sáng kiến kinh nghiệm âm nhạc một số giải pháp dạy tập đọc nhạc cho học sinh tiểu học

Một số giải pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học
PHN M U
I. Lý do chọn đề tài
Giỏo dc thm m cho con ngi l khụng th thiu c trong
mc ớch giỏo dc hin nay ca chỳng ta l o to nhng con ngi
phỏt trin ton din.Vic giỏo dc mt con ngi ton din khụng ch
giỏo dc cho h cú o c tt, cú trỡnh hiu bit, nm chc cỏc kin
thc khoa hc v xó hi, cú sc kho, bit lao ng, sn sng lao ng
m cũn phi giỏo dc cho h bit nhỡn nhn, phõn bit, bit thng thc
cỏi p v bit lm p cho cuc sng. Mt trong nhng con ng
giỏo dc thm m nhanh v hiu qu nht l giỏo dc thụng qua cỏc
mụn hc ngh thut. Trong ú cú mụn m nhc.
m nhc l phng tin hiu qu nht trong giỏo dc thm m,
c bit l bc tiu hc, thụng qua mụn hc ny ó hỡnh thnh cho cỏc
em nhng kin thc ban u v ca hỏt, v kin thc m nhc, c bit
l trang b cho cỏc em cú mt th gii tinh thn thoi mỏi hn, giỳp cỏc
em phỏt trin ton din hn, t ú giỳp cỏc em hc tt cỏc mụn hc
khỏc.
Bn thõn tụi l giỏo viờn c phõn cụng ging dy b mụn, tụi
nhn thy i a s cỏc em rt thớch ca hỏt nhng li ngi tp c nhc.
Qua thc t ging dy t nhng nm trc õy. Tụi nhn thy rng
trc mt bi tp c nhc, ghi chộp nhc, cỏc em hiu, nm c
v thc hin tt yờu cu ca bi ngi giỏo viờn cn cú mt phng
phỏp truyn t, hng dn tht tt , n gin nhng li hiu qu nht,
giỳp cỏc em nm bt, tip thu nhanh nht kin thc bi hc.
1
Một số giải pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học
Hiện nay vic ging dy b mụn ny hầu hết đã có giáo viên
chuyên, có nhạc cụ phục vụ cho việc giảng dạy, cựng vi việc đổi mới
phng phỏp ging dy. T thc t ú, tụi xin a ra mt vi giải phỏp
dy tp c nhc cho hc sinh Tiu hc. õy l nhng kinh nghim m

tụi ó ỳc kt c trong nhng nm ging dy ti trng.
II. Mc ớch nghiờn cu
Giỳp giỏo viờn dy tt phõn mụn Tp c nhc v hc sinh hc tt
phõn mụn ny.
III. Phm vi v đối tng nghiờn cu
Phạm vi nghiên cứu: Hc sinh khi 3, 4, 5 trng TH Cẩm Đàn.
Đối tợng nghiên cứu: Học sinh khối 3, 4, 5 trờng TH Cẩm Đàn.
IV. Phơng pháp nghiên cứu
- Phơng pháp quan sát.
- Phơng pháp vấn đáp.
- Phơng pháp thực hành.
V. im mi trong kt qu nghiờn cu
Sau mt thi gian ỏp dng cỏc phng phỏp, bin phỏp dy hc
tp c nhc thỡ kt qu hc tp ca hc sinh cú chuyn bin theo
hng tớch cc. m nhc ó lm cho cỏc em cú mt tinh thn thoi mỏi
hn, giỳp cỏc em phỏt trin ton din hn v cỏc em hng thỳ hn
hc tt cỏc mụn hc khỏc.
2
Một số giải pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học
PHN NI DUNG
I. C s lý lun
Xut phỏt t thc trng ging dy m nhc cho hc sinh la
tui Tiu hc. Vn hc v kt qu hc tp ca cỏc em l ht sc quan
trng, iu ú khụng ch ph thuc vo chng trỡnh ging dy phự hp
m cũn ph thuc vo phng phỏp truyn th ca ngi thy. Hn na
cũn ph thuc vo ý thc hc tp ca cỏc em cựng vi s quan tõm
chm súc, to iu kin ca gia ỡnh v ton th xó hi.
Nh chỳng ta ó bit, m nhc l mt mụn hc mang tớnh ngh
thut cao, nú khỏc rt nhiu so vi mụn hc khỏc, tuy nú khụng ũi hi
s chớnh xỏc mt cỏch tuyt i nh nhng con s nhng li ũi hi

ngi hc phi cú s yờu thớch, s am mờ thm chớ l mt chỳt cỏi gi
l nng khiu, iu ny khụng phi hc sinh no cng cú c. Hc
m nhc mang n cho hc sinh nhng phỳt giõy th gión, thoi mỏi,
hc m chi, chi m hc. Thụng qua nhng cõu nhc, nhng li ca,
m nhc giỳp cỏc em nhn thc nhng hỡnh tng õm thanh, giai iu,
kớch thớch cm xỳc ca cỏc em, giỳp cỏc em cm th nhng giai iu
qua tng bi nhc, tng cõu nhc.
Vy lm th no cỏc em c ỳng c bi tp c nhc?
Trc tiờn cỏc em phi nm vng kin thc v m nhc, v trớ cỏc nt
nhc trờn khuụng nhc tng ng vi cao õm thanh, cỏc hỡnh nt
nhc tng ng di, giỳp cỏc em hiu v phõn bit c nhng õm
thanh cao, thp, di, ngn vi lc khỏc nhau, tc th hin khỏc
nhau. cỏc em cú hng thỳ trong hc tp, ngi giỏo viờn cn to cho
cỏc em cú mt tõm trng thoi mỏi, mt hng thỳ trn y khi hc õm
3
Một số giải pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học
nhc. lm c vic ú, mt trong nhiu yu t quan trng l ngi
giỏo viờn phi truyn ti chớnh xỏc cỏc kin thc v m nhc.
L giỏo viờn c bi dng chuyờn ngnh m nhc Tiu hc,
qua thi gian trc tip ging dy b mụn, bn thõn ớt nhiu ó ỳc kt
c nhng kinh nghim trong cụng tỏc, tụi nhn thy thc t vic hc
tp v tip thu cỏc kin thc ca mụn hc, c bit l kin thc c v
ghi chộp nhc ca cỏc em l cha cao, nhiu em cũn rt lỳng tỳng.
Trc nhng hn ch thc ti, tụi xin a ra mt s kinh nghim hng
dn cỏc em hc tp c nhc khỏ hiu qu m tụi ó tin hnh my nm
nay.
II. Cơ sở thực tế
a s cỏc em hc sinh Trng Tiu hc Cẩm Đàn ngi dân tộc
thiu s, trình độ nhận thức không đồng đều do ớt c tip xỳc vi loi
hỡnh ny nờn cũn th hin nhiu nhc im khi hc tp. Vỡ vy ngi

giỏo viờn phi tng bc giỳp cỏc em cú c s t tin, nm c cỏc
kin thc, cỏc k nng c bn t ú giỳp cỏc em phỏt trin tai nghe v
kh nng th hin tt cỏc bi tp c nhc.
Nhng nm trc õy, vic u t trang thit b cho mụn hc cũn
hn ch. Do ú vic truyn t v giỳp cỏc em tip thu kin thc m
nhc l ht sc khú khn, thm chớ nhng kin thc ú n vi cỏc em
ht sc tru tng. Vic truyn th cỏc kin thc õm nhc ch qua
phng phỏp truyn khu thun tuý, ớt phỏt trin kh nng t duy ca
cỏc em. Do ú khụng to c s thu hỳt, ớt gõy hng thỳ hc tp cho
cỏc em.
4
Một số giải pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học
Da vo c s lý lun ó cú cựng vi thi gian ging dy ti
trng, tụi ó tỡm hiu kh nng hc nhc ca hc sinh. Bng vic quan
sỏt thc t cỏc gi hc tụi nhn thy vic tip thu cỏc kin thc m
nhc v s yờu thớch hc tp b mụn ch ri vo mt s em gi l cú
nng khiu. Cũn li cỏc em khỏc ch hc theo bn nng phi hc nờn ớt
cú s sỏng to trong vn dng kin thc.
Qua kim tra c mt bi tp c nhc thỡ s lng cỏc em c tt
cũn rt khiờm tn. Thc t khi nghe cỏc em thc hin bi tp, bờn cnh
nhng em trỡnh by t nhiờn v thoi mỏi vn cũn mt s em cha thc
s mnh dn, t tin, ch c vi tớnh cht thuc lũng, c nhc thỡ ch
ỳng tờn nt m cha ỳng trng , ngt, ngh tu tin khụng ỳng
tit tu ca bi nhc.
Vì vậy để khắc phục tình trạng trên tôi xin mạnh dạn trình bày
kinh nghiệm của mình về vấn đề này.
III. Cỏc bin phỏp ó tin hnh gii quyt vn
cú mt tit hc nhc hiu qu, gõy hng thỳ cho hc sinh
trc tiờn ngi giỏo viờn phi xõy dng n np hc tp ngay t bi hc
u tiờn. C th nh xỏc nh thỏi , ý thc hc tp i vi mụn m

nhc. lp 3, cỏc em ó c lm quen vi cỏc kớ hiu m nhc: cỏc
hỡnh nt, khuụng nhc, khúa Son, c 8 bi tp c nhc lp 4, sang
lp 5, cỏc k thut ú c duy trỡ v nõng cao hn mt bc. Vỡ vy,
giỏo viờn phi nm vng cỏc phng phỏp v cỏc bc trong ging dy
truyn th li cho cỏc em cỏc kin thc ca bi hc cng nh phỏt
trin cỏc k nng ó cú ca cỏc em mt cỏch tt nht.
1. Xõy dng phng phỏp tp c nhc:
lp 3, hc sinh mi lm quen vi cỏc kớ hiu ghi nhc: khúa
Son, khuụng nhc, mt s hỡnh nt nhc, v trớ cỏc nt nhc trờn khuụng
5
Mét sè gi¶i ph¸p d¹y TËp ®äc nh¹c cho häc sinh TiÓu häc
nhạc, … đặc biệt vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc rất quan trọng, nó
quyết định cho việc đọc nhạc của học sinh ở các lớp trên, vì vậy để cho
dễ nhớ tôi đã cho học sinh ghi nhớ bằng các câu văn như sau:
Nốt Đô: ở dòng kẻ phụ dưới
Nốt Rê: sát dưới dòng kẻ thứ nhất
Nốt Mi: ở dòng kẻ thứ nhất
Nốt Pha: ở khe thứ nhất
Nốt Son: ở dòng kẻ thứ hai
Nốt La: ở khe thứ hai
Nốt Si: ở dòng kẻ thứ ba.
Ta thường xuyên ôn tập củng cố cho học sinh ghi nhớ vị trí các
nốt nhạc trên khuông nhạc bằng các câu văn này kết hợp sử dụng
khuông nhạc bàn tay trái để khắc sâu kiến thức cho học sinh.
Ở lớp 4, do mới được tiếp xúc nên yêu cầu của phân môn tập đọc
nhạc đặt ra cho các em là hết sức nhẹ nhàng, đơn giản. Ở giai đoạn đầu
tiếp cận với phân môn này, các em phải thực hành các bài tập về cao
độ, về tiết tấu, người giáo viên phải giúp các em nhận ra được âm thanh
cao, thấp tương ứng với vị trí các nốt nhạc trên khuông trong phạm vi 1
quãng 8. Sau đó, các em được tiếp cận với thang 5 âm: Đô - Rê - Mi –

