phân tích khái niệm và đặc điểm của các cơ quan hành chính nhà nước, chứng minh rằng cơ quan hành chính nhà nước là chủ thể quản lý hành chính nhà nước quan trọng nhất

ĐẶT VẤN ĐỀ
Cơ quan hành chính nhà nước là một bộ phận hợp thành của bộ máy nhà nước,
được thành lập để thực hiện chức năng quản lý hành chính nhà nước. Cơ quan
hành chính nhà nước mang đầy đủ đặc điểm của cơ quan nhà nước nói chung tuy
nhiên bên cạnh đó cơ quan hành chính nhà nước cũng có những đặc điểm riêng
biệt giúp phân biệt với các cơ quan khác trong bộ máy nhà nước. Việc tìm hiểu
khái niệm, đặc điểm của cơ quan hành chính nhà nước không chỉ giúp chúng ta có
thể nhận biết các cơ quan hành chính trong bộ máy nhà nước mà còn giúp xác định
vai trò quan trọng của cơ quan hành chính nhà nước với tư cách là chủ thể của
pháp luật hành chính và là chủ thể của quan hệ pháp luật hành chính. Do đó, trong
bài tập nhóm hành chính tháng hai lần này, nhóm em xin chọn vấn đề:
“Phân tích khái niệm và đặc điểm của các cơ quan hành chính nhà nước,
chứng minh rằng: cơ quan hành chính nhà nước là chủ thể quản lý hành chính nhà
nước quan trọng nhất.”
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Khái niệm cơ quan hành chính nhà nước
Cơ quan hành chính nhà nước là một bộ phận hợp thành trong bộ máy hành
chính nhà nước Việt Nam, được thành lập do các cơ quan dân cử tương ứng, trực
thuộc và chịu sự lãnh đạo, giám sát của các cơ quan dân cử tương ứng đó, là cơ
quan chuyên thực hiện hoạt động hành chính, là chủ thể chủ yếu thực hiện quyền
hành pháp và cũng là chủ thể cơ bản của luật hành chính
II. Một số tìm hiểu về khái niệm, đặc diểm của các cơ quan hành chính nhà
nước.
Bộ máy nhà nước là một chỉnh thể thống nhất, được tạo thành bởi các cơ quan
nhà nước. Bộ máy nhà nước Việt nam gồm bốn hệ thống cơ quan chính: cơ quan
lập pháp, cơ quan hành chính, cơ quan toà án và cơ quan kiểm sát.
Luật Việt nam đặt vai trò của cơ quan lập pháp rất lớn, không chỉ thiết lập ra
các hệ thống cơ quan khác mà còn là cơ quan chỉ đạo, giám sát chung. Tuy nhiên,
cơ quan chấp hành của Quốc hội là Chính phủ (cơ quan hành chính nhà nước cao
nhất), cũng có vai trò rất quan trọng trong việc quản lý nhà nước và thực thi các
văn bản mà Quốc hội ban hành. Hệ thống cơ quan đứng đầu là Chính phủ, thực

hiện chức năng hành pháp là cơ quan hành chính nhà nước.
Như vậy, cơ quan hành chính nhà nước là một loại cơ quan trong bộ máy nhà
nước được thành lập theo hiến pháp và pháp luật, để thực hiện quyền lực nhà nước,
có chức năng quản lý hành chính nhà nước trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã
hội.
1. Một số tìm hiểu vể khái niệm của cơ quan hành chính nhà nước
Bất kì một nhà nước nào không riêng gì Việt Nam chúng ta cơ quan hành chính
nhà nước cũng đóng một vai trò rất quan trọng trong việc thực hiện chức năng
quản lí hành chính nhà nước. Vậy cơ quan hành chính nhà nước là gì?
