Giáo trình mô đun chăm sóc chè

1
BӜ NÔNG NGHIӊP VÀ PHÁT TRIӆN NÔNG THÔN









GIÁO TRÌNH MÔ ĈUN
CHĂM SÓC CHÈ
MÃ SӔ: 03
NGHӄ: TRӖNG CHÈ
Trình ÿӝ: Sѫ cҩp nghӅ










2
TUYÊN BӔ BҦN QUYӄN
Tài liӋu này thuӝc loҥi sách giáo trình nên các nguӗn thông tin có thӇ
ÿѭӧc phép dùng nguyên bҧn hoһc trích dùng cho các mөc ÿích vӅ ÿào tҥo và

tham khҧo.
Mӑi mөc ÿích khác mang tính lӋch lҥc hoһc sӱ dөng vӟi mөc ÿích kinh
doanh thiӃu lành mҥnh sӁ bӏ nghiêm cҩm

MÃ TÀI LIӊU: MĈ 03

3
LӠI GIӞI THIӊU
Phát triӇn chѭѫng trình dҥy nghӅ trình ÿӝ sѫ cҩp nhҵm ÿáp ӭng nhu
cҫu ÿào tҥo nghӅ nông nghiӋp cho lao ÿӝng nông thôn giai ÿoҥn 2009 – 2015
cӫa Bӝ Nông nghiӋp và Phát triӇn Nông thôn, là nhu cҫu cҩp thiӃt cӫa các cѫ
sӣ ÿào tҥo nghӅ. Ĉӕi tѭӧng ngѭӡi hӑc là lao ÿӝng nông thôn, ÿa dҥng vӅ tuәi
tác trình ÿӝ văn hoá và kinh nghiӋm sҧn xuҩt. Vì vұy, chѭѫng trình dҥy nghӅ
cҫn kӃt hӧp mӝt cách khoa hӑc giӳa viӋc cung cҩp nhӳng kiӃn thӭc lý thuyӃt
vӟi kӻ năng, thái ÿӝ nghӅ nghiӋp. Trong ÿó, chú trӑng phѭѫng pháp ÿào tҥo
nhҵm xây dӵng năng lӵc và các kӻ năng thӵc hiӋn công viӋc cӫa nghӅ theo
phѭѫng châm
ÿào tҥo dӵa trên năng lӵc thӵc hiӋn.
Chѭѫng trình ÿào tҥo nghӅ Tr͛ng chè ÿѭӧc xây dӵng trên cѫ sӣ
nhu cҫu ngѭӡi hӑc và ÿѭӧc t
hiӃt kӃ theo cҩu trúc cӫa sѫ ÿӗ DACUM.
Chѭѫng trình ÿѭӧc kӃt cҩu thành 5 mô ÿun và sҳp xӃp theo trұt tӵ lô gíc
nhҵm cung cҩp nhӳng kiӃn thӭc và kӻ năng tӯ cѫ bҧn ÿӃn chuyên sâu vӅ
kӻ thuұt trӗng chè.
Chѭѫng trình ÿѭӧc sӱ dөng cho các khoá dҥy nghӅ ngҳn hҥn cho nông
dân hoһc nhӳng ngѭӡi có nhu cҫu hӑc tұp. Các mô ÿun ÿѭӧc thiӃt kӃ linh
hoҥt có thӇ giҧng dҥy lѭu ÿӝng tҥi hiӋn trѭӡng hoһc tҥi cѫ sӣ dҥy nghӅ cӫa
trѭӡng. Sau khi ÿào tҥo, ngѭӡi hӑc có khҧ năng tӵ sҧn xuҩt, kinh doanh cây
chè qui mô hӝ gia ÿình, nhóm
hӝ hoһc có thӇ làm viӋc tҥi các cѫ sӣ sҧn xuҩt
chè.

Mô ÿun chăm sóc (MĈ03) sӁ cung cҩp nhӳng kiӃn thӭc và kӻ năng
cho hӑc viên vӅ bón phân, tѭӟi nѭӟc v
à ÿӕn cho chè.
ĈӇ có ÿѭӧc tài liӋu này, chúng tôi xin trân trӑng cҧm ѫn sӵ giúp ÿӥ
quí báu và góp ý trân tình cӫa các chuyên gia chѭѫng trình, các nhà chuyên
môn, các bҥn ÿӗng nghiӋp.

Nhóm biên so̩n: 1. Phan Thӏ TiӋp (Chӫ biên)
2. Võ Hà Giang
3. Tҥ Thӏ Thu Hҵng
4. NguyӉn Văn Hѭӣng
Nhóm ch͑nh s͵a: 1. Trҫn ThӃ Hanh
2.
Hoàng Thӏ Chҩp
3. Phҥm Thӏ Hұu

4
MӨC LӨC
LӠI GIӞI THIӊU 1

MӨC LӨC 4
MÔ ĈUN CHĂM SÓC 6
Giӟi thiӋu: 6
BÀI 1: BÓN PHÂN CHO CHÈ Error! Bookmark not defined.
Mөc tiêu: 6
A. Nӝi dung chính: 6
1. Vai trò cӫa các yӃu tӕ dinh dѭӥng ÿӕi vӟi cây chè 6
2. Bón phân cho chè giai ÿoҥn kiӃn thiӃt cѫ bҧn (1 – 3 năm sau trӗng) 8
2.1. Nguyên tҳc và hình thӭc bón phân 8
2.2. Quy trình bón phân 8

2.2.1. Bón lót: 9
2.2.3. Bón thúc 10
3. Bón phân cho chè kinh doanh 11
3.1. Nguyên tҳc và hình thӭc bón phân 11
3.2. Qui trình bón phân 11
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 17
1. Câu hӓi 17
1.1. Tӵ luұn 17
1.2. Trҳc nghiӋm 17
2. Bài tұp: 20
3. Bài thӵc hành nhóm: Bón phân cho chè 20
C. Ghi nhӟ: 20
BÀI 2: TѬӞI NѬӞC, GIӲ ҬM CHO CHÈ . Error! Bookmark not defined.
BÀI 2: TѬӞI NѬӞC, GIӲ ҬM CHO CHÈ . Error! Bookmark not defined.
Mөc tiêu: 22
A. Nӝi dung: 22
1. Yêu cҫu nѭӟc tѭӟi cӫa chè 22
2. Phѭѫng pháp tѭӟi nѭӟc 23
3. Kӻ thuұt tѭӟi nѭӟc, giӳ ҭm 24
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 25
1. Câu hӓi 25
1.1. Tӵ luұn 25
1.2. Trҳc nghiӋm 25
2. Bài thӵc hành nhóm: Tѭӟi nѭӟc cho chè 26
C. Ghi nhӟ 27
BÀI 3: ĈӔN CHÈ Error! Bookmark not defined.
Mөc tiêu: 28

5
A. Nӝi dung chính: 28

1. Cӣ sӣ khoa hӑc cӫa viӋc ÿӕn chè 28
2. Tác dөng cӫa viӋc ÿӕn chè 29
2.1. Mһt tӕt 29
2.2. Mһt xҩu: 30
3. Kӻ thuұt ÿӕn chè 30
3.1. Ĉӕn chè thӡi kǤ kiӃn thiӃt cѫ bҧn 30
3.1.1. Ý nghƭa 30
3.1.2. Kӻ thuұt ÿӕn 30
3.2. Ĉӕn chè thӡi kǤ kinh doanh 31
3.2.1. Ý nghƭa 31
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 35
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 36
1. Câu hӓi 36
1.1. Tӵ luұn 36
1.2. Trҳc nghiӋm 36
C. Ghi nhӟ: 38
HѬӞNG DҮN GIҦNG DҤY MÔ ĈUN/MÔN HӐC 40
I. Vӏ trí, tính chҩt cӫa mô ÿun: 40
II. Mөc tiêu: 40
III. Nӝi dung chính cӫa mô ÿun: 41
IV. Hѭӟng dүn thӵc hiӋn bài tұp, bài thӵc hành 41
V. Yêu cҫu vӅ ÿánh giá kӃt quҧ hӑc tұp 42
VI. Tài liӋu tham khҧo 43


6
MÔ ĈUN CHĂM SÓC
Mã mô ÿun: MĈ03
Giӟi thiӋu:

Chăm sóc chè (MĈ03) là mӝt mô ÿun rҩt quan trӑng trong chѭѫng
trình cӫa nghӅ trӗng chè. Mô ÿun sӁ cung cҩp nhӳng kiӃn thӭc và kӻ năng
ÿӇ thӵc hiӋn các công viӋc bón phân, tѭӟi nѭӟc và ÿӕn chè. Nhӳng công
viӋc cӫa hӑc viên thӵc hiӋn trong mô ÿun này có liên quan trӵc tiӃp ÿӃn
năng suҩt và chҩt lѭӧng sҧn phҭm chè b
úp. ViӋc tә chӭc dҥy – hӑc các bài
trong mô ÿun hiӋu quҧ nhҩt khi thӵc hiӋn ngay trên thӵc ÿӏa gҳn liӅn vӟi
mùa vө gieo trӗng.
Bài 1: Bón phân cho chè

Mөc tiêu:
Sau khi hӑc xong hӑc viên có khҧ năng:
- Giӟi thiӋu ÿѭӧc nhu cҫu phân bón cӫa cây chè ӣ các thӡi kǤ sinh
trѭӣng, phát triӇn khác nhau.
- Lӵa chӑn ÿѭӧc loҥi phân bón thích hӧp ÿӇ bón cho chè ӣ các thӡi kǤ
sinh trѭӣng, phát triӇn cӫa chè.
- Tính toá
n ÿӫ lѭӧng, chӫng loҥi phân bón theo nhu cҫu dinh dѭӥng
cӫa cây ӣ các giai ÿoҥn sinh trѭӣng khác nhau.
- Áp dөng các biӋn pháp bón phân thích hӧp, nâng cao hiӋu quҧ sӱ
dөng phân bón cӫa cây, hҥn chӃ xói mòn ÿҩt góp phҫn nâng cao năng suҩt và
chҩt lѭӧng chè búp tѭѫi.
A. Nӝi dung chính:
1. Vai trò cӫa các yӃu tӕ dinh dѭӥng ÿӕi vӟi cây chè
- Ĉ̩m là yӃu tӕ quan trӑng nhҩt cho thu hoҥch sҧn phҭm búp chè.
Trong phân ÿҥm có chӭa nguyên tӕ ni
tѫ (N), nguyên tӕ này là thành phҫn cѫ
bҧn cӫa vұt chҩt sӕng (protit và nucleotit) và các hӧp chҩt khác cӫa cây.
HiӋu suҩt cӫa mӛi kg ÿҥm bón vào có thӇ cho thu tӯ 4 – 8 kg chè khô chӃ
biӃn. Song, bón ÿҥm ÿѫn ÿӝc, mҩt cân ÿӕi vӟi các yӃu tӕ dinh dѭӥng khác

hoһc bón quá nhiӅu so vӟi mӭc cҫn thiӃt thì hiӋu suҩt sӱ dөng phân bón
giҧm, chҩt lѭӧng sҧn phҭm và tuәi thӑ cӫa cây giҧm. Ĉһc biӋt bón ÿҥm l
iӅu
lѭӧng cao hoһc bә sung ÿҥm qua lá ӣ các thӡi kǤ sinh trѭӣng mҥnh sӁ làm

7
giҧm hàm lѭӧng tanin và chҩt hòa tan, sҧn phҭm chӃ biӃn có bã xám, màu
nѭӟc tӕi. Sӵ dѭ thӯa ÿҥm tӵ do trong cây, tăng cao hàm lѭӧng protein trong
búp chè, khi chӃ biӃn protein kӃt hӧp vӟi tanin sӁ tҥo thành hӧp chҩt khó hòa
tan, nѭӟc chè pha sӁ bӏ vҭn ÿөc. Hàm lѭӧng nitѫ trong búp chè cao còn làm
giҧm lѭӧng chҩt ancaloit, tăng vӏ ÿҳng cӫa sҧn phҭm. Ngoài ra, khi bón dѭ
thӯa ÿҥm còn làm giҧm khҧ năng chӕng chӏu (sâu bӋnh, hҥn, rét ) cӫa cây
và làm tăng ô nhiӉm m
ôi trѭӡng, nhanh suy thoái kӃt cҩu ÿҩt.
- Lân là loҥi phân bón có chӭa nguyên tӕ phӕt pho (P
2
O
5
), yӃu tӕ
không thӇ thiӃu trong cây. Các hӧp chҩt hӳu cѫ cӫa phӕt pho trong cây giӳ
vai trò chӫ yӃu trong viӋc cung cҩp năng lѭӧng cho các hoҥt ÿӝng sӕng, tăng
cѭӡng quang hӧp, hô hҩp, tәng hӧp các chҩt và các hoҥt ÿӝng sӕng khác.
Phӕt pho là thành phҫn cҩu tҥo cӫa vұt chҩt di truyӅn, liên quan chһt chӁ
nhҩt ÿӃn sӵ sinh trѭӣng và phát dөc cӫa cây. Bón thiӃu lân cây có biӇu hiӋn
giҧm sӵ tҥo thành gӛ mӟi, giҧm ra rӉ và p
hát triӇn cành.
- Kali là cNJng là nguyên tӕ dinh dѭӥng không thӇ thiӃu cӫa cây. Kali
làm tăng tính thҭm thҩu cӫa màng tӃ bào, tăng trao ÿәi chҩt, tăng hoҥt tính
men và tәng hӧp các vitamin. Chính tӯ ÿó kali làm tăng khҧ năng hҩp thu
các chҩt, tăng sӵ bӅn vӳng chӕng chӏu các ÿiӅu kiӋn bҩt thuұn vӅ sâu, bӋnh

hҥi cNJng nhѭ giá rét.
- Các y͇u t͙ trung l˱ͫng Canxi, Magie ÿӅu có nhӳng vai trò nhҩt ÿӏnh
ÿӕi vӟi sӵ sinh trѭӣng, năng suҩt và chҩt lѭӧng chè. Trong búp chè, hàm
lѭӧng Canxi 0,3 – 0,5%, Magie 0,2 – 0,4% khӕi lѭӧng khô. Canxi làm tăng
sӵ bӅn vӳng cӫa vách tӃ bào, tăng khҧ năng hút nѭӟc cӫa tӃ bào. Magie
tham
gia cҩu tҥo chҩt diӋp lөc – thành phҫn chính cӫa bӝ máy tәng hӧp chҩt
ÿѭӡng bӝt cӫa cây.
- Các y͇u t͙ vi l˱ͫng Kͅm, Bo, Molipden, Mangan tuy cây cҫn lѭӧng
vô cùng ít nhѭng cNJng không nên ÿӇ cây
bӏ thiӃu. Chúng có vai trò chӫ yӃu
là tham gia cҩu tҥo các men (chҩt xúc tác sinh hӑc ÿһc biӋt) tăng cѭӡng các
quá trình chuyӇn hóa vұt chҩt trong cây. Ĉһc biӋt có ҧnh hѭӣng ÿӃn chҩt
lѭӧng chè.
- Phân hͷu c˯ là các loҥi ÿѭӧc chӃ biӃn tӯ nhӳng sҧn phҭm thӵc vұt
và ÿӝng vұt nhѭ lá cây mөc, than bùn, phân gia súc, gia cҫm, r
ác
- Mӝt khӕi lѭӧng lӟn phân hӳu cѫ nhѭng chӍ chӭa mӝt lѭӧng
rҩt ít chҩt dinh dѭӥng khoáng mà cây cҫn.
Ví dө: Phân chuӗng ӫ






8

- Bón phân hӳu cѫ làm cho kӃt cҩu cӫa ÿҩt ÿѭӧc tӕt hѫn.
- Thành phҫn và tính chҩt cӫa phân hӳu cѫ rҩt khác nhau. Nhìn
chung phân hӳu cѫ bao gӗm tҩt cҧ các loҥi phân nhѭ: phân bҳc, nѭӟc
giҧi, phân gia súc, phân gia cҫm, rác ÿô thӏ sau khi ÿã ÿѭӧc chӃ biӃn
thành phân ӫ, các phӃ phҭm cӫa công nghiӋp thӵc phҭm và tàn dѭ
cӫa thӵc vұt khi vùi trӵc tiӃp vào ÿҩt.
2. Bón phân cho chè giai ÿoҥn k
iӃn thiӃt cѫ bҧn (1 – 3 năm sau trӗng)
2.1. Nguyên t̷c và hình thͱc bón phân
- Nguyên tҳc chung:
+ Chè ӣ thӡi kǤ cây còn nhӓ, có tuәi tӯ 1 ÿӃn 3 năm. LiӅu lѭӧng tăng
theo ÿӝ tuәi.
+ Tùy theo ÿiӅu kiӋn ÿҩt ÿai, ÿӏa hình, khí hұu thӡi tiӃt, mӭc ÿӝ sinh
trѭӣng cӫa cây, loҥi phân sӱ dөng mà có kӻ thuұt bón thích hӧp.
- Có ba hình thӭc bón ÿѭӧc áp dөng:
+ Bón lót.
+ Bón thúc vào ÿҩt.
+ Phun thúc phun lá.
2.2. Quy trình bón phân

Dӵa vào các thông tin ӣ bҧng 1 ÿӇ thӵc hiӋn quy trình bón phân cho
cây chè giai ÿoҥn KTCB.

Chҩt dinh dѭӥng
khoáng
Chҩt dinh dѭӥng
không phҧi là khoáng
Hình 1 – 03: Phân chuӗng

9
Bҧng 1: Xác ÿӏnh loҥi phân bón, lѭӧng bón và kӻ thuұt bón phân
cho chè kiӃn thiӃt cѫ bҧn
Loҥi
chè
Loҥi phân Lѭӧng
phân
(Kg/ha)
Sӕ lҫn
bón
Thӡi gian
bón
(vào tháng)
Kӻ thuұt bón
1 2 3 4 5 6
Chè
tuәi 1
N

P
2
O
5

K
2
O
40
30
30
2
1
1
2 - 3 và 6 – 7
2 – 3
2 – 3
Trӝn ÿӅu, bón
sâu 6 – 8cm,
cách gӕc 25 –
30cm, lҩp kín
Chè
tuәi 2
N
P
2
O
5

K

2
O
60
30
40
2
1
1
2 - 3 và 6 – 7
2 – 3
2 – 3
Trӝn ÿӅu, bón
sâu 6 – 8cm,
cách gӕc 25 –
30cm, lҩp kín
Ĉӕn
tҥo
hình
lҫn I
(2 tuәi)
Hӳu cѫ

P
2
O
5

15.000-
20.000
100

1

1
11 – 12

11 – 12
Trӝn ÿӅu, bón
rҥch sâu 15 –
20cm, cách gӕc
30 – 40cm, lҩp
kín
Chè
tuәi 3
N
P
2
O
5

K
2
O
80
40
60
2
1
2
2 - 3 và 6 – 7
2 – 3

2 – 3 và 6 - 7
Trӝn ÿӅu, bón
sâu 6 – 8cm,
cách gӕc 30 –
40cm, lҩp kín
2.2.1. Bón lót:
- Áp dөng cho chè ÿӕn tҥo hình lҫn 1 (chè 2 năm tuәi)
- Loҥi phân sӱ dөng:
Phân hӳu cѫ và phân lân. Có thӇ sӱ dөng tҩt cҧ các loҥi phân hӳu
cѫ truyӅn thӕng ÿӇ bón. Ngoài ra trên thӏ trѭӡng hiӋn nay ÿã có thêm
các loҥi phân chuyên dөng ÿӇ bón lót cho chè. Ví dө phân phӭc hӧp
hӳu cѫ khoáng Sông Gianh. Sӱ dөng phân hӳu cѫ Sông Gianh (chuyên
dùng bón lót) cho chè theo khuyӃn cáo trên bao bì. (Hình 2)
Loҥi phân lân thông thѭӡng ÿѭӧc sӱ dөng có 17% lân (P
2
O
5
)
nguyên chҩt.
- Lѭӧng bón: Phân hӳu cѫ 15 – 20 tҩn + 500 – 600 kg Suppe
lân/ha.
- Cách bón: Ĉào rãnh sâu 15 – 20cm, cách gӕc 30 – 40cm. Phân
ÿѭӧc rҧi mӓng dӑc rãnh, trӝn ÿӅu vӟi ÿҩt. Bón sau khi ÿӕn lҫn 1, vào
cuӕi tháng 11 ÿӃn tháng 12.


10

2.2.3. Bón thúc
* Bón thúc vào ÿ̭t:
- Ĉây là phѭѫng pháp bón thѭӡng ÿѭӧc áp dөng, phân ÿѭӧc bón sâu
vào ÿҩt, chҩt dinh dѭӥng ÿѭӧc cung cҩp tӯ tӯ cho cây. Tuy nhiên phѭѫng
pháp này cNJng có mӝt sӕ ÿiӇm hҥn chӃ. Nhҩt là ӣ vùng ÿҩt có ÿӏa hình dӕc,
ÿҩt có thành phҫn cѫ giӟi nhҽ thì dӉ gây hiӋn tѭӧng rӱa trôi, xói mòn gây
thoái hóa ÿҩt nhanh chóng vӅ mùa mѭa. Ĉôi lúc cây cҫn cung cҩp dinh
dѭӥng nhanh chóng thì phѭѫng pháp bón này cNJng không ÿáp ӭng ÿѭӧc.
- Áp dөng cho cây ch
è ӣ tuәi 1, tuәi 2 và tuәi 3.
Sinh trѭӣng cӫa cây chè con phө thuӝc vào nhiӅu yӃu tӕ, trong ÿó phө
thuӝc nhiӅu vào phân bón. Lѭӧng phân bón cho chè giai ÿoҥn kiӃn thiӃt cѫ
bҧn quy cho 1 ha ÿѭӧc trình bày ӣ bҧng 1 nhѭ sau:
+ Loҥi phân bón thông thѭӡng là phân vô cѫ, dҥng ÿѫn ÿӝc hoһc tәng
hӧp. Dù là dҥng phân nào, trѭӟc khi sӱ dөng ta cNJng phҧi tính toán ÿӇ quy
ÿәi tӯ ÿӏnh mӭc nguyên chҩt (ӣ bҧng 1) ra thѭѫng phҭm
. Thông thѭӡng
trong phân urê có 46% N nguyên chҩt, supe lân có 17% P
2
O

5
nguyên chҩt và
trong kali clorua có 60% K
2
O nguyên chҩt.
+ Lѭӧng phân:
Chè tuәi 1: Bón 40kg N, 30kg P
2
O
5
, 30kg K
2
O/ha. Tѭѫng ÿѭѫng vӟi
87kg urê + 176kg supe lân Lào Cai + 50kg kali clorua.
Chè tuәi 2: Bón 60kg N, 30kg P
2
O
5
, 40kg K
2
O/ha. Tѭѫng ÿѭѫng vӟi
130kg urê + 176kg supe lân Lào Cai + 67kg kali clorua.
Chè tuәi 3: Bón 80kg N, 40kg P
2
O
5
, 60kg K
2
O/ha.Tѭѫng ÿѭѫng vӟi
174kg urê + 235kg supe lân Lào Cai + 100kg kali clorua.

Hình 2 – 03: Phân phӭc hӧp Sông Gianh dùng ÿӇ bón lót

11
+ Sӕ lҫn bón và thӡi gian bón:
Chè tuәi 1 và tuәi 2: Ĉҥm bón 2 lҫn/năm vào tháng 2 – 3 và 6 – 7.
Lân và kali bón 1 lҫn/năm vào tháng 2 – 3.
Chè tuәi 3: Ĉҥm bón 2 lҫn/năm vào tháng 2 – 3 và 6 – 7. Lân và kali bón 1
lҫn/năm vào tháng 2 – 3. Kali: Bón 2 lҫn/năm vào tháng 2 – 3 và 6 – 7.
+ Cách bón:
Ĉӕi vӟi chè 1, 2 tuәi: Dùng cuӕc, xҿng trӝn ÿӅu phân, bón sâu 6 –
8cm, cách gӕc 25 – 30cm, lҩp kín.
Ĉӕi vӟi chè 3 tuәi: Dùng cuӕc, xҿng trӝn ÿӅu phân, bón sâu 6 – 8cm,
cách gӕc 30 – 40cm (do lúc này tán rӝng hѫn chè 1,2 tuәi), lҩp kín.
* Bón phân phun lá:
- Ngoài viӋc sӱ dөng loҥi phân truyӅn thӕng bón vào ÿҩt, chúng ta có
thӇ sӱ dөng loҥi phân phun lá cho chè. Ví dө phân Hum
ate (Hình 2).
- Sӱ dөng phân phun lá hiӋu quҧ nhanh nhѭng dӉ gây cháy lá nӃu sӱ
dөng sai chӍ dүn. Nên sӱ dөng 1 lҫn vào sau thӡi kǤ ÿӕn lҫn 1 ÿӇ kích thích
chè nҭy lӝc sӟm.
3. Bón phân cho chè kinh doanh
3.1. Nguyên t̷c và hình thͱc bón phân
- Nguyên tҳc chung:
+ Bón theo sӭc sinh trѭӣng và mӭc năng suҩt cӫa ÿӗi chè.
+ Cây chè cho năng suҩt thҩp bón ít, năng suҩt cao bón nhiӅu.
+ Bón phân hӳu cѫ kӃt hӧp cân ÿӕi các yӃu tӕ khoáng ÿa lѭӧng
(N, P,
K), bә sung các yӃu tӕ trung lѭӧng và vi lѭӧng khi cҫn thiӃt.
+ Bón ÿúng cách, ÿúng lúc, ÿúng ÿӕi tѭӧng, bón lót, bón thúc kӏp thӡi.
+ TuǤ ÿiӅu kiӋn ÿҩt, khí hұu mà quy ÿӏnh lѭӧng, tӹ lӋ bón các loҥi

phân thích hӧp.
- Có ba hình thӭc bón ÿѭӧc áp dөng:
+ Bón lót.
+ Bón thúc vào ÿҩt.
+ Phun thúc phun lá.
3.2. Qui trình bón phân
Dӵa vào các thông tin ӣ bҧng 2 ÿӇ thӵc hiӋn quy trình bón phân cho
cây chè giai ÿoҥn KTCB.
* Bón lót: Thѭӡng ӣ giai ÿoҥn này, có thӇ áp dөng hình thӭc bón lót 2
hoһc 3 năm 1 lҫn tùy theo chҩt ÿҩt tӕt hay xҩu. Ĉҩt giҫu m
ùn thì 3 năm, ÿҩt
ít mùn thì 2 năm mӝt lҫn bón lót.

12
Thӡi gian và sӕ lҫn bón tѭѫng tӵ nhѭ vӟi chè KTCB. Có hai ÿiӇm
khác biӋt. Mӝt là lѭӧng phân hӳu cѫ nhiӅu hѫn 10 tҩn (25 – 30 tҩn/ha), hai
là bón sâu 15 – 20cm ӣ vӏ trí giӳa hai hàng chè.
* Bón thúc:
- Vӟi diӋn tích chè ӣ thӡi kǤ ÿang sung sӭc:
+ Tӹ lӋ N/P/K = 2 - 3/1/1. ĈiӅu này có nghƭa là nên phӕi hӧp giӳa 3
yӃu tӕ Ĉҥm, Lân và Kali theo tӹ lӋ cӭ 2 ÿӃn 3 phҫn Ĉҥm thì có 1 phân lân và
1 phҫn Kali ÿӇ bón cho chè thӡi kǤ kinh doanh. Trong thѭѫng trѭӡng hiӋn
nay có rҩt nhiӅu loҥi phân tәng hӧp vӟi các tӹ lӋ N:P:K theo các công thӭc
phӕi trӝn rҩt khác nhau. Chúng ta nên chӑn l
oҥi có tