hỗ trợ về nhà ở - chính sách ưu đãi đối với người có công với cách mạng

Mô hình phân tích không gian phúc lợi con người và xã hội ở Việt Nam
HỖ TRỢ VỀ NHÀ Ở - CHÍNH SÁCH ƯU ĐÃI
ĐỐI VỚI NGƯỜI CÓ CÔNG VỚI CÁCH MẠNG
NGUYỄN THỊ THÙY LINH
TÓM TẮT
Xây dựng hệ thống chính sách, pháp
luật về việc đảm bảo hỗ trợ về nhà ở cho
những người có công với cách mạng là
một việc hết sức quan trọng đối với Đảng,
Nhà nước và nhân dân ta. Bài viết này
dựa trên mô hình phân tích không gian
phúc lợi con người và xã hội tại Việt Nam
(của GS.Ts Bùi Thế Cường), dưới cách
tiếp cận văn hóa “uống nước nhớ nguồn”
của người Việt và cách tiếp cận quản lý
để phân tích nhu cầu về nhà ở của người
có công với cách mạng và việc thực hiện
những chính sách ưu đãi của Nhà nước
trong hơn 50 năm qua để đáp ứng nhu
cầu đó.
Vì sự nghiệp đấu tranh của dân tộc: lâu
dài và gian khổ. Lịch sử dân tộc ta gắn
liền với nhiều cuộc chiến tranh trường kỳ,
gian khổ. Để có được những chiến thắng
và Đất nước ta được như ngày hôm nay,
thì chúng ta không thể không nói đến
những người con ưu tú của dân tộc đã hy
sinh cho sự nghiệp cách mạng giải phóng,
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Họ là những
người có công lao to lớn mà Đảng, Nhà
nước và toàn thể nhân dân đời đời ghi

nhớ.
Với những bon chen của cuộc sống
hiện thực, những người có công với cách
mạng: là những thương bệnh binh, bà mẹ
Việt Nam Anh hùng, thân nhân liệt sĩ,
đang gặp rất nhiều những khó khăn không
chỉ về sức khỏe, việc làm, thu nhập, mà
còn cả về đất đai, nhà ở. Có nhiều người
phải đối diện với cảnh không chốn nương
thân hoặc nếu có cũng ở trong căn nhà dột
nát, cũ kỹ không còn đủ vững chắc để
chống chọi với mưa gió.
Trước một thực tế đầy thiếu thốn như
vậy, nhu cầu cần có đất có nhà của họ là
một điều rất khẩn thiết và đặc biệt quan
trọng để Nhà nước phải lưu tâm và đặc
biệt chú trọng. Biết ơn và có nghĩa vụ bù
đắp với những hy sinh mất mát đó là trách
nhiệm của toàn Đảng, toàn dân và việc
hoàn thiện hệ thống chính sách về công
tác ưu đãi xã hội là cấp thiết.
1
Mô hình phân tích không gian phúc lợi con người và xã hội ở Việt Nam
VỀ TÌNH HÌNH NGƯỜI CÓ CÔNG
VÀ VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH
ƯU ĐÃI XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƯỜI
CÓ CÔNG CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ
NƯỚC TA
Hai cuộc kháng chiến chống Thực dân
Pháp và Đế quốc Mỹ đã đưa lại nền độc

lập cho dân tộc ta, song những hy sinh,
mất mát cũng rất lớn lao. Hàng triệu con
người ưu tú đã hy sinh, hàng triệu người
suốt đời bị ốm đau, bệnh tật hoặc mang
thương tật bên mình, hàng vạn người bị
nhiễm chất độc hóa học,
Hình 1: Hậu quả chiến tranh
1
Đơn vị: 1.000 người
Nguồn: Chiến tranh cách mạng Việt Nam,
Nxb. Chính trị quốc gia, 2000
Ban chỉ đạo Tổng kết kháng chiến trực
thuộc Bộ Chính trị đã sơ bộ nêu lên
những tổn thất mất mát nhưng đầy vinh
quang trong hai cuộc kháng chiến là: 1,1
triệu con em các dân tộc đã chiến đấu hy
sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc; 600
nghìn thương binh; 300 nghìn người bị
mất tích trong chiến đấu; 2 triệu người
dân bị giết hại; 2,6 triệu người có công
với cách mạng; 44.269 Bà mẹ Việt Nam
1 LS: liệt sĩ, TB: thương binh, NCC: người có công,
NTT: người tàn tật, DTC: dân thường chết, NNHH:
nạn nhân chất độc hóa học.
Anh hùng; 1.241 Anh hùng Lực lượng Vũ
trang; 267 Anh hùng lao động (Nguồn:
Chiến tranh cách mạng Việt Nam, Nxb.
Chính trị quốc gia, 2000).
Theo Bộ Xây dựng cả nước hiện có
tổng số 71.250 hộ gia đình chính sách cần

hỗ trợ về nhà ở, có khoảng 49.870
(khoảng 70%) hộ cần được hỗ trợ xây
dựng mới nhà ở và khoảng 21.380
(khoảng 30%) hộ cần được hỗ trợ sửa
chữa nhà ở.
2
Nhằm giúp đỡ, hỗ trợ người có công
với cách mạng có chỗ ở ổn định, Nhà
nước đã áp dụng một số hình thức ưu đãi
xã hội như: tặng nhà tình nghĩa, hỗ trợ
kinh phí để sử dụng và sửa chữa nhà ở, hỗ
trợ một phần hoặc toàn bộ tiền khi mua
nhà của Nhà nước hoặc khi giao đất làm
nhà ở. Nguồn vốn ngân sách Nhà nước ta
sẽ chi trong năm nay (2013) là khoảng
2.423 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung
ương bố trí khoảng 2.217 tỷ đồng, ngân
sách địa phương bố trí khoảng 206 tỷ
đồng để dành riêng cho việc xây dựng và
hỗ trợ xây dựng nhà tình nghĩa. Quyết
định có hiệu lực thi hành từ 15.6.2013
(Nguồn: Bộ Xây dựng).
Thực tế trong năm vừa qua (năm
2012), 53/63 tỉnh, thành phố đã vận động
quỹ đền ơn đáp nghĩa được 376 tỷ đồng;
2 Bộ Xây dựng, 2013.
2
Mô hình phân tích không gian phúc lợi con người và xã hội ở Việt Nam
12.500 nhà tình nghĩa đã được xây mới,
10.000 nhà tình nghĩa đã được sửa chữa.

3
Đạo lý tốt đẹp ngàn đời của dân tộc ta
là: “ Uống nước nhớ nguồn”; “Ăn quả
nhớ người trồng cây”, nên ngay từ những
ngày đầu thành lập nước trong điều kiện
còn nhiều khó khăn, Đảng, Chính phủ và
Bác Hồ đã đặc biệt quan tâm tới công tác
thương binh, liệt sỹ và đã lấy ngày
27/7/1947 là ngày thương binh, liệt sỹ đầu
tiên ở nước ta. Suốt mấy chục năm qua,
Đảng lãnh đạo và Nhà nước thực hiện, đã
ban hành nhiều chính sách ưu đãi đối với
thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sỹ,
người và gia đình có công với cách mạng.
Đây là chính sách lớn và thường xuyên bổ
sung, sửa đổi cho phù hợp với từng thời
kỳ và đến nay đã hình thành một hệ thống
chính sách mà các nội dung đều gắn liền
với việc thực hiện chính sách kinh tế xã
hội liên quan đến đời sống hàng ngày của
người có công. Trong đó có rất nhiều
những quyết định, nghị định, chỉ thị,
thông tư liên bộ về chế độ ưu đãi hỗ trợ về
đất đai, nhà ở:
• Thông tư liên bộ số 07/TT-LB ngày
25/9/1991 của Liên Bộ Lao động –
Thương binh và Xã hội – Tổng cục
Quản lý ruộng đất “về việc hướng dẫn
thực hiện luật đất đai đối với thương
3 Theo Phó Cục trưởng Cục Người có công, Bộ Lao

