cải tiến đàn tam thập lục

1


2

BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
CẢI TIẾN ĐÀN TAM THẬP LỤC

I. THÔNG TIN CHUNG VỀ ĐỀ TÀI.
1.1 Tên cơ quan chủ trì và quản lý đề tài:
Trung tâm văn hóa Tp. Hồ Chí Minh.
Điện thoại : 38393673 Fax: 38393673
E-mail: ………………………
Website : …………………….
Địa chỉ : 97 Nguyễn Thị Minh Khai – Q.1 – Tp. Hồ
Chí Minh.
Số tài khoản : VL 9340 2010 0052 – Kho bạc Quận 1
– Tp. Hồ Chí Minh.
1.2 Cơ quan quản lý đề tài: Sở Khoa học và Công
nghệ Tp. Hồ Chí Minh.
II. NỘI DUNG KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI.
1. Mục tiêu của việc cải tiến đàn Tam thập lục là:
1.1. Xử lý nhược điểm trầm trọng của cây đàn là
độ vang khi đánh lên không ngắt tiếng được, tạo âm
thanh hỗn loạn.
1.2. Tạo điều kiện thuận lợi cho nhạc công thuận
tiện sử dụng được cả hai tay khi sử dụng, không dùng
một tay đánh, một tay chặn dây như trước đây.
3

1.3. Sử dụng hai Pedal dùng để ngắt tiếng khi sử

dụng tầng trên hoặc tầng dưới (trầm) làm phong phú
thêm phần diễn tấu của cây đàn.
1.4. Tạo âm thanh – Pizicato – ngắt.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu và tính cấp thiết
của đề tài:
Hiện tại ở Việt Nam chưa có cá nhân, đơn vị nào
cải tiến cây đàn này, chỉ duy nhất có cô giáo Bích
Thủy khi làm luận án thạc sỹ đàn dân tộc có đề cập
vấn đề cải tiến này chỉ trên lý thuyết còn thực hành thì
không.
Về nghiên cứu ở nước ngoài: duy nhất một nhạc
công nữ Trung Quốc khi tham gia với dàn nhạc Nhật
Bản có cả Cao Hồ Nga tham gia thì Pedal của nhạc
công này chỉ ngắt hẳn khi sử dụng được khi muốn
đánh Pizicato.
Ngoài ra các nước trong khu vực kể cả Trung
Quốc hiện nay không có ai cải tiến như của chúng tôi.
2.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu thuộc lĩnh vực đề
tài:
Ngoài nước: Không
Trong nước: Chưa có
2.2 Tính cấp thiết của đề tài:
Cây đàn Tam thập lục du nhập từ Trung Quốc vào
Việt Nam cũng độ 4-5 thập niên, các nhạc sỹ và nhạc
công thấy trong dàn nhạc dân tộc Việt Nam ngoài bộ
4

gảy, dây, hơi, gõ khi hòa tấu vẫn thấy chưa đầy âm
lượng, thiếu vắng một nhạc cụ giữ phần hòa âm thì âm
lượng mới đầy đặn. cây đàn Tam thập lục đáp ứng

được yêu cầu đó.
Tuy nhiên nhược điểm của cây đàn này khi đánh
lên không có một dụng cụ nào để hạn chế ngắt tiếng
vang và sử dụng Pizicato được.
- Với những vấn đề trên, việc giải quyết nhược
điểm cây đàn này rất cần thiết cho nhạc công và người
sáng tác phối âm phối khí.
- Về mặt kỹ thuật biểu diễn tạo điều kiện cho diễn
viên sử dụng hai tay khi đánh không phục thuộc vào
việc dùng tay ngắt tiếng.
- Việc phổ biến ứng dụng vào các đàn hiện có rất
dễ dàng không phiền hà mất công phải làm đàn mới.
- Ứng dụng vào khoa đàn dân tộc các trường đào
tạo rất hiệu quả, đặc biệt ở các đoàn nghệ thuật
chuyên nghiệp và không chuyên đang hoạt động.
Cách chặn tiếng trên mặt đàn: có khi phải dùng cả
hai bàn tay để ngắt tiếng khi đánh hòa âm 3 hoặc 5
trong ½ nhịp sử dụng một ngón trỏ, khi cần đánh
Pizicato từng nốt hoặc hai ngón áp chót, khi đánh 1-2
nốt liền kề ¼ nhịp.
5


