SKKN dạy học ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS phúc đồng

Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
Mục lục
Trang
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
I.1. Lý do chọn đề tài…………………………………………………… 2
I.2. Đối tượng …………………………………………… 3
I.3. Nhiệm vụ nghiên cứu…………………………………………………4
I.4. Phạm vi nghiên cứu………………………………………………… 4
I.5. Phương pháp nghiên cứu……………………………………………4
PHẦN II: NỘI DUNG……………………………………………………5
II.1. Cơ sở lý luận…………………………………………………………5
II.2. Cơ sở thực tiễn………………………………………………………6
II.3. Tính cấp thiết…………………………………………………… 7
II.4. Thực trạng trình độ học sinh của trường THCS Phúc Đồng……7
II.4.1. Thuận lợi:…………………………………………………………………7
II.4.2. Khó khăn:………………………………………………………………….8
II.5. Vấn đề dạy - học Ngữ văn cho học sinh yếu kém…………… 10
Bước 1: Phát hiện học sinh yếu kém 10
Bước 2: Tìm nguyên nhân học sinh yếu kém môn Ngữ văn 13
Bước 3: Dạy học sinh yếu kém môn Ngữ văn 14
Bước 4: Nâng cao trình độ giảng dạy của bản thân 23
II.6. Kết quả giảng dạy và một số đề xuất 25
II.6.1. Kết quả……………………………………………………………………24
II.6.2. Đề xuất – Kiến nghị:……………………………………………………. 25
PHẦN III: KẾT LUẬN………………………………………………….26
Hán Thu Huyền 1 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
I.1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
“ Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu. Nhà nước phát triển giáo dục
nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài” (Theo điều 35

– Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992 đã xác
nhận). Đồng thời Luật giáo dục năm 2005 cũng đã nêu rõ: “Tổ chức giảng dạy,
học tập và các hoạt động giáo dục khác theo mục tiêu, chương trình giáo
dục”(Điều 53) nhằm giúp học sinh hoàn thành chương trình và tốt nghiệp bậc
học, người thầy giáo còn có một nhiệm vụ rất quan trọng là bồi dưỡng học sinh
yếu kém để các em có được các kiến thức cơ bản. Bởi thực tế trong những năm
gần đây chất lượng có chiều hướng đi xuống thể hiện qua các kì thi, kiểm tra.
Vấn đề học sinh yếu kém là vấn đề nan giải cần được giải quyết. Theo nhiều
năm thực hiện theo cuộc vận động “Hai không”của Bộ trưởng bộ Giáo dục và
Đào tạo và thời gian thực hiện công tác giảng dạy, tôi nhận thấy ở trường THCS
Phúc Đồng vẫn còn tồn tại nhiều học sinh yếu kém, đa số học sinh là con công
nhân và dân lao động nghèo chưa được phụ huynh quan tâm đến việc học tập
của các em. Bên cạnh đó vẫn còn một số ít giáo viên chưa thật sự quan tâm đúng
mức đến đối tượng này. Chính vì thế, người giáo viên cần phải tìm ra giải pháp
để nâng cao chất lượng học sinh yếu kém, cho nên tôi quyết định chọn đề tài:
“Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng”.
I.2. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Thực chất, dạy bám sát đối tượng, nâng cao chất lượng là một quá trình
lâu dài, bền bỉ và phải tiến hành trên tất cả các khối lớp và ở các môn học khác.
Nhưng trong khuôn khổ của bài viết này, tôi muốn tập trung đề cập đến việc
giảng dạy Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở cả 4 khối 6,7,8,9. Và đặc biệt là ở
lớp 6 vì theo tôi, đây là lớp đầu tiên của khối THCS nên sự thay đổi phương
pháp học tập từ cấp I lên cấp II cũng sẽ gây cho các em nhiều xáo trộn. Hơn
nữa, bám sát đối tượng yếu kém và phát hiện ra những phần kiến thức thiếu hụt
của các em và bổ sung ngay khi các em bước vào lớp 6 sẽ tạo tiền đề để các em
học tập tốt hơn ở những lớp tiếp theo.
I.3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
Hán Thu Huyền 2 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
Trên cơ sở thực tế giảng dạy, tôi đưa ra một số căn cứ đánh giá học sinh

yếu kém, tìm nguyên nhân và từ đó nêu một số biện pháp dạy học phù hợp, góp
phần thúc đẩy quá trình giảng dạy và giúp đỡ các em học sinh yếu kém được
thiết thực và hiệu quả.
I.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Đề tài nghiên cứu được áp dụng trong phạm vi: Dạy học Ngữ văn cho học
sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng.
I.5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã sử dụng các phương pháp sau:
a. Nghiên cứu tài liệu.
b. Điều tra về thực trạng chất lượng học sinh của trường trong năm qua.
Đối chiếu kết quả ở bài KSCL đầu năm, bài kiểm tra học kì I và kết quả KSCL
giữa HKII và tìm ra giải pháp thích hợp cho việc nâng cao chất lượng học sinh
yếu kém.
Hán Thu Huyền 3 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
PHẦN II: NỘI DUNG
II.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN:
Theo Rudi Schollaer- một chuyên gia giáo dục người Bỉ: Chất lượng ngày nay
được gắn với thị trường: “Chất lượng bằng sự thỏa mãn của khách hàng”.
Ông ta cho rằng nhà trường cần tạo ra những môi trường học tập lớn lao để nâng
cao chất lượng của quá trình cơ bản là học và dạy. Nếu như những phương pháp
cải tiến của nhà trường không gây ảnh hưởng trực tiếp đến việc học tập và thành
tích của học sinh thì chác chắn là chúng ta chỉ đang lãng phí thời gian mà thôi.
Cho nên, việc nâng cao chất lượng học sinh yếu kém ở các môn học nói chung
và môn Ngữ văn nói riêng là nhằm mang lại hiệu quả thật sự, là giúp học sinh
lấy lại được căn bản, củng cố lại kiến thức và người có chuyên môn phải tìm
được giải pháp, cách nghĩ, cách làm, đồng thời tạo mọi điều kiện thuận lợi về
vật chất lẫn tinh thần để học sinh có thể tiếp thu được những kiến thức từ bài
giảng của thầy cô một cách hiệu quả nhất.
Như chúng ta biết: “Văn học là nhân học”.Văn học có vai trò rất quan trọng

trong đời sống và trong sự phát triển tư duy của con người. Là một môn học
thuộc nhóm khoa học xã hội, môn văn có tầm quan trọng trong việc giáo
dục quan điểm, tư tưởng, tình cảm cho học sinh. Đồng thời cũng là môn học
thuộc nhóm công cụ, môn văn còn thể hiện rõ mối quan hệ với các môn học
khác. Điều đó đặt ra yêu cầu tăng cường tính thực hành,giảm lí
thuyết, gắn học với hành, gắn kiến thức với thực tiễn hết sức phong phú, sinh
động của cuộc sống. Vì vậy giảng dạy là công việc thường xuyên, bắt bắt buộc
nhưng cũng không kém phần hấp dẫn, thú vị đối với bất cứ người thầy giáo, cô
giáo nào. Trong quá trình giảng dạy, người giáo viên luôn phải tự giác học hỏi,
nâng cao trình độ chuyên môn, phương pháp giảng dạy để đạt đến cái đích cuối
cùng là nâng cao chất lượng học tập của người học sinh. Một thực tế cho thấy,
trong cuộc đời của một người giáo viên, họ phải tiếp xúc với rất nhiều đối
tượng, thuộc nhiều trình độ, lứa tuổi khác nhau. Do vậy nhu cầu học tập và nhận
thức cũng khác nhau. Một thực tế nữa cũng cho thấy, ngoài những trường
chuyên, lớp chọn chất lượng học sinh tương đối đồng đều, còn ở những trường
bình thường trình độ học sinh trong một lớp có sự phân hoá khá rõ. Nếu với yêu
cầu của sách giáo khoa hiện tại, học sinh khá giỏi có thể tiếp thu dễ dàng, nhưng
với học sinh yếu kém quả thật là vấn đề không đơn giản. Vậy làm thế nào để dạy
Hán Thu Huyền 4 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
bám sát đối tượng, nâng cao trình độ và kết quả của học sinh yếu kém là một
vấn đề mà bất cứ thầy cô nào cũng trăn trở bởi công tác dạy và phụ đạo học sinh
yếu kém không chỉ là trách nhiệm mà còn là bổn phận, nghĩa vụ của người thầy.
Mặc khác, nếu quan tâm đến việc phụ đạo học sinh yếu kém thì sẽ làm cho các
em tự tin hơn khi đến lớp, công tác duy trì sĩ số mới được đảm bảo, góp phần
làm nên thắng lợi của công tác phổ cập giáo dục cơ sở ở địa phương.
II.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN
- Là một trường THCS đã thành lập được rất nhiều năm. Trường nằm trên
địa phận phường Phúc Đồng – quận Long Biên - TP Hà Nội – một vị trí khá
thuận lợi cho học sinh tới lớp, đồng thời đời sống kinh tế dân cư gần đây có