Như chúng ta đã biết, Bộ máy nhà nước là một chỉnh thể thống nhất, được tạo
thành bởi các cơ quan nhà nước. Bộ máy nhà nước ta gồm có bốn cơ quan: cơ quan
lập pháp, cơ quan hành chính, cơ quan tòa án và cơ quan kiểm sát. Vậy cơ quan
hành chính nhà nước là gì? Cơ quan hành chính nhà nước là một bộ phận hợp
thành của bộ máy nhà nước, được thành lập để thực hiện chức năng quản lí hành
chính nhà nước. Chính vì là bộ phận hợp thành của bộ máy nhà nước nên cơ quan
hành chính nhà nước mang những đặc điểm của cơ quan nhà nước nói chung và
còn mang những đặc điểm riêng biệt của mình.
2. Một số tìm hiểu vể đặc điểm của cơ quan hành chính nhà nước
a) Cơ quan hành chính nhà nước là một cơ quan nhà nước, nên có những đặc
điểm chung của cơ quan nhà nước.
Cơ quan hành chính nhà nước là một loại cơ quan nhà nước, là một bộ phận cấu
thành bộ máy nhà nước. Do vậy, cơ quan hành chính nhà nước cũng mang đầy đủ
các đặc điểm chung của các cơ quan nhà nước.
Một là, Cơ quan hành chính nhà nước hoạt động mang tính quyền lực nhà nước,
được tổ chức và hoạt động trên nguyên tắc tập trung dân chủ. Tính quyền lực nhà
nước thể hiện ở chổ: Cơ quan hành chính nhà nước là một bộ phận của bộ máy nhà
nước; Cơ quan hành chính nhà nước nhân danh nhà nước khi tham gia vào các
quan hệ pháp luật nhằm thực hiện các quyền và nghĩa vụ pháp lý.
Hai là, mỗi cơ quan hành chính nhà nước đều hoạt động dựa trên những quy
định của pháp luật, có chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền nhất định và có những

mối quan hệ phối hợp trong thực thi công việc được giao.
Hệ thống cơ quan hành chính nhà nước có cơ cấu, tổ chức phù hợp với chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn do pháp luật quy định.
Chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của cơ quan hành chính nhà nước do pháp
luật quy định, đó là tổng thể những quyền và nghĩa vụ cụ thể mang tính quyền lực,
được nhà nước trao cho để thực hiện nhiệm vụ, chức năng của mình, cụ thể: Các
cơ quan nhà nước tổ chức và hoạt động trên cơ sở pháp luật và để thực hiện pháp
luật; Trong quá trình hoạt động có quyền ban hành các quyết định hành chính thể
hiện dưới hình thức là các văn bản pháp quy và các văn bản cá biệt; được thành lập
theo quy định của Hiến pháp, Luật, Pháp lệnh hoặc theo quyết định của cơ quan
hành chính nhà nước cấp trên; được đặt dưới sự kiểm tra, giám sát của cơ quan
quyền lực nhà nước cùng cấp và báo cáo hoạt động trước cơ quan quyền lực nhà
nước cùng cấp; Có tính độc lập và sáng tạo trong tác nghiệp điều hành nhưng theo
nguyên tắc tập trung dân chủ, nguyên tắc quyền lực phục tùng.
Ba là, Về mặt thẩm quyền thì cơ quan hành chính nhà nước được quyền đơn
phương ban hành văn bản quy phạm pháp luật hành chính và văn bản đó có hiệu
lực bắt buộc đối với các đối tượng có liên quan; cơ quan hành chính nhà nước có
quyền áp dụng các biện pháp cưỡng chế đối với các đối tượng chịu sự tác động,
quản lý của cơ quan hành chính nhà nước.
