skkn một số giải pháp nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc ở trường trung học cơ sở

Nâng cao chất lợng phục vụ bạn đọc

Trng THCS Cao Viờn

Một số giải pháp
nâng cao chất lợng phục vụ bạn đọc
ở trờng trung hC C S
I. Đặt vấn đề

Vit Nam ta nói riêng và tất cả các nước khác trên thế giới nói chung đang
bước vào một thời đại mới. Đó là thời đại của cơng nghệ, của khoa học kỹ thuật,
của trí tuệ. Thời đại địi hỏi đất nước phải có những người lao động với trình độ
học vấn cao, có tri thức, có bản lĩnh, có năng lực thực hiện đáp ứng mọi yêu cầu
của đời sống xã hội. Thực tiễn nói trên địi hỏi ngành GD-ĐT phải khơng ngừng
đổi mới nhằm góp phần hình thành và phát triển nhân cách con người Việt Nam.
Muốn vậy phải đổi mới trong dạy học, đặc biệt cần coi trọng công tác thư viện
trường học.
Nhiệm vụ của thư viện trường học là phục vụ cho việc giảng dạy và học
tập góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng giáo dục. Để việc giảng dạy
và học tập được tốt công tác phục vụ bạn đọc trong thư viện trường học phải
được đặt lên hàng đầu.
Trong nhiều năm qua, thư viện trường THCS Cao Viên đã luôn đổi mới
công tác phục vụ bạn đọc song việc phục vụ bạn đọc vẫn chưa đạt hiệu quả cao.
Xuất phát từ nhận thức trên, cũng như tìm hiểu thực tiễn thực trạng cơng
tác phục vụ bạn đọc ở trường tôi đã mạnh dạn chọn đề tài :
"Một số giải pháp nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc ở trường Trung học
cơ sở"
1. Mục đích nghiên cứu: các biện pháp để nâng cao chất lượng phục vụ bạn
đọc ở thư viện trường THCS Cao Viên
2. Phạm vi nghiên cứu: Do bản thân chưa có nghiệp vụ chính quy về cơng
tác thư viện, nên đề tài chỉ có thể đề cập đến một số giải pháp nâng cao chất

lượng phục vụ bạn đọc ở thư viện trường THCS Cao Viên, Huyện Thanh Oai, Hà
Nội.
II. Qu¸ tr×nh thùc hiƯn
A. CƠ SỞ LÝ LUẬN

Cơng tác phục vụ bạn đọc là hoạt động của thư viện nhằm tuyên truyền và
đưa ra phục vụ các dạng tài liệu, giúp đỡ người tới thư viện trong việc lựa chọn
và sử dụng tài liệu. Công tác này được tiến hành bởi sự kết hợp các quá trình liên
quan chặt chẽ với nhau của việc phục vụ đọc, mượn tài liệu, phục v thụng tin tra
cu.
Nguyễn Thị Thủy
Tháng 2 năm 2013

1


Nâng cao chất lợng phục vụ bạn đọc
Trng THCS Cao Viên
Mà thư viện là nơi tập trung đầy đủ sách, có khả năng và phương tiện để
phục vụ tốt nhất, tiết kiệm nhất những yêu cầu, những thắc mắc của giáo viên,
học sinh trong việc dạy và học
B. C¬ së thùc tiƠn

Thực hiện nhiện vụ nhà trường phân cơng, năm học 2012-2013 tôi được
nhà trường phân công phụ trách thư viện tôi đã hiểu được nhiệm vụ của thư viện
là phải cung ứng cho giáo viên và học sinh đầy đủ các loại sách giáo khoa, sách
tham khảo, sách báo cần thiết có tác dụng nâng cao chất lượng giảng dạy và học
tập, dưới sự chỉ đạo của ban giám hiệu và phối kết hợp với tổ cộng tác viên thư
viện tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị, vốn tài liệu để xây dựng thư viện
nhà trường. Để hướng dẫn bạn đọc sử dụng thư viện tôi đã ra mt s bin phỏp

