Phong cách ngôn ngữ chính luận văn 11

Giáo án Ngữ văn 11
PHONG CÁCH NGÔN NGỮ CHÍNH LUẬN
(tiếp)
I/ Mục tiêu cần đạt
Giúp học sinh:
1. Kiến thức:
- Kiến thức chủ yếu về một số loại VB chính luận thường gặp.
- Khái niệm ngôn ngữ chính luận, mối quan hệ và sự khác biệt giữa chính luận và nghị
luận.
- Đặc điểm về phương tiện ngôn ngữ (từ ngữ, ngữ pháp, biện pháp tu từ, ) của ngôn ngữ
chính luận.
- Đặc trưng cơ bản của PC ngôn ngữ chính luận: tính công khai về quan điểm chính trị,
tính chặt chẽ trong diễn đạt và suy luận, tính truyền cảm, thuyết phục.
2. Kỹ năng:
- Nhận biết và phân tích được những đặc điểm về phương tiện ngôn ngữ trong VB thuộc
PC ngôn ngữ chính luận.
- Nhận biết và phân tích được những biểu hiện của các đặc trưng cơ bản trong PC ngôn
ngữ chính luận.
- Viết văn nghị luận chính trị xã hội; dùng từ, đặt câu, lập luận, kết cấu văn bản,
3. Thái độ: Có ý thức vận dụng kiến thức được vào thực tế c/s.
II/ Chuẩn bị của GV và HS
GV: SGK, SGV Ngữ văn 11 chuẩn, Thiết kế bài soạn, chuẩn kiến thức kĩ năng
HS: SKG, vở ghi, vở soạn
III/Tiến trình dạy học
1
Giáo án Ngữ văn 11
1. Kiểm tra bài cũ (3 phút):
Tình cảm của Ăng-ghen đối với Mác trong VB “Ba cống hiến vĩ đại của Các
Mác”?
2. Bài mới (38 phút):
Hoạt động của thầy và trò Kiến thức cơ bản

HĐ1 (28 phút): Hướng dẫn tìm hiểu
Các phương tiện diễn đạt của PCNN
C.L
GV: Từ các VB chính luận đã học
em có nhận xét gì về từ ngữ, ngữ
pháp, các BPTT của PCNNCL?
HS: Làm việc cá nhân, trả lời.
GV: đưa VD, gọi H/s phân tích cấu
tạo ngữ pháp, so sánh.
II/ Các phương tiện diễn đạt và đặc trưng của
phong cách ngôn ngữ chính luận
1. Các phương tiện diễn đạt
a) Về từ ngữ
- Sử dụng NN thông thường nhưng có nhiều từ
ngữ chính trị
b) Về ngữ pháp
VD1:
(1) Đảng ta là Đảng lãnh đạo. Đảng ta cần phải
mạnh mẽ, trong sạch.
(2) Là một đảng lãnh đạo, Đảng ta//cần phải mạnh
TrN CN VN
mẽ, trong sạch.
VD2:
(1) Chúng tôi là chính phủ lâm thời của nước
VNDCCH. Chúng tôi trịnh trọng tuyên bố
(2) Chúng tôi, chính phủ , trịnh trọng tuyên bố
CN Chú thích VN
2
Giáo án Ngữ văn 11
GV: Hãy cho biết đặc trưng của

PCNN chính luận?
HS: Làm việc cá nhân, trả lời.
-> Câu thường có kết cấu chuẩn mực gần với kiểu
câu phán đoán lôgic trong hệ thống lập luận (câu
trước gợi câu sau ) các câu lkết với nhau một
cách chặt chẽ
+ Thường sử dụng kiểu câu phức hợp dùng từ ngữ
liên kết: Do vậy, bởi thế, cho nên, vì lẽ đã
+ Kiểu câu ghép chính phụ với nhiều mối quan hệ
(Nguyên nhân kết quả, nhượng bộ tăng tiến,
phương tiện mục đích)
c) Về BPTT
- Sử dụng biện pháp tu từ khá nhiều giúp lí lẽ lập
luận thêm phần hấp dẫn (không phải là mục đích
chủ yếu).
- ở dạng nói: chú trọng đến phát âm, đến cách diễn
đạt có khi cả ngữ điệu.
2. Đặc trưng của PCNN chính luận
a) Tính công khai về quan điểm chính trị
- Tính công khai về quan điểm chính trị: rõ ràng,
công khai về quan điểm, không mơ hồ, úp mở.
- Tránh sử dụng từ ngữ mơ hồ, câu nhiều ý, dễ làm
người đọc (nghe) nhầm lẫn quan điểm
b) Tính chặt chẽ trong biểu đạt và suy luận
- Luận điểm, luận cứ, ý lớn, ý nhỏ, câu, đoạn phải
rõ ràng, rành mạch.
3
Giáo án Ngữ văn 11
GV: Tính truyền cảm, thuyết phục
được thể hiện như thế nào trong

PCNN chính luận?
HĐ2 (10 phút): Hướng dẫn học sinh
luyện tập
HS làm việc theo bàn
? Chỉ ra biện pháp tu từ trong đoạn
văn chính luận?
HS: trao đổi làm việc theo nhóm
c) Tính truyền cảm và thuyết phục
+ Mục đích: hấp dẫn, lôi cuốn, để thuyết phục
+ Thể hiện: hùng hồn, tha thiết, thể hiện nhiệt tình
và sáng tạo của người viết.
III/ Luyện tập
Bài tập 1
- Điệp ngữ kết hợp điệp cú pháp: Ai có dùng
- Liệt kê: súng, gươm, cuốc, thuổng,
- Ngắt câu ngắn -> giọng văn mạnh mẽ
=> Nhấn mạnh trách nhiệm, ý thức công dân, cách
đánh giặc của dân tộc ta.
Bài tập 2: Viết một đề cương bài nói để chứng
minh cho câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh:
“Non sông của các em”
+ Người quan tâm đến thế hệ trẻ
+ Công lao học tập: chỉ có học tập mới có nhận
thức, trình độ, khả năng phục vụ cuộc sống.
+ Học tập: là nghĩa vụ, lẽ sống, niềm vui của mỗi
người. (cụ thể công việc của học sinh)
3.Củng cố (3 phút): Vì sao văn chính luận ở nước ta lại rất phát triển?
+ Bề dày lịch sử, thực tế khách quan
4
Giáo án Ngữ văn 11

+ PCNN C.L ở nước ta, đã trở thành một PCNN độc lập với ba đặc trưng: Tính công
khai về quan điểm chính trị, tính chặt chẽ trong diễn đạt, suy luận; tính truyền cảm và
thuyết phục.
4. Hướng dẫn học bài (3 phút): Làm BT3 trang 108
Soạn bài Một thời đại thi ca
5