b) Cơ quan hành chính (đứng đầu là Chính phủ) có những đặc điểm riêng biệt
giúp phân biệt nó với các cơ quan nhà nước khác
Cơ quan hành chính nhà nước là những cơ quan có chức năng quản lý hành
chính nhà nước. Các cơ quan hành chính nhà nước thực hiện hoạt động chấp hành–
điều hành, đó là những hoạt động được tiến hành trên cơ sở Hiến pháp, luật,Pháp
lệnh để thực hiện chức năng quản lý hành chính nhà nước. Như vậy, hoạtđộng
chấp hành – điều hành là phương diện hoạt động chủ yếu của cơ quan hànhchính
nhà nước. Ngoài ra, cơ quan hành chính nhà nước còn tham gia vào các lĩnhvực
khác như dân sự, tư pháp…(Chính phủ trình dự án luật, tham gia vào hoạt động lập
pháp). Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất, đứng đầu hệ thống cơ
quan hành chính nhà nước, trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động của các Bộ và ủy

ban nhân dân các cấp. Các cơ quan nhà nước khác cũng tham gia thực hiện hoạt
động quản lý hành chính nhà nước nhưng đó không phải là hoạt động chủ yếu mà
chỉ là hoạt động được thực hiện nhằm hướng tới hoàn thành chức năng cơ bản của
các cơ quan nhà nước đó như: chức năng lập pháp của Quốc hội, chức năng xét xử
của Tòa án nhân dân, chức năng kiểm sát của Viện kiểm sát nhân dân. Hoạt động
của các cơ quan hành chính nhà nước mang tính thường xuyên, liên tục và tương
đối ổn định, là cầu nối trực tiếp nhất đưa đường lối, chính sách pháp luật vào đời
sống.
Hệ thống cơ quan hành chính nhà nước được thành lập từ trung ương đến cơ sở,
đứng đầu là Chính phủ tạo thành một chỉnh thể thống nhất, được tổ chức theo hệ
thống thứ bậc có mối quan hệ mật thiết với nhau nhằm thực hiện quyền quản lý
hành chính nhà nước. Trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước cấp dưới có sự
phụ thuộc vào cấp trên, tuân thủ chỉ đạo của cấp trên theo nguyên tắc tập trung dân
chủ. Điều 22 Luật tổ chức Chính phủ có quy định: “Bộ, cơ quan ngang Bộ là cơ
quan của Chính phủ thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với ngành hoặc lĩnh
vực công tác trong phạm vi cả nước…” Bộ, cơ quan ngang Bộ có mối liên hệ với
Chính phủ về hoạt động; Bộ và cơ quan ngang Bộ phụ trách một số công tác của
Chính phủ, chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ; theo Điều 22 thì Bộ
trưởng, Thủ tướng phải trình Chính phủ chiến lược, quy hoạch phát triển, kế hoạch
dài hạn, kế hoạch 5 năm và hàng năm, trình Chính phủ viết kí kết, gia nhập, phê
duyệt các điều ước quốc tế thuộc các ngành, lĩnh vực, tổ chức và chỉ đạo thực hiện
theo quy định của Chính phủ.
Thẩm quyền của các cơ qua hành chính pháp luật quy định trên cơ sở lãnh thổ,
ngành hoặc lĩnh vực chuyên môn manh tính tổng hợp. Đó là những quyền và nghĩa
vụ pháp lý hành chính chỉ giới hạn trong phạm vi hoạt động chấp hành – điều
hành. Chính phủ là cơ quan đứng đầu hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước.
Chính phủ có nhiệm vụ quản lý mọi mặt của đời sống xã hội trong phạm vi cả
nước, thực hiện các chính sách đối ngoại, đối nội. Vì vậy, thẩm quyền của Chính
phủ có phạm vi cả nước giống như với Bộ và các cơ quan ngang Bộ. Theo các cấp
hành chính, có Ủy ban nhân dân tỉnh, Ủy ban nhân dân huyện, Ủy ban nhân dân xã

và thẩm quyền của các cơ quan này cũng được thu hẹp trong phạm vi hành chính
của mình
Các cơ quan hành chính nhà nước đều trực tiếp hay gián tiếp trực thuộc cơ quan
quyền lực nhà nước cùng cấp, chịu sự giám sát và báo cáo công tác trước cơ quan
quyền lực nhà nước. Điều 109 Hiến pháp năm 1992 quy định: “Chính phủ là cơ
quan chấp hành của Quốc hội, cơ quan hành chính nhà nước cao nhất của nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Chính phủ chịu trách nhiệm trước Quốc hội
và báo cáo công tác với Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chut tịch nước”
Điều 82 Luật tổ chức Hội đồng nhân dân quy định: “Nhiệm vụ của Ủy ban nhân
dân là lập dự án ngân sách nhà nước trên địa bàn, lập dự toán thu, chi ngân sách
địa phương, lập phương án phân bố dự toán ngân sách của cấp mình trình Hội đồng
nhân dân cùng cấp quy định, lập dự toán điều chỉnh ngân sách địa phương trình
Hội đồng nhân dân cùng cấp xem xét quy định của Pháp luật”.