nh sau:
1. Giải pháp đề ra:
- Xây dựng cơ sở vật chất, vốn tài liệu
- Tiến hành một số công tác nghiệp vụ thư viện
- Hướng dẫn bạn đọc sử dụng thư viện, cách tra cứu tìm tài liệu
- Hướng dẫn phương pháp đọc sách
2. Thực hiện Giải pháp
a. Giải Pháp 1: Xây dựng cơ sở vật chất, vốn tài liệu
* Để xây dựng kho sách và các trang thiết bị phòng đọc của giáo viên, học
sinh tôi đã nghiên cứu và tham quan học tập các thư viện trường trung học cơ sở.
§èi víi lứa tuổi hc sinh THCS - các trang thiết bị trong th viện phải phù hợp với
các em: vừa tầm, dễ tìm, dễ lấy (sau khi khảo sát các trang thiết bị có trong th
viện) tôi đà đề xuất và t vấn với ban giám hiệu nhà trờng cho mua sắm, tu bổ cải
tạo các trang thiết bị phù hợp víi løa ti c¸c em häc sinh THCS: Cơ thĨ
- Giá sách ở trong kho sách là các giá bằng sắt - Giá sách ngoài phòng đọc
của học sinh đợc làm bằng gỗ và nhôm kính. Đợc chia ra các ngăn nhỏ để các loại
sách.

Nguyễn Thị Thủy
Tháng 2 năm 2013

2


Nâng cao chất lợng phục vụ bạn đọc

Trng THCS Cao Viờn

-

Bàn ghế của học sinh: Đợc thiết kế bằng gỗ phù hợp với lứa tuổi học sinh
trung học cơ sở.
* Vốn tài liệu: Để xây dựng vốn tài liệu trong thư viện sát hợp với yêu cầu,
nhu cầu của giáo viên và học sinh, tôi đã nghiên cứu nhu cầu hng thỳ c sỏch
Nguyễn Thị Thủy
Tháng 2 năm 2013

3


Nâng cao chất lợng phục vụ bạn đọc
Trng THCS Cao Viên
của giáo viên, học sinh để xây dựng vốn tài liệu và tổ chức phục vụ việc đọc sách
trong nhà trường.
- Cách làm:
Ngày từ đầu năm học, thư viện trường đã phát phiếu nhu cầu đọc cho
(Giáo viên) (học sinh) từ đó nắm bắt được nhu cầu đọc của giáo viên học sinh
- cán bộ thư viện đã phân loại hiệu quả và đáp ứng được kịp thời nhu cầu đọc
cho học sinh. Khơng chỉ có vậy CBTV cịn ln theo dõi sát sao các hoạt động
của Đội cũng như căn cứ vào đặc điểm tâm sinh lý của các em học sinh, nắm
bắt được nhu cầu và xây dựng vốn tài liệu để phục vụ các em được tốt hơn.
Kết quả phát phiếu nhu cầu đọc sách của giáo viên và học sinh cụ thể như
sau: ( Phát phiếu điều tra cho 410 học sinh )
+ Với học sinh
Thể loại truyện
Số lượng nhu cầu
Cổ tích
225
Truyện tranh
303

Truyện Bác Hồ
266
Truyện khoa học TN
229
Truyện lịch sử
218
Truyện danh nhân
210
Truyện văn học
251
STK các môn học
192
+ Với giáo viên ( Phát phiếu điều tra cho 38 giáo viên)

Tỷ lệ
61%
82%
72%
62%
59%
57%
68%
52%

Thể loại sách
STK các môn tự nhiên
STK các môn xã hội
STK các môn khác
Truyện văn học

Tỷ lệ
90%
85%
72%
57%

Số lượng nhu cầu
32
30
26
20

b. Giải Pháp 2: Tiến hành một số cụng tỏc nghip v th vin
Để tổ chức sắp xếp kho sách phù hợp với th viện trờng THCS và phù hợp
với lứa tuổi học sinh tôi đà tiến hành một số biện pháp nghiệp vụ nh sau.
- Đối với các sách tham khảo, sách nghiệp vụ sách giáo khoa tôi tiến hành
xử lý nghiệp vụ theo quy định của công tác nghiệp vụ th viện, đăng ký, phân loại
vào sổ cá biệt từng loại sách, mô tả ấn phẩm, tổ chức sắp xếp sách trong kho theo
Nguyễn Thị Thủy
Tháng 2 năm 2013

4


Nâng cao chất lợng phục vụ bạn đọc
Trng THCS Cao Viờn
từng kho sách, tổ chức sắp xếp phích phân loại theo từng môn loại ở tủ mục lục để
giáo viên và các em học sinh dễ tra cứu, chọn sách theo yêu cầu, nhu cầu.
- Đối với các sách truyện thiếu nhi tôi áp dụng phân loại theo mà mầu, vì
phân loại truyện theo mà mầu sẽ rất thuận tiện cho các em khi đến th viện và lựa

chọn sách. Tôi tiến hành phân loại truyện theo mà màu (có quy định cụ thể cho
từng loại truyện) ví dụ:
- ĐV11 thơ thiếu nhi tôi định mà màu là hồng nhạt
- V12 Kịch thiếu nhi màu xanh lơ
- ĐV13 truyện ngắn, truyện dài định mà màu là màu hồng phấn
- V 14 Ký sự , màu xanh da trời
- ĐV 15 Tạp văn tiểu luận, màu đỏ
- ĐV 16 Thư tín, mu tớm
- ĐV17 truyện dân gian định mà màu là màu cam
- ĐV18 truyện tranh định mà màu là màu vàng nhạt
- V 19 cỏc th loi khỏc mu hng m
- ĐV2 khoa học thiếu nhi định mà màu là màu xanh cốm...
Sau khi phân loại truyện theo mà màu tôi tiến hành các thao tác dán mÃ
màu cho từng cuốn truyện (để mà màu đợc bền và sắp xếp trên giá đều, đẹp: trớc
khi dán tôi kẻ vạch quy định và có dán băng dính trắng để giữ chắc m· mµu)
Giải Pháp 3: Hướng dẫn bạn đọc sử dụng thư viện, cách tra cứu tìm tài
liệu
* Đối với giáo viên: tôi lập bảng Hướng dẫn bạn đọc sử dụng thư viện treo
trong phòng đọc của giáo viên - Cụ th:
Khi bạn đọc đến th viện để mợn, đọc sách báo tại th viện cần lu ý:

1. Cần xác định, mình định mợn loại sách gì (sách tham khảo, sách nghiệp
vụ, sách giáo khoa.) Cần cho môn học, bài học nào.
2. Bạn đến tủ mục lục (hoặc tìm cuốn danh mục sách th viện đợc in thành
sách) để tra tìm những cuốn sách cần mợn.
- Trong tủ mục lục và cuốn danh mục sách có ghi đầy đủ thông tin các cuốn
sách mà th viện có.
- Bạn xác định đợc là mình cần mợn loại sách gì thì kéo ô phích ra tìm
(hoặc tìm trong cuốn danh mục sách) đà đợc phân loại.
Ví dụ: Bạn cần tìm một cuốn sách về nghiên cứu Văn học bạn tra tìm trong

ô phích có tiêu đề 8 nghiên cứu văn học (STK).
Hoặc muốn tìm tham khảo về môn Toán, bạn tra tìm trong ô phích có tiêu
đề 51 Toán học (STK).
Nguyễn Thị Thủy
Tháng 2 năm 2013

5


Nâng cao chất lợng phục vụ bạn đọc
Trng THCS Cao Viờn
Hoặc muốn tìm một cuốn sách tham khảo về địa lý, bạn tra tìm trong ô
phích có tiêu đề 91 - Địa lý (STK).

3. Khi tìm thấy cuốn sách mình cần đọc hoặc mợn bạn ghi các thông tin
của cuốn sách lên phiếu yêu cầu.
+ Ghi những thông tin về sơ yếu lý lịch của ngời cần mợn sách báo
+ Ghi tên sách hoặc báo chí (ghi rõ quyển, tập) cần mợn.
+ Ghi ký hiệu xếp giá (ký hiệu xếp giá đợc ghi ở phía trên bên trái của tấm
phích).
Ví dụ: STK ,
STK
hoặc SNV hoặc ST
2030
315->320
815
1700
Sau khi ghi đầy đủ thông tin về những cuốn sách cần mợn lên phiếu yêu
cầu. Bạn đọc đa phiếu yêu cầu cho cán bộ, giáo viên phụ trách th viện để cán bộ,
giáo viên th viện lấy sách trên giá cho bạn đọc mợn sư

C¸n bé th viƯn híng dÉn học sinh sư dơng th viện và tra tìm tài liệu
trong tủ mục lục phân loại.

* i vi hc sinh: Lập bảng hớng dẫn sử dụng mà màu treo bên ngoài
phòng đọc học sinh để các em nhận biết đợc các màu quy định từng loại truyện.
Nguyễn Thị Thủy
Tháng 2 năm 2013

6


Nâng cao chất lợng phục vụ bạn đọc
Trng THCS Cao Viờn
Từ đó các em chọn sách theo đúng yêu cầu mà mình thích, nhanh chóng thuận
tiện (cũng nh khi đọc xong các em lại cất sách vào đúng nơi quy định)
Khi các em học sinh đến th viện để đọc sách báo tại th viện cần lu ý:
1. Cần xác định, mình định đọc loại sách gì
- Sách tham khảo, sách nghiệp vụ, sách giáo khoa
- Các sách truyện (Truỵện văn học, truyện cổ tích, truyện khoa học, truyện
lịch sử, truyện tranh, thơ , ký sự.)
- Các sách cần cho môn học, bài học nào.
2. Bạn đọc đến bảng phân loại mà mầu (Những cuốn sách thuộc sách thiếu
niêm, nhi đồng, đà đợc mặc định mầu cụ thể) Ví dụ:
- ĐV 11 Thơ ca thiếu nhi
- Mầu hồng nhạt
- ĐV 12 Kịch Thiếu nhi
- Mầu xanh
- ĐV 13 Truyện ngắn, dài ,vừa
- Mầu hồng phấn
- ĐV 17 Truyện dân gian

- Mầu cam
- ĐV 18 Truyện tranh
- Mầu vàng nhạt...
3. Bạn xác định đợc mà mầu của từng loại bạn đến tủ , giá sách để những
cuốn sách đà đợc dán mà mầu đúng với bảng phân loại và chọn cho mình những
cuốn sách cần đọc.
Ví dụ: Bạn cần đọc một cuốn sách về truyện dân gian bạn tìm trong ngăn
tủ có quyển sách gáy đợc dán mầu cam.
Hoặc muốn đọc thơ thiếu nhi bạn tìm trên giá sách có quyển sách gáy đợc
dán mầu hồng nhạt
Hoặc muốn đọc truyện tranh bạn tìm trên giá sách có quyển sách gáy đợc
dán mầu vàng nhạt . . .

