Rèn kĩ năng học sinh chủ động học tập

Trường THCS Thái Bình Lê Ngọc Châu
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
PHẦN MỞ ĐẦU
Cùng với phong trào thi đua dạy tốt và học tốt trong nhà trường, việc đổi mới
phương pháp dạy học ở các trường THCS là tất yếu, mỗi giáo viên đều có phương
pháp giảng dạy riêng của mình nhằm giúp học sinh đạt kết quả cao trong học tập.
Đổi mới phương pháp dạy học bộ môn nói chung, phương pháp dạy sinh học ở
trường THCS nói riêng, đây là nhu cầu cấp thiết được đặt ra cho ngành giáo dục trong
nhiều năm qua và cũng là niềm trăn trở cho từng thầy cô giáo khi được phân công dạy
lớp. Giáo dục không ngừng đào tạo những con người mới năng động - sáng tạo thích
ứng với môi trường và có tiềm năng cao. Phương pháp dạy học cũ theo kiểu truyền
thống, chuyển giao một chiều không còn phù hợp, vì dạy học không chỉ là dạy kiến
thức cho học sinh, mà còn dạy cho các em biết cách học, biết chủ động tiếp nhận
thông tin, xử lý thông tin và có thể đổi mới những hiểu biết của mình bằng cách tự
học và xác đònh học để làm gì ?
Về kinh nghiệm giảng dạy của bản thân có hạn, nhưng được sự giúp đỡ của Ban
Giám Hiệu, Công Đoàn và Hội Đồng Khoa Học trường cùng các anh chò giáo viên
trong trường, trong tổ, tôi mạnh dạn viết sáng kiến kinh nghiệm với đề tài : “Phát huy
tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong giờ dạy sinh học”
Phương pháp này được nói đến rất nhiều và đã được thực hiện trong việc triển
khai chuyên đề của bộ môn, bản thân tôi đã áp dụng có hiệu quả nên viết ra đây để
trao đổi cùng đồng nghiệp.
Đề tài chắc chắn sẽ có nhiều thiếu sót, mong các anh chò đồng nghiệp, Hội Đồng
Khoa Học các cấp góp ý giúp đỡ để đề tài được tốt hơn.
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Trang 1
Trường THCS Thái Bình Lê Ngọc Châu
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
ĐẶT VẤN ĐỀ
Trong những năm gần đây, cùng với sự đổi mới của ngành giáo dục, đặc biệt là
chương trình thay SGK mới. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, việc dạy học cũng có nhiều

thay đổi quan trọng về quan niệm, nội dung, hình thức và phương pháp … Đó là kết
quả nghiên cứu của Hội Đồng Khoa Học nói chung và những người làm công tác
giảng dạy nói riêng đã được ứng dụng vào giảng dạy ở trường phổ thông.
Để nâng cao chất lượng giáo dục, chúng ta thường cải tiến nội dung và cải tiến
phương pháp giáo dục. Vì thế việc dạy và học môn sinh học phải nhằm tác động vào
sự nhận thức của học sinh, phải hướng về học sinh. Học tập là hoạt động nhận thức
chứ không thể “áp đặt, hoặc gò ép, nhồi nhét …”. Trong thực tế việc giảng dạy sinh
học ở trường phổ thông chưa phát huy năng lực tự nhận thức, phát triển trí thông minh
của học sinh, đặc biệt là chưa phát huy hết tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học
sinh trong học tập.
Do đó việc xây dựng và “phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh
trong giờ dạy sinh học” là một nhiệm vụ hết sức quan trọng và cũng hết sức nặng nề
đối với giáo viên dạy môn sinh học. Với vai trò của người giáo viên, vấn đề phát huy
tính tích cực, tự lực chủ động của học sinh cần tăng cường công tác hoạt động độc lập
trong quá trình học khi tiếp xúc với SGK, tài liệu tham khảo, kết hợp chặt chẽ suy
nghó chuẩn bò cá nhân với thảo luận nhóm tổ, hướng tới việc học tập chủ động chống
thói quen học tập thụ động. Ngoài ra phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học
sinh nhằm bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào
thực tiễn. Đó chính là lý do mà tôi chọn đề tài “Phát huy tính tích cực, chủ động sáng
tạo của học sinh trong giờ sinh học”
Trong chương trình sinh học lớp 9 chủ yếu cung cấp những hiểu biết khoa học về
đặc điểm cấu tạo và mọi hoạt động sống của cơ thể con người, đồng thời trau dồi cho
học sinh một số kỹ năng kỹ xảo trong việc học tập bộ môn. Trên cơ sở đó góp phần
phát triển những năng lực nhận thức và năng lực hành động, phát triển tư duy sáng
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Trang 2
Trường THCS Thái Bình Lê Ngọc Châu
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
tạo, rèn luyện trí thông minh cho học sinh. Do đó việc phát huy tính tích cực, chủ
động, sáng tạo của học sinh trong giờ dạy sinh học là vấn đề cần thiết phải thực hiện.