Son – La và tiến tới thang 7 âm: Đô - Rê - Mi – Pha – Son La – Si.
Sang lớp 5, phân môn tập đọc nhạc cũng dựa trên cơ sở các kiến
thức đã học ở lớp 4 nhưng nâng cao hơn. Cả năm, các em được học 8
bài tập đọc nhạc đều viết ở nhịp ; dựa trên cao độ của thang 5 âm:
Đô, Rê, Mi, Son, La hoặc thang 7 âm: Đô, Rê, Mi, Pha, Son, La, Si.
6
Một số giải pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học
V tit tu, cỏc em tip tc c cng c li trng vi cỏc
hỡnh múc n, nt en, nt trng, lng en v chm dụi. Cỏch dy thc
hnh cỏc hỡnh nt cú th thc hin gừ theo tit tu, cng cú th cho hc
sinh tp c bng tờn gi cỏc hỡnh nt: n, en, trng, ta cú th thay
bng ting trng: Tựng, rinh
Vic giỳp hc sinh tp c 1 bi tp c nhc mun thu c kt
qu cng phi c thc hin theo ỳng cỏc bc theo trỡnh t nht
nh. Sau khi gii thiu bi tp c nhc, nu nh tp hỏt, bc u
tiờn l luyn thanh thỡ tp c nhc s phi l luyn tp cao . Cho
cỏc em c li cao ca cỏc nt nhc khụng ch giỳp cỏc em khi
ng ging m cũn giỳp cỏc em nh v trớ cỏc nt trờn khuụng nhc v
cm nhn cao cỏc nt so vi nhau. Mun cỏc em thc hin tt bi
tp, giỏo viờn phi a ra yờu cu cỏc em tỡm hiu, nhn xột bi
nhc, bi tp c nhc cú my nt? gm nt gỡ? Rỳt ra thang õm cho
hc sinh c, cú th hoỏn i v trớ cỏc nt nhc hc sinh tỡm tũi
mc cao hn nhm kim tra tai nghe ca cỏc em. V trng
gm nhng hỡnh nt gỡ? Rỳt ra hỡnh tit tu chung ca bi tp cho
hc sinh c tit tu. Trong bi cú s dng cỏc ký hiu m nhc
no? mc tiờu ca giai on ny l lm th no cỏc em nm v
th hin c hỡnh tit tu ch o ca bi. Vic th hin tit tu
phi c kt hp theo nhiu hỡnh thc, cú th l va c va v
tay, va c va gừ m nhc c. Hỡnh thc th hin cng cú th l
c lp, theo t nhúm, cỏ nhõn xen k. Khi cỏc em ó thc hin tt

tit tu ca bi, giỏo viờn n cỏc em nghe v cm nhn giai iu
theo tit tu, õy l lỳc bt u tp c bi nhc, tp c tng cõu
theo n, giỏo viờn sa li truyn ming. Luyn tp cng c theo
nhúm, t hoc cỏ nhõn. Khi cỏc em c ỳng cao , trng ca
7
Mét sè gi¶i ph¸p d¹y TËp ®äc nh¹c cho häc sinh TiÓu häc
bài, mới chuyển sang ghép lời ca. Để các em có cảm nhận tốt hơn
trong việc ghép lời ca với nhạc, giáo viên nên cho các em tự ghép
lời, sau đó, giáo viên đàn giai điệu và hát mẫu lời ca để các em nghe,
so sánh. Giáo viên bắt nhịp, học sinh đọc lại nhạc và ghép lời ca.
Giáo viên đàn lại từng câu, sửa lỗi cho các em. Giai đoạn này đòi
hỏi sự kết hợp luyện tập nhịp nhàng giữa đọc nhạc, hát lời và gõ
đệm nhạc cụ. Cuối cùng là việc đánh giá, đây là giai đoạn động viên
khích lệ các em học tập. Phải thường xuyên động viên học sinh, việc
động viên giúp cho các em chưa thể hiện bài tập đọc nhạc tốt sẽ cố
gắng học tập hơn.
2. Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc:
Ghi chép lại các bài nhạc đã học giúp các em nắm chắc vị trí các
nốt trên khuông cũng như nhớ các hình nốt, ký hiệu đã học. Nếu như
tập đọc nhạc mang nhiều tính chất trừu tượng vì nó còn phụ thuộc vào
tai nghe của từng em thì ghi chép nhạc mang tính cụ thể hơn, hiện thực
hơn. Do vậy, việc hướng dẫn các em ghi chép đơn giản và dễ thực hiện.
Tuy nhiên, đơn giản không có nghĩa là không quan trọng, ngược lại tập
ghi chép nhạc là sự đúc kết giữa 2 phân môn tập hát và tập đọc nhạc để
khắc sâu kiến thức. Do đó đòi hỏi phải có sự chính xác tuyệt đối từng vị
trí nốt trên khuông nhạc, quan trọng hơn nữa là qua chép nhạc các em
phải nhớ được tên các nốt nhạc là gì, nằm ở vị trí nào, cách viết các
hình nốt ra sao, các hình nốt đó có ý nghĩa gì và phải thể hiện thế nào.
Việc ghi chép nhạc còn giúp các em ghi nhớ các ký hiệu khác về âm
nhạc. Các kiến thức đó hổ trợ cho việc tập đọc nhạc hoặc thực hiện các

bài hát theo yêu cầu của tác giả như: dấu luyến, dấu chấm dôi, dấu quay
lại, dấu hồi đoạn, dấu lặng đen, lặng đơn, ngắt câu…
8
Một số giải pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học
Vic ghi chộp nhc l cụng vic ũi hi phi hng dn cỏc em
thc hin mt cỏch thng xuyờn. Tuy nhiờn khụng nht thit lỳc no
cng phi thc hin ngay ti lp vỡ nh th s mt rt nhiu thi gian.
lp ch hng dn cỏc em cỏch thc hin vic ghi chộp, nhn ra cỏch
trỡnh by th no cho ỳng, cho p cũn vic ghi chộp li bi nờn cho
cỏc em thc hin nh.
IV. Hiu qu ca sỏng kin kinh nghim
T u nm hc tụi ó ỏp dng thc hin ging dy tp c nhc
vi cỏc phng phỏp v bin phỏp nh ó trỡnh by trờn v thy cỏc
em rt say mờ hng thỳ hc tp, do ú kt qu ó nõng lờn rừ rt: Kt
qu ỏnh giỏ hc lc mụn m nhc hc kỡ I nm hc 2011-2012 ca c
3 khi 3, 4, 5 khụng cú hc sinh xp loi B, hc sinh hon thnh tt và
hoàn thành đã đợc tăng lên, trong ú phn tp c nhc cỏc em th hin
c tt hn c th khi lp 5 nh sau:
Phõn loi hc sinh c bi tp c nhc
u
nm
Cui hc
k I
T l hc sinh c bi tp c nhc tt, trụi chy 10% 20%
T l hc sinh c c bi tp c nhc 65% 75%
T l hc sinh cha c c bi tp c nhc 25% 5%
Tp c nhc l phõn mụn khú hc, vic ging dy cho hc sinh
cp Tiu hc ũi hi phi cú nhng phng phỏp, bin phỏp c thự
riờng. Hn na ngi giỏo viờn cũn phi bit la chn v ỏp dng cỏc
phng phỏp, bin phỏp sao cho phự hp vi tng i tng hc sinh.