Nguyễn Thị Thủy
Tháng 2 năm 2013

7


Nâng cao chất lợng phục vụ bạn đọc

Nguyễn Thị Thủy
Tháng 2 năm 2013

Trng THCS Cao Viờn

8


Nâng cao chất lợng phục vụ bạn đọc

Nguyễn Thị Thủy
Tháng 2 năm 2013

Trng THCS Cao Viờn

9


Nâng cao chất lợng phục vụ bạn đọc

Trng THCS Cao Viên

C¸n bé th viƯn híng dÉn häc sinh chän s¸ch
4. Khi tìm thấy cuốn sách mình cần đọc bạn nhấc ra khỏi giá hoặc tủ sách
đến bàn ghế ngồi đọc (Góc đọc)
5. Khi đọc các loại sách trong th viện bạn thấy cần ghi chép những thông
tin của cuốn sách, hoặc muốn sáng tạo, làm theo những chỉ dẫn của cuốn sách bạn
có thể đến các góc của th viện nh (góc viết, góc mỹ thuật, góc sáng tạo.) để ghi
chép lại, vẽ hoặc làm những đồ vật mà mình có thể học theo và làm đợc - Những
sản phẩm làm đợc có thể để tại góc trng bày.
Gii Phỏp 4: Hướng dẫn phương pháp đọc sách
Để việc đọc sách đạt hiệu quả tơi hướng dẫn các đồng chí giáo viên và các em
học sinh xây dựng kế hoạch đọc sách cụ thể
+ Kế hoạch đọc sách phải nằm trong kế hoạch của nhà trường. Kế hoạch phải
nêu lên được từng chủ điểm đọc, các sách tương ứng với chủ điểm, thời gian đọc
+ Chúng tôi đã xây dựng kế hoạch đọc sách trên cơ sở nghiên cứu chương
trình học cảu từng lớp và nhu cầu đọc của học sinh
Kết quả:
Việc đọc sách theo kế hoạch đã giúp học sinh mở rộng vốn kiến thức từ đó

các em biết vận dụng vào việc học tập của mình và đạt kết qu cao trong cỏc k
thi. C th l:
Nguyễn Thị Thủy
Tháng 2 năm 2013

10


Nâng cao chất lợng phục vụ bạn đọc
Trng THCS Cao Viên
Chúng tôi đã thử nghiệm trên 2 lớp 6A và 6D trước khi các em học chủ điểm
“Có chí thì nên” (môn Tiếng Việt), chúng tôi cho các em học sinh lớp 6A đọc các
câu chuyện: Thần đồng xưa của nước ta, Tôi đi học, Truyện về các nhà khoa học
Việt nam và thế giới… còn các em học sinh lớp 6D khơng được đọc. Sau đó
chúng tơi ra bài kiểm tra Tiếng Việt (Phân môn Luyện từ và câu, phân mơn Tập
Làm Văn) theo chủ điểm “Có chí thì nên” và kết quả như sau:
Lớp
6A
6D

Số bài kiểm tra
25
30

Điểm 8-10
19
12

Tỉ lệ %
75%

40%

Tóm lại: xây dựng kế hoạch đọc sách là một biện pháp rất tốt để học sinh
mở rộng kiến thức đạt hiệu quả cao. Kế hoạch này phải được triển khai từ trước
năm học.
III. KÕt qu¶ thùc hiƯn

Qua nghiên cứu lý luận và thực hiện hướng dẫn bạn đọc sử dụng thư viện,
công tác phục vụ bạn đọc ở trng THCS Cao Viờn cho thy:
1. Đối với bản thân:
Trong quá trình thực hiện đề tài tôi đợc sự hợp tác giúp đỡ nhiệt tình và tạo
điều kiện thuận lợi của ban lÃnh đạo nhà trờng, các đồng chí giáo viên,các đồng
chí tổng phụ trách: đặc biệt là các thành viên trong tổ công tác th viện, giúp tôi
hoàn thành tốt nhiệm vụ khơi dậy nền văn hóa đọc và hoàn thành nhiệm vụ của
ngời cán bộ th viện đối với mỗi học sinh và đối với mỗi cuốn sách.
2. §èi víi häc sinh
Từ khi áp dụng các biện pháp hng dn bn c phục vụ kịp thời nhu cầu
đọc sách của các em học sinh, đà thu hút đợc nhiều em tham gia sử dụng sách báo
th viện. Vì vậy lợt mợn và vòng quay của sách đợc tăng lên cụ thể
- Về kiến thức văn hoá: Các em có tiến bộ rõ rệt, với hàng loạt các cuốn
sách về các câu hỏi trắc nghiệm đà giúp các em làm quen với phơng pháp học mới
theo chơng trình cải cách của Bộ Giáo Dục. Qua các đợt khảo sát, thi học kỳ kết
quả học tập của các em loại kh¸ giái chiÕm 72%, tû lƯ c¸c em dù thi học sinh giỏi
cấp trờng,cấp huyện, cấp thành phố đạt rất cao.
IV. Một số đề xuất kiến nghị

Nguyễn Thị Thủy
Tháng 2 năm 2013

11

Nâng cao chất lợng phục vụ bạn đọc
Trng THCS Cao Viờn
Đáp ứng yêu cầu giảng dạy và học tập trong giai đoạn đổi mới hiện nay, áp
dụng các công nghệ thông tin hiện đại trong hoạt động sử dụng th viện. Việc
tuyên truyền và cung cấp các tài liệu tham khảo thờng xuyên, kịp thời đảm bảo
cho giáo viên và học sinh mợn sử dụng sách báo là một điều cấp thiết - Đề nghị
nhà trờng tăng nguồn kinh phí mua sách tham khảo nhất là các tài liệu theo chơng
trình đổi mới. Nhà trờng và phòng giáo dục trang bị thêm cho phòng đọc một số
trang thiết bị nh, giá đựng sách và một số máy vi tính cho học sinh sử dụng ( đọc
báo điện tử) để th viện có phơng tiện hoạt động tốt hơn.
- M lp tập huấn về nghiệp vụ thư viện cho cán bộ phụ trách thư viện để
các cán bộ TV giao lưu, hc hi kinh nghim.
Trên đây là một vài kinh nghiệm để xây dựng và phát triển phong trào đọc
sách báo trong học sinh. Rất mong nhận đợc nhiều ý kiến đóng góp bổ sung của
các đồng chí đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn !
Thanh Oai, ngày 20 tháng 02 năm 2013.
Ngời viết

Nguyn Th Thy

Nguyễn Thị Thủy
Tháng 2 năm 2013

12


Nâng cao chất lợng phục vụ bạn đọc

Trng THCS Cao Viên

Phụ lục
PHIẾU ĐIỀU TRA NHU CẦU HỨNG THÚ ĐỌC CỦA HỌC SINH
Em hãy đánh dấu x vào ô trống các thể loại truyện mà em thích

 Cổ tích
 Truyện tranh
 Truyện Bác Hồ
 Truyện danh nhân
 Truyện lịch sử
 Truyện KHTN
 Truyện văn học
Em hãy giải thích vì sao em thớch cỏc truyn ú ?
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................

Nguyễn Thị Thủy
Tháng 2 năm 2013

13

Nâng cao chất lợng phục vụ bạn đọc

Trng THCS Cao Viên

Phụ lục
PHIẾU ĐIỀU TRA NHU CẦU HỨNG THÚ ĐỌC CỦA GIÁO VIÊN
Các đồng chí hãy đánh dấu x vào ơ trống các thể loại sách mà mình có nhu cầu

 STK các môn tự nhiên
 STK các môn xã hội
 STK các mơn khác
 Truyện văn học
Các đồng chí hãy giải thích vì sao Các đồng thích các loại sách, truyn ú ?
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................

Nguyễn Thị Thủy
Tháng 2 năm 2013

14

Nâng cao chất lợng phục vụ bạn đọc

Trng THCS Cao Viờn

* í kiến nhận xét đánh giá
Xếp loại của hội đồng khoa học trờng THCS Cao Viờn

Ngày

tháng

năm 2013

* í kiến nhận xét đánh giá
Xếp loại của hội đồng khoa học cơ sở
( Phòng Giáo Dục - Huyện Thanh Oai)

Ngày

Nguyễn Thị Thủy
Tháng 2 năm 2013

15

tháng

năm 2013