Ương nuôi cá trùng cua biển Scylla paramamosain hai giai đoạn (ZOEA-1 đến ZOEA-5 và ZOEA-5 đến CUA-1) với các mật độ và quy mô khác nhau

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
TRNG I HC CN TH
KHOA THY SN
NGUYN TRNG SINH
NG NUÔI U TRÙNG CUA BIN (Scylla paramamosain)
HAI GIAI N (ZOEA-1 n ZOEA-5 và ZOEA-5 n CUA-1)
I CÁC MT  VÀ QUY MÔ KHÁC NHAU
LUN VN TT NGHIP CAO HC
NGÀNH NUÔI TRNG THY SN
CÁN B HNG DN
Ts. TRN NGC HI
2009
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
i
I CM N
Tác gi xin chân thành cám n n Thy hng dn, Tin s Trn Ngc Hi ã
quan tâm dìu dt, tn tâm hng dn và to u kin thun li trong thi gian
thc hin  tài. Xin chân thành cám n Thy, Tin s V Ngc Út và Thy,
Tin s Nguyn Vn Hòa ã tn tâm góp ý chnh sa  cng  tài c
thc hin hoàn chnh.
Xin chân thành cm n Ban Giám Hiu Trngi hc Cn Th, Ban Ch
Nhim Khoa Thy sn, B môn K thut nuôi Hi sn, B môn Thy sinh hc
ng dng và quý Thy, Cô trong Khoa Thy sn, Trng i hc Cn Th.
Xin chân thành cm n Ban Giám Hiu Trng i hc Trà Vinh, Ban Ch
nhim Khoa Nông nghip - Thy sn, Phòng Nghiên cu khoa hc, Phòng K
hoch – Tài v, Phòng Qun tr - Thit bã to u kin thun li trong thi
gian thc hin  tài này.
Nhân ây tác gi cng gi li cám n n gia ình, các bn ng nghip, tp
th lp Cao hc Thy sn khóa 13ã nhit tình h tr trong sut thi gian hc
tp cng nh thc hin  tài.
Trà Vinh, ngày 09 tháng 9 nm 2009

Tác gi
Nguyn Trng Sinh
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
ii
TÓM TT
 nâng cao nng sut và hiu qu trong ng nuôi u trùng cua bin,  tài
“ng nuôi u trùng cua bin (S. paramamosain Estampador
, 1949) theo
hai giai on (Zoea-1 n Zoea-5 và Zoea-5 n Cua-1) vi các mt  và
quy mô khác nhau” ã c thc hin t tháng 4 nm 2008 n tháng 6 nm
2009 ti tri cua ging thuc Khoa Nông nghip - Thy sn, Trng i hc
Trà Vinh. Các thí nghim trên u c áp dng theo mô hình nc trong h.
Thí nghim 1 nghiên cu nh hng ca mt  ng lên s phát trin, t l
sng và nng sut ca u trùng cua bin t giai n Zoea-1 n Zoea-5, cho
thy mt  ng 200 con/L cho hiu qu cao nht v kích thc u trùng và
t l sng n giai n Z5 (t 61,0±4,55%). Thí nghim 2 nghiên cu nh
ng ca mt  ng lên s phát trin, t l sng và nng sut ca u trùng
cua bin t giai n Zoea-5 n Cua-1, cho kt qu tt nht khi ng u
trùng Zoea-5  mt  t 30 con/L. T kt qu thí nghim trên ã chn ra mt
 phù hp nht cho ng nuôi là 200 u trùng Z1/L và 30 u trùng Z5/L 
ng dng vào sn xut quy mô b ln (500 L và 4000 L). Kt qu cho thy, t
l sng và nng sut t u trùng n giai on Cua-1 khá cao và có nhiu trin
vng  ng dng vào sn xut thc t.
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
iii
ABSTRACT
In order to improve productivity and efficiency in rearing larvae of mud crab,
a research on “Rearing mud crabs (Scylla paramamosain Estampador
,
1949) larvae applying two-stage culture methods (Zoea-1 to Zoea-5 and

Zoea-5 to Crab-1) with different densities and scales” were conducted from
April, 2008 to June, 2009 at Experimental Hatchery of Faculty of Agriculture
and Aquaculture, Tra Vinh University. These experiments were used open-
water system. The first experiment studied on the effects of rearing densities
on mud crabs larval development, survivals and productivity from Zoea-1
stage to Zoea-5 stage and found that rearing density of 200 larvae/L gave the
highest survival rate and productivity of Zoea-5 (61,0±4,55%). The second
experiment studied on the effects of rearing densities on development,
survivals and productivity of mud crab larvae from Zoea-5 larvae stage to
Crab-1 stage. The best results was obtained from the treatment of density of 30
ind/L. From the results of the above experiments, a large scale trial was
conducted applying rearing densities of 200 Zoea-1 larvae stage/L and 30
Zoea-5/L. Results showed that survival rate and productivity from the larvae
stage to crab stage were relatively high and promising for applications in
production practice.
Keywords: Mud crabs, Scylla paramamosain, rearing mud crabs larvae
Title: Rearing mud crabs (Scylla paramamosain Estampador
, 1949) larvae
aplying two-stage culture methods (Zoea-1 stage to Zoea-5 stage and Zoea-
5 stage to Crab-1 stage) at different densities and scales.
T khóa: Cua bin, Scylla paramamosain, ng u trùng
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
iv
CAM KT KT QU
Tôi xin cam kt lun vn này c hoàn thành da trên các kt qu
nghiên cu ca tôi và các kt qu nghiên cu này cha c dùng cho bt
c lun vn cùng cp nào khác.
Ký tên
Nguyn Trng Sinh
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

