bài giảng môn ngữ văn 10 bài 1-khái quát văn học dân gian việt nam

Chương trình Ngữ văn, Lớp 10
Giáo viên: TRẦN CHINH DƯƠNG

Điện thoại: 098 339 4583
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CHUYÊN LÊ QUÝ ĐÔN
Thành phố Điện Biên Phủ, Tỉnh Điện Biên
Tháng 7/2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUỸ LAURENCE S’TING
Bài giảng
KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
Sản phẩm đạt giải Nhất cuộc thi thiết kế bài giảng E-learning cấp Tỉnh năm học 2010- 2011

KHÁI QUÁT
VĂN HỌC DÂN GIAN
VIỆT NAM

KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
I
Đặc
trưng
cơ
bản
của
VHDG
Việt
Nam

KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
I
Đặc

trưng
cơ
bản
của
VHDG
Việt
Nam
Bèng bèng bang bang
Lªn ¨n c¬m vµng c¬m b¹c nhµ ta
Chí ¨n c¬m hÈm ch¸o hoa nhµ ng êi
1. Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ

1. Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ
Văn học viết
Truyện Kiều (Nguyễn Du)
Văn học dân gian
Người ở đừng về (Quan họ Bắc Ninh)

- Truyền miệng là sự ghi nhớ theo kiểu nhập tâm
và phổ biến bằng lời nói hoặc bằng trình diễn cho
người khác nghe, xem.
- Truyền miệng theo:
+ Không gian: nơi này → nơi khác
Tác
phẩm
VHDG
Thời
gian
Không gian
+ Thời gian: thời này → thời khác

- Truyền miệng thông qua Diễn xướng dân gian
+ Diễn xướng thông qua hoạt động nói, kể tp VHDG.
+ Diễn xướng thông qua hát, diễn tác phẩm VHDG
KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
1. Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền miệng

KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
1. Văn học dân gian là những tác phẩm
nghệ thuật ngôn từ truyền miệng
Trích đoạn “THỊ MẦU LÊN CHÙA” – Vở chèo “QUAN ÂM THỊ KÍNH”

KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
CHÈO
Diễn xuất
Đạo cụ
Trang phục
Múa
Nhạc
Lời - VHDG
1
Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền miệng

Đúng – Bấm chuột để tiếp tục
Đúng – Bấm chuột để tiếp tục
Sai – Bấm chuột để tiếp tục
Sai – Bấm chuột để tiếp tục
Bạn đã trả lời đúng!
Bạn đã trả lời đúng!
Bạn chọn:
Bạn chọn:

Đáp án là:
Đáp án là:
You did not answer this question completely
You did not answer this question completely
Bạn phải trả lời trước khi tiếp tục
Bạn phải trả lời trước khi tiếp tục
Trả lời Làm lại
KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
? Diễn xướng dân gian
được hiểu đầy đủ là hoạt
động gì?
A) Nói tác phẩm VHDG.
B) Hát tác phẩm VHDG.
C) Kể tác phẩm VHDG.
D) Nói, kể, hát, diễn tác phẩm VHDG.

XEM ĐÁP ÁN TIẾP TỤC
KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
ĐÁP ÁN
Diễn xướng dân gian được hiểu đầy đủ
là hoạt động gì?

KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
- Quá trình sáng tác tập thể: 01 người tập thể.
-
Tập thể là ai? Đó là nhân dân lao động trong những sinh hoạt khác
nhau của cộng đồng, như: lao động, vui chơi, ca hát tập thể, lễ hội…
2
Văn học dân gian là sản phẩm của quá trình sáng tác tập thể
LỄ HỘI ĐỀN HÙNG

→ tác phẩm văn học dân gian ngày càng hoàn thiện.

KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
2. Văn học dân gian là sản phẩm của
quá trình sáng tác tập thể
Hò trên sông Mã

KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
2
Văn học dân gian là sản phẩm của quá trình sáng tác tập thể
VHDG là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền miệng,
sản phẩm của quá trình sáng tác tập thể, thể hiện nhận thức, tư
tưởng, tình cảm của nhân dân lao động về tự nhiên, xã hội nhằm
mục đích phục vụ trực tiếp cho các sinh hoạt khác nhau trong đời
sống cộng đồng.
KHÁI NIỆM VHDG
- Sinh hoạt cộng đồng là môi trường sinh
thành, lưu truyền, biến đổi của văn học dân
gian.
+ VHDG gây không khí, kích thích hoạt
động, gợi cảm xúc, cảm hứng cho người
trong cuộc.
+ VHDG đóng vai trò phối hợp hoạt động
theo nhịp điệu của chính hoạt động đó.

Điền vào chỗ trống từ ngữ thể hiện 02 đặc trưng cơ bản
của Văn học dân gian Việt Nam?
Đúng - Bấm chuột để tiếp tục
Đúng - Bấm chuột để tiếp tục
Sai - Bấm chuột để tiếp tục

Sai - Bấm chuột để tiếp tục
Bạn đã trả lời đúng
Bạn đã trả lời đúng
Bạn chọn:
Bạn chọn:
Đáp án là:
Đáp án là:
Bạn phải trả lời trước khi tiếp tục
Bạn phải trả lời trước khi tiếp tục
Trả lời Làm lại
KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
?
1- VHDG là những tác phẩm nghệ
thuật ngôn từ:
2- VHDG là sản phẩm của
quá trình sáng tác:

XEM ĐÁP ÁN TIẾP TỤC
KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
ĐÁP ÁN
Điền vào chỗ trống từ ngữ thể hiện
02 đặc trưng cơ bản của
Văn học dân gian Việt Nam?

KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
II
Hệ thống thể loại của văn học dân gian Việt Nam
1. Thần thoại
Thuở ấy, trời vẫn còn thấp le te, người đứng với tay
cũng tới. Trời đất đi tại với nhau dễ dàng. Có một người

đàn bà goá lười biếng ở bên hồ UVA. Chồng bà đã về
trời ở với Then. Bà ở lại nuôi con. Bất cứ việc gì nặng
chân, nặng tay, bà đều nếu không sai được con, lại chạy
lên trời gọi chồng về làm giúp.

- Tác phẩm tự sự dân
gian,
- Kể về các vị thần,
- Thể hiện khát vọng
chinh phục tự nhiên,
sáng tạo văn hóa.
Một hôm về muộn, bà tìm sai con giã gạo thổi cơm.
Bất ngờ, con đói đã chạy lên trời ăn cơm với bố. Tức
giận, bà cầm dao chặt đứt dây "khau cát". Từ đó, trời
đất ngăn cách không đi lại được dễ dàng như trước
nữa.
(Thần thoại Điện Biên)

KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
- Tác phẩm tự sự dân gian, quy mô lớn,
- Ngôn ngữ có vần, nhịp, hình tượng nghệ thuật hoành tráng,
- Kể về biến cố lớn trong đời sống cộng đồng.
Nghệ nhân Êđê trong đêm kể Khan
/>2. Sử thi

KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
3. Truyền thuyết
- Tác phẩm tự sự dân
gian;
- Kể về sự kiện và

nhân vật lịch sử theo
xu hướng lí tưởng
hóa;
- Thể hiện sự ngưỡng
mộ, tôn vinh của nhân
dân với những người
có công với dân tộc,
cộng đồng cư dân của
một vùng.

Tìm đúng tên thể loại cho các tác phẩm VHDG dưới
đây bằng cách nối tương ứng hai cột?
Đúng - Bấm chuột để tiếp tục
Đúng - Bấm chuột để tiếp tục
Sai - Bấm chuột để tiếp tục
Sai - Bấm chuột để tiếp tục
Bạn đã trả lời đúng
Bạn đã trả lời đúng
Bạn chọn:
Bạn chọn:
Đáp án là:
Đáp án là:
Bạn phải trả lời trước khi tiếp tục
Bạn phải trả lời trước khi tiếp tục
Trả lời
Làm lại
KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
THỂ LOẠI TÁC PHẨM
A. Tấm Cám
B. Đăm Săn

C. Thần trụ trời
D. Thánh Gióng
C
Thần thoại
B
Sử thi
D
Truyền thuyết
A
Truyện cổ tích

XEM ĐÁP ÁN TIẾP TỤC
KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
ĐÁP ÁN
Tìm đúng tên thể loại cho các tác phẩm VHDG dưới đây
bằng cách nối tương ứng hai cột?