nhiều chuyển biến tích cực. Bên cạnh đó, trường THCS Phúc Đồng cũng có
những thuận lợi đáng kể khác. Đó là sự quan tâm, lo lắng, hỗ trợ từ BGH nhà
trường. Mặc dù điều kiện vật chất còn nhiều khó khăn nhưng lớp học hiện nay
đã được bổ sung, thay thế bằng một số cơ sở vật chất mới, giúp các em yên tâm
hơn trong quá trình học tập.
- Tổ xã hội là một tổ có chuyên môn vững vàng của nhà trường. Mặc dù
tuổi đời, tuổi nghề của các thầy cô chưa nhiều nhưng các thầy cô luôn có ý thức
học tập, trau dồi nâng cao trình độ chuyên môn.
Tổng số cán bộ giáo viên, nhân viên trong nhà trường là 24 người / 23 nữ. Được
chia làm 3 tổ: Tổ Tự nhiên (gồm các môn:Toán, Lí, Hóa, Sinh, Công nghệ ); Tổ
xã hội (gồm các môn: Văn, Sử, Địa, Anh, GDCD, MT, Nhạc, TD) và tổ văn
phòng.
- Trường có 12 phòng, trong đó có 08 phòng học, 01 phòng thư viện, 01
phòng chuyên đề, 01 văn phòng, 01 phòng Hội đồng.
- Tình hình học sinh: Tổng số học sinh trong trường 244/ 122 nữ /
8 lớp.
+ Khối 6: 57 /2 lớp
+ Khối 7: 68 /2 lớp
+ Khối 8: 57 /2 lớp
+ Khối 9: 62 /2 lớp
Hán Thu Huyền 5 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
- Từ thực tế giảng dạy tại trường THCS Phúc Đồng trong 5 năm qua tôi nhận
thấy học sinh khi tuyển vào trường đa phần là học sinh yếu kém. Có nhiều lý do
để giải thích cho thực tế này trong đó vị trí ngoại thành cộng với việc cơ sở vật
chất nhà trường gặp nhiều khó khăn chưa có sức hút đông đảo học sinh. Bên
cạnh đó, phụ huynh học sinh phần lớn cuộc sống còn nhiều khó khăn, vất vả về
kinh tế nên chưa quan tâm, đầu tư thực sự cho việc học tập của con mình. Ngoài
ra một số cha mẹ quá nuông chiều con cái, quá tin tưởng vào chúng nên vô tình
là đồng phạm, góp phần làm học sinh lười học, mất dần kiến thức căn bản và

rồi yếu kém! Bởi vậy chất lượng đầu vào (so với những trường lân cận) thì quả
là một sự chênh lệch rất lớn.Việc giảng dạy đối tượng học sinh như vậy đặt ra
nhiều áp lực đối với các thầy cô giáo.
III.3. TÍNH CẤP THIẾT.
Từ thực tế trên, chúng tôi luôn đặt tiêu chí bám sát đối tượng, trình độ của học
sinh yếu kém để các em có kiến thức căn bản, từng bước nâng cao trình độ của
học sinh trong trường, hướng các em cố phấn đấu với những mục tiêu thiết thực
như đỗ tốt nghiệp THCS với đa phần học sinh và thi đỗ điểm cao vào những
trường có chất lượng cao đối với một số em khá giỏi. Trong đó môn văn là một
trong những môn học cơ bản nhất vậy mà khả năng tiếp thu môn học này của
các em chưa tốt. Thiết nghĩ, đổi mới phương pháp, bám sát đối tượng yếu kém,
nâng cao trình độ môn Ngữ văn, một mặt để góp phần đắc lực cải thiện kết quả
học tập của các em, mặt khác cung cấp cho các em những kiến thức, kĩ năng cơ
bản khi bước vào cuộc sống nên tôi đã mạnh dạn chọn đề tài " Dạy - học Ngữ
văn cho học sinh yếu kém tại trường THCS Phúc Đồng" là một vấn đề thiết
thực, có ý nghĩa.
III.4. THỰC TRẠNG TRÌNH ĐỘ HỌC SINH CỦA TRƯỜNG THCS
PHÚC ĐỒNG ĐỐI VỚI MÔN NGỮ VĂN
III.4.1. Thuận lợi:
- Đảng ủy, UBND địa phương luôn quan tâm giúp đỡ và tạo điều kiện
thuận lợi cho nhà trường hoạt động
- Cán bộ quản lí, giáo viên nhiệt tình trong công tác.
- Đa số giáo viên trẻ tuổi, nhiệt tình trong công tác, nhạy bén trong việc tiếp
thu cái mới nhất là tiếp cận những tiến bộ trong lĩnh vực giáo dục
Hán Thu Huyền 6 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
- Nhiều năm qua trường đạt danh hiệu tiên tiến nên đã xuất hiện nhiều nhân
tố mới trong phong trào thi đua làm tiền đề cho năm học tiếp theo.
III.4. 2. Khó khăn:
- Trước hết, khó khăn đầu tiên và cũng là khó khăn lớn nhất chính là chất

lượng đầu vào thấp, phần nhiều là học sinh yếu kém cả về phần ngữ pháp và văn
học. Điều này kéo theo nhiều hệ quả:
+ Một bộ phận học sinh do phổ cập giáo dục nên trường Tiểu học đưa lên
vì thế có các em đọc chưa thông, viết chưa thạo. Thậm chí có những em không
biết viết những câu thông thường, tình trạng sai lỗi chính tả, lỗi diễn đạt phổ
biến ở đa số học sinh.
+ Nhận thức của người học hạn chế. Nghĩa là với những yêu cầu cơ bản
các em cũng khó đạt được. Hay có những vấn đề đơn giản mà thầy cô phải nói
đi nói lại nhiều lần, ngay cả khi thầy cô kết hợp, vận dụng nhiều phương pháp
khác nhau mà các em vẫn chưa hiểu nội dung bài học.
+ ý thức học tập của phần lớn học sinh rất kém. Các em còn ngại học,
lười học, giấu dốt, thậm chí có em trơ lỳ, phó mặc không quan tâm đến việc học,
mặc dù gia đình và nhà trường đã có nhiều biện pháp nhắc nhở, giáo dục
+ Đa số các em lười hoặc không bao giờ đọc sách, kể cả văn bản
trong SGK.
+ Đời sống văn hóa tinh thần ngày một nâng cao, một số nhu cầu giải trí
như xem tivi, chơi game . . . ngày càng nhiều làm cho một số em chưa có ý
thức học bị lôi cuốn, xao nhãng việc học .
- Thứ hai, địa bàn của trường thuộc vùng ngoại thành Hà Nội, nơi đây
diễn ra quá trình đô thị hoá nhanh chóng. Phụ huynh học sinh phần nhiều làm
nông nghiệp và các nghề tự do, họ phải trực tiếp đối mặt với cuộc sống khó
khăn, gia đình lại đông con, kinh tế eo hẹp nên chưa có điều kiện để quan tâm
đến việc học hành của con em mình. Cũng như việc kết hợp với nhà trường
trong việc giáo dục và quản lí các em.
Chính đối tượng học sinh này đã đặt ra nhiều thách thức cho các thầy cô
Hán Thu Huyền 7 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
dạy học ở trường THCS Phúc Đồng nói chung và đặc biệt là thầy cô giáo dạy
Ngữ văn - một môn học cần tư duy trừu tượng và yêu cầu kỹ năng tổng hợp mà
nhiều nguời cho là khó học, khó tiếp thu trong nhà trường phổ thông cơ sở.