động Thương binh và Xã hội Nguyễn Duy Kiên.
binh, gia đình liệt sĩ và gia đình có
công giúp đỡ cách mạng”.
• Quyết định số 118/TTg ngày
27/2/1996 của Thủ tướng Chính phủ
“về việc hỗ trợ người có công với
cách mạng về cải thiện nhà ở”.
• Chỉ thị số 166/TTg ngày 19/3/1996
của Thủ tướng Chính phủ “về việc tổ
chức thực hiện quyết định số 118/TTg
ngày 27/2/1996 của Thủ tướng Chính
phủ về việc hỗ trợ người có công với
cách mạng về cải thiện nhà ở”.
• Quyết định số 64/1998/ QĐ-TTg ngày
21/3/1998 của Thủ tướng chính phủ
“về việc giảm tiền mua nhà ở đang
thuê thuộc sở hữu nhà nước”.
• Quyết định số 20/2000/QĐ-TTg ngày
3/2/2000 của Thủ tướng Chính phủ
“về việc hỗ trợ người hoạt động cách
mạng từ trước cách mạng tháng tám
năng 1945 cải thiện nhà ở”.
• Và mới đây nhất là Quyết định số
22/2013/QĐ-TTg “hỗ trợ người có
công về nhà ở”.
Đối tượng được hưởng chính sách hỗ
trợ phải là hộ gia đình có người có công
với cách mạng đã được cơ quan có thẩm
quyền công nhận, bao gồm: người hoạt
động cách mạng trước khởi nghĩa tháng

Tám năm 1945; thân nhân liệt sĩ; Bà mẹ
Việt Nam Anh hùng; Anh hùng Lực
lượng Vũ trang nhân dân; Anh hùng lao
động trong thời kỳ kháng chiến; thương
binh; bệnh binh…
3
Mô hình phân tích không gian phúc lợi con người và xã hội ở Việt Nam
Về mức hỗ trợ, các đối tượng đang ở
nhà tạm hoặc nhà ở bị hư hỏng nặng (kể
cả các hộ đã được hỗ trợ theo các chính
sách trước đây) được hỗ trợ 40 triệu
đồng/hộ đối với trường hợp phải phá dỡ
để xây mới nhà ở và 20 triệu đồng/hộ đối
với trường hợp phải sửa chữa khung,
tường và thay mới mái nhà ở.
Bên cạnh đó, đối tượng được hỗ trợ là
hộ gia đình mà người có công với cách
mạng, thân nhân liệt sỹ hiện đang ở và có
hộ khẩu thường trú tại nhà ở đó trước
ngày quyết định có hiệu lực thi hành.
Nguồn vốn hỗ trợ được huy động từ nhiều
nguồn, trong đó có nhà nước hỗ trợ, cộng
đồng giúp đỡ, hộ gia đình tham gia đóng
góp và tự tổ chức xây dựng nhà ở.
KẾT LUẬN
Những chính sách ưu đãi mà Đảng và
nhà nước ta đã xây dựng, và áp dụng đã
đạt được nhiều thành công đáng kể, hỗ trợ
được rất nhiều cho đời sống của người có
công với cách mạng, đặc biệt là giải thoát

được nỗi lo về nhà ở. Tuy nhiên, do việc
hỗ trợ đã thực hiện qua nhiều năm và theo
các chính sách trước đây là tùy theo khả
năng và điều kiện kinh tế của từng địa
phương nên việc thực hiện chưa được
thống nhất, các hộ đã được hỗ trợ với các
mức độ khác nhau. Mặt khác, khi thực
hiện chính sách hỗ trợ, điều kiện kinh tế
của đất nước còn nhiều khó khăn nên mức
hỗ trợ tương đối thấp. Vì vậy, đến nay
nhiều nhà ở của người có công với cách
mạng đã bị xuống cấp, hư hỏng. Do đó,
cần xây dựng một cơ chế đồng bộ và hoàn
thiện từ trên xuống dưới, đảm bảo tính
công bằng cho tất cả người có công, và
trong thực hiện chính sách ưu đãi, lấy tổ
chức quản lý làm nòng cốt.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bùi Thế Cường. 2003. Phúc lợi xã hội
ở Việt Nam: Hiện trạng, Vấn đề và
Điều chỉnh. Viện Khoa học Xã hội
Việt Nam
2. Bộ Lao động – Thương binh và Xã
hội. 2000. Hệ thống các văn bản pháp
luật hiện hành về chính sách đối với
thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ
và người có công. Nxb. Lao động Xã
hội, Hà Nội.
3. Gs.Ts. Mai Ngọc Cường. 2009. Xây
dựng và hoàn thiện hệ thống chính

sách an sinh xã hội ở Việt Nam. Nxb.
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
4. Chiến tranh cách mạng Việt Nam,
Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội,
2000.
5. Bộ Lao động – Thương binh và Xã
hội. Cơ sở khoa học để xây dựng Luật
ưu đãi người có công. 1997.
4