Các cơ quan hành chính nhà nước có hệ thống đơn vị cơ sở trực thuộc. Các
đơn vị cơ sở của bộ máy hành chính nhà nước là nơi trực tiếp tạo ra của cải vật
chất và tinh thần cho xã hội. Hầu hết các cơ quan có chức năng quản lý hành chính
đều có các đơn vị cơ sở trực thuộc. Ví dụ như các trường Đại học trực thuộc Bộ
giáo dục và đào tạo; các tổng công ty, công ty, nhà máy thuộc Bộ Công nghiệp, Bộ
Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Bộ giao thông vận tải; các đơn vị công an,
quân đội trực thuộc Bộ Công an, Bộ Quốc phòng; trạm xã, bệnh viện thuộc Bộ Y
tế…
Tóm lại, cơ quan hành chính nhà nước là bộ phận cấu thành của bộ máy nhà
nước, trực thuộc cơ quan quyền lực nhà nước một cách trực tiếp hoặc gián tiếp,
trong phạm vi thẩm quyền của mình thưc hiện hoạt động chấp hành - điều hành và
tham gia chính yếu vào hoạt động quản lý nhà nước, có cơ cấu tổ chức và phạm vi
theo luật định.
III. Cơ quan hành chính nhà nước là chủ thể quản lý hành chính nhà nước quan
trọng nhất
Để thấy được cơ quan hành chính nhà nước là chủ thể quản lý hành chính nhà
nước quan trọng nhất, ta xét các luận điểm sau:

• Căn cứ chức năng nhiệm vụ: cơ quan HCHN quản lý hành chính nhà nc trên tất
cả các lĩnh vực- hoạt động chấp hành điều hành
• Ta phải biết và hiểu chủ thể của luật hành chính là gì? Đó là những bên tham gia
vào quan hệ pháp luật hành chính, có năng lực chủ thể, có quyền và nghĩa vụ
tương ứng đối với nhau theo quy định của pháp luật hành chính.
• Nó bao gồm những chủ thể nào? Đó là cơ quan nhà nước, cơ quan hành chính
nhà nước, cán bộ, công chức nhà nước, tổ chức xã hội, đơn vị kinh tế, đơn vị vũ
trang, đơn vị hành chính, sự nghiệp , công dân Việt Nam, người nước ngoài và
người không quốc tịch.
• Trong quan hệ pháp luật hành chính luôn luôn phải có một bên mang quyền lực
( mối quan hệ bất bình đẳng )- cơ quan hành chính nhà nước
• Cơ quan hành chính nhà nước là có số lượng đông đảo tạo thành một hệ thống
từ trung ương đến cơ sở, có tính thứ bậc cao
• Là cơ quan đưa pháp luật vào đời sống hữu hiệu nhất, phổ biến nhất
Qua những luận điểm trên ta có thể thấy: Chỉ có duy nhất cơ quan hành chính là
chủ thể có thẩm quyền hành chính và luôn luôn hiện diện trong mọi quan hệ
pháp luật hành chính.
Do đó có thể thấy cơ quan hành chính nhà nước là chủ thể quản lý hành chính
nhà nước quan trọng nhất
KẾT THÚC VẤN ĐỀ