v
C LC
Trang
LI CM N.......................................................................................................i
TÓM TT............................................................................................................ii
ABSTRACT........................................................................................................iii
CAM KT KT QU........................................................................................iv
MC LC ...........................................................................................................v
DANH SÁCH BNG........................................................................................viii
DANH SÁCH HÌNH ..........................................................................................ix
DANH MC VIT TT.....................................................................................x
Phn 1: T VN  ........................................................................................1
1.1 Gii thiu .......................................................................................................1
1.2 Mc tiêu ........................................................................................................2
1.3 Ni dung.........................................................................................................2
Phn 2: TNG QUAN TÀI LIU......................................................................3
2.1 c m sinh hc...............................................................................3
2.1.1 Hình thái cu to và phân loi cua bin ..............................................3
2.1.2 c m phân b ..............................................................................5
2.1.3 Vòng i............................................................................................6
2.1.4 c m sinh sn ..............................................................................8
2.1.5 c m dinh dng.......................................................................10
2.1.6 c m sinh trng.......................................................................10
2.2 Sn xut ging cua bin....................................................................12
2.2.1 Tuyn chn cua m..........................................................................12
2.2.2 Nuôi v cua m................................................................................12
2.2.3 Kích thích sinh sn...........................................................................12
2.2.4 p trng ..........................................................................................13
2.2.5 Thu u trùng Zoea............................................................................14
2.2.6 ng nuôi u trùng cua bin...........................................................14

Phn 3: VT LIU VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU.............................20
3.1 a m và thi gian nghiên cu .............................................................20
3.2 Vt liu phc v nghiên cu.............................................................20
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
vi
3.2.1 Dng c ...........................................................................................20
3.2.2 Hoá cht...........................................................................................20
3.2.3 Ngun nc thí nghim ...................................................................21
3.2.4 Ngun cua thí nghim......................................................................21
3.2.5 Ngun thc n ti sng..................................................................21
3.3 Phng pháp nghiên cu..................................................................22
3.3.1 Thí nghim 1: ng nuôi u trùng Zoea-1 n Zoea-5 vi các
mt  khác nhau..............................................................................22
3.3.2 Thí nghim 2: ng nuôi u trùng Zoea-5 n Cua-1 vi các mt
 khác nhau ....................................................................................24
3.3.3 Thí nghim 3: ng nuôi u trùng cua bin vi quy mô b ln........25
3.4 Phng pháp x lý s liu ................................................................26
Phn 4: KT QU VÀ THO LUN .............................................................27
4.1 Kt qu ng nuôi u trùng Zoea-1 n Zoea-5 vi các mt 
khác nhau........................................................................................27
4.1.1 Bin ng các yu t môi trng nc ng....................................27
4.1.2 Bin thái ca u trùng ......................................................................28
4.1.3 Chiu dài ca u trùng .....................................................................30
4.1.4 T l sng ca u trùng....................................................................31
4.2 Kt qu ng nuôi u trùng Zoea-5 n Cua-1 vi các mt 
khác nhau........................................................................................32
4.2.1 Bin ng các yu t môi trng nc ng....................................32
4.2.2 Bin thái ca u trùng ......................................................................33
4.2.3 Kích c ca u trùng........................................................................35
4.2.4 T l sng ca u trùng....................................................................36

4.3 Kt qu ng nuôi u trùng cua bin t giai n Zoea-1n
Zoea-5 vi quy mô b ln...............................................................37
4.3.1 Bin ng các yu t môi trng nc ng....................................37
4.3.2 Bin thái ca u trùng ......................................................................48
4.3.3 Chiu dài ca u trùng....................................................................49
4.3.4 T l sng ca u trùng....................................................................49
4.4 Kt qu ng nuôi u trùng cua bin t giai n Z5 n C1
vi quy mô b ln ...........................................................................40
4.4.1 Bin ng các yu t môi trng nc ng....................................40
4.4.2 Bin thái ca u trùng ......................................................................41
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
vii
4.4.3 Kích c ca u trùng........................................................................42
4.4.4 T l sng ca u trùng....................................................................42
4.5 Trin vng ca kt qu thí nghim ..................................................43
Phn 5: KT LUN VÀ  XUT.................................................................44
5.1 Kt lun.............................................................................................44
5.2  xut...............................................................................................44
TÀI LIU THAM KHO.................................................................................45
PH LC...........................................................................................................52
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
viii
DANH SÁCH BNG
Trang
Bng 2.1: Khu vc phân b ca 4 loài cua ............................................................5
Bng 2.2: Các giai n phát trin ca u trùng cua bin.......................................7
Bng 2.3: Các giai n thành thc ca cua cái.....................................................8
Bng 2.4: Tóm tt quá trình phát trin phôi ...........................................................9
Bng 4.1: Bin ng mt s yu t môi trng nc
trong thi gian thí nghim....................................................................27

Bng 4.2: Ch s bin thái ca u trùng t giai n Zoea-1 n Zoea-5..............30
Bng 4.3: Chiu dài (mm) các giai on u trùng t Zoea-1 n Zoea-5..............30
Bng 4.4: T l sng (%) các giai n u trùng t Zoea-1 n Zoea-5...............31
Bng 4.5: T l sng và nng sut t c n giai n Zoea-5
 các mt  ng...................................................................................... 31
Bng 4.6: Bin ng mt s yu t môi trng nc
trong thi gian thí nghim ...................................................................33
Bng 4.7: Ch s bin thái ca u trùng t giai n Zoea-5 n Cua-1...............35
Bng 4.8: Kích c (mm) các giai n u trùng t Zoea-5 n Cua-1..................35
Bng 4.9: T l sng (%) các giai n u trùng t Zoea-5 n Cua-1.................36
Bng 4.10: T l sng và nng sut t c n giai on C1  các mt  ng... 36
Bng 4.11: Bin ng mt s yu t môi trng nc ng................................37
Bng 4.12: Ch s bin thái ca u trùng t giai n Zoea-1 n Zoea-5 ca 4
b ng...............................................................................................38
Bng 4.13: Chiu dài (mm) các giai on u trùng t Zoea-1 n Zoea-5
ca 4 b ng.............................................................................................. 39
Bng 4.14: Tl sng (%) các giai n u trùng t Zoea-1 n Zoea-5
ca 4 b ng.............................................................................................. 49
Bng 4.15: Bin ng mt s yu t môi trng nc ng................................40
Bng 4.16: Ch s bin thái ca u trùng t giai n Zoea-5 n Cua-1
ca 4 b ng.............................................................................................. 41
Bng 4.17: Kích c (mm) các giai on u trùng t Zoea-5 n Cua-1
ca 4 b ng ............................................................................................. 42
Bng 4.18: T l sng (%) các giai n u trùng t Zoea-5 n Cua-1
ca 4 b ng ............................................................................................. 42
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
ix
DANH SÁCH HÌNH
Trang
Hình 2.1: Hình dng các loài cua bin Scylla sp. theo phân loi ca Keenan và ctv

(1998) .....................................................................................................................4
Hình 2.2: Vòng i ca cua bin Scylla sp. (Ngha, 2004).....................................6
Hình 3.1: H thng b ng u trùng trong thí nghim 1.....................................22
Hình 3.2: Theo dõi các yu t môi trng nc b ng.................................... 23
Hình 3.3: B trí thí nghim 2...............................................................................24
Hình 3.4: o chiu rng mai cua (OCW) di kính lúpin có trc vi th kính...25
Hình 3.5: ng u trùng giai on Z1 n Z5 vi quy mô b ln........................25
Hình 3.6: ng u trùng giai on Z5 n C1 vi quy mô b ln........................26
Hình 4.1: Thi gian bin thái các giai n u trùng t Zoea-1 n Zoea-5 .........29
Hình 4.2: Thi gian bin thái các giai n u trùng t Zoea-5 n Cua-1...........31
Hình 4.3: Thi gian bin thái các giai n u trùng t Zoea-1 n Zoea-5
trong b ln.........................................................................................38
Hình 4.4 Thi gian bin thái các giai n u trùng t Zoea-5 n Cua-1
ca 4 b ng.......................................................................................................41
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
x
DANH MC T VIT TT
CW Chiu rng mai (Carapace Wide)
C1 Giai on Cua-1
DHA plus Dinh dng dùng  giàu hóa luân trùng và Artemia
GSI Ch s thành thc tuyn sinh dc
LC
50
Lethal concentration at 50% endpoint
LSI Larval Stage Index (Ch s giai n phát trin ca u trùng)
OCW Chiu rng mai tính t mút gai (Outer Carapace Wide)
SGR Specific Growth Rate (Tc  tng trng c thù)
TAN Total Ammonia Nitrogen (Tng m amôn)
Z1 Giai on Zoea-1
Z2 Giai on Zoea-2

Z3 Giai on Zoea-3
Z4 Giai on Zoea-4
Z5 Giai on Zoea-5
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
1
Phn 1:
T VN 
1.1. Gii thiu
Cua bin (Scylla paramamosain Estampador, 1949) là mt trong nhng loài cua
quan trng trong khai thác và nuôi trng thu sn.  nc ta, cua bin là mt
hàng xut khu em li giá tr cao, cng tó ngh nuôi cua bin ng bng
Sông Cu Long (BSCL) nói riêng và  nc ta nói chung c hình thành
và phát trin.  các tnhBSCL, các mô hình nuôi kt hp cua-tôm-rng và
cua-tôm không ngng phát trin. Tuy nhiên, nhng nm trc ây ngun cua
ging c thu gom t t nhiên cháp ng c 10-20% nhu cu cho ngi
nuôi, phn còn li khong 80% ang hy vng vào kt qu sinh sn nhân to
(Nguyn C Thch, 1998).
Vic sn xut nhân to ging cua bin là mt vn  bc thit  chng
cung cp con ging cho ngh nuôi và có th ngn chn vic khai thác quá
mc. Vi mc ích này, Ong (1964) bt u thc hin nghiên cu v sinh sn
cua bin  Malaysia và kt qu bc u ã mô tc các giai n phát
trin ca u trùng. K tó, các Vin, Trng ca các quc gia trên th gii
cng ã và ang tin hành nghiên cu nhng kt qu cng còn rt hn ch.
 Vit Nam, vic sn xut ging cua bin cng c nhiu nhà nghiên cu v
thy sn quan tâm và ã có nhiu công trình c công b.  tài “Bc u
th nghim nuôi v cua m và ng u trùng cua xanh Scylla serrata” ca hai
tác gioàn Vn u và Nguyn C Thch c báo cáo ti Hi ngh sinh
vt bin toàn quc ln th nht vào nm 1997 ã m ra c hng nghiên
cu v sn xut ging cua bin  Vit Nam. Bên cnh ó,  tài “Th nghim
sinh sn và sn xut ging cua xanh S. serrata  vùng bin Nam B” ca

Hoàng c t (1997)ã bc u xây dngc quy trình sn xut ging
cua bin nhng còn nhiu hn ch cha ng dng c vào thc t sn xut.
T nm 1998, B Khoa hc công ngh và môi trng ã giao cho Trung tâm
nghiên cu Thy sn III (nay là Vin nghiên cu Nuôi trng Thy sn III)
thc hin  tài “Nghiên cu sinh sn nhân to cua bin loài S. serrata và
c u xây dng quy trình k thut sn xut ging nhân to cua bin”. Qua
3 nm thc hin  tài này, ch nhim  tài, Nguyn C Thch ã xây dng
c quy trình sn xut ging cua bin tng i hoàn chnh và ã t chc tp
hun chuyn giao cho nhiu t chc, cá nhân trong c nc. Tuy nhiên, trong
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
2
quá trình sn xut vn còn mt s hn ch nh t l sng rt thp và không n
nh dn n nng sut và hiu qu kinh t cha cao.
Trn Ngc Hi và Trng Trng Ngha (2004) ã nghiên cu v snh hng
ca mt  ng lên s phát trin và t l sng ca u trùng cua bin (Scylla
paramamosain) trong mô hình nc xanh thuc kt qu tt nht vi t l
sng 9,11%  mt  ng 100 con/L. Tuy nhiên, các công trình nghiên cu
ã nêu trên ch nghiên cu ng nuôi u trùng cua bin mt giai n t Zoea-
1 n cua bt có th cha ánh giá c nhng hn ch ca quy trình ng
nuôi riêng cho tng giai n. Vì th vic thc hin  tài ng nuôi u
trùng cua bin (Scylla paramamosain Estampador, 1949) theo hai giai
on (Zoea-1 n Zoea-5 và Zoea-5 n Cua-1) vi các mt  và quy mô
khác nhau” là rt cn thit nhm góp phn nâng cao ng sut và hiu qu
sn xut ging,áp ng nhu cu con ging cho s phát trin ca ngh nuôi
cua.
1.2 Mc tiêu
Ci thin bin pháp ng nuôi nhm nâng cao t l sng và nng sut trong
sn xut ging cua bin.
1.3 Ni dung
(1) nh hng ca mt  lên t l sng và sinh trng u trùng cua bin 

giai on Zoea-1 n Zoea-5 và Zoea-5 n Cua-1 trong iu kin ng thí
nghim.
(2) Th nghim ng u trùng cua bin vi quy mô b ln theo 2 giai on:
Zoea-1 n Zoea-5 và Zoea-5 n Cua-1 vi mt  thích hp.
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
3
Phn 2:
TNG QUAN TÀI LIU
2.1 C M SINH HC
2.1.1 Hình thái cu to và phân loi cua bin
Vic phân loi cua bin Scylla spp. gp rt nhiu khó khn và nhm ln áng
k trong nhiu thp k qua. Gn ây, bng phng pháp in di và hình thái
gii phu, Keenan và ctv. (1998) ã i n kt lun cua bin ging Scylla có 4
loài: Scylla serrata, Scylla paramamosain, Scylla olivacea, Scylla
tranquebarica.
H thng phân loi ca 4 loài cua bin c trình bày nh sau:
Ngành Arthropoda
Ngành ph Crustacea
Lp Malacostraca
B Decapoda
H Portunidae
Ging Scylla
Loài : S. paramamosain (Estampador, 1949)
S. serrata (Forskal, 1755)
S. olivacea (Herbst, 1796)
S. tranquebarica (Fabricius, 1798)
Khi thu mu cua  ng Bng Sông Cu Long, Keenan và ctv. (1998) kt
lun: loài cua xanh sng  khu vc ca sông Mekong là loài S. paramamosain.
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
4

Hình 2.1: Hình dng các loài cua bin Scylla sp. theo phân loi ca Keenan và ctv (1998)
Theo mô t ca Nguyn Thanh Phng và Trn Ngc Hi (2004), c th cua
c phân chia thành phn u ngc và phn bng. Phn u ngc là s liên
hp ca 5 t u và 8 t ngc nm phía di mai. u gm có mt, anten
và phn ph ming. Mai cua to, phía trc có nhiu rng, mt có 2 hc cha
mt, cung mt, cp râu nh A1 và râu ln A2. Trên mai chia thành nhiu
vùng bng nhng mnh trung gian, mi vùng là v trí ca mi c quan. Mt
bng ca phn u ngc có tm ngc và làm thành vùng lõm  gia  cha
phn bng gp vào. Phn bng phân t và tùy theo gii tính mà có hình dng
và s phân t khác nhau. Cua cái trc thi k thành thc sinh dc phn
bng có hình hi vuông, khi thành thc ym phình rng vi 6 t phân bit và
các khp cng bình thng. Cua c có ym hp hình ch V; các t 1, 2,
6 thy rõ và cng bình thng; còn các t 3, 4, 5 liên kt vi nhau và
không cng c gia các khp.
S. olivacea (Herbst, 1796)S. serrata (Forskal, 1755)
S. paramamosain (Estampador, 1949)
S. tranquebarica (Fabricius, 1798)
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
5
2.1.2 c m phân b
Cua bin Scylla phân b khp khu vc n  - Thái Bình Dng (Keenan và
ctv, 1998). S phân b ca nhng loài này c tóm tt qua bng sau:
Bng 2.1: Khu vc phân b ca 4 loài cua
Loài Khu vc phân b
S. serrata
n  - Tây Thái Bình Dng, Hng Hi, Nam Phi,
Tây Úc, Bin ông Úc, Thái Bình Dng: o Frij,
Solomon và New Caledonia, Vnh Carpentaria,
Philippines, Okinawa (Nht Bn).
S. paramamosain

ng Bng Sông Cu Long (Vit Nam), Trung Java
(Indonesia), Bin Nam Trung Quc: Xiamen,
HongKong, Singapore, Cambodia.
S. olivacea
-n  Dng: Tây Úc, Phuket, Thái Lan; Karachi,
Pakistan.
-Thái Bình Dng: Philippines, Thái Lan, Singapore,
Vit Nam, Malaysia, Nam ài Loan.
-Bin Arafura: Timor, Indonesia; vnh Carpentaria.
S. tranquebarica
-n  Dng: Karachi, Pakistan; Penang, Malaysia.
-Thái Bình Dng: o Panay, Philippines.
-Bin Nam Trung Quc: Malaysia; Singapore.
Theo Stephenson (1962), S. serrata là loài cua ln phân b rng  vùng ca
sông khu vc n - Thái Bình Dng. Loài S. olivaceac tìm thy phn
ln  Philippines và Malaysia. C S. olivacea và S. tranquebaricau xut
hin tp trung  Bin Nam Trung Quc, ni mà loài S. serrata hu nh không
xut hin (Keenan, 1999).
 Vit Nam, c bit vùng BSCL, theo Keenan và ctv. (1998) có hai loài
ch yu là S. paramamosain (cua sen) và S. olivacea (cua la), trc ây
thng b nhm ln là S. serrata (Hoàng c t, 1992). Loài S. serrata
không c tìm thy  BSCL cng nh  Vit Nam. S. paramamosain
chim trên 95% trong qun th Scylla, trong khi ó S. olivacea ch chim
khong 5% (Le Vay, 2001).
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
6
2.1.3 Vòng i
Ong (1964) ã mô t các giai n u trùng cua ln u tiên trên th gii. u
trùng sau khi n là Zoea-1 (Z1) , tri qua 4 ln lt xác tr thành Zoea-5 (Z5)
trong khong 17 - 20 ngày. Zoea 5 bin thái thành Megalopa và giai on này

kéo dài 8-11 ngày, sau ó u trùng tr thành cua con. Cua con tri qua 16-18
ln lt xác na trc khi thành thc, thi gian này ít nht phi mt 338 - 523
ngày (Ong, 1966).
Hình 2.2. Vòng i ca cua bin Scylla sp. (Truong Trong Nghia, 2004)
Hoàng c t (2004) mô t: u trùng mi n là Z1, có ôi mt kép và sc t
en. u trùng Zoea tri qua 5 giai on, mi giai n mt 2- 3 ngày, riêng
giai on Z5 mt 3- 4 ngày. Sau giai on Z5, u trùng bin thái thành
Megalopa và sng bám vào giá th. T giai n này, chúng mt khong 7- 11
ngày  bin thái thành cua con.
Nhìn chung, chu k sng ca cua c chia ra làm 4 giai on chính: Giai
on u trùng, giai on cua con có chiu rng ca giáp u ngc (CW) t 20
n 80 mm, giai n tin trng thành (CW: 75-150 mm), giai on trng
thành (CW > 150 mm) (Heasman và Fielder, 1983). Theo Ong (1966), cua cái
thuc h Portunidea có th là nhóm giáp xác duy nht hoàn tt quá trình sinh
trng khi chúng thành thc, do ó con cái thành thc có kích c khác nhau là
do phn trm tng trng sau mi ln lt xác khác nhau.
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
7
Bng 2.2: Các giai n phát trin ca u trùng cua bin
Giai on
Thi gian
sau khi n
(ngày)
Kích c
(mm)
c m phân bit
Zoea-1 0 - 3 1,65
Mt cha có cung. Chân hàm 1 và 2
u mang 4 lông t trên nhánh ngoài.
Có 5 t bng.

Zoea -2 3 -6 2,18
Mt có cung. Nhánh ngoài ca chân
hàm 1 và 2 mang 6 lông t. Có 5 t
bng.
Zoea-3 6- 8
2,7
Nhánh ngoài ca chân hàm 1 mang 8
lông t, chân hàm 2 mang 9 lông t.
Có 6 t bng. Gai bên ca t bng 3,
4, 5 dài hn.
Zoea-4 8 - 11
3,54
Nhánh ngoài ca chân hàm 1 mang 10
lông t; ca chân hàm 2 mang 10 lông
dài và 1-2 lông ngn. Mm chân bng
xut hin trên các t bng 2 – 6
Zoea-5 10 - 16
4,5
Nhánh ngoài ca chân hàm 1 mang 11
lông dài, 1- 4 lông ngn, nhánh ngoài
ca chân hàm 2 mang 12 lông dài và 2
– 3 lông ngn. Chân bng trên các t
bng 2 – 6 rt phát trin, nhánh ngoài
ca chân bng mang t 1 – 2 lông t.
Megalopa
15 - 23 4,01
Mt gai lng. Gai trán rt ngn. Mt to.
Telson không còn ch 2 mà thành dng
bu và có nhiu lông trên chân uôi.
Chân bng rt phát trin và có nhiu

lông trên các nhánh. Xut hin 2 càng.
Cua bt
( C1)
23 - 30
2- 3
(CW)
Cua có hình dng nh cua trng
thành, mc dù carapace hi tròn.
(Ngun: Trn Ngc Hi, 2007)
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
8
2.1.4 c m sinh sn
Theo Hartnoll (1965), s giao phi  Scylla ch có th xy ra gia con c có
v cng và con cái có v mm trong thi gian cua cái lt xác tin giao v.
Theo Chen (1990), cua bin thành thc trong nm u tiên có chiu rng mai
100 mm tr lên. S giao vu tiên xy ra trong sut quá trình lt xác cui
cùng ca cua cái trc khi thành thc sinh sn. Mt vài ngày trc khi lt xác
 giao v có s bt cp gia cua c và cua cái. Ngay sau khi cua cái va lt
xác xong và trc khi v mi lt tr nên cng, túi tinh ca cua c c a
vào túi cha tinh ca cua cái  gia gc chân bò th t và th nm và c
gi trong nhiu tun, có thc dùng  th tinh cho cua cái qua nhiu ln
sinh sn (mt ln giao phi có th th tinh cho cua cái 1-3 ln  trng). Khi
con cái  trng thì tinh trùng cùng lúc c gii phóng  th tinh cho trng.
Phn ln trng  ra c p trong xoang ym ca cua m (cua ôm trng) n
khi n. Cua mp trng  nhng ni có  mn cao, nhit n nh. Trong
iu kin thun li, trng có th nng lot trong khong 3-6 gi (Nguyn
 Thch, 1998; Hoàng c t, 2004).
Bng 2.3: Các giai on thành thc ca cua cái
Giai on
thành thc

c m
Giai on I
Cha thành thc, tuyn sinh dc mng và trong sut, bng
có hi dng tam giác. GSI thp và di 0,5%.
Giai on II
Tuyn sinh dc ang phát trin, noãn bào có màu trng kem
hay vàng. Chim ¼ din tích gan ty. GSI dao ng 0,5-
1,5%.
Giai on III
Cua ang thành thc, noãn bào n rng, chim khong ½ -
¾ din tích gan ty. Noãn bào có màu cam. GSI: 2,5-8,0%.
Giai on IV
Túi cha tinh li lên. Noãn bào màu cam hay , n rng
chim ht din tích gan ty và c khoang rut. Có th nhìn
thy màu vàng t phía sau gia giáp u và ym. GSI t
15,85% cua sn sàng  trng.
(Ngun: Nguyn C Thch, 2001)
Theo Chen (1990), cua mang trng c tìm thy ài Loan quanh nm
nhng phong phú nht là t tháng 4 n tháng 6. Cua cái ln có th mang
trng 2 hoc 3 ln/nm và cho t 800.000 n 4 triu trng trong mt ln .
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
9
Bng 2.4: Tóm tt quá trình phát trin phôi
Các giai on phát trin phôi Màu sc trng
Kích thc trng
(µm)
Sau khi  trng khong 1 gi trng
bt u phân ct.
Vàng da cam 270
Quá trình phôi v xy ra sau 5-7 ngày,

tính t lúc .
Vàng xám
Xut hin mm chân ngc và im
mt sau 7- 10 ngày.
Xám vàng nâu
290
Xut hin các m hình sao và hình
thành ôi mt kép màu en, hình bu
dc sau 10-12 ngày.
Xám en 330
Khi tui phôi t 12-17 ngày thì tim
phôi bt u xut hin, nhp tim tng
dn s ln p. V ngc, chân hàm,
các t bng c hình thành, c bt
u co bóp, các phn ph ca u trùng
ã phát trin hoàn thin. Phôi hot
ng trong v trng mnh dn, cng
 hot ng tng liên tc cho n khi
v trng v ra và u trùng xut hin.
Kt thúc thi gian phát trin phôi t 15
– 17 ngày  u kin nhit  26 –
30
o
C,  mn 30 - 35 ‰ và iu kin
khác nm trong phm vi cho phép.
en xám 350
(Ngun: Nguyn C Thch, 2001)
Hot ng sinh sn ca S. serrata xy ra quanh nm  v thp và theo mùa
 v  cao (Quinn và Kojis, 1987) và chúng dng nh gim dn i vi
nhng cua ln (già) và có chiu rng mai t 190 mm tr lên (Prasad và

Neelakantan, 1989).
Mùa v sinh sn ca S. serratat nh cao nht t cui tháng 5 n cui
tháng 9  Philippines (Arriola, 1940). Theo Quinn và Kojis (1987), s lng
cua tham gia sinh sn nhiu nht  Papua New Guinea t tháng 4 n tháng 6
và t tháng 9 n tháng 10. Các tác gi cng cho rng S. serrata sinh sn
quanh nm.
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
10
Theo Robertson và Kruger (1994), mùa sinh sn ca S. serrata  Nam Phi xy
ra quanh nm vi nh cao t cui mùa xuân n u mùa thu. Mc dù sinh
sn quanh nm, S. serrata cng xut hin 2 nh im sinh sn: t tháng 12
n tháng 3 và t tháng 9 n tháng 11.
 vùng bin phía Nam nc ta, cua thng bt u di c vào tháng 7, 8 và
mùa sinh sn chính bt u t tháng 10 n tháng 2 nm sau,  vùng bin phía
Bc cua ôm trng xut hin nhiu t tháng 4 n tháng 7 (Hoàng c t,
1992).
2.1.5 c m dinh dng
Cua bin có tính n tp, tính n ca cua bin thay i theo tng giai n phát
trin ca chúng. Thc n ch yu ca cua con (CW<70 mm) là mùn bã hu
, ca cua tin trng thành (CW = 81 – 110 mm) và trng thành (CW>110
mm) ch yu là giáp xác và cá (Prasad và Neelakantan, 1989). Jajamanne
(1992) cho rng cua con (CW = 20 – 70 mm) n ch yu giáp xác, cua tin
trng thành (CW = 70-130 mm) thích n nhuyn th hai mnh v và các loài
chân bng trong khi cua ln hn thng n cua nh và cá. Cng nh hu ht
giáp xác, cua Scylla có tp tính kim n vào ban êm (Hill, 1976; Joel và Raj,
1986; Becker và Wahl, 1996).
Nhit  là nhân t có nh hng n tính n và hot ng ca cua. Theo Hill
(1980), cng  dinh dng cao nht và hot ng ca S. serrata xy ra 
khong 25
o

C và khi nhit  gim xung thp 20
o
C thì tính n và hot ng
ca cua gim xung rõ rt.  mn cng là nhân tnh hng n tính n ca
cua (Manjulatha và Babu, 1998).
Trong iu kin nuôi, khu phn n hng ngày ca u trùng và cua con cn
c b sung acid béo và cholesterol  nâng cao t l sng và tng trng.
Youzhu và ctv. (2001) báo cáo rng nâng cao hàm lng acid
eicosapentaenoic (EPA) và acid decoxahexaenoid (DHA) s làm tng t l
sng và tng trng ca u trùng cua S. serrata. Sheen (2000) cng cho rng
cua con loài S. serrata có nhu cu v cholesterol  ci thin t l sng và tng
trng. Nhu cu cholesterol trong khu phn n ti u là 0,5%.
2.1.6 c m sinh trng
Cua lt xác  bin thái và tng trng. i vi cua Scylla sp., cua c tng
trng nhanh hn cua cái (Mangampa và ctv., 1987). Tng trng trung bình
ca cua c khong 1,3 g/ngày trong khi cua cái ch tng trng 0,9 g/ngày.
Trino và ctv. (1999) cho rng trong ao nuôi, cua c ln nhanh hn cua cái.
Các tác gi nhn thy rng cua c t c trng lng cui và tc  tng
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
11
trng c thù (Specific Growth Rate - SGR) cao hn mt cách có ý ngha so
vi cua cái. Cng theo Trino và ctv. (1999), nuôi chung cua c và cua cái thì
cua tng trng chm hn so vi cua c và cua cái c nuôi riêng (nuôi n
tính).
Quá trình tng trng ca cua bin thng nh hng bi nhit . Vi s gia
ng nhit  nc trong khong thích hp thì cua con Scylla sp. lt xác
thng xuyên và tng trng nhanh chóng (Luo và Wei, 1986). Lee (1992)
cho rng tng trng ca cua bin ngng li vào mùa ông, khi nhit  gim
xung 20
o

C. Theo Ong (1966), tng trng trung bình ca cua Scylla u
kin t nhiên nhanh hn trong iu kin ng nuôi trong phòng thí nghim.
Kt lun này cng ã c Manjulatha và Babu (1998) ng h vi nhn nh
ng trng ca cua bin trong ao nuôi cao hn trong phòng thí nghim, mc
dù cht lng nc trong phòng thí nghim tt hn.
Cua tri qua nhiu ln lt xác trong sut quá trình sinh trng ca chúng
nhng tn s lt xác và s tng trng sau mi ln lt xác thì không ging nhau
 mi giai n (Ong, 1966). Sau mi ln lt xác, cua  giai n nh ln
nhanh hn và tng trng gim dn  nhng giai n cua ã ln. Nhng cá
th trong cùng giai on, kích thc ca chúng cng bin ng. Khi nghiên
cu tng trng ca cua bin Scylla sp. n , Thomas và ctv. (1987) ã kt
lun rng S. serrata có th tng trng v chiu rng mai (CW) n 112;
151,5 và 187,5 mm tng ng cho nm th nht, nm th hai và nm th ba.
Theo Manjulatha và Babu (1998), nhit  và nng  mui có nh hng ln
n s lt xác và tng trng ca cua. Nhit  nc thp hn 24
o
C và trên
34
o
C làm gim tp tính n, kéo dài thi gian lt xác ca cua. Thng  26- 31
o
C, tp tính n và lt xác ca cua bin biu hin bình thng. Khi ng u
trùng Megalopa, giai on này kéo dài khong 11- 12 ngày  mn 29-33
ppt, trong khi giai on này ch kéo dài 7 -8 ngày khi ng  mn 21 -27
ppt.
Stephenson và Campell (1960) (c trích dn bi Ong,1966) ã ghi nhn
rng nhng mu cua Scylla thu t t nhiên có chiu rng mai (CW) khong
190mm  con c và 165 mm  con cái, và Scylla mang trng có CW trong
khong 92 – 151 mm. iu này chng t tng trng ca cua vn tip tc  c
cua c và cua cái sau khi chúng ã t mc  thành thc.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
12
2.2 SN XUT GING CUA BIN
2.2.1 Tuyn chn cua m
Cht lng cua m snh hng rt ln n sc sinh sn, kh nng phát trin
phôi, t l n và t l sng ca u trùng sau này. Cua m nuôi v phi khe
mnh; cóy  càng, chân bò, chân bi; màu sc ti sáng; có nhiu gch;
trng lng t 350 -450 g là tt nht (Nguyn C Thch, 2001).
2.2.2 Nuôi v cua m
Cua m ã qua khâu v sinh, tm formol 200 ppm) c nuôi v trong các h
cimennt có th tích 3x4x1,2m hoc 4x5x1,2m. Mt  cua m nuôi t 2-3
con/m
2
; 1/3 áy h nuôi c  lp cát dày t 20- 30 cm.
Thc n cho cua m là cá Lit (60 - 70% khu phn n); tôm, mc, nhuyn th
(30- 40% khu phn n). Hàng ngày cho cua n 2 ln, sáng t 5 - 7 gi và
chiu t 17- 18 gi. Thng xuyên thay i các loi thc n và cho n d tha
 cua m s dng ti a c lng thc n (Nguyn C Thch, 2001).
Hàng ngày thay 1/3 ng nc c, b sung nc mi; 3 ngày mt ln thay
100% nc c cp nc mi. Mi bui sáng trc khi cho n cn loi b toàn
b thc n d tha. Khi cua m có bung trng phát trin vào cui giai on
IV, tin hành thay, kích nc  to kích thích cho cua . Duy trì mt s yu
t môi trng trong h nuôi cua m nh: pH = 8,0 - 8,5;  mn = 30 - 35‰ ;
H
2
S, NH
3,
NO
2
< 0,01 mg/L; sc khí 24/24 gi (Nguyn C Thch, 2001).

Theo Truong Trong Nghia (2004),  Vit Nam ang áp dng 3 h thng nuôi
v cua m gm: b composite 70 L t trong nhà, che ph ti hoàn toàn và ni
vi b lc sinh hc 700 L; b cement có th tích 100 L t trong nhà và c
bo v bng tm tole nha, di áy b có lót mt lp cát dày 5 cm và th 3 là
h thng nuôi v cua b m trong ao t có din tích 60 m
2
.
2.2.3 Kích thích sinh sn
Theo kt qu nghiên cu ca mt s tác gi nh Davis (2003), Mann và ctv.
(1999), William và ctv. (1998), trên 80 % cua m t t nhiên  bình thng
trong vòng 40 ngày sau khi th nuôi trong phòng thí nghim hoc trong tri
ging. Thêm vào ó, vic ct mt có th rút ngn giai n sinh sn
(Marichamy và Rajapackiam, 2001). Cua có th trong vòng 5 ngày sau khi
ct mt. Tuy nhiên, cng có trng hp kéo dài n 111 ngày mi  và mt
s con không  (Trn Ngc Hi và ctv., 2002).
Trong quá trình nuôi v, nh k kim tra s phát trin bung trng ca cua
m 3 ngày/ln. Khi phát hin bung trng phát trin vào cui giai n IV,
Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
13
tin hành kích thích cua m bng cách to dòng nc chy  gây hng phn
cho cua  (Nguyn C Thch, 2001).
2.2.4 p trng
c trong bp thng c kh trùng bng tia cc tím hoc có th thay
c hoc dùng h thng lc sinh hc trong sut quá trình p trng (Mann và
ctv., 1999a; Williams và ctv., 1998). Cht lng nc phi c duy trì nhm
ngn nga s ô nhim trng, cua cái không c cho n trong sut quá trình
p, oxy c cung cp y  và v sinh b p hàng ngày (Baylon và
Failaman, 2001; Hamasaki, 2002; Mann và ctv., 1999a; Truong Trong Nghia,
2004). Trong quá trình p trng, cua cái thng thi trng (Hoang Duc Dat,
1999). Trng có th b nhim nhiu loi ký sinh trùng và nm nu cht lng

c p kém (Churchill, 2003; Hamasaki và Hatai, 1993).
Truong Trong Nghia (2004) khuyn cáo rng sau khi , cua c tm bng
formol 100 µL/L trong 1 gi và chuyn sang bp 70 L kt ni vi h thng
lc sinh hc thì an toàn và hiu qu trong vic nga nm và ký sinh trùng.
Khi nghiên cu nh hng ca nhit ,  mn và mt p trng lên kh
ng n ca trng cua bin (Scylla sp.) trong iu kin p t nhiên và nhân
to, Trn Ngc Hi và ctv. (2002) nhn thy khi nhit  nc dao ng 25-
26
o
C, thi gian p trng kéo dài n 12 ngày mi bt u n. Ngc li,
nhng tháng nóng, nhit  dao ng 28-30
o
C, thi gian p trng ch kéo dài 9
ngày.  mn có nh hng rt ln n t l n và thi gian p ca trng.
Trng có th n trong phm vi  mn 20 - 40‰, tuy nhiên mn tt nht
cho p trng là 30‰. Ngoài ra, vic p trng trong u kin nhân to là có th
vn dng c nhng mt  p không nên vt quá 762 trng/L.
Trong khong thi gian u ca quá trình phát trin phôi, t l phôi cht
không có s khác bit khi  mn dao ng t 15- 35‰ là do trng có cu to
c bit: trng cua có 2 lp màng, lp ngoài dày làm chc nng bo v và
hình thành cung trng, lp trong mng hn, gia 2 lp có khong trng cha
niêm dch. Khi mi , trng cua có kích thc khong 270 µm, trong thi
gian này lp màng ngoài cùng còn dày có kh nng u tit áp sut thm thu
gia môi trng trong và ngoài, m bo không bnh hng trong quá trình
phát trin phôi khi có s tác ng do chênh lch áp sut thm thu gia môi
trng trong và ngoài. Khi phôi phát trin qua giai n phôi v và bt u
hình thành các mm phn ph (t ngày th 6 tri) kích thc phôi tng t
270 lên 350 µm, s tng kích thc làm giãn mng màng bo v bên ngoài
dn n kh nng u chnh cân bng áp sut thm thu ca màng bo v bên
ngoài b gim hoc mt kh nng u chnh, lúc này nu có s thay i ln v

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
14
 mn thì s lng phôi cht ng lên. c tính này cho phép cua m có th
 trng  mn không thích hp nhng có kh nng di cn ni có 
mn thích hp  phôi phát trin tt (Nguyn C Thch, 2001).
2.2.5 Thu u trùng Zoea
Vi nhit  26,3-29,9
o
C;  mn trung bình 29,2 - 29,9‰ thì sau 9 - 12 ngày
(tính t lúc ) trng n thành u trùng Z1 (Trn Ngc Hi và ctv., 2002).
Sau khi trng n thành u trùng khong 30 phút, tin hành thu u trùng Zoea
nh sau:
Tt sc khí t 3-5 phút, lúc ó toàn b su trùng Zoea có cht lng tt s
ng quang và ni lên trên b mt nc, tp trung li. Su trùng kém cht
ng lng t di áy. Dùng ng siphon loi b toàn bu trùng kém cht
ng, thu u trùng t cht lng ra thùng nha 100 L, sau ó nh lng và
chuyn vào h ng (Nguyn C Thch, 2001).
Ngoài ra, u trùng Zoea còn c thu bng cách: gim tht nh sc khí sao
cho toàn b cht bn (trng h, lông t, nhy, loa kèn, u trùng yu, u trùng
cht) lng xung áy b; sau ó dùng vt mn, mm có ng kính 15 cm vt
nhu trùng Z1 t ni trên mt, không nên thu u trùng yu, l lng  tng
gia và gn áy. Cách này s hn ch rt ln s xâm nhp ca mm bnh t
cua m vào b ng nuôi (Truong Trong Nghia, 2004).
2.2.6 ng nuôi u trùng cua bin
2.2.6.1 nh hng ca mt  và th tích b ng
Zeng (1998), Baylon và Failaman (2001) ã báo cáo rng u trùng cua bin
c ng trong b có th tích t 0,5 - 5 L trong iu kin thí nghim có th
t t l sng t 60- 90%  giai n Megalopa. Emilia và ctv. (1999) nghiên
cu ng nuôi u trùng cua bin vi mt  50 Z1/L trong b ng có th tích
3 L bng nhiu loi thc n khác nhau cho c kt qu v t l sng n giai

on Megalopa  các nghim thc dao ng t 0,91- 2,52%. Zainodin (1991)
nghiên cu ng nuôi u trùng cua bin vi mt  t 20 - 30 Z1/L t t l
sng trung bình n giai on cua bt là 4,45%.
Trn Ngc Hi và Trng Trng Ngha (2004) ã nghiên cu nh hng ca
mt  ng lên s phát trin ca u trùng cua bin (S. paramamosain) khi
ng trong mô hình nc xanh (to c gây nuôi t cá rô phi) nh sau: Thí
nghim gm 3 nghim thc vi mt  ng 50, 75, 100 u trùng Z1/L c
b trí trong các b composite áy hình chóp cha 50 L nc; mi nghim thc
c lp li 3 ln. u trùng cua bin giai on Z1, Z2 c cho n bng luân