cần xác định rõ tác động của thuế trong tái cấu trúc

Cần xác định rõ tác động của thuế trong tái cấu trúc
Đó là nhận định của TS. Lê Khánh Lâm, Phó Tổng Giám đốc Công ty Kiểm toán DTL xung
quanh vấn đề ảnh hưởng của thuế đối với tiến trình tái cấu trúc. Theo ông Lâm, với những
động thái, tiến trình tái cấu trúc khác nhau, xảy ra ở những loại hình doanh nghiệp khác sẽ
tạo ra những ảnh hưởng thuế khác nhau. Nếu doanh nghiệp không phân tích được đầy đủ
các ảnh hưởng này thì chi phí thuế sẽ có tác động nhất định đến kết quả của quá trình tái
cấu trúc.
Có rất nhiều quan điểm khác nhau về tái cấu trúc, ông nghĩ như thế nào về tái cấu
trúc và trong thời điểm nào DN nên tính tới việc tái cấu trúc?
Tái cấu trúc là một loạt các động thái hoặc tiến trình nhằm giúp cho một doanh nghiệp đang
có vấn đề tái tạo lại được những giá trị trọng yếu và có khả năng duy trì những giá trị này
trong tương lai gần nhằm giúp doanh nghiệp có thể tiếp tục hoạt động góp phần tối đa hóa
được lợi ích cho các bên liên quan.
Trong bối cảnh chung, doanh nghiệp có thể gặp khó khăn từ nhiều chiều, như từ trong bên
trong doanh nghiệp như sản phẩm, dịch vụ không còn phù hợp, yêu cầu khách hàng thay
đổi, quản lý chưa phù hợp … nhưng cũng có khi gặp phải các vấn đề khó khăn từ bên ngoài
như khủng hoảng kinh tế, lạm phát, chính sách vĩ mô thay đổi, xu hướng ngành nghề biến
động v.v. Tùy theo các khó khăn cụ thể mà doanh nghiệp đang gặp phải, thứ tự ưu tiên giải
quyết vấn đề và phương pháp được lựa chọn, mới có cơ sở đi sâu vào phân tích và lên kế
hoạch cụ thể cho vấn đề tái cấu trúc của một doanh nghiệp.
Doanh nghiệp có xác định được những khoản thuế và ảnh hưởng của nó đến tiến
trình tái cấu trúc không, thưa Ông?
Từ kế hoạch cụ thể được đề ra, doanh nghiệp mới có thể xác định được các động thái, tiến
trình và các giao dịch cần thực hiện trong từng giai đoạn đồng thời qua đó mới có thể phân
tích thêm về ảnh hưởng thuế (nếu có) cho từng bước thực hiện.
Các ảnh hưởng về thuế có thể chỉ xảy ra trong phạm vị hẹp nếu các động thái tái cấu trúc
chỉ tập trung cải tiến, hoàn thiện một số nội dung cục bộ trong doanh nghiệp như cải tiến
sản phẩm, dịch vụ; tinh giảm biên chế nhưng cũng có thể xảy ra trên phạm vi rộng nếu
doanh nghiệp lựa chọn phương pháp tái cấu trúc toàn diện như bán tài sản, bán vốn, thay
đổi hình thức pháp lý, hợp nhất, sáp nhập, chia tách hoặc giải thể ….
Nếu việc tái cấu trúc chỉ xảy ra trong phạm vị hẹp, doanh nghiệp có nhiều khả năng dự

đoán, tiên liệu được các ảnh hưởng thuế. Tuy nhiên, nếu việc tái cấu trúc diễn ra trên quy
mộ rộng và có tính chất phức tạp thì doanh nghiệp phải thận trọng và dành nguồn lực phù
hợp mới phân tích được đầy đủ các ảnh hưởng về thuế. Rõ ràng với những động thái, tiến
trình tái cấu trúc khác nhau, xảy ra ở những loại hình doanh nghiệp khác sẽ tạo ra những
ảnh hưởng thuế khác nhau. Với những hoạt động như bán vốn, thay đổi hình thức pháp lý,
hợp nhất, sáp nhập, chia tách hoặc giải thể … thì các ảnh hưởng về thuế có thể tác động
đến nhiều doanh nghiệp bán và doanh nghiệp mua, tác động đến cổ đông và có thể là cả
nhân viên của hai hay nhiều doanh nghiệp, đồng thời tác động đến nhiều bên liên quan khác
chẳng hạn như ngân hàng, đối tác, khách hàng nên việc nghiên cứu ảnh hưởng về thuế phải
được thực hiện một cách đầy đủ, tỉ mỉ và chuyên nghiệp ở nhiều góc độ khác nhau để có thể
ban hành quyết định phù hợp về phương pháp tái cấu trúc. Nếu doanh nghiệp không phân
tích được đầy đủ các ảnh hưởng này thì chi phí thuế sẽ có tác động nhất định đến kết quả
mong đợi của quá trình tái cấu trúc.
Luật thuế hiện nay đã theo kịp hoạt động tái cấu trúc chưa?
Ở các nước đã phát triển, vấn đế tái cấu trúc đã được mổ xẻ từ lâu và có nhiều quy định cụ
thể liên quan đến nội dung này. Tại Việt Nam, vấn đề tái cấu trúc dù được nhắc đến nhiều
trong thời gian gần đây nhưng chính sách thuế chỉ mới bắt đầu hướng đến việc bao quát đến
các hoạt động này. Cụ thể luật thuế của Việt Nam đã có những quy định về việc xử lý thuế
đối với hoạt động bán tài sản, bán vốn, thay đổi hình thức pháp lý, hợp nhất, sáp nhập, chia
tách hoặc giải thể …Tuy nhiên, do bản chất vận động của nền kinh tế thế giới nói chung và
trong nước nói riêng, hoạt động tái cấu trúc ngày càng có xu hướng phức tạp và do vậy các
quy định về thuế vẫn cần phải tiếp tục nghiên cứu và ban hành cụ thể hơn để bao quát được
hết các nghiệp vụ và đối tượng liên quan.
Trong giai đoạn hiện nay, các quy định về thuế có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến hoạt
động tái cấu trúc được quy định ở nhiều luật thuế khác nhau và doanh nghiệp sẽ cần thời
gian để tập hợp, hệ thống và nghiên cứu đầy đủ các quy định này. Do vậy nếu Cơ quan chức
năng có thể tập hợp các hướng dẫn này trong một quy định chung, thống nhất sẽ góp phần
giúp doanh nghiệp dễ dàng nghiên cứu và tiếp cận nhanh hơn về cách thức xử lý thuế của
hoạt động tái cấu trúc. Việc tập hợp này cũng giúp Cơ quan chức năng cập nhật và rà soát
lại các quy định thường xuyên và nhanh chóng hơn.

Vậy DN trước và sau tái cấu trúc cần phải làm gì?
Thông thường khi doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn về tài chính, tình hình kinh doanh suy
giảm nghiêm trọng trong thời gian dài mới có các động thái tái cấu trúc.
Do việc tái cấu trúc liên quan rất nhiều đến việc thay đổi cách suy nghĩ, cách quản lý và
kinh doanh của doanh nghiệp, lại đòi hỏi thời gian để nghiên cứu, phân tích và chọn lựa các
động thái phù hợp, các doanh nghiệp cần phải thận trọng tìm hiểu rõ ràng bản chất của việc
suy giảm hiệu quả hoạt động, xác định các thứ tự ưu tiên cần thực hiện trước khi quyết định
các thay đổi, cải cách lớn.
Nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp là mục tiêu dài hạn và là cả quá
trình phấn đấu trong suốt chặng đường phát triển của doanh nghiệp. Do vậy dù đạt được
những hiệu quả nhất định trong quá trình tái cấu trúc ở một thời điểm nào đấy, doanh
nghiệp vẫn phải luôn đặt mục tiêu không ngừng đổi mới, cải tiến hiệu quả hoạt động của
mình trong bối cảnh vận động và cạnh tranh như hiện nay nếu muốn tiếp tục đi lên và vươn
xa hơn nữa.
Giang Tú