm tiêu chí đnh lng
Da vào các tiêu chí nh: s lao đng, giá tr tài sn hay vn, doanh thu, li
nhun.Trong đó:
S lao đng: có th lao đng trung bình trong danh sách, lao đng thng xuyên,
lao đng thc t.
Tài sn hay vn: có th là tng giá tr tài sn (hay vn), tài sn (vn) c đnh, giá
tr tài sn gi li.
Doanh thu: có th là tng doanh thu / nm, tng giá tr gia tng / nm

Thang Long University Library
3

Trong các nc APEC (các nc Châu Á – Thái Bình Dng) tiêu chí đc s
dng ph bin nht là s lao đng. Còn mt s tiêu chí khác tu thuc vào điu kin
tng nc.

Tuy nhiên s phân loi doanh nghip theo quy mô li thng ch mang tính tng
đi và ph thuc vào nhiu yu t nh:
Trình đ phát trin kinh t ca mt nc: trình đ phát trin càng cao thì tr s các
tiêu chí càng tng lên. Ví d nh mt doanh nghip có 400 lao đng  Vit Nam
không đc coi là DNNVV nhng li đc tính là DNNVV  CHLB c.  mt s
nc có trình đ phát trin kinh t thp ví d nh Vit Nam, Lào, Brunei… thì các ch
s v lao đng và vn đ phân loi DNNVV s thp hn so vi các nc phát trin
nh M, Nht, Canada.
Tính cht ngành ngh: do đc đim ca tng ngành, có ngành s dng nhiu lao
đng nh dt, may, có ngành s dng ít lao đng nhng nhiu vn nh hoá cht,
đin Do đó, các quc gia cn tính đn tính cht này đ có s so sánh đi chng trong
phân loi các DNNVV gia các ngành vi nhau. Trong thc t,  nhiu nc ngi ta
thng phân chia thành hai đn ba nhóm ngành vi các tiêu chí phân loi khác nhau.
Ngoài ra có th dùng khái nim h s ngành đ so sánh đi chng gia các ngành khác
nhau.
Vùng lãnh th: do trình đ phát trin khác nhau nên s lng và quy mô doanh
nghip cng khác nhau. Do đó, khi phân loi cn tính đn c h s vùng đ đm bo
tính tng thích trong vic so sánh quy mô doanh nghip gia các vùng khác nhau.

4

Bng 1.1: Bng tham kho tiêu chí phân loi DNNVV ti mt s quc gia và
khu vc trên th gii
Quc gia/
Khu vc
Phân loi
DNNVV
S lao đng
bình quân
Vn đu t Doanh thu

A. NHÓM CÁC NC PHÁT TRIN
1. Hoa k Nh và va 0-500 Không quy đnh Không quy đnh
1. Nht - i vi
ngành sn xut
- i vi
ngành thng
mi
- i vi
ngành dch v
- 1-300

- 1-100


- 1-100

- ¥ 0-300 triu

- ¥ 0-100 triu

- ¥ 0-50 triu
Không quy
đnh
3. EU - Siêu nh

- Nh
- Va
- < 10

- < 50

- < 250
Không quy đnh -Không quy đnh
-< €7 triu
-< €27 triu
4.Australia Nh và va < 200 Không quy đnh Không quy đnh
5. Canada - Nh

- Va
- < 100

- < 500
Không quy đnh -< CDN$ 5 triu

-CDN$ 5 -20
triu
6.New
Zealand
Nh và va < 50 Không quy đnh Không quy đnh
7. Hàn Quc Nh và va < 300 Không quy đnh Không quy đnh
8. ài Loan Nh và va < 200 < NT$ 80 triu < NT$ 100 triu
B. NHÓM CÁC NC ANG PHÁT TRIN
1. Thailand Nh và va Không quy đnh < Baht 200 triu Không quy đnh
2. Malaysia
i vi ngành
sn xut
0-150 Không quy đnh RM 0-25 triu
3. Philippine Nh và va < 200 Peso 1,5-60 triu Không quy đnh
4. Indonesia Nh và va Không quy đnh < US$ 1 triu < US$ 5 triu
5.Brunei Nh và va 1-100 Không quy đnh Không quy đnh
(Ngun: 1. Doanh nghip va và nh, APEC, 1998; 2. nh ngha doanh nghip va

và nh, UN/ECE, 1999; 3. Tng quan v doanh nghip va và nh, OECD, 2000.)
Thang Long University Library

5

Bng 1.1 cho thy, hu ht các quc gia đu ly tiêu chí s lao đng bình quân làm
c s quan trng đ phân loi doanh nghip theo quy mô. Các tiêu chí nh doanh thu,
vn tuy rt quan trng nhng thng xuyên chu s tác đng bi nhng bin đi ca
th trng, s phát trin ca nn kinh t, tình trng lm phát nên thiu s n đnh
trong vic phân loi doanh nghip. iu này gii thích ti sao tiêu chí s lao đng bình
quân đc nhiu quc gia la chn, tiêu chí này thng có tính n đnh lâu dài v mt
thi gian đng thi li th hin đc phn nào tính cht, đc thù ca ngành, lnh vc
kinh doanh mà doanh nghip đang tham gia.
S liu  bng 1.1 cng cho thy, đa s các quc gia ch s dng 1 trong 3 tiêu
thc đánh giá trên, đc bit là nhóm các nc kinh t đang chuyn đi. Mt s quc
gia khác s dng kt hp 2 trong 3 tiêu thc nói trên. Mt s ít quc gia s dng kt
hp c 3 tiêu thc s lao đng, vn và doanh thu.
 Vit Nam hin nay, cn c theo điu 3 Ngh đnh 56/2009/N-CP ca Chính
Ph v h tr phát trin DNNVV, ban hành ngày 30/06/2009, phân loi DNNVV nh
sau:

Bng 1.2: Phân loi doanh nghip nh và va ti Vit Nam

Qui mô

Khu vc

Doanh
nghip
siêu nh

Doanh nghip nh Doanh nghip va
S lao
đng
Tng
ngun
vn
S lao
đng
Tng ngun
vn
S lao đng
1.
Nông nghip,
lâm nghip và
thy sn
10 ngi
tr xung
20 t đng
tr xung
T trên 10
ngi đn
200 ngi
T trên 20 t
đng đn
100 t đng
T trên 200
ngi đn
300 ngi
2.
Công nghip và

xây dng
10 ngi
tr xung
20 t đng
tr xung
T trên 10
ngi đn
200 ngi
T trên 20 t
đng đn
100 t đng
T trên 200
ngi đn
300 ngi
3.
Thng mi và
dch v

10 ngi
tr xung
10 t đng
tr xung
T trên 10
ngi đn
50 ngi
T trên 10 t
đng đn 50
t đng
T trên 50
ngi đn

100 ngi
(Ngun: Ngh đnh 56/2009/ N-CP ca Chính Ph v h tr phát trin doanh nghip
nh và va, ban hành ngày 30/06/2009)


6

T s liu bng 1.2 có th thy DNNVV  Vit Nam hoàn toàn đc xác đnh theo
các tiêu chí v quy mô mà không quan tâm đn hình thc s hu và vic phân loi
đc quy đnh c th đi vi tng lnh vc kinh t ging vi mt s nc trên th gii
nh Nht và Malaysia (s liu trong bng 1.1).
Nh vy, vic quy đnh th nào là DNNVV là tùy thuc vào điu kin kinh t xã
hi c th ca tng quc gia và nó cng thay đi theo tng thi k, tng giai đon phát
trin kinh t. Trên c s đó mi nc li chn cho mình nhng tiêu chí khác nhau đ
phân chia doanh nghip DNNVV cho phù hp vi s tng trng và phát trin kinh t
ca đt nc trong tng thi k, tng giai đon ca nn kinh t. Quc gia có nn kinh
t càng phát trin thì s phân bit v doanh nghip nh và va càng rõ ràng và chi tit.
Mc dù khái nim DNNVV khác nhau  mi quc gia, nhng ta có th kt lun rng
thut ng DNNVV là hàm ý nói ti mt tp hp các thc th kinh t có quy mô nh và
va xét trên phng din vn và lao đng so vi mt bng phát trin chung ca nn
kinh t  mt quc gia nht đnh.
1.1.2. c đim ca doanh nghip nh và va  Vit Nam
Nói đn DNNVV Vit Nam trc tiên và ch yu là nói đn các doanh nghip
thuc khu vc ngoài quc doanh. Bi vy, đc đim và tính cht ca các doanh nghip
thuc khu vc ngoài quc doanh mang tính đi din cho DNNVV  Vit Nam.
Theo cc Phát trin Doanh nghip - B K hoch và u t, tính đn ht tháng
11/2010 c nc có trên 500.000 DNNVV, chim 98% tng s doanh nghip trên c
nc vi s vn đng ký lên gn 2.313.857 t đng (tng đng 121 t USD), cùng
vi s gia tng mnh m v s lng, quy mô hot đng, khi doanh nghip nh và
va đã có nhng đóng góp to ln trong tng trng kinh t, thay đi c cu kinh t, to

vic làm. Trong khong thi gian t cui nm 2008 đn na đu nm 2009, khi nn
kinh t Vit Nam chu tác đng ln ca cuc khng hong tài chính th gii và cho
đn nay thì s lng DNNVV vn gia tng nhanh chóng.
Vic tng mnh v s lng doanh nghip cng kéo theo s ny sinh ca hàng lot
các vn đ khác nh nhân công, nguyên vt liu, th trng và đc bit là nhu cu v
vn kinh doanh mà trong đó tín dng Ngân hàng là mt kênh rt quan trng, có nh
hng tiên quyt ti s tn ti và phát trin ca các doanh nghip.
Vi n lc vt qua nhng khó khn đ tn ti và phát trin đã to ra cho các
DNNVV ti nc ta  mt s đc đim nh sau:
Th nht, hot đng kinh doanh ca các DNNVV rt nng đng, linh hot
DNNVV hot đng trên tt c các lnh vc ca nn kinh t: thng mi, dch v,
công nghip, xây dng, nông lâm ng nghip và hot đng di mi hình thc nh:
doanh nghip nhà nc, doanh nghip t nhân, công ty c phn, công ty trách nhim
Thang Long University Library

7

hu hn, doanh nghip có vn đu t nc ngoài và các c s kinh t cá th Các ch
doanh nghip không ngng tìm kim lnh vc mà  đó s cnh tranh cha cao nhng
đem li li nhun nhanh chóng. Bên cnh đó DNNVV có tính nng đng cao trc
nhng thay đi ca th trng, các DNNVV có kh nng chuyn hng kinh doanh và
chuyn hng mt hàng nhanh vi chi phí thp do lng vn b ra không nhiu.
V ngành ngh kinh doanh
Vi nhiu hn ch v ngun vn và cht lng ngun nhân lc nên có rt nhiu
lnh vc mà các DNNVV không th tham gia nh các ngành luyn kim, khai thác m,
Ngân hàng tài chính,…Vì vy lnh vc kinh doanh ca nhóm doanh nghip này
thng là các ngành công nghip nh nh: may mc, giày dép, hi sn đông lnh, đ
g, hàng th công m ngh, sn xut bao bì, đóng gói… Lnh vc dch v đc các
DNNVV chú trng là vn ti ni hành, vui chi gii trí, dch v n ung, chm sóc
khách hàng… Ngoài ra, thng mi cng là mt trong nhng th mnh ca DNNVV

nh: xut khu go, thu mua nguyên vt liu trong và ngoài nc, đi din bán hàng,
tham gia vào các kênh phân phi sn phm…
V chu k kinh doanh
Chu k kinh doanh ca các doanh nghip thng din bin theo mùa. Hn na,
DNNVV có vn đu t ban đu ít nên chu k sn xut kinh doanh ca doanh nghip
thng ngn điu này to c hi cho các DNNVV có kh nng thu hi vn nhanh to
điu kin cho doanh nghip kinh doanh hiu qu.
V th trng và mc đ cnh tranh
Th trng ca các DNNVV ch yu là phc v các doanh nghip ln, cung cp
nguyên vt liu, làm đi lý bán hàng, kênh phân phi… Khi có ý đnh m rng th
trng các doanh nghip ln thng tìm kim nhng th trng có quy mô ln, có
chiu sâu. Trong khi đó các DNNVV vi s lng đông đo, có mc đích tng t
nhau là tìm kim nhng th trng còn b ng. Nhng th trng này cha đng nhiu
ri ro và không n đnh khin hot đng ca DNNVV bp bênh, không n đnh. Do
đó, s cnh tranh ngày càng tr nên gay gt hn, mà đi th cnh tranh ln nht  đây
không phi là các doanh nghip ln mà li là chính các doanh nghip có cùng qui mô.
Nguyên nhân là do các doanh nghip ln thng có th trng n đnh, vi nhóm
khách hàng mc tiêu đc xác đnh trc. Hình thc cnh tranh mà các DNNVV
thng dùng là cnh tranh v giá c.
Th hai, DNNVV to điu kin duy trì t do cnh tranh
Khác vi nhng doanh nghip ln đòi hi mt th trng ln, thm chí là cn ti
s bo h ca Chính ph và có s đc quyn, các DNNVV hot đng vi s lng

8

đông đo, d dàng và sn sàng chp nhn t do cnh tranh, thng không có tình trng
đc quyn, to ra môi trng cnh tranh lành mnh thúc đy sn xut – kinh doanh
phát trin có hiu qu hn. S tham gia ca rt nhiu các DNNVV vào sn xut kinh
doanh làm cho s lng và chng loi sn phm tng lên rt nhanh. Kt qu là làm
tng tính cht cnh tranh trên th trng, to ra sc ép ln buc các doanh nghip phi

thng xuyên đi mi mt hàng, gim chi phí, tng cht lng đ thích ng vi môi
trng mi. Nhng yu t đó có tác đng ln làm cho nn kinh t nng đng, hiu qu hn.
Mt khác, DNNVV cng có tính t ch cao hn so vi các doanh nghip ln, sn
sàng khai thác trit đ các c hi phát trin mà không ngi ri ro, sn sàng đu t vào
các lnh vc mo him bi trong trng hp tht bi thì cng không b thit hi nng
n nh các doanh nghip ln, có th làm li t đu đc. Chính điu đó là đng lc
thúc đy nn kinh t phát trin nng đng hn, khai thác ti đa mi tim nng ca đt
nc. ây là mt u th rt quan trng ca DNNVV.
Th ba, DNNVV có th phát huy đc tim lc trong nc.
Thành công ca DNNVV là nm đc nhng điu kin c th ca đt nc v tài
nguyên thiên nhiên và ngun lao đng. i vi doanh nghip ln, vic s dng ngun
nguyên liu sn có ti đa phng gp rt nhiu khó khn do lng d tr thp. Ngc
li, các DNNVV có li th trong vic s dng lao đng di dào ti đa phng và tn
dng các tài nguyên, t liu sn xut sn có, phát huy đc tim lc trong nc cho
sn xut kinh doanh. DNNVV sn sàng phc v nhng vùng xa xôi nht, t thành th
đn nhng vùng nông thôn ni mà đi sng ca ngi dân còn nhiu thiu thn. iu
này góp phn rt ln vào s phát trin kinh t đt nc, gim bt s chênh lch v
mc sng hay chênh lch giàu nghèo gia các vùng.
Th t, hình thành và phát trin đi ng các nhà kinh doanh nng đng
Cùng vi phát trin các DNNVV là s xut hin ngày càng nhiu hn các nhà kinh
doanh sáng lp. ây là lc lng rt cn thit đ góp phn thúc đy sn xut – kinh
doanh  Vit Nam phát trin.
Th nm, nng lc kinh doanh còn hn ch.
Do quy mô vn nh nên các DNNVV không có điu kin đu t quá nhiu vào
nâng cp, đi mi máy móc, mua sm thit b công ngh tiên tin, hin đi. Vic s
dng các công ngh lc hu dn đn cht lng sn phm không cao, tính cnh tranh
trên th trng kém. DNNVV cng gp nhiu khó khn trong vic tìm kim, thâm
nhp th trng và phân phi sn phm do thiu thông tin v th trng, công tác
marketing còn kém hiu qu. iu đó làm cho các mt hàng ca DNNVV khó tiêu th
trên th trng.

Thang Long University Library

9

Th sáu, nng lc qun lý còn thp.
ây là loi hình kinh t còn non tr nên trình đ, k nng ca nhà lãnh đo doanh
nghip cng nh ca ngi lao đng còn hn ch. S lng DNNVV có ch doanh
nghip, giám đc gii, trình đ chuyên môn cao và nng lc qun lý tt cha nhiu.
Mt b phn ln ch doanh nghip và giám đc doanh nghip t nhân cha đc đào
to bài bn v kinh doanh và qun lý, còn thiu kin thc kinh t - xã hi và k nng
qun tr kinh doanh. Mt khác, DNNVV ít có kh nng thu hút đc nhng nhà qun
lý và lao đng có trình đ, tay ngh cao do khó có th tr lng cao và có các chính
sách đãi ng hp dn đ thu hút và gi chân nhng nhà qun lý cng nh nhng ngi
lao đng gii.
Th by, hn ch ln nht ca các DNNVV hin nay vn là thiu vn.
Nng lc vn ni ti ca các doanh nghip này còn hn ch (s vn ca các
DNNVV còn rt thp).  nhiu nc khác, doanh nghip ra đi bao gi vn t có
cng là chính, vay Ngân hàng ch là b sung nên phát trin rt vng chc. Còn  Vit
Nam doanh nghip ra đi vi vn điu l ít, hot đng sn xut kinh doanh ch yu
da vào vn vay. Qua kho sát điu tra hn 63 nghìn doanh nghip ti 30 tnh thành
phía Bc thì có khong 50% doanh nghip có vn di 1 t đng, gn 75% doanh
nghip có vn di 2 t đng và có ti 90% doanh nghip có vn di 5 t đng
1
. a
phn các DNNVV có quy mô sn xut kinh doanh nh li luôn trong tình trng thiu
vn, “khát vn” cho m rng qui mô sn xut kinh doanh, đu t ci tin máy móc,
trang thit b mi. iu đó cho thy nhu cu vn đ m rng sn xut kinh doanh ca
các DNNVV là rt ln. V lý thuyt vi s lng DNNVV đông đo nh vy vi đc
thù vn ít chính là đi tng khách hàng đy tim nng ca các Ngân hàng, bng

chng là c tính có đn 80% lng vn cung ng cho DNNVV là t kênh Ngân
hàng. Lãi sut cho vay ca Ngân hàng cao nh hin nay là rào cn ln cho vic huy
đng vn ca các DNNVV. Doanh nghip thiu vn đ sn xut kinh doanh nên rt
nhiu DNNVV đã chn cách sn xut cm chng đ duy trì hot đng ca doanh
nghip. ây là nhân t nh hng rt ln đn mc tiêu phát trin ca bn thân doanh
nghip nói riêng cng nh ca nn kinh t nói chung.
1.1.3. Tm quan trng ca doanh nghip nh và va đi vi nn kinh t
 mi quc gia các DNNVV có nhng đóng góp và gi vai trò vi mc đ khác
nhau. Xut phát phn ln t kinh t h gia đình, hp tác xã, các DNNVV Vit Nam đã
tri qua mt chng đng chuyn mình đy gian nan, th thách vi không ít tht bi
nhng cng đt đc nhiu thành công. Qua thc tin hot đng và phát trin, vai trò

1
iu tra doanh nghip nh và va 2007 ca Tng Cc Thng Kê

10

ca các DNNVV  Vit Nam đã đc khng đnh trong 20 nm đi mi, có th k đn
nh sau:
DNNVV đóng góp quan trng vào GDP và tc đ tng trng kinh t.
Các DNNVV đc đánh giá là b phn nng đng, hot đng có hiu qu ca nn
kinh t. Mc đ đóng góp ca DNNVV vào nn kinh t ngày càng ln. Các doanh
nghip này đang tr thành b phn quan trng đóng góp đáng k vào s phát trin ca
nn kinh t. Theo thng kê ca B K hoch - u t, nm 2010 DNNVV đóng góp
hn 48% GDP, luôn duy trì tc đ tng trng trên 18%, đóng góp khong 14.8%
tng thu Ngân sách nhà nc. ây là b phn có vai trò quan trng trong quá trình sn
xut lu thông hàng hóa, cung ng dch v, là v tinh gn kt, h tr thúc đy phát
trin ca các doanh nghip ln trong nn kinh t. Ngoài ra, tc đ tng trng sn xut
ca khu vc DNNVV cng thng cao hn so vi các khu vc doanh nghip khác.
Phát trin DNNVV đang là vn đ đc ng và Nhà nc rt coi trng, đc coi là

mt trong nhng nhim v trng tâm trong chin lc phát trin kinh t - xã hi ca
nc ta.
 nhng nc khác, DNNVV cng đóng mt vai trò vô cùng quan trng trong nn
kinh t. Ngay nh  M, mt đt nc mà  đó có nhng cái tên nh Microsoft, IBM
hay Ford ni ting toàn cu - các doanh nghip nh và va vn đóng mt vai trò cc
k quan trng. iu này th hin  con s trên 40% GDP ca nc M là nh s đóng
góp ca các doanh nghip thuc khu vc này. Nhng doanh nghip ln nh Boeing
hay Microsoft cng không th hot đng đn l mà phi có s hp tác vi các công ty
có quy mô nh và va.
DNNVV góp phn to công n vic làm và làm chuyn dch c cu kinh t
Vic nhiu doanh nghip, ch yu là các DNNVV đc thành lp ti các vùng
nông thôn, vùng min núi, vùng sâu, vùng xa s làm gim t trng ngành nông nghip
và tng trng ngành công nghip, dch v. iu này giúp cho vic chuyn dch c
cu ca toàn b nn kinh t theo hng gim t trng ngành nông nghip, tng t trng
ngành công nghip và dch v. Cùng vi quá trình chuyn dch ca c cu kinh t tt
yu s dn đn nhng bin đi kinh t và xã hi theo hng công nghip hoá, hin đi
hoá, đa nc ta nhanh chóng thoát khi tình trng lc hu, chm phát trin, sm tr
thành mt nc vn minh và hin đi. Mt khác, DNNVV luôn to ra mt khi lng
ln công vic, to thu nhp cho ngi lao đng, nht là nhng lao đng th công trong
nn kinh t. Tác dng to vic làm ca các DNNVV trong thi k kinh t suy thoái ta
nh mt “chic van an toàn” đ điu chnh kinh t v mô, hn ch nhng tác đng tiêu
cc ca các cuc khng hong kinh t. DNNVV đã và đang thu hút đc nhiu lao
đng  thành th và nông thôn. Theo c tính ca Cc Phát trin DNNVV- B K
hoch và u t, DNNVV to ra khong 49% vic làm phi nông nghip  nông thôn,
Thang Long University Library

11

chim khong 25% đn 26% lc lng lao đng ca c nc. Mi nm nhóm doanh
nghip này thu hút khong 45 vn lao đng mi vi thu nhp bình quân 1,07 triu

đng/tháng. DNNVV đc coi là tr ct ca kinh t đa phng.
DNNVV tham gia tích cc vào hot đng xut khu
Trong nhng nm qua, thc hin chính sách ca ng và Nhà nc ta v m rng
và khuyn khích thng mi quc t, to điu kin cho mi thành phn kinh t tham
gia kinh doanh xut nhp khu, DNNVV nht là các doanh nghip kinh doanh mt
hàng th công m ngh, ch bin nông sn, thy sn đã nng đng đu t vào các
ngành ngh có nhiu li th, ch đng tìm kim và khai thác th trng quc t, qua đó
góp phn tích cc tng kim ngch xut khu, thu ngoi t cho đt nc.
Các DNNVV bc đu tham gia vào quá trình hình thành mi liên kt vi các
doanh nghip ln.
Các doanh nghip nh và va là nhng nhà thu ph cho các doanh nghip ln bi
doanh nghip nh và va thng chuyên môn hóa vào sn xut mt vài chi tit đc
dùng đ lp ráp thành mt sn phm hoàn chnh. Trong thi gian qua, các DNNVV đã
có quan h liên kt vi các doanh nghip ln trong vic cung ng nguyên vt liu, thc
hin các hp đng ph,…Mt doanh nghip ln đ đm bo cho hot đng sn xut
kinh doanh ca mình thng phi có mng li các nhà cung cp và phân phi sn
phm. Thc hin công vic này không ai khác chính là nhng DNNVV. Có th nói
đây là quan h h tr ln nhau: các doanh nghip ln đm bo vng chc cho các
DNNVV v th trng tài chính, công ngh, tiêu chun k thut và kinh nghim qun
lý. n lt các DNNVV li h tr cho các doanh nghip ln v công nghip b tr,
mng li tiêu th sn phm.
Qua nhng đóng góp k trên có th thy DNNVV đã và đang ngày càng có vai trò
vô cùng quan trng đi vi nn kinh t đt nc. DNNVV đc ví nh “thanh gim
xóc” luôn gi cho nn kinh t n đnh. Nc ta đã bc vào hi nhp kinh t quc t
toàn din và sâu rng, hàng rào bo h b d b hoc gim mnh, chúng ta có nhiu c
hi đ m rng th trng. ây là c hi tt cho các DNNVV phát trin thành nhng
doanh nghip ln mnh. Nhng nhng yêu cu mi đt ra rt nhiu thách thc đòi hi
các DNNVV phi không ngng hoàn thin v mi mt.
1.1.4. Nhu cu vn ca doanh nghip nh và va
Nhu cu vn ca DNNVV khá đa dng, c trong ngn, trung và dài hn. Song, do

đc thù ca các doanh nghip này, ch yu hot đng trong lnh vc thng mi và
dch v nên nhu cu vn lu đng (VL) là rt ln.Vn lu đng là b phn rt quan
trng trong quá trình sn xut và lu thông, nu doanh nghip đm bo đy đ và kp
thi vn cho sn xut, tit kim vn, phân b vn hp lý trong các giai đon luân

12

chuyn, tng nhanh tc đ luân chuyn vn thì vi s vn ít nht có th đt hiu qa
kinh t cao nht. Cn c vào ngun hình thành thì VL ca DNNVV đc phân loi
nh sau:
Ngun vn ch s hu: vn do c đông đóng góp hoc vn do ch doanh nghip t
nhân b ra (đi vi công ty c phn, các hp tác xã, các DN t nhân). VL đc b
sung t li nhun, vn do phát hành c phiu trái phiu, vn góp liên doanh, liên kt
Ngun vn đi vay : Ngun vn vay là yu t quan trng giúp DNNVV đáp ng đy
đ vn trong các giai đon ca quá trình sn xut và lu thông. Doanh nghip có th
la chn các hình thc vay nh: vay Ngân hàng, vay các t chc tín dng khác, vay cá
nhân trong và ngoài nc, tín dng thng mi, vay t ngun khác.
Nhu cu vn kinh doanh ca DNNVV là rt ln bao gm c vn ngn hn, trung
và dài hn. Nhu cu vn ngn hn xut hin do tính cht thi v ca hot đng sn
xut kinh doanh đc bit đi vi các doanh nghip thng mi. Các khon vay ch yu
da trên nhng hp đng tiêu th có sn, hoc các hp đng cung cp đã ký. Quy mô
ca khon vay thng không ln nhng các DNNVV thng vay nhiu ln và vi thi
hn ngn, vì vy nu tính theo doanh s cho vay thì con s này khá cao, có th tng
đng vi mt doanh ngip ln. Vn dài hn dùng đ tài tr tài sn c đnh và m
rng sn xut. Hu ht các doanh nghip đu mun m rng phm vi hot đng m
rng quy mô đ có th tr thành các doanh nghip ln hn.  thc hin các chin
lc đt ra, các k hoch Marketing, đi mi công ngh, doanh nghip nh và va đu
cn ti ngun vn dài hn.
Trên thc t, lng vn t có ca các doanh nghip ch đáp ng t 20% - 30% yêu
cu. Các doanh nghip thiu vn dn đn vic h không có điu kin đu t vào khoa

hc công ngh hin đi. Mt tình trng ph bin trong các doanh nghip nh và va là
h thng máy móc, thit b lc hu, khong 15-20 nm trong ngành đin t, 20 nm
đi vi ngành c khí, 70% công ngh ngành dt may đã s dng đc 20 nm. T l
đi mi trang thit b trung bình hàng nm ca Vit Nam ch  mc 5 - 7% so vi 20%
ca th gii. Công ngh lc hu làm tng chi phí tiêu hao 1,5 ln so vi đnh mc tiêu
chun ca th gii. Hn ch này dn đn tng chi phí đu vào, cao hn t 30 - 50% so
vi các nc ASEAN, đng thi dn đn cht lng sn phm gim, giá thành cao và
nng sut thp. Ngoài vn góp ca các c đông hay vn ca chính ch doanh nghip
b ra thì phát hành c phiu là mt kênh huy đng tim nng đ tng ngun vn ch s
hu ca doanh nghip. Tuy nhiên, vic phát hành c phiu mt nhiu thi gian và tn
kém, hn na không phi doanh nghip nào cng có th phát hành c phiu. Vi nng
lc tài chính hn ch và uy tín không cao ca các DNNVV thì vic đáp ng đy đ các
quy đnh v phát hành c phiu là rt khó. Do đó, nâng cao vn ch s hu bng phát
Thang Long University Library

13

hành c phiu đi vi DNNVV hu nh không có hiu qu. Chính bi s eo hp ca
vn t có nên đ có vn cho hot đng kinh doanh các DNNVV phi tìm kim ngun
vn t bên ngoài thông qua vic đi vay.
Vn vay có u đim là các doanh nghip có th huy đng đc mt s lng vn
nhiu hn vn ch s hu (v mt quy mô), mt khác vic s dng vn vay cng mang
li mt s li ích cho doanh nghip đó là: Th nht, vn vay là đòn by tài chính cho
doanh nghip, vic s dng ngun lc có sn này giúp các doanh nghip có th tng s
vn đu t kh dng và to ra mt khon li nhun cao hn chi phí tài chính phi tr.
Th hai, lãi sut mà các doanh nghip phi tr trên khon vay đc xem là chi phí
hp l và đc khu tr khi tính thu. Khon khu tr này là mt phn trong li nhun
ca doanh nghip và giúp gim s tin doanh nghip đóng thu hàng nm. Ngoài ra, có
nhng doanh nghip c nh còn đc hng nhiu u đãi thu. Doanh nghip có th
tip cn các khon vay h tr doanh nghip nh vi nhiu điu khon thun li hn so

vi các khon vay truyn thng t Ngân hàng. Th ba, ch n ca DNNVV không
đc hng khon chia li nhun ca công ty.
Các DNNVV có th vay t rt nhiu ngun nh đã nêu  trên song Ngân hàng vn
là kênh huy đng vn quan trng nht ca các DNNVV. Mc dù khu vc các DNNVV
vay vn Ngân hàng ngày càng tng, nhng nhìn chung vic tip cn vn t khu vc
NHTM quc doanh vn còn không ít khó khn nht là các khon vay trung hn, dài
hn. Vi t trng hn 90% trong tng s các doanh nghip  nc ta, đáng l khu vc
này phi là “khách hàng rut” ca các Ngân hàng thng mi, song thc t là t l các
DNNVV có quan h tín dng vi Ngân hàng vn còn hn ch. Hu ht các DNNVV
đu phàn nàn mun vay vn Ngân hàng không phi là chuyn d, phi hi t đy đ
các điu kin “cht ch” cn và đ. Nhng khi có đc mt s các điu kin đó ri
cha chc doanh nghip đã nhn đc vn ngay mà còn phi thông qua các th tc
hành chính, tn tht v thi gian đi li vi Ngân hàng. Nguyên nhân chính ca tình
trng này là t nhng đòi hi bt buc phi có tài sn đm bo nu nh mun vay vn.
Trong khi đó, phn ln các DNNVV có vn ch s hu thp, ít có tài sn bo đm tin
vay nh: cm c, th chp, bo lãnh ca bên th ba Nhiu Ngân hàng rt dè dt trong
vic cho DNNVV vay vn. Kt qu điu tra nm 2009 ca Cc Phát trin DNNVV- B
K hoch và u t cho thy, ch có 32,38% DNNVV có kh nng tip cn đc các
ngun vn ca Ngân hàng; 35,25% khó tip cn, còn li không th tip cn.
Tuy vy, theo s liu đc đa ra t Báo cáo tng kt hot đng 9 tháng đu nm
2010 ca Ngân hàng Nhà nc, tng trng d n tín dng ca ngành Ngân hàng đi
vi khu vc doanh nghip nh và va tng 20%, đây là tín hiu đáng khích l, chng
t các Ngân hàng ngày càng mnh dn và gn nh hn trong vic cho vay đi vi các
DNNVV, đáp ng kp thi nhu cu vn ca các doanh nghip.

14

Vi s lng tng mnh m ca các DNNVV  Vit Nam và s phát trin kinh t
thi bui hi nhp hin nay thì vic các DNNVV tìm đn các NHTM đ gii quyt b
tc v vn s còn tng cao. ây không ch là kênh huy đng vn đáng tin cy đi vi

các DNNVV mà còn hu hiu đi vi hu ht các thành phn kinh t khác.
1.2. Hot đng cho vay đi vi doanh nghip nh và va ca Ngân hàng thng mi
1.2.1. Khái nim cho vay đi vi doanh nghip nh và va
Hot đng truyn thng ca NHTM là huy đng vn và sau đó tìm đu ra cho
ngun vn huy đng đc, thông qua các hot đng tài tr cho khách hàng, hot đng
đu t, hot đng thanh toán,…Trong đó, cho vay là hot đng quan trng nht ca
Ngân hàng thng mi vì hot đng này mang li ngun thu ln nht, là hot đng
hàng đu quyt đnh s tn ti và phát trin ca Ngân hàng. NHTM đi vay đ cho vay,
do đó có cho vay đc hay không là vn đ mà mi NHTM đu phi tìm cách gii
quyt. Thông thng, li nhun t hot đng cho vay này chim ti 65- 70% trong
tng li nhun ca Ngân hàng. Trong đó, chim t trng ln nht là hot đng cho vay
khách hàng doanh nghip, t trng này chim khong 70% hot đng cho vay ca
Ngân hàng. iu đó không ch đúng vi nhng nc đang phát trin mà còn đúng vi
nhng nc có th trng tài chính rt phát trin. M là mt ví d đin hình, vi th
trng chng khoán phát trin vào loi bc nht th gii, các doanh nghip có th vay
vn thông qua phát hành trái phiu, c phiu nhng theo s liu thng kê cho thy vn
vay t Ngân hàng vn chim mt t trng ln trong tng vn vay ca các doanh nghip.
 Vit Nam hin nay, vi nn kinh t nhiu bin đng ca thi kì hu khng
hong thì vic huy đng vn t các cá nhân hay các t chc tín dng phi Ngân hàng
khác là khá khó khn bi tâm lí ngi ri ro và kh nng thu hi n ca ngi, t chc
cho vay. Kênh huy đng vn tiêu biu nh th trng chng khoán li rt bp bênh,
cha đng nhiu ri ro. Hin nay, th trng chng khoán ca Vit Nam vn cha thc
s phát trin và không phi loi hình doanh nghip nào cng có th huy đng vn
thông qua th trng này, bi có nhng quy đnh bt buc v quy mô vn điu l, kt
qu kinh doanh, loi hình doanh nghip và mt s quy đnh khác. Thêm vào đó, các
công c huy đng vn trên th trng chng khoán cha thc s đa dng, phong phú.
Do vy, vic la chn ngun vn vay Ngân hàng vn là u tiên hàng đu ca các
DNNVV  Vit Nam
T khái nim v cho vay trong lut các t chc tín dng 2010, có th đnh ngha
hot đng cho vay đi vi DNNVV ca NHTM nh sau:

Cho vay đi vi DNNVV ti NHTM là hình thc cp tín dng, theo đó NHTM giao
hoc cam kt giao cho DNNVV mt khon tin đ s dng vào mc đích xác đnh trong
mt thi gian nht đnh theo tha thun vi nguyên tc có hoàn tr c gc và lãi.
Thang Long University Library

15

1.2.2. c đim và vai trò ca cho vay đi vi doanh nghip nh và va
1.2.2.1. c đim ca cho vay đi vi doanh nghip nh và va
Ngân hàng thng mi vi vai trò là trung gian tài chính quan trng nht ca nn
kinh t, thông qua các hot đng ca mình điu tit và đnh hng các hot đng đu
t, trong đó hot đng tín dng là mt công c dùng đ hng các ngun vn t nhiu
ngun khác nhau vào các hot đng kinh t hiu qu. Theo lut các t chc tín dng
nm 2004, hot đng tín dng đc đnh ngha nh sau:
Hot đng tín dng là vic t chc tín dng s dng ngun vn t có, ngun vn
huy đng đ cp tín dng.
Theo Lut các t chc tín dng nm 2010, thut ng “cp tín dng” đc đnh
ngha nh sau:
Cp tín dng là vic tha thun đ t chc, cá nhân s dng mt khon tin hoc
cam kt cho phép s dng mt khon tin theo nguyên tc có hoàn tr bng nghip v
cho vay, chit khu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bo lãnh Ngân hàng và các
nghip v cp tín dng khác.
Vi mt s lng ngày càng đông đo nh đã nói  trên, các DNNVV đang là đi
tng khách hàng ch đo ca hu ht các Ngân hàng. Các Ngân hàng thng thành
lp riêng mt phòng chuyên trách v đi tng khách hàng này đ có th nghiên cu,
phc v hiu qu hn, đng thi trin khai mt s gii pháp đ m rng đi tng
khách hàng DNNVV, trong đó chú trng hng hoàn thin các sn phm, đào to cán
b chuyên trách nhóm khách hàng DNNVV. Các Ngân hàng thng mi cng đang
đa ra nhiu gii pháp đ tng cng s tip cn vn cho các DNNVV nh chia nh
ngun vn, cht hn mc tín dng  mt ngng nht đnh đi vi mt khon vay đ

đáp ng đc nhiu nhu cu nh hn. Có th nói tim nng ca khi doanh nghip này
đang là hng đu t trng đim ca các Ngân hàng thng mi. ó là điu kin cho
phát trin th phn ca các NHTM, gia tng c hi kinh doanh, th hin  s chuyn
đng tích cc ca tc đ tng trng tín dng cng nh quy mô ca các qu cho vay
trong thi gian qua.
Có th tóm tt đc đim cho vay DNNVV qua mt s yu t sau:
Mc đích s dng vn vay: Các DNNVV vay vn vi rt nhiu mc đích khác
nhau, nhng có mt s mc đích ch yu sau: vay đ b sung vn lu đng tài tr
cho hot đng sn xut kinh doanh ca mình trong ngn hn, vay đ thc hin các
d án đu t trong trung và dài hn.
Ngun tr n gm: ngun t hiu qu s dng vn vay, t khu hao tài sn ca đn v
và các ngun khác n đnh mà khách hàng s dng đ tr n hàng nm cho Ngân hàng.