Đây là biện pháp quan trọng để nâng cao chất lượng dạy học, chú trọng được vai trò
của người học coi học sinh là chủ thể của quá trình dạy học và là “nhân vật” trung
tâm của quá trình nhận thức. Từ đó giúp các em lónh hội được nội dung học tập mới
theo tinh thần tự khám phá, tự phát hiện.
Việc phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh có thể được ứng dụng
ở các bộ môn, các khối lớp, nhưng thực tế bản thân tôi dạy môn sinh học và được
phân công giảng dạy ở khối 8 và 9. Với đề tài này tôi áp dụng thực tế tiết dạy cụ thể
ở lớp 9A
4
trường THCS Thái Bình. Thời gian có hạn nên chỉ nghiên cứu ở học kỳ I
Đây là vấn đề mà tôi đã tìm hiểu nghiên cứu và qua kinh nghiệm bản thân trong
những năm giảng dạy, tôi xin được đưa ra để cùng tham khảo, góp ý nhằm mục đích
chung là giảng dạy tốt hơn, chất lượng học tập cao hơn.
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Trang 3
Trường THCS Thái Bình Lê Ngọc Châu
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
NỘI DUNG
I. Những lý luận cơ sở khoa học cho đề tài :
- Quá trình dạy học bao gồm hoạt động của giáo viên là dạy và hoạt động của học
sinh là học.
- Học là lao động có tổ chức của học sinh được thực hiện dưới sự hướng dẫn của
giáo viên với mục đích tiếp thu kiến thức, hình thành kỹ năng, kỹ xảo, phát triển tư
duy, phát triển khả năng nhận thức.
- Dạy học là thông báo cho học sinh những cơ sở khoa học, hình thành thế giới quan
khoa học qua các môn học, tạo thói quen tiến hành việc học một cách hệ thống.
- Hoạt động của giáo viên và học sinh gắn bó khắng khít với nhau. Thiếu sự tích
cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong quá trình lónh hội tri thức, kỹ năng, kỹ
xảo thì không thể hình dung được vai trò hướng dẫn của giáo viên. Thiếu sự hướng
dẫn cần thiết của giáo viên thì cũng không tổ chức được hoạt động học tập có mục

đích của học sinh.
- Đề tài dựa trên cơ sở phân tích lý luận và thực tiễn, kết hợp với việc ứng dụng các
phương pháp tích cực vào quá trình dạy học môn sinh học lớp 9 trường THCS Thái
Bình - Châu Thành
1. Vì sao phải đổi mới phương pháp dạy học :
Nghò quyết trung ương 2 khóa VIII nhận đònh : “Phương pháp giáo dục - đào tạo
chậm được đổi mới, chưa phát huy được tính chủ động sáng tạo của người học”. Thật
vậy, trong những năm qua, thực tiễn vẫn còn nhiều giáo viên giảng dạy còn áp dụng
phương pháp “thầy đọc - trò chép”. Suốt giờ học, học sinh chỉ cần làm mỗi việc là
ghi chép. Rõ ràng giảng dạy như vậy không gây được hứng thú, không thể phát huy
được tính chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập. Vì vậy việc xây dựng và
phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh trong tiết học là một nhiệm vụ
hết sức quan trọng của người giáo viên. Với vai trò chỉ đạo, giáo viên phải biết cách
gây hứng thú học tập bộ môn, phải hướng dẫn để học sinh thực hiện vai trò chủ động
của mình để từ đó có sáng tạo trong học tập. Do đó nghò quyết trung ương 2 khóa
VIII tiếp tục khẳng đònh : “Phải đổi mới phương pháp giáo dục đào tạo, khắc phục
lối truyền thụ kiến thức một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người
học, từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá
trình dạy - học, bảo đảm điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh”
2. Đònh hướng đổi mới phương pháp dạy - học :
- Đề tài nghiên cứu xoay quanh vấn đề : áp dụng các phương pháp tích cực và tiết
dạy môn sinh học lớp 9, chuyển từ dạy học “lấy giáo viên làm trung tâm sang dạy
học lấy học sinh làm trung tâm”
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Trang 4
Trường THCS Thái Bình Lê Ngọc Châu
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
- Dựa vào tình hình đổi mới phương pháp giảng dạy, giáo viên phải sửa đổi
phương pháp giảng dạy đúng yêu cầu đặc trưng của bộ môn. Đặc biệt chú trọng đến
chương trình thay SGK và đổi mới phương pháp giảng dạy cho phù hợp để nhằm