III.5. VẤN ĐỀ DẠY HỌC NGỮ VĂN CHO HỌC SINH YẾU KÉM.
- Trong xu thế khoa học kĩ thuật phát triển như vũ bão, xã hội hiện nay biến
đổi không ngừng theo dòng chảy của quy luật lịch sử, con người hiện tại và
trong tương lai cũng phải là con người trình độ nhận thức. Điều đó đã khiến cho
các thầy cô dạy Ngữ văn không khỏi “chạnh lòng”. Một thầy giáo của tôi khi nói
về môn Văn trong nhà truờng đã có một so sánh vui nhưng cũng đầy chua chát:
“Môn Ngữ văn được ví như xương sống của con lợn, quan trọng nhất nhưng
cũng rẻ rúng nhất”. Nhiều công trình nghiên cứu đã chỉ ra những nguyên nhân
dẫn đến tình trạng học sinh yếu kém môn văn nhưng không thể bỏ qua một
nguyên nhân căn bản và chủ yếu (như đã nói ở trên), đó chính là xu thế phát
triển chung của xã hội. Học sinh bây giờ khá thực dụng, một phần do nhu cầu
chung của xã hội, một phần do tác động của gia đình. Khó có thể yêu cầu các em
chú trọng học môn văn khi hầu hết các nghành nghề để xin việc hiện nay đều
không lên quan đến văn. Những trường chuyên, lớp chọn luôn đông đúc học
sinh đăng kí, còn số học sinh lựa chọn trường học (thiếu thốn về cơ sở vật chất,
trang thiết bị dạy và học ) như trường tôi có thể đếm trên đầu ngón tay. Thậm
chí, nhiều phụ huynh và học sinh còn nhận thức sai lầm rằng, đây là môn học
thuộc nên phần lớn học sinh học văn không hề yêu thích, say mê môn học này
mà chỉ học cầm chừng, làng nhàng để đủ điều kiện được xét tốt nghiệp.
- Đối với học sinh trung bình, khá giỏi đã vậy, còn với học sinh yếu kém,
cái đích tốt nghiệp cấp II để bước vào cấp III hầu như cũng còn xa vời bởi hầu
hết các môn còn lại kết quả mà các em đạt được là rất thấp. Hơn nữa, không yêu
thích, không hứng thú nên việc tiếp thu của các em còn nhiều hạn chế. Vì vậy,
dạy cho học sinh yếu kém là một quá trình, nó đòi hỏi người dạy, người học phải
cố gắng, nỗ lực không ngừng nghỉ, không mệt mỏi và dù có thành công chút ít
thì đó cũng là một kết quả đáng khích lệ.
Như vậy, thực trạng học sinh học yếu kém Ngữ văn không phải chỉ đáng
báo động ở trường THCS Phúc Đồng, mà đó còn là một hiện tượng phổ biến ở
hầu hết các trường THCS nói chung. Để góp phần cải thiện tình trạng này,
người viết mạnh dạn đưa ra một số kinh nghiệm để các thầy cô tham khảo, đóng

Hán Thu Huyền 8 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
góp ý kiến để có thể giảng dạy Ngữ văn tốt hơn cho học sinh yếu kém. Cụ thể
như sau:
Bước 1: Phát hiện học sinh yếu kém
Phát hiện học sinh yếu kém là bước đầu tiên và căn bản nhất trong quá
trình giảng dạy Ngữ văn cho đối tượng này. Phải tìm ra những em thực sự yếu
kém và có những biện pháp giúp đỡ, giảng dạy phù hợp mới đem lại tác dụng
tích cực. Tuy vậy, nếu cho rằng phát hiện học sinh yếu kém là một việc khó thì
không đúng, bởi sự yếu kém của học sinh được thể hiện ở điểm số và hầu hết là
chính xác. Một cách đơn thuần, các thầy cô chỉ căn cứ vào điểm số cuối kì là
biết khá chính xác lực học của các em. Nhưng nếu căn cứ vào kết quả cuối kỳ để
đánh giá học sinh yếu kém thì chúng ta đã mất ½ năm học, ½ lượng kiến thức, ½
thời gian mà không có phương pháp phụ trợ nào đối với đối tượng này, như vậy
là lãng phí và chậm trễ.
Vậy, làm thế nào để phát hiện học sinh yếu kém một cách nhanh nhất để
từ đó nhanh chóng có những biện pháp tích cực? Tôi xin đưa ra một số cách làm
như sau:
- Xem xét học bạ của học sinh: Nhiều GVBM cho rằng, xem xét học bạ
của học sinh là công việc của GVCN mà chưa chú ý đúng mức việc làm này.
Học tập là một quá trình, những đánh giá của giáo viên Tiểu học là một căn cứ
quan trọng để đánh giá tình trạng học tập của học sinh trong từng môn học. Sau
khi xem xét học bạ của học sinh, tôi thường ghi lại điểm phẩy môn Văn (Tiếng
việt) cuối năm lớp 5 vào sổ điểm cá nhân của mình. Điều này giúp tôi trong
những ngày đầu có thể nắm được một cách khái quát nhất khả năng học tập của
các em. Nhưng sau đó, không thể chỉ căn cứ vào điểm số này bởi thực tế học
tập của các em đã có rất nhiều thay đổi. Chúng ta phải tiếp tục tiến hành ngay
những cách đánh giá, khảo sát chất lượng khác để bổ sung.
- Kiểm tra đầu vào: Khi được phân công lớp dạy, giáo viên cần cho học
sinh làm bài kiểm tra chất lượng đầu năm theo yêu cầu của chương trình THCS.

Trong bài kiểm tra này nên chia nhỏ vấn đề để kiểm tra nhiều đơn vị kiến thức.
Bên cạnh những câu hỏi có tính chất tái hiện những kiến thức đã học ở bậc Tiểu
học cũng cần có những câu hỏi khơi gợi khả năng sáng tạo và năng lực cảm thụ
của các em.
Hán Thu Huyền 9 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
Ví dụ:
- Những ngày đầu bước chân vào trường THCS em có cảm nhận gì?
- Trong những ngày hè vừa qua, kỉ niệm nào khiến em nhớ nhất?
- Em mong muốn gì về những giờ học văn trong nhà trường PTCS?
Cách ra đề như trên, theo tôi có một số tác dụng cơ bản. Một mặt, người
giáo viên vẫn có thể đánh giá được trình độ của các em, mặt khác cho các em
tiếp cận nhẹ nhàng với môn học, tránh ra một đề bài quá khó tạo cho các em tâm
lý nặng nề, căng thẳng ngay từ những ngày đầu tiên. Trong quá trình chấm bài,
người giáo viên cùng nên lưu ý, nên chữa bài thật kĩ nhưng đừng cho điểm qua
thấp, mặc dù có thể chất lượng bài làm của các em rất kém. Một điểm số quá
thấp ngay đầu năm học sẽ không mang lại nhiều tác dụng. Thông qua bài kiểm
tra này, người giáo viên đã có những đánh giá tương đối chính xác về khả năng
của từng em.
- Kiểm tra bài soạn: Khác với các môn học khác, môn Văn yêu cầu học
sinh phải soạn bài trước ở nhà. Những em chăm chỉ soạn bài, có ý thức học tập
thì thường đạt kết quả từ trung bình trở lên (trường hợp yếu kém cũng có nhưng
không nhiều); những học sinh chữ viết cấu thả, lười soạn bài đa phần là những
học sinh yếu kém.
- Chú trọng tìm ra những biểu hiện của học sinh yếu kém:
Học sinh yếu kém có rất nhiều biểu hiện cụ thể trong từng tiết học, trong khi
chuẩn bị bài tập ở nhà theo yêu cầu của giáo viên, trong từng giờ kiểm tra, trong
mối quan hệ với thầy cô và bạn bè trong lớp… Trong giờ học, chỉ cần thầy cô
chú ý quan sát để ý sẽ dễ dàng nhận ra đối tượng học sinh này. Ở đây, chúng tôi
tạm thống kê một số biểu hiện của học sinh yếu kém để các thầy cô tiện tham

khảo:
+ Trong một giờ học thông thường, học sinh yếu kém thường không mấy
hứng thú có thể do các em không hiểu bài nhưng cũng có thể không yêu thích
môn học. Một số em ý thức tốt, rất ngoan, chăm chỉ ghi chép bài, nghe thầy cô
giáo giảng, nếu xem vở ghi của các em ta sẽ thấy rất đầy đủ nhưng khi thầy cô
hỏi bất cứ nội dung nào trong bài các em đều không trả lời được. Đối tượng này
không bao giờ xung phong phát biểu, ghi chép một cách thụ động và tự loại
mình ra khỏi giờ học. Một số em ngược lại, không thèm ghi chép bài, vở học tập
Hán Thu Huyền 10 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
của các em không khác gì một quyển nháp, thậm chí một mớ giấy lộn. Trong
lớp, các em có thái độ mệt mỏi, uể oải, ngủ gật, thường xuyên làm việc riêng,
gây mất trật tự trong lớp học. Khi được thầy cô, cán bộ lớp nhắc nhở thì không
chịu tiếp thu, trơ lỳ, một số em cá biệt có phản ứng tiêu cực, chống đối thậm chí
vô lễ với giáo viên.
+ Khi thầy cô giao bài tập về nhà, dạng bài tập cá nhân và bài tập theo
nhóm, học sinh yếu kém thường không mấy tích cực. Với bài tập cá nhân, một
số em có ý thức hơn thì chép một cách máy móc trong các tài liệu tham khảo mà
không hiểu gì về nội dung. Giáo viên chỉ cần biến đổi câu hỏi chút ít là các em
chịu chết, không thể tiếp tục làm bài được. Một số em còn lại, thường không có
khái niệm học bài và làm bài về nhà. Khi kiểm tra miệng hoặc vở bài tập thì sẵn
sàng đón nhận điểm kém mà không hề có thái độ cầu tiến. Nếu thầy cô giao bài
tập theo nhóm, thì các em học sinh yếu kém hoàn toàn phó mặc cho các bạn
trung bình, khá, giỏi, coi mình là người ngoài cuộc và không quan tâm đến công
việc mà thầy cô yêu cầu.
+ Trong quan hệ với bạn bè trong lớp, học sinh yếu kém thường ở hai
thái cực khác nhau. Hoặc quá ồn ào trong quan hệ, không chỉ chơi với các bạn
trong lớp, các em còn thân thiết thái quá với học sinh các lớp trên, thậm chí là
học sinh ngoài trường, hoặc quá khép kín, thu mình, ngại giao tiếp ngay cả với
các bạn trong lớp. Những giờ ra chơi, các em thường ngồi tại chỗ với một thái

độ chán nản, mệt mỏi.
+ Trong những giờ kiểm tra, học sinh yếu kém thường không làm được
bài. Một số em thì ngồi cắn bút, đợi hết giờ, một số em khác thì tìm mọi cách để
quay cóp tài liệu hoặc nhìn bài của bạn. Trông kiểm tra những đốí tượng này,
giáo viên rất vất vả để bao quát lớp, đảm bảo công bằng cho các em.
Như vậy, các biểu hiện của học sinh yếu kém tương đối đa dạng, phong
phú và dễ phát hiện nắm bắt. Nhưng những nguyên nhân nào đã dẫn đến tình
trạng đáng báo động trên? Có thể có rất nhiều lí do khác nhau nhưng chúng tôi
tạm phân loại thành một số nguyên nhân cơ bản. Đây cũng chính là bước thứ hai
trong công việc giảng dạy Ngữ văn cho học sinh yếu kém.
Hán Thu Huyền 11 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
Bước 2: Tìm nguyên nhân học sinh yếu kém môn Ngữ văn.
1. Những nguyên nhân chủ quan.
- Nguyên nhân chủ quan đầu tiên và cũng là nguyên nhân quan trọng nhất,
phổ biến nhất đó là do các em bị mất kiến thức cơ bản của lớp dưới . Để học
được môn Ngữ văn trong chương trình phổ thông trung học các em phải được
trang bị những kĩ năng cơ bản như: sử dụng từ ngữ, đặt câu, viết đoạn, viết bài,
đọc hiểu, quan sát, tư duy, phân tích, tổng hợp Nhưng phần lớn các em ở trong
tình trạng mất gốc, nên những yêu cầu của thầy cô các em không biết phải thực
hiện như thế nào dẫn đến tình trạng chán học, bỏ bê bài tập chịu điểm thấp khiến
tình trạng yếu kém ngày càng gia tăng.
- Nguyên nhân thứ hai là do sự thay đổi về tâm sinh lý lứa tuổi. Một số
em trong thời kì học Tiểu học, học rất khá môn học này nhưng do một số tác
động bên ngoài như tình cảm, quan hệ bạn bè khác giới, những cám dỗ của cuộc
sống hiện đại như trò chơi điện tử, thú vui mua sắm… chiếm phần lớn thời gian
của các em khiến nhiều em ham vui, thiếu bản lĩnh tạm thời chưa chú ý đến việc
học tập. Mặt khác, những chấn động tâm lý trong gia đình như cha mẹ cãi nhau,
gia đình không hạnh phúc…cũng có những tác động tiêu cực đến tình hình học
tập của các em nói chung và việc học Ngữ văn nói riêng. Trong một số bài viết,

các em không tập trung vào làm bài mà lại tâm sự với chúng tôi về những khó
khăn, vất vả trong cuộc sống, những điều mà các em không biết phải bày tỏ
cùng ai…
2. Một số tác động khách quan
Sự phát triển mạnh mẽ của xã hội đặc biệt là lĩnh vực khoa học tự nhiên
và công nghệ thông tin bên cạnh những tích cực to lớn cũng kéo theo nhiều hệ
luỵ. Như chúng tôi đã đề cập đến trong phần thứ nhất, một số bậc phụ huynh có
thể do vô tình hay hữu ý đã ngăn chặn những mơ ước của con em mình bằng
những tính toán riêng. Chúng ta đều biết, trong bậc Tiểu học, Ngữ văn là một
trong những môn cơ bản nhất và các em bắt buộc phải học tốt môn học này thì
mới đọc thông, viết thạo, tạo cơ sở để học các môn cơ bản khác. Nhưng đến cuối
THCS, sự phân loại các môn học phần lớn đã được hình thành. Phụ huynh đa
phần định hướng cho con theo những ngành nghề được thịnh hành mà không
cần đến môn Ngữ văn. Nhiều học sinh có tư chất nhưng không rèn luyện thường
Hán Thu Huyền 12 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
trượt dốc không phanh và khi các em nhận ra được sự nguy hại của việc làm này
thì cũng đã muộn. So với nguyên nhân thứ nhất, nguyên nhân này khiến cho
người dạy rất tiếc bởi tư duy của các em khá tốt, các em nắm được vấn đề bản
chất nhưng không có kiến thức để triển khai nên đành bó tay chịu điểm thấp.
Một tác động khác phải thừa nhận một cách công bằng là do lỗi của người
dạy học. Một bộ phận thầy cô giáo cũng chịu sự tác động mạnh mẽ của những
biến động xã hội. Vì nhiều lí do khác nhau, thầy cô chưa thật quan tâm đến bài
giảng, chưa chú trọng đổi mới phương pháp giảng dạy, chưa đầu tư công sức
cho việc soạn giảng. Điều này khiến cho nhiêu tiết dạy còn mờ nhạt, chung
chung, chưa rõ trọng tâm, chưa tạo được hứng thú cho người học. Học sinh
không hiểu bài không yêu thích môn học một phần không nhỏ chính là do năng
lực sư phạm của người thầy, người cô giáo.
Bước 3: Dạy học sinh yếu kém Ngữ văn
1. Phân loại học sinh:

Do đối tượng tuyển sinh đầu vào thấp, học lực của các em ở Tiểu học chủ
yếu là trung bình, yếu, kém. Số lượng học sinh khá cũng rất ít còn học sinh giỏi
thì chiếm phần quá nhỏ. Sau khi xem xét học bạ của học sinh trong môn Tiếng
việt ở bậc Tiểu học, chúng tôi tạm thống kê tỉ lệ học sinh khối 6, theo học lực
như sau: (Trong đó, lớp 6A có số học sinh yếu, kém ít hơn; lớp 6B có số học
sinh yếu, kém nhiều hơn).
Lớp G % Khá % TB % Y % K %
6A
29 HS
5 17,2 6 0.2 11 38 5 17,2 2 0.7
6B
28 HS
1 0,3 3 11 12 42,9 7 0,25 5 17,2
Nhìn vào bảng thống kê trên, chúng ta nhận thấy, tỷ lệ học sinh từ trung bình trở
xuống ở lớp khá hơn (6A) là 55,9%; ở lớp thường (6B) tỷ lệ này lên đến 72,3
%. Học sinh khá giỏi chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ. Những học sinh yếu kém Ngữ
văn ở trường THCS Phúc Đồng chủ yếu do các em bị mất kiến thức cơ bản từ
Hán Thu Huyền 13 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
lớp dưới. Kiến thức thiếu hụt quá nhiều khiến các em không thể bắt nhịp với
chương trình học tập có nhiều thay đổi, thêm nữa, khả năng nhận thức của các
em trong môn học này còn nhiều hạn chế. Còn những nguyên nhân khác chỉ
chiếm một tỷ lệ nhỏ, không đáng kể. Người ta vẫn thường nói vui với nhau
nhưng cũng rất thực tế rằng “Có bột mới gột nên hồ”. Vậy, với một đối tượng
học sinh như trên, dạy cho các em lấy lại kiến thức đã mất, từng bước làm quen
với chương trình THCS, nỗ lực cố gắng để vượt qua những kì thi tốt nghiệp
cũng như thi đỗ đại học sau này với một số em khá giỏi là một quá trình cố
gắng, phấn đấu không mệt mỏi của các thầy cô giáo dạy văn ở trường THCS
Phúc Đồng. Dựa trên một số kết quả khả quan bước đầu mà người dạy đã đạt
được, tôi mạnh dạn nêu một số kinh nghiệm giảng dạy cho học sinh yếu kém

môn Ngữ văn như sau:
2. Cách dạy
a. Phương châm
Từ việc xác định rõ, chính xác các điểm yếu kém của học sinh, thầy cô giáo
cần nỗ lực tìm ra những cách dạy, cách động viên phù hợp với phương châm “
Bám sát đối tượng”; “ Dạy mới, ôn cũ”; “Dạy ít - kiểm tra nhiều”.
b. Biện pháp
b.1. Một số biện pháp lấp thiếu hụt về kiến thức.
b.1.1. Hướng dẫn học tập trên lớp “ Dạy mới, ôn cũ”; “Dạy ít - kiểm tra
nhiều” ;“Bám sát đối tượng”.
Thật ra không có cách nào, giải pháp nào là hoàn hảo, thật sự có hiệu quả cho
mọi không gian và thời gian, chỉ có sự cố gắng áp dụng các giải pháp khéo léo
vào hoàn cảnh cụ thể một cách hợp lý sẽ giúp ta thành công hơn. Điều quan
trọng hơn đối với một giáo viên là phải có tấm lòng say mê công việc, luôn luôn
suy nghĩ đầu tư và tìm biện pháp. Năm nay không đạt chỉ tiêu, năm sau tiếp tục
tìm ra cách làm hiệu quả hơn, không nên nản lòng. Bởi vậy người giáo viên cần
phải:
- Xác định mục tiêu tiết học: Thông thường, trong một tiết học, người giáo
viên đặt ra khá nhiều mục tiêu, nhưng khi dạy cho các em yếu kém phải xác
định mục tiêu nào là quan trọng nhất thì chú trọng, chỉ cần đạt mục tiêu ấy thôi
là được, tránh rắc rối, rườm rà hoặc yêu cầu nhiều ở các em.
Hán Thu Huyền 14 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
Ví dụ: Khi giảng dạy văn bản "Thạch Sanh", với học sinh khá giỏi, chúng
ta có thể giúp các em tìm hiểu những ý nghĩa sâu sắc của tác phẩm nhưng với
học sinh yếu kém chỉ yêu cầu các em hiểu được:
+ Số phận nhân vật trải qua 3 chặng: Khó khăn - thử thách - gặp
hạnh phúc.
+ Thạch Sanh tượng trưng cho cái thiện (chính nghĩa), Lí Thông
tiêu biểu cho sự hiểm ác gian tà.

+ Giáo dục học sinh hướng đến những điều tốt đẹp, tránh xa cái
xấu, cái ác.
Chương trình Ngữ văn là chương trình đồng tâm, nhiều kiến thức được lặp lại
nhưng ở mức độ cao hơn, sâu hơn. Một thực tế cho thấy, các em học sinh của
chúng tôi đã quên gần hết những kiến thức cơ bản, đặc biệt những hiểu biết về
tiếng việt hay kĩ năng làm văn các em đều không nhớ. Như vậy song song với
quá trình học tập, rèn luyện kĩ năng mới là quá trình ôn lại những kĩ năng cũ.
Thậm chí việc ôn lại còn vất vả hơn quá trình học bài mới vì nếu không ôn lại,
việc dạy học của chúng ta không hề có kết quả. Trong những giờ tiếng việt, đọc
văn, làm văn nhiều khi chúng tôi phải dạy lại các em cách đặt câu, những thành
phần cơ bản trong một câu, mở rộng thành phần câu, sự phân loại câu theo cấu
trúc ngữ pháp hay theo mục đích nói… Những kiến thức này đáng lẽ ra các em
phải nắm vững từ bậc Tiểu học.
- Khuyến khích mọi đối tượng tham gia vào bài học:
Trong một lớp học, có nhiều học sinh với nhiều tính cách khác nhau. Có
những em rất chăm chỉ phát biểu nhưng toàn phát biểu sai. Ngược lại có những
em nắm vững kiến thức mà lại không bao giờ xung phong phát biểu. Trình bày ý
kiến, suy nghĩ của mình trước mọi người là một kĩ năng cần thiết của các em.
Thầy cô nên kiên nhẫn để rèn cho các em kĩ năng này.
Gọi học sinh xung phong phát biểt để từ đó kích thích sự hăng hái học tập của
các em. Gọi học sinh không xung phong phát biểu: hướng các em tham gia vào
bài học, tạo thói quen tích cực học tập. Nếu học sinh trả lời đúng: đừng tiếc lời
khen ngợi và không quên cho điểm động viên, khuyến khích các em. Học sinh
trả lời sai: không trách mắng mà gợi ý để các em tìm ra câu trả lời đúng.

Hán Thu Huyền 15 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
- Kiểm tra quá trình ghi bài của học sinh:
Học sinh yếu kém thường rất ngại chép bài. Điều này không thể chấp nhận
được. Trong tiết học, có những em nghe giảng rất say sưa nhưng không chép

bài, hậu quả là sau khi tiết học kết thúc, kiến thức của các em cũng theo đó mà
bay đi hết. Với khả năng của các em, khó có thể thuộc bài ngay trên lớp được.
Vì vậy, người giáo viên phải quản lý thật sát sao việc ghi bài của các em, bắt
buộc các em ghi được những nội dung cơ bản để có tài liệu cho quá trình học tập
ở nhà.
- Hướng dẫn luyện tập
+ Nhắc lại kiến thức cơ bản đã học ở lớp dưới (những nội dung có liên quan
đến kiến thức của bài đang học)
+ Vận dụng làm bài tập sách giáo khoa, giáo viên chữa bài tập kỹ cho học
sinh từ lỗi câu, dùng từ, lỗi diễn đạt. Nếu học sinh chưa làm được, cho học sinh
làm lại ở nhà, hôm sau kiểm tra lại.
- Định hướng học bài:
+ Học bài cũ: Xác định trọng tâm - chỉ yêu cầu học sinh từ trung bình trở
xuống học phần nào là cơ bản nhất (Ví dụ: nội dung 1, 2 của phần II, còn
những nội dung khác khuyến khích các em), tiết sau chỉ kiểm tra bắt buộc phần
đó, còn em nào học thêm được cả những nội dung khác nữa thì cộng điểm động
viên. Nếu không, một văn bản có khá nhiều vấn đề, học sinh yếu kém sẽ không
học hết được, dẫn đến tâm lý chán học, buông xuôi.
b.1.2. Hướng dẫn chuẩn bị bài ở nhà theo hướng phát huy tính tích cực
trong học tập: đơn giản, ngắn gọn, vừa sức, tạo thói quen học tập.
Lười học, ngại học là thái độ thường thấy ở những học sinh yếu kém. Người
thầy giáo, cô giáo phải từng bước loại bỏ thói xấu này, tạo cho các em thói quen
học tập. Ngay từ những tiết học đầu tiên, hãy dành một phần thời gian để hướng
dẫn các em cách chuẩn bị bài trước khi đến lớp. Đừng giao cho các em công
việc một cách cứng nhắc là trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn học bài, bởi
với các em lượng kiến thức đó khá lớn, không phải một chốc một lát mà các em
làm được. Cách làm này có thể dẫn dến hai khả năng. Thứ nhất, học sinh sẽ
không soạn bài vì phần chuẩn bị quá dài, thứ hai học sinh sẽ chép y nguyên
Hán Thu Huyền 16 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng

trong tài liệu tham khảo để đối phó mà không hiểu gì về nội dung bài học. Cả
hai cách làm này đều dẫn đến sự thất bại của giờ học. Với đối tượng học sinh
như trên, người dạy phải mất công một chút. Thầy cô nên coi sách giáo khoa là
một tài liệu tham khảo theo đúng nghĩa của nó, đặc biệt là phần hướng dẫn học
bài. Hãy biến đổi câu hỏi cho phù hợp hơn với đối tượng học sinh của mình. Lúc
đầu hãy yêu cầu các em trả lời một số câu hỏi nhỏ, tạo tâm lý thoải mái, sau khi
các em đã quen mới tăng dần lượng kiến thức theo thời gian.
Ví dụ:
Trong phần hướng dẫn Đọc- hiểu văn bản: " Thạch Sanh" có 5 câu hỏi,
trong mỗi câu lại có các ý nhỏ. Nếu xét về lượng kiến thức đối với học sinh
thông thường thì rất phù hợp nhưng với học sinh yếu kém thì quá nhiều kể cả về
lượng và chất. Chúng tôi đã tạm biến đổi những câu hỏi trong phần hướng dẫn
học bài theo hướng giản lược như sau:
1. Nguồn gốc ra đời của Thạch Sanh có gì đặc biệt? Nêu ý nghĩa của
đoạn kể về sự ra đời của nhân vật?
2. Hãy nêu ngắn gọn những thử thách Thạch Sanh đã trải qua và chiến
thắng? Em có nhận xét gì về cách xây dựng các loại thử thách này?
3. Phân tích những nét độc đáo của Lí Thông? Nếu thiếu đi nhân vật Lí
Thông thì truyện sẽ ra sao?
4. Phân tích chi tiết tiếng đàn và niêu cơm thần kì trong truyện?
5. Truyện Thạch Sanh giàu ý nghĩa. Theo em, đâu là ý nghĩa toát lên từ
tác phẩm này?
- Mơ ước về đạo lí và lẽ công bằng.
- Khát khao có cuộc sống hạnh phúc.
- Truyện thể hiện lòng yêu nước sâu sắc.
- Thể hiện tư tưởng yêu chuộng hòa bình, chính nghĩa.
Như vậy, công việc chuẩn bị bài soạn của các em đã đơn giản hơn rất
nhiều mà những nội dung cơ bản của truyện cổ tích vẫn được đảm bảo. Với
những em khá giỏi hãy khuyến khích các em trả lời thêm những câu hỏi khó
trong SGK hoặc cho các em thêm 1,2 câu hỏi phức tạp hơn chút ít.

Hán Thu Huyền 17 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
Tuy nhiên, để tạo thói quen học tập và duy trì thói quen đó, người giáo
viên phải thường xuyên kiểm tra quá trình chuẩn bị bài của các em. Nếu không
thể giờ nào cũng trực tiếp kiểm tra thì hãy giao công việc này cho cán bộ lớp.
Nhưng hãy tự mình kiểm tra bất cứ khi nào có thể, kết quả sẽ trung thực và có
tác dụng tích cực hơn. Chúng ta cũng không loại trừ khả năng cán bộ lớp bao
che cho bạn và những em lười học vẫn qua mắt chúng ta một cách ngoạn mục.
Kết quả kiểm tra nên ghi vào một danh sách riêng, có thể gọi chung là: Danh
sách theo dõi chuyên cần, mà nhìn vào đó chúng ta có thể thấy được quá trình
chuẩn bị bài của từng em qua các giờ học.

b.1.3. Ra đề kiểm tra phù hợp, vừa sức với đối tượng.
- Tránh suy nghĩ: ra đề khó, chấm chặt để học sinh thấy đó mà “sợ”, “phải
học”. Với đối tượng lớp học sinh yếu kém, các em chưa biết “sợ”, mà nhiều em
còn không quan tâm đến việc học nên nảy sinh tình trạng đề khó ( hoặc bài dài)
học cũng không làm được nên không học nữa.
- Trước khi kiểm tra: giáo viên nên định hướng cho học sinh những vấn đề
trọng tâm để từ đó yêu cầu học sinh làm đề cương ngắn gọn để dù ít dù nhiều
các em cũng nắm được nội dung những bài đã học.
- Đề trắc nghiệm không nên chỉ tập trung vào một vấn đề mà dàn trải khắp
chương trình, tránh tình trạng học tủ, học lệch.
- Đề bài nên phù hợp, vừa sức để học sinh khá có thể đạt được 7, 8; trung bình
có thể đạt 6; yếu có thể đạt 5; kém có thể đạt điểm 4 (nếu các em có cố gắng).
Chỉ những học sinh thực sự thiếu ý thức học tập mới bị điểm rất thấp, còn các
em có ý thức, dù ít hay nhiều đều được đánh giá khuyến khích.
- Nên cho học sinh viết bài làm văn vào một quyển vở. Khi chấm giáo viên có
lời phê để các em thấy được sự tiến bộ (hoặc thụt lùi) của mình qua từng bài
viết.
- Với những học sinh bị điểm dưới trung bình, khi trả bài, giáo viên yêu cầu học

sinh lấy ý kiến của cha mẹ vào bài kiểm tra và nộp lại. Thực tế cho thấy, bài
kiểm tra và cách làm bài của học sinh tác động đến phụ huynh hơn rất nhiều khi
thong báo cho họ một điểm số đơn thuần. Từ đó, kết hợp với gia đình để nâng
cao ý thức học tập của các em.
Hán Thu Huyền 18 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
b.2. Một số biện pháp động viên, tạo hứng thú học tập, khuyến khích học
sinh chủ động, tích cực
b.2.1. Sử dụng phương tiện dạy học hiện đại.
Công nghệ thông tin ngày càng phát triển, người thầy không thể đứng
ngoài cuộc mà phải tích cực chủ động vận dụng các phương tiện dạy học hiện
đại để nâng cao chất lượng bài giảng của mình. Nên đan xen các tiết học trên lớp
với những tiết học trên phòng máy sẽ tránh cho các em cảm giác nhàm chán.
Những hình ảnh minh hoạ sinh động chính là những ấn tượng khó phai của các
em sau từng giờ học. Mặt khác, giáo viên cũng nên sưu tầm hoặc tự làm các đồ
dung dạy học, tránh tình trạng dạy chay. Những đồ dung dạy học có thể rất đơn
giản nhưng lại mang đến những hiệu quả lớn lao. Thỉnh thoảng nên cho các em
xem một số đoạn phim được chuyển thể từ các tác phẩm văn học nổi tiếng như
một giờ ngoại khoá. Chắc chắn, có thể các em chưa hiểu được những nội dung
sâu xa của nó nhưng các em sẽ thấy văn chương không chỉ là những dòng chữ
khô khan như trước đây các em từng nghĩ.
b.2.2. Tổ chức lớp học chủ động, thân thiện, tích cực.
Người thầy không phải là người đến lớp để trình bày với các em những
hiểu biết của mình mà người thầy là người hướng dẫn các em tìm ra những kiến
thức, những chân lý trong từng tiết học. Trong một lớp học bình thường, tạo một
không khí chủ động, tích cực đã là rất khó, với một lớp học nhiều em yếu kém
tạo được một không khí học tập sôi nổi, thân thiện lại càng khó hơn. Bởi các em
phần vì ngại ngùng, dấu dốt, phần vì ý thức chưa tốt sẽ dễ đang đưa lớp học vào
tình trạng hoặc là đóng băng, không phát biểu, không trả lời câu hỏi của thầy cô
hoặc tạo nên một không khí ồn ào, mất trật tự…Muốn làm được điều này, người

giáo viên trước hêt phải duy trì được trật tự trong tiết học. Biện pháp hữu hiệu
nhất chính là biến mình thành một tấm gương để học sinh soi vào. Người thầy
phải đến lớp đúng giờ, chuẩn bị bài kĩ lưỡng, kiến thức phong phú hấp dẫn tạo
niềm tin và sự ngưỡng mộ của học sinh. Trong lớp, không nên mắng mỏ các em
tạo nên không khí căng thẳng. Thường xuyên quan tâm đến các em, có thê là
một lời hỏi thăm sau khi các em nghỉ học, một lời động iên khi gia đình các em
có chuyện buồn, một lời an ủi khi các em chưa đạt kết quả học tập chưa tốt…
Tất cả những điều đó, dù ít nhiều đều có tác động tích cực đến tâm lý của các
em, tránh cho các em sự e ngại, sợ sệt, chống đối, để có thể tiến đến một tiết học
Hán Thu Huyền 19 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
thực sự hiệu quả.
M. Gorki đã từng nói: “Văn học là nhân học”. Chính những giờ học
trên lớp là cơ hội tuyệt vời để thầy cô có thể làm quen, tìm hiểu hoàn cảnh của
từng em. Được nói chuyện, trao đổi với thầy cô, được thầy cô kể cho nghe
những câu chuyện có tính chất giáo dục nhẹ nhàng sẽ giúp các em gắn bó hơn
với môn học.
Cũng qua từng giờ học, giáo viên có thể biết được lý do tại sao các em
học yếu kém để có phương pháp bồi dưỡng, giảng dạy thích hợp. Riêng với bản
thân tôi, tôi nhận thấy học sinh đưa ra lý do học kém môn Ngữ văn rất đặc biệt
như: bị thầy cô lớp dưới trách phạt nặng nề; vì bố mẹ cho rằng học văn không
quan trọng trong thời buổi hiện nay, học mãi mà vẫn không hiểu, không thuộc…
Có vô vàn lý do và có lẽ chỉ có thể bằng một trái tim nhạy cảm và lòng kiên trì,
người giáo viên mới có thể hiểu và từng bước tìm cách tháo gỡ được.
Chúng ta cũng không nên quá nặng nề là trong một tiết học đã dạy được
những gì, hay phải dạy sao cho hết yêu cầu đặt ra. Thực tế cho thấy trong một
tiết dạy dù có khi dạy rất ít mà đạt được rất nhiều. Ngược lại, có thể chúng ta say
sưa giảng từ đầu tiết đến cuối tiết mà hiệu quả chẳng được là bao. Học tập là cả
một quá trình, nên nhìn vào những gì trong một tuần, một tháng, một năm hơn là
một ngày, một giờ.

b.2.3. Cho điểm theo hướng động viên, khuyến khích.
Cho điểm môn Ngữ văn rất khó, bởi nó phụ thuộc một phần vào sự cảm nhận
chủ quan của người đọc. Vì vậy, nếu các môn khoa học tự nhiên có thể ít chênh
nhau giữa các giáo viên chấm thì việc lệch 1 dến 1,5 điểm đối với giáo viên văn
cũng là rất bình thường. Vậy nên:
- Đối với học sinh yếu kém, giáo viên cần chấm kỹ lưỡng, phát hiện những
hạn chế còn tồn tại cũng như sự tiến bộ của học sinh, kịp thời khuyến khích các
em. Điều này sẽ cho các cảm giác tự tin vào bản thân mình và nếu mình cố gắng
sẽ không thua kém các bạn khá giỏi. Trong giờ trả bài, giáo viên nêu lên sự tiến
bộ của từng em để tất cả cùng ghi nhận sự tiến bộ đó.
- Cho điểm theo hướng khuyến khích động viên, nhưng không có nghĩa là
chạy theo thành tích mà cho điểm cao. Ở đây, người giáo viên vừa đóng vai trò
là người thầy, người cô nhưng cũng vừa là người anh, người chị, người cha,
Hán Thu Huyền 20 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
người mẹ của các em. Nếu lần thứ nhất các em không học bài, hãy đừng chặn
đứng sự cố gắng bằng một điểm 0, hãy cho các em “nợ” và có cơ hội để gỡ
lại: hoặc nói rõ giờ sau cô sẽ kiểm tra phần này để các em về nhà ôn bài. Đôi
khi phải chấp nhận thực tế: các em có học – dù ít vẫn còn hơn không.
Bước 4: Nâng cao trình độ giảng dạy của bản thân.
- Nhiều người cho rằng dạy học sinh khá giỏi mới phải học thêm, đọc
thêm nâng cao trình độ nhưng tôi nghĩ ngược lại. Có thể học sinh giỏi như một
đứa trẻ háu ăn, ăn gì cũng ngon, cũng thích nên chẳng cần kén cá, chọn canh,
còn học sinh yếu kém chính là đứa trẻ lắm bệnh, nhiều tật, khó ăn, khó uống.
Người thầy phải học, phải đọc đẻ tìm ra món ăn thích hợp , phải thay đổi cách
nấu liên tục, sao cho thật vừa miệng, để có thể bón từng thìa nhỏ cho những đưa
trẻ khó tính đó.
- Mặt khác, có kiến thức thì mới có phương pháp. Kiến thức sẽ kích thích
người thầy tìm ra cách thức truyền đạt thích hợp cho học sinh.
- Tích cực ứng dụng các phương pháp dạy học hiện đại, tránh cho các em

cảm giác chán nản, mệt mỏi. Thỉnh thoảng nên cho các em xem một số đoạn
phim được chuyển thể từ các tác phẩm văn học nổi tiếng như một giờ ngoại
khoá. Chắc chắn, có thể các em chưa hiểu được những nội dung sâu xa của nó
nhưng các em sẽ thấy văn chương không chỉ là những dòng chữ khô khan như
trước đây các em từng nghĩ.
- Cuối cùng, có lẽ điều quan trọng nhất là tôi không nên có thành kiến với
học sinh yếu kém. Các em không phải là “đồ bỏ đi” mà các em là những người
bình thường nhưng cũng có những phần chưa thật hoàn hảo (nếu nhìn nhận
khách quan, chúng ta cũng có những phần không hoàn hảo như thế). Các em có
thể học kém Văn, yếu Văn nhưng các em lại học giỏi Toán, Lý, Hoá, các em học
yếu Văn nhưng lại có thể là những cầu thủ tuyệt vời. Các em có thể học yếu Văn
nhưng lại là những người con hiếu thảo. Các em có thể học yếu môn Văn nhưng
lại có khả năng trở thành nhà thiết kế trong tương lai… Chúng ta phải chấp nhận
một thực tế, không thể bắt các em đều phải đạt khá, giỏi trong môn học này.
Điều quan trọng hơn là để các em thấy được mình cần phải cố gắng, mình luôn
luôn phải cố gắng – và ngày hôm nay đã hơn ngày hôm qua. Đó là một thành
công lớn nhất của người thầy dạy Văn khi đứng trên bục giảng.
Hán Thu Huyền 21 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
Từ kết quả đã đạt được, tôi thường soạn giáo án theo hướng: đơn giản,
ngắn gọn, phù hợp với yêu cầu của học sinh yếu kém để các em nắm được nội
dung bài nhanh hơn và từ đó vận dụng vào trong cách nói và viết hiệu quả hơn.
Đây được coi như một nội dung góp phần hoàn thành công việc khó khăn, gian
khổ nhưng cũng đầy vinh quang của người thầy trong bước đường giảng dạy.
II.6. KẾT QUẢ GIẢNG DẠY VÀ MỘT SỐ ĐỀ XUẤT
Qua việc vận dụng một số phương pháp giảng dạy Ngữ văn cho học sinh yếu
kém như đã nêu trên, người viết bước đầu đạt được một số thành công nhất định.
Học sinh bớt xa lạ, chán nản với giờ học, môn học. Tình trạng học sinh yếu kém
so với đầu năm đã có sự cải biến rõ rệt.
II.6.1. Kết quả:

- Nhờ sự chỉ đạo của BGH nhà trường cùng đội ngũ giáo viên và có kế hoạch
chỉ đạo dài hạn, có các biện pháp tổ chức khoa học hợp lí nên so với kết quả
khảo sát đầu năm và kết quả HKI thì tỉ lệ học sinh yếu kém đã giảm đáng kể so
với năm học trước (2011). Kết quả như sau:
Thời gian Học sinh yếu kém
Khối 6 Khối 7 Khối 8 Khối 9
2010-2011 11,1 19,2 18,2 0
2011-2012 10 15,6 15,8 7,2
2012-2013 4.8 11,7 1,8 1,6
Hán Thu Huyền 22 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
- Thống kê số lượng học sinh yếu kém đầu năm (khảo sát chất lượng đầu năm);
cuối học kì I và khảo sát giữa học kì II năm học 2011-2012 trước và sau bồi
dưỡng môn Ngữ văn.
Khối Tỉ lệ học sinh
Y-K đầu năm
Tỉ lệ HS Y-K qua kì
KSCL - HKI
Tỉ lệ HS Y-K qua
kì KSCL - HKII
6 41,5 25,1 6,1
7 25,1 15,2 6
8 23,5 12,6 9,6
9 25,3 9,5 5
2. Đề xuất – Kiến nghị:
Trong quá trình thực hiện, người viết cũng gặp rất nhiều khó khăn. Không phải
vì số lượng học sinh quá đông trong một lớp (giống như một số trường bạn) mà
giáo viên rất vất vả trong việc chấm, chữa bài (vì muốn cho các em nắm được
những nội dung cần phải thể hiện trong bài viết; những từ ngữ mà học sinh dùng
chưa đúng hoặc thay thế bằng những từ ngữ khác hay và hấp dẫn hơn; lỗi diễn

đạt, liên kết câu ) cũng như quản lý duy trì trật tự của các em khi ý thức của
học sinh chưa tốt. Vì vậy, để nâng cao chất lượng bồi dưỡng đối với học sinh
yếu kém được tốt, tôi xin có các đề nghị sau:
- Cần phải giảm số lượng học sinh trong một lớp học (đặc biệt ở những
trường chất lượng đầu vào thấp) sẽ giảm bớt đáng kể gánh nặng của người
giáo viên và góp phần thiết thực cho công việc giảng dạy, từng bước nâng
cao chất lượng giờ dạy cũng như trình độ, nhận thức của học sinh yếu
kém Ngữ văn nói riêng và các môn học khác nói chung. Điều này đặc biệt
cần thiết khi nhà nước đã và đang đặt vấn đề chất lượng giờ học, giờ dạy
lên hàng đầu.
- Các cơ quan chức năng từ trung ương đến địa phương cần mở rộng việc
tuyên truyền các chủ trương, chính sách và Luật giáo dục để mọi người
dân đều hiểu rõ trách nhiệm của mình. Từ đó có trách nhiệm kết hợp với
nhà trường và xã hội trong việc giáo dục con em mình nhận thức tốt hơn
Hán Thu Huyền 23 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
về việc học.
- Đối với các cấp lãnh đạo tăng cường hơn nữa về ngân sách cho cơ sở, vật
chất, thiết bị dạy học đáp ứng đúng yêu cầu đổi mới giáo dục.
- Sở giáo dục và phòng giáo dục cần tổ chức các chuyên đề về vấn đề dạy
học cho học sinh yếu kém.
- Đối với các thầy cô giáo trong nhà trường cần thể hiện lương tâm, trách
nhiệm nghề nghiệp và tất cả vì học sinh thân yêu.
Hán Thu Huyền 24 Trường THCS Phúc Đồng
Dạy học Ngữ văn cho học sinh yếu kém ở trường THCS Phúc Đồng
PHẦN III: KHUYẾN NGHỊ
Dạy và học là hoạt động trọng tâm trong nhà trường. Bên cạnh hoạt động dạy
học nhằm hoàn thành chương trình, đạt mục tiêu của nhà trường đề ra thì việc tổ
chức phù đạo, bồi dưỡng học sinh yếu kém nhằm góp phần cải tiến, nâng cao
chất lượng dạy và học là rất quan trọng. Muốn bồi dưỡng học sinh yếu kém đạt

kết quả thì giáo viên nói chung và giáo viên bộ môn Văn nói riêng phải biết lựa
chọn và xử lý linh hoạt, đưa ra những biện pháp giảng dạy phù hợp với thực tế
học sinh.Từ thực tế cho thấy, tôi rút ra một số kinh nghiệm sau:
- Người trực tiếp tham gia giảng dạy phải là người có tâm huyết, luôn tìm
ra biện pháp thích hợp và phải có tính kiền trì vì đối tượng là học sinh yếu
kém.
- Phải có sự kết hợp với tập thể giáo viên, phụ huynh học sinh và phải có
sự cộng tác giữa người quản lý và giáo viên.
- Phải có kế hoạch lâu dài.
- Cần có sự học tập, tham khảo kinh nghiệm của các trường bạn.
- Vai trò động viên khen thưởng HS yếu kém kịp thời cũng rất quan trọng,
có như vậy các em mới thật sự cố gắng học tập và đạt kết quả như mong
muốn.
Bởi vậy, tôi quyết định chọn đề tài này bằng sự gắn bó, tâm huyết, nhiệt tình
với nghề.
Phúc Đồng, ngày tháng năm 2013
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
không sao chép nội dung của người khác.
Người thực hiện
Hán Thu Huyền
Hán Thu Huyền 25 Trường THCS Phúc Đồng