6

2.3 Ý nghĩa và tính mới về khoa học và thực tiễn:
Đàn Tam thập lục như trên đã nói nhược điểm lớn
là khi đánh lên muốn ngắt tiếng thì không thể được
mà phải dùng tay chặn tiếng. Với phương pháp cải
tiến dùng pedal và các tấm chặn là tiếng đàn sẽ tùy

thuộc vào người đánh.
Kết quả đạt được:
Cây đàn thứ nhất: đây là cây đàn chưa được cải
tiến. hiện nay khắp cả nước đang sử dụng. Hiệu quả
đánh lên như chúng ta đều thấy các nốt nối liền nhau
không dứt, tạo nên rất nhiều tạp âm. Từ lâu nay từ
người nhạc công, người phối âm phối khí, chỉ huy,
phòng thu thanh đều cùng chung một suy nghĩ là: làm
sao ngắt được tiếng vang khi chuyển giai điệu. một số
nhạc công, giảng viên có sáng kiến dùng tay chặn lên
dây để ngắt tiếng – điều này làm cản trở rất nhiều cho
diễn viên khi biểu diễn. chính vì lẽ đó nên tôi mạnh
dạn suy nghĩ đưa ra ý tưởng dùng pedal để ngắt tiếng.
Chúng tôi bắt tay vào thực hiện cây đàn thứ hai
dựa trên báo cáo của tác giả và sự góp ý của Hội đồng
khoa học.
Cây đàn thứ hai: dựa vào báo cáo, kết hợp góp ý
của Hội đồng khoa học, chúng tôi nghiêm túc thực
hiện hoàn chỉnh cây đàn này. Cây đàn này qua thực
hành từ việc ngắt tiếng đến đánh Pizicato, trên hai
phương pháp đó thì chỉ có hiệu quả là ngắt được tiếng,
còn Pizicato thì không được dùng pedal đạp nhẹ vào
7

dây và gõ lên dây thì tiếng bị câm không có độ vang
như các đàn khác khi ta búng lên dây như violon từng
nốt đều có độ vang của nốt.
Nhược điểm thứ hai: dùng lò xo để điều khiển 4
tấm nỉ phía trên và pedal ở dưới thì khi dậm vào bàn
đạp nặng hay nhẹ đều phát ra âm thanh như tiếng máy

khô dầu, nếu có khuếch đại âm thanh lại càng to thêm.
Nhược điểm thứ ba: là việc sắp xếp 4 tấm nỉ để
ngăn tiếng của phần cao trên và phần dưới trầm sẽ tạo
cho bộ phận phía dưới trầm sẽ tạo bộ phận phía dưới
rất phức tạp, choán hết khoảng không cộng hưởng ảnh
hưởng đến độ vang của đàn.
Nếu tiếp tục nghiên cứu giải quyết phần Pizicato
thì không còn chổ để đặt hệ thống khác.
Để thực hiện cây đàn thứ ba: bắt buộc phải khắc
phục những nhược điểm trên. Chúng tôi hết sức lo
nghĩ, liệu có cách nào xử lý được phần Pic. Trăn trở
và tranh luận gay gắt. rõ ràng nhìn vào đàn ta thấy hai
hệ thống dây tam thập lục cấu tạo khác với các đàn
khác. Hai bên của dây đàn đều có con ngựa dài để tạo
nhiều âm điệu khác nhau. Vì vậy việc ta thấy dây đàn
bên này bắc qua bên kia qua con ngựa và một con lăn
rồi mới móc vào chốt đàn – hàng dây bên kia cũng
vậy. Vì vậy hai hàng dây phải chéo nhau chỉ còn một
chổ hở phía giữa. Muốn đặt tấm nỉ phải để sát cầu
ngựa phía trong vì ở ngoài đã dùng để pedal ngắt
tiếng. Phần phía trong của hai hàng ngựa đàn ta thấy
8


9

hàng dây bên này qua bên kia chéo nhau, nếu muốn
cho hàng nỉ đi qua phải làm một thanh gỗ lồi lõm gắn
nỉ mới mong không va chạm vào các dây khác. Thể
nghiệm này chúng tôi làm vẫn không va chạm vài các

dây khác. Sau nhiều ngày trăn trở, nhiều thí nghiệm
tưởng như thất bại, nhờ lòng kiên trì, sáng tạo cuối
cùng cũng tìm ra được cách đặt tấm nỉ cho pedal
Pizicato, đó là trên một tấm gỗ mòng trên gắn con
ngựa như ngựa đàn. 36 đàn đều có hai ngựa (ngựa
mắc dây và ngựa gắn nỉ chặn dây). Việc đặt ngựa
chắn dây cũng phải tính toán sao cho đánh lên thì nốt
đó vẫn còn độ rung của dây đàn như ta pic trên dây
đàn violon.
Việc lắp đặt hệ thống phía trong để với 2 pedal
cũng gọn gàng hơn. Toàn bộ hệ thống các thanh nỉ đi
qua mặt đàn không gây ảnh hưởng đến độ cộng
hưởng. tất cả các thanh nội của 2 pedal đặt trên tấm gỗ
mỏng và nhỏ được bắt vào hai thanh đàn. Trên một
thanh thép mỏng có độ đàn hồi hình chữ U. Hai đầu
thanh gỗ nối với hai dây nilon lớn xuống dưới để nối
với pedal. Khi dậm pedal nhờ sự đàn hồi của hai thanh
thép mỏng gắn vào thanh gỗ nâng và hạ thanh nỉ.
Cách lắp pedal cũng phải tính toán cho hợp với người
đánh. Việc ngắt tiếng thường được sử dụng thường
xuyên và chân phải đảm đương nhiệm vụ này. Hệ
thống ngắt tiếng sẽ chuyển qua bên phải để nối với
pedal. Còn hệ thống Pizicato được lắp đặt sang bên
trái.
10


11

Như vậy việc giải quyết khó khăn nhất chúng tôi

đã hoàn thành một cách xuất sắc, đáp ứng với đề
cương đã đề ra trong báo cáo. Từ thực tiễn trên, lý
thuyết và thực hành có một khoảng cách rất xa. Chúng
tôi cố gắng vận dụng trí tuệ và kinh nghiệm biểu diễn,
có sự góp sức của người cộng tác làm đàn nên đã
thành công tốt đẹp.
Kết luận:
Hôm nay trước Hội đồng khoa học, Ban giám đốc
Sở Khoa học và Công nghệ, chủ nhiệm đề tài Trung
tâm văn hóa thành phố và quý vị đại biểu, chúng tôi
đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ với những mục tiêu
nghiên cứu đề ra và được Hội đồng, Sở chấp nhận.
Từ nay cây đàn Tam thập lục được sử dụng một
cách hoàn hảo làm thỏa mãn các nhà phối âm, phối
khí, các nhà âm thanh học. các diễn viên biểu diễn
không lo tiếng đàn bị phá hỏng bởi các chuỗi âm
thanh không dứt. đặc biệt phần Pizicato tạo thêm một
nét độc đáo nữa mà theo chúng tôi nghĩ các nhà
nghiên cứu nước ngoài mới chỉ làm được phần ngắt
tiếng , chứ chưa ai làm được tiếng Pizicato.
Như vậy, dự kiến kết quả của đề tài theo 4 tiêu chí
như trong báo cáo đã nêu đạt kết quả 100%. Với kết
quả như trên, chúng tôi tin tưởng rằng nếu được sự hỗ
trợ của Nhà nước nếu làm đại trà và phổ biến rộng rãi
thì tác dụng cây đàn sẽ nhận được nhiều sự ủng hộ của

12


13

các trường âm nhạc, các đoàn nghệ thuật, các ban
nhạc nhất là những người đang sử dụng cây đàn này.
- Chỉ cần với cây đàn cũ đang sử dụng lắp ráp
phần ngắt tiếng và phần Pizicato vào là có cây đàn cải
tiếng hoàn hảo, giá thành đại trà chỉ trên dưới một
triệu đồng.
- Hai hệ thống pedal rất hoàn chỉnh khi sử dụng
không thể hư hỏng chỉ khi hệ thống miếng nỉ quá mòn
thì mới thay.
- Về phần sử dụng cũng rất dễ dàng, những ai đã
chơi được đàn này chỉ cần vài lần thử nghiệm là đánh
được ngay.
Trên đây chúng tôi xin trình bày với quý vị đại
biểu, Hội đồng khoa học trong quá trình thực hiện cải
tiến cây đàn Tam thập lục. qua lý thuyết và góp ý của
Hội đồng chúng tôi đã thực hiện một cách hoàn hảo và
thành công mà tưởng chừng như sẽ thất bại nếu không
chịu khó vận dụng trí tuệ và nhiệt tâm thì công trình
chỉ đạt một mức vừa phải.
Được có kết quả như ngày hôm nay, tôi xin được
tỏ lòng cám ơn sự quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ của
Ban giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ, Ban giám
đốc Trung tâm văn hóa thành phố. Các cố vấn chuyên
môn như nghệ sỹ Thế Viên, nhạc sỹ Kim Quang, tạo
niềm tin cho tôi hoàn thành nhiệm vụ.
14

Mai đây cây đàn Tam thập lục cải tiến sẽ được
nhân rộng khắp nơi, có sự đóng góp một phần nhỏ cho

nền âm nhạc dân tộc Việt Nam ngày một phát triển.
Xin chân thành cám ơn quý vị.