nâng cao chất lượng học tập cho học sinh.
II. Nội dung đề tài :
- Sinh học lớp 9 là môn khoa học thực nghiệm nghiên cứu về đặc điểm cấu tạo và
mọi hoạt động sống của cơ thể con người. Trong quá trình giảng bài mới, giáo viên
cần phải có những câu hỏi ngắn gọn mô tả vấn đề, giải quyết vấn đề đã đặt ra trên
cơ sở quan sát tranh vẽ, mô hình … nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh
… hình thành các kiến thức về cấu tạo và hoạt động sinh lý của các cơ quan nói riêng
hay từng hệ cơ quan nói chung trong cơ thể con người, trên cơ sở đó đề cập tới các
kiến thức vệ sinh, cùng các biện pháp rèn luyện cơ thể, bảo vệ và tăng cường sức
khỏe, phòng tránh bệnh tật …
- Để học sinh nắm vững được kiến thức và đạt chất lượng cao, trong mỗi tiết dạy
giáo viên phải thực hiện đầy đủ các phương pháp, đặc biệt là chú trọng phát huy tính
tích cực, sáng tạo của học sinh qua phương pháp : dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ,
dạy học đặt và giải quyết vấn đề và kết hợp sử dụng các dụng cụ trực quan, mô
hình, tranh ảnh …
1. Những đặc trưng của phương pháp tích cực :
a. Dạy học thông qua tổ chức hoạt động của học sinh :
- Phương pháp tích cực dựa trên cơ sở tâm lý cho rằng nhân cách của trẻ được
hình thành thông qua các hoạt động chủ động, thông qua các hành động có ý thức.
Để phát huy tính tích cực học tập của học sinh, giáo viên cần xây dựng và nuôi
dưỡng động lực học tập của học sinh.
- Trong phương pháp tích cực học chữ và học làm gắn quyện vào nhau : “Từ học
làm đến biết làm, muốn làm và cuối cùng muốn tồn tại và phát triển như nhân
cách một con người lao động tự chủ, năng động và sáng tạo”. Như Bác Hồ nói :
“Học để hành, học và hành phải đi đôi, học mà không hành thì vô ích, hành mà
không học thì hành không trôi chảy”
b. Dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học :
Phương pháp tích cực xem việc rèn luyện phương pháp học tập cho học sinh
không chỉ là một biện pháp nâng cao hiệu quả dạy - học mà còn là một mục tiêu
dạy học. Trong phương pháp học thì cốt lõi là phương pháp tự học, phương pháp tự

học là cầu nối giữa học tập và nghiên cứu khoa học.
c. Tăng cường học tập cá thể - phối hợp với học tập hợp tác :
Lớp học là môi trường giao tiếp giữa thầy - trò, trò - trò tạo nên mối quan hệ
hợp tác giữa các cá nhân. Người xưa có câu : “Học thầy không tày học bạn”
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Trang 5
Trường THCS Thái Bình Lê Ngọc Châu
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
d. Kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò :
e. Vai trò chủ đạo của giáo viên :
Giáo viên là người thiết kế, tổ chức, hướng dẫn các hoạt động độc lập hoặc theo
nhóm nhỏ, để học sinh tự lực chiếm lónh các kiến thức mới, hình thành các kỹ
năng, kỹ xảo.
2. Những đổi mới trong phương pháp dạy - học :
Cần kế thừa và phát triển những mặt tích cực trong các phương pháp dạy học
truyền thống như : vấn đáp phát hiện, thí nghiệm nghiên cứu, diễn giảng nêu vấn đề
… Nên áp dụng rộng rãi phương pháp dạy học đặt và giải quyết vấn đề, dạy học hợp
tác trong nhóm nhỏ.
III. Quá trình thực hiện :
- Để có chất lượng cao trong dạy - học, giáo viên cần phải dạy học như thế nào ?
Học sinh muốn học tốt bộ môn phải học như thế nào ? Đây là vấn đề quan trọng cần
phải giải quyết.
- Thật vậy, muốn dạy tốt để nâng cao chất lượng học tập của học sinh ta cần phải
chuẩn bò đầy đủ cho một tiết lên lớp, có hệ thống câu hỏi rõ ràng (đây là khâu cần
đặc biệt chú ý nhất) bên cạnh đó giáo viên cần chuẩn bò đầy đủ các dụng cụ trực
quan : mô hình, tranh vẽ.
- Bên cạnh việc triển khai bài mới ta cần chú ý đến các bước củng cố và dặn dò,
hai bước này cũng khôn kém phần quan trọng.
 Khi củng cố giáo viên cần có những câu hỏi vấn đáp đi vào trọng tâm bài học
(hoặc bài tập dạng trắc nghiệm) nhằm giúp học sinh nắm vững kiến thức một cách

đầy đủ, chính xác.
 Bước dặn dò : Giáo viên cần thông báo cho học sinh nên làm những gì ? Cần
chuẩn bò cho bài sau những gì ? (giáo viên nêu cụ thể hoặc có thể ghi vào bảng phụ
cho học sinh ghi vào vở)
IV. Các biện pháp áp dụng :
- Để phát triển các phương pháp tích cực nhằm phát huy tính tích cực, chủ động
sáng tạo của học sinh trong tiết học, việc đầu tiên là phải đổi mới khâu soạn bài.
Trong giáo án giáo viên cần tăng cường tổ chức các công tác độc lập hoặc theo
nhóm nhỏ bằng các phiếu hoạt động học tập, tăng cường giao tiếp thầy - trò, mở
rộng giao tiếp trò - trò, huy động vốn hiểu biết và kinh nghiệm của từng học sinh và
cả lớp để xây dựng bài.
- Muốn thiết kế một bài học theo hướng phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo
của học sinh (phương pháp tích cực) giáo viên cần tuân thủ các bước sau :
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Trang 6
Trường THCS Thái Bình Lê Ngọc Châu
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
1. Lựa chọn nội dung thích hợp :
- Những kiến thức có vấn đề để suy nghó tích cực thường là loại câu hỏi : “vì sao”,
“như thế nào” …
- Những vấn đề đặt ra dưới dạng mâu thuẫn giữa cái học sinh đã biết với cái học
sinh chưa biết
2. Xác đònh nhiệm vụ nhận thức :
- Đặc biệt quan tâm đến nhiệm vụ phát triển năng lực nhận thức, rèn luyện các kỹ
năng và phẩm chất tư duy phù hợp với nội dung bài học.
- Nêu ra tình huống có vấn đề, khêu gợi tính tò mò làm cho học sinh tích cực tư
duy, tìm cách giải quyết vấn đề
3. Tạo động lực học tập :
Để phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh, giáo viên cần xây dựng và nuôi
dưỡng động lực học tập của học sinh

4. Tổ chức các hoạt động của học sinh :
Giáo viên là tổ chức những tình huống có vấn đề, xây dựng bài toán nhận thức.
Giáo viên hướng dẫn học sinh tự lực giải quyết vấn đề đặt ra.
5. Đánh giáo kết quả bài học :
Nhằm giúp cho giáo viên và học sinh kòp thời nắm được những thông tin liên hệ
ngược để điều chỉnh hoạt động dạy và học.
 Giáo án minh họa một tiết dạy cụ thể :
Tiết 35 Bài 35 : VỆ SINH ĂN UỐNG
I. Mục tiêu bài học :
1. Kiến thức :
Nhận thức rõ vệ sinh ăn uống gồm 2 mặt :
- Một mặt bảo đảm sức khỏe, chống nhiễm bệnh do ăn uống
- Mặt khác phải ăn uống khoa học đảm bảo cho sự tiêu hóa được tốt, tận dụng
triệt để các chất dinh dưỡng có trong thức ăn. Từ đó học sinh có ý thức tự giác giữ
gìn vệ sinh ăn uống, bảo đảm sức khỏe tốt để học tập và lao động.
2. Kỹ năng :
Quan sát - phân tích - tổng hợp
3. Thái độ :
Giáo dục ý thức giữ gìn vệ sinh ăn uống
II. Trọng tâm :
Ăn uống sạch, khoa học
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Trang 7
Trường THCS Thái Bình Lê Ngọc Châu
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
III. Chuẩn bò :
1. Giáo viên :
Một số tranh ảnh về vệ sinh ăn uống, phòng tránh bệnh về đường tiêu hóa, vệ
sinh môi trường …
2. Học sinh :

- Xem trước bài
- Xem lại các bài : Sự biến đổi thức ăn ở miệng, dạ dày, ruột non
IV. Tiến trình tiết dạy :
1. Ổn đònh tổ chức : (2’)
Kiểm diện : Học sinh báo cáo sỉ số
2. Kiểm tra bài cũ : (5’)
a. Cấu tạo của lông ruột phù hợp với chức năng hấp thụ chất dinh dưỡng như thế
nào ? (Học sinh trả lời. Giáo viên nhận xét ghi điểm)
b. Nêu các con đường vận chuyển các chất đã hấp thụ ? (Học sinh trả lời. Giáo
viên nhận xét ghi điểm)
3. Giảng bài mới : (30’)
∆ GV giới thiệu và đặt vấn đề vào bài :
▲? Để đảm bảo vệ sinh trong ăn uống ta cần
tuân theo các tiêu chuẩn nào ? (3 sạch)
▲? Thế nào là ăn sạch, uống sạch ?
∆ HS nghiên cứu SGK / 108
∆ GV nêu câu hỏi :
▲? Hãy kể tên các bệnh về đường tiêu hóa
mà em biết ?
∆ HS trả lời
▲? Nguyên nhân nào gây ra các bện trên ?
∆ HS trả lời
▲? Nếu ăn uống thiếu vệ sinh dễ mắc các
bệnh nào ?
∆ GV treo tranh con đường truyền bện giun
sán rồi đặt câu hỏi :
▲? Hình ảnh trên biểu hiện điều gì ?
∆ Sau khi HS trả lời, giáo viên giảng giải về
vòng đời phát triển của giun sán
∆ Dựa vào tranh : giáo dục HS đi tiêu đúng

nơi qui đònh
∆ GV treo tranh : thức ăn bò ôi thiu
▲? Tại sao chúng ta không nên ăn thức ăn bò
ôi thiu ?
I. Ăn sạch, uống sạch :
- Ăn uống thiếu vệ sinh dễ mắc các bệnh :
giun sán, tiêu chảy …
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Trang 8
Trường THCS Thái Bình Lê Ngọc Châu
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
▲? Chúng ta cần giữ vệ sinh trong ăn uống
như thế nào ?
∆ GV treo tranh : thức ăn chín, nước sôi
▲? Dựa vào tranh em có nhận xét như thế
nào ?
▲? Thức ăn để dành ta phải cất giữ như thế
nào ?
∆ GV liên hệ thực tế - giáo dục HS
▲? Kể một số động vật trung gian truyền
bệnh ?
▲? Đối với động vật trung gian truyền bệnh
ta xử lý như thế nào ?
∆ GV giảng : các biện pháp tiêu diệt động
vật trung gian truyền bệnh - liên hệ
▲? Đối với rau quả tươi ta phải làm như thế
nào trước khi sử dụng ?
∆ GV treo tranh : vòng đời phát triển của
giun sán và giảng giải : Trứng giun sán theo
phân ra ngoài sẽ xâm nhập vào rau quả tươi,

nguồn nước, do ruồi, do không giữ vệ sinh …
▲? Tại sao trước khi ăn hoặc sau khi đi vệ
sinh ta phải rửa tay ?
▲? Ăn sạch, uống sạch có tác dụng gì ?
∆ GV treo tranh : bỏ rác và thùng rác và
tranh lũ lụt gây hại cho môi trường
▲? Hình ảnh trên khuyên chúng ta điều gì ?
(bỏ rác đúng nơi qui đònh)
▲? Tại sao ta không nên vứt rác bừa bãi ?
▲? Lũ lụt gây hại cho môi trường và sức khỏe
như thế nào ?
∆ GV liên hệ thực tế - giáo dục HS : giữ sạch
nguồn nước - không xả rác …
▲? Chúng ta cần phải giữ vệ sinh trong ăn
uống cho bản thân như thế nào ?
∆ GV đặt vấn đề chuyển ý : Để cơ thể luôn
khỏe mạnh, ngoài việc ăn sạch, uống sạch ta
cần ăn uống có khoa học. Vậy thế nào là ăn
uống có khoa học ?
∆ HS nghiên cứu SGK - Thảo luận câu hỏi
▲? Thế nào là ăn uống có khoa học ?
▲? Hãy kể một số bệnh do ăn uống không có
khoa học ?
∆ GV treo tranh
- Phải ăn uống sạch sẽ để tránh các bệnh
về đường tiêu hóa
- Thức ăn phải nấu chín, nước đun sôi. Bát
đóa sạch sẽ
- Thức ăn thừa phải đậy kín, hâm lại trước
khi dùng

- Tiêu diệt các động vậ trung gian truyền
bệnh : ruồi, gián …
- Rau quả tươi ngâm vào dung dòch thuốc
tím 1% hoặc nước muối 7 - 8%
- Trước khi ăn hoặc sau khi đi vệ sinh ta
phải rửa tay sạch sẽ
II. Ăn uống khoa học :
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Trang 9
Trường THCS Thái Bình Lê Ngọc Châu
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
▲? Dựa vào tranh : nhằm khuyên chúng ta
điều gì ? (ăn đúng giờ)
▲? Tại sao ta phải ăn đúng giờ ?
▲? Ăn không đúng giờ có hại như thế nào ?
∆ GV giải thích : Ăn không đúng giờ lâu
ngày dẫn đến viêm loét dạ dày …
▲? Phải làm thế nào để khi ăn cảm thấy ngon
miệng ?
∆ GV liên hệ - giáo dục
∆ GV treo tranh : Cả nhà xum họp vui vẻ
trong bữa ăn
▲? Hình ảnh trên nói lên điều gì ?
▲? Tại sao khi ăn phải vui vẻ, không nên có
tâm trạng bồn chồn lo lắng ?
∆ GV liên hệ và giải thích câu : “Rầu thúi
ruột”
▲?Khi ăn cần phải nhai như thế nào ? Ăn
chậm nhai kỹ có tác dụng gì ?
▲? Tại sao khi ăn không nên phân tán tư

tưởng ?
▲? Khi ăn xong ta nên làm gì ?
▲? Tại sao khi ăn xong không nên làm việc
ngay ?
▲? Vì sao không nên tắm sau bữa ăn ?
∆ GV thống kê :
Thực hiện ăn uống khoa học cần chú ý các
vấn đề :
- Chuẩn bò bữa ăn : nấu nướng, bày biện,
thoải mái …
- Khi ăn : đúng giờ, ăn chậm, nhai kỹ, tập
trung …
- Sau khi ăn : nghỉ ngơi, không tắm ngay …
Tất cả là để tạo điều kiện cho dòch tiêu hóa
tiết ra dồi dào, cơ quan tiêu hóa làm việc tốt,
tận dụng mức tối đa các chất dinh dưỡng do
thức ăn cung cấp
- Ăn đúng giờ giúp dòch tiêu hóa tiết ra
nhiều. Không ăn vặt
- Ăn cảm thấy ngon miệng khi : thức ăn
hợp khẩu vò, bát đũa sạch sẽ
- Tạo không khí vui vẻ thoải mái trong bữa
ăn
- Ăn chậm nhai kỹ tạo điều kiện cho sự
biến đổi hóa học được dễ dàng
- Tránh làm phân tán tư tưởng trong bữa ăn
- Sau khi ăn xong cần nghỉ ngơi thoải mái
4. Củng cố : (5’)
∆ GV đặt câu hỏi :
▲? Có thể phòng chống các bệnh về đường tiêu hóa bằng cách nào ?

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Trang 10
Trường THCS Thái Bình Lê Ngọc Châu
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
▲? Giải thích câu : “Nhai kỹ no lâu” ?
∆ Sau khi HS trả lời GV nhận xét và giải thích
5. Dặn dò : (3’) (GV có thể ghi bảng phụ)
- Học bài - trả lời câu hỏi 1, 2, 3, 4, 5 SGK / 109
- Xem lại các bài : Tế bào, biến đổi thức ăn ở ruột, sự hấp thụ thức ăn và sự thải bã
- Chuẩn bò bài : Sự biến đổi các chất trong cơ thể
V. Kết quả cụ thể :
Qua kiểm tra đánh giá lớp 9A
4
trường THCS Thái Bình - Châu Thành với tổng số
là 38 học sinh, qua các bài kiểm tra có kết quả như sau :
- Loại bài kiểm tra 15 phút :
Lớp TSHS
Loại bài
kiểm tra
Số lần
kiểm tra
Trên điểm 5 Dưới điểm 5
9A
4
38 15 phút
1 33/38 (86,8%) 5/38 (13,2%)
2 37/38 (97,4%) 1/38 (2,6%)
- Loại bài kiểm tra 1 tiết, KSCL vòng I và thi HK
I
Lớp TSHS

Loại bài
kiểm tra
Trên điểm 5 Dưới điểm 5
9A
4
38
1 tiết 34/38 (89,5%) 4/38 (10,5%)
Giữa HK
I
38/38 (100%) 0/38 (0%)
KSCL HK
I
36/38 (94,7%) 2/38 (5,3%)
VI. Tự đánh giá kết quả đề tài :
Trong quá trình giảng dạy và kết quả đạt như trên. Tôi nhận thấy việc phát huy
tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong giờ học môn sinh học là rất cần
thiết phải thực hiện. Bên cạnh đó nhiều bộ môn khác cũng được nhiều giáo viên áp
dụng và kết quả tương đối khả quan.
VII. Đề xuất kiến nghò :
Qua việc nghiên cứu và thực hiện phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích
cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong giờ học sinh học lớp 9, để có kết quả tốt
hơn và chất lượng cao hơn, tôi mong rằng các đồng nghiệp trong ngành nhất là giáo
viên dạy môn sinh học đóng góp ý kiến để có những phương pháp dạy học hoàn
chỉnh hơn mang lại hiệu quả cao hơn.
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Trang 11
Trường THCS Thái Bình Lê Ngọc Châu
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
KẾT LUẬN
Trong tiết học giáo viên không chỉ cung cấp tri thức mà còn hướng dẫn

học sinh hoạt động, giáo viên tổ chức và chỉ đạo để thông qua đó, học sinh tự
lực khám phá những kiến thức chưa biết. Phương pháp này vừa quán triệt
được vai trò chỉ đạo của giáo viên, vừa phát huy tính tích cực chủ động của
học sinh. Muốn phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong
giờ học sinh học, khi dạy giáo viên cần chú ý phối - kết hợp các phương pháp
tùy theo nội dung bài học để tạo ra tình huống có vấn đề, dẫn dắt học sinh đi
vào những hoạt động tư duy cần thiết để việc học tập của học sinh không phải
chỉ tiếp thu những cái sẵn có …, mà phải bồi dưỡng và phát triển khả năng suy
nghó, phát triển trí thông minh của học sinh.
Thái Bình, ngày 12 tháng 03 năm 2005
NGƯỜI VIẾT
Lê Ngọc Châu
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Trang 12
Trường THCS Thái Bình Lê Ngọc Châu
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 Sinh học 9 Trần Bá Hoành
2 Sinh học 9 Lê Thò Huệ
3 Atlat giải phẫu sinh lý người Đào Như Phú
4 Đổi mới phương pháp dạy học ở trường THCS Trần Kiều
5
Phát triển các phương pháp học tập tích cực Trònh Nguyên Giao
trong bộ môn sinh học Trần Bá Hoành
6 Sách giáo viên sinh học 9
Nguyễn Quang Vinh
Lê Thò Huệ
Trần Bá Hoành
Nguyễn Thò Bích Ngọc
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Trang 13
Trường THCS Thái Bình Lê Ngọc Châu
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
PHIẾU ĐIỂM
TIÊU CHUẨN NHẬN XÉT ĐIỂM
1. Mức độ giải
quyết mâu thuẫn
2. Tính chất
các giải pháp để
giải quyết mâu
thuẫn
3. Tính chính
xác của phương
pháp nghiên cứu
4. Phạm vi phổ
biến
- Tổng cộng : điểm
- Xếp loại :
ngày ……… tháng ……… năm 200
Họ tên, chữ ký Giám khảo
Giám khảo 1 :
Giám khảo 2 :
Giám khảo 3 :
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Trang 14
Trường THCS Thái Bình Lê Ngọc Châu
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Ý KIẾN NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
1. Cấp trường
- Nhận xét :

- Xếp loại : Chủ tòch HĐ khoa học
2. Cấp Huyện (Phòng GD - ĐT)
- Nhận xét :




- Xếp loại : Chủ tòch HĐ khoa học
3. Cấp ngành (Sở GD - ĐT)
- Nhận xét :




- Xếp loại : Chủ tòch HĐ khoa học
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Trang 15