V phớa bn thõn, vi mt s phng phỏp, bin phỏp nờu trờn, qua
thc t ging dy ti trng, tụi nhn thy hiu qu ca cỏc phng
phỏp, bin phỏp ny l khỏ cao. Tuy nhiờn, khi vn dng nhng phng
phỏp, bin phỏp ny, giỏo viờn cú th tu c ng bin sao cho phự hp
vi tng hon cnh, tng i tng c th thu c kt qu tt nht.
9
Một số giải pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học
V iu quan trng l chỳng ta cựng nhau xõy dng nờn nhng phng
phỏp, bin phỏp ging dy hay nht, phự hp nht i vi phõn mụn tp
c nhc kt qu hc tp ca cỏc em ngy cng c nõng cao hn.
Qua ti ny tụi mun trao i vi quý ng nghip v vn
hc m nhc, hc m nhc s lm cho con ngi thoi mỏi, hng thỳ
hn khi hc tp mụn hc cng nh hc cỏc mụn hc khỏc, giỏo dc m
nhc cựng vi giỏo dc cỏc mụn hc khỏc lp nờn mt nn giỏo dc
ton din o to mt th h tr nng lc, y t tin tr thnh
ngi ch tng lai ca t nc.
PHN KT LUN
10
Mét sè gi¶i ph¸p d¹y TËp ®äc nh¹c cho häc sinh TiÓu häc
I. Những bài học kinh nghiệm
Khả năng nhận thức của con người nói chung, của học sinh Tiểu
học nói riêng là rất lớn và sẵn có. Điều cơ bản là người giáo viên giảng
dạy phải nắm được đối tượng, tìm hiểu cụ thể những sở thích của các
em để tìm ra phương pháp, biện pháp giảng dạy thích hợp nhất giúp các
em tiếp thu kiến thức một cách dễ dàng và tạo sự say mê trong việc vận
dụng các kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống.
II. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm
Trên cơ sở từ thực tiễn giảng dạy Âm nhạc trong trường Tiểu học,
xuất phát từ thực trạng khả năng nhận thức tiếp thu những kiến thức đặc
thù của phân môn, người giáo viên phải có vai trò chủ đạo trong việc tổ

chức dạy học, bên cạnh việc truyền thụ kiến thức chính xác còn phải
lựa chọn và đưa vào thực tế những phương pháp, biện pháp giảng dạy
phù hợp thì ta mới thu được những kết quả như mong muốn. Qua quan
sát thực tế tôi nhận thấy các em yêu thích phân môn hơn, hào hứng học
tập hơn. Đặc biệt là kết quả học tập đã nâng lên, các em mạnh dạn hơn,
tự tin hơn trong khi thực hiện bài tập.
III. Khả năng ứng dụng, triển khai
Có thể ứng dụng đối với những giáo viên giảng dạy Âm nhạc
trong các trường Tiểu học cho khối lớp 3, 4, 5.
IV. Những kiến nghị, đề xuất
Để nâng cao chất lượng học tập phân môn tập đọc nhạc cho học
sinh Tiểu học tôi xin có ý kiến đề xuất như sau:
Bổ sung thêm những đồ dùng học tập, đồ dùng giảng dạy của bộ
môn để đáp ứng nhu cầu học tập của các em.
11
Một số giải pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học
ti ny nghiờn cu da trờn thc t tụi ó ging dy trong
nhng nm qua ti trng Tiu hc Cẩm Đàn, ỳc kt nhng kinh
nghim xin trỡnh by vi quý ng nghip. Rt mong c s úng gúp
nhit tỡnh ca quý ng nghip, ca Hi ng giám khảo.
Tôi xin trân thành cảm ơn Ban giám hiệu nhà trờng, các đồng
nghiệp cùng toàn thể các em học sinh khối 3, 4, 5 Trờng Tiểu học Cẩm
Đàn đã giúp đỡ tôi hoàn thành sáng kiến kinh nghiệm này.
Cm n, thỏng 12 nm 2011
NGI VIT SNG KIN
Nụng Th M Hnh

TI LIU THAM KHO
Sách nghệ thuật 3

Âm nhạc 4 ( sách giáo viên )
12
Một số giải pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học
Âm nhạc 5 ( sách giáo viên )
Báo cáo chất lợng giáo dục học kì I năm học 2011-2012
Mục lục
Phần mở đầu
I. Lý do chọn đề tài
II. Mục đích nghiên cứu.
III. Phạm vi và đối tợng nghiên cứu.
13
Một số giải pháp dạy Tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu học
IV. Phơng pháp nghiên cứu.
V. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu.
Phần nội dung
I.Cơ sở lý luận.
II Cơ sở thực tế
III.Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề.
IV.Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.
Phần kết thúc
I. Những bài học kinh nghiệm.
II. ý nghĩa của sáng kiền kinh nghiệm
III. Khả năng ứng dụng.
IV. Những kiến nghị đế xuất.
Tài liệu tham khảo
14