Xác định bản chất của các thể loại VHDG dưới đây bằng cách nối tương ứng hai cột ?
THỂ LOẠI
Đúng – Bấm chuột để tiếp tục
Đúng – Bấm chuột để tiếp tục
Sai – Bấm chuột để tiếp tục
Sai – Bấm chuột để tiếp tục
Bạn đã trả lời đúng
Bạn đã trả lời đúng
Bạn chọn:
Bạn chọn:
Đáp án là:
Đáp án là:
Bạn cần trả lời trước khi tiếp tục

Bạn cần trả lời trước khi tiếp tục
Trả lời Làm lại
KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
ĐẶC TRƯNG
A. - Tác phẩm tự sự dân gian,
- Hư cấu (cốt truyện, hình tượng),
- Kể về số phận con người bình thường,
- Thể hiện tinh thần nhân đạo, lạc quan.
B. - Tác phẩm tự sự dân gian ngắn,
- Kết cấu chặt chẽ,
- Qua ẩn dụ loài vật kể về con người,
- Nêu bài học, triết lý nhân sinh.
C. - Tác phẩm tự sự dân gian ngắn,
- Kết cấu chặt chẽ, kết thúc bất ngờ,
- Kể về sự việc xấu, trái tự nhiên,
- Gây cười, giải trí, phê phán.
D. - Tác phẩm tự sự dân gian bằng thơ,
- Phản ánh số phận con người, khát vọng
hạnh phúc lứa đôi, công bằng xã hội.
A
Truyện cổ tích
C
Truyện cười
B
Truyện ngụ ngôn
D
Truyện thơ

XEM ĐÁP ÁN TIẾP TỤC
KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM

ĐÁP ÁN
Xác định bản chất của các thể loại VHDG dưới đây
bằng cách nối tương ứng hai cột ?

Xác định bản chất của các thể loại VHDG dưới đây bằng cách nối tương ứng hai cột?
THỂ LOẠI
Đúng – Bấm chuột để tiếp tục
Đúng – Bấm chuột để tiếp tục
Sai – Bấm chuột để tiếp tục
Sai – Bấm chuột để tiếp tục
Bạn đã trả lời đúng
Bạn đã trả lời đúng
Bạn chọn:
Bạn chọn:
Đáp án là:
Đáp án là:
Bạn cần trả lời trước khi tiếp tục
Bạn cần trả lời trước khi tiếp tục
Trả lời Làm lại
KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
ĐẶC TRƯNG
A. - Câu nói hàm súc,
- Phần lớn có hình ảnh, vần, nhịp,
- Đúc kết kinh nghiệm thực tiễn, dùng
trong giao tiếp hàng ngày.
B. - Tác phẩm tự sự dân gian bằng văn vần,
lối kể mộc mạc,
- Phần lớn nói về sự việc, sự kiện thời sự
của làng, của nước.
C. - Bài văn vần, câu nói có vần,

- Mô tả vật bằng hình tượng khác lạ để
người nghe tìm lời giải,
- Mục đích: giải trí, rèn luyện tư duy, cung
cấp tri thức.
B
Vè
C
Câu đố
A
Tục ngữ

ĐÁP ÁN TIẾP TỤC
KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
ĐÁP ÁN
Xác định bản chất của các thể loại VHDG dưới đây
bằng cách nối tương ứng hai cột ?

Gọi tên thể loại có các đặc trưng sau đây?
(điền vào ô trống)
Đúng - Bấm chuột để tiếp tục
Đúng - Bấm chuột để tiếp tục
Sai - Bấm chuột để tiếp tục
Sai - Bấm chuột để tiếp tục
Bạn đã trả lời đúng!
Bạn đã trả lời đúng!
Bạn trả lời:
Bạn trả lời:
Đáp án là:
Đáp án là:
Bạn cần trả lời câu hỏi trước khi tiếp tục

Bạn cần trả lời câu hỏi trước khi tiếp tục
Trả lời Làm lại
- Tác phẩm kịch hát dân gian,
- Kết hợp các yếu tố trữ tình và trào lộng,
- Ca ngợi những tấm gương đạo đức,
phê phán, đả kích cái xấu trong xã hội.
- Tác phẩm thơ trữ tình dân gian,
- Thường kết hợp với âm nhạc khi diễn
xướng,
- Diễn tả thế giới nội tâm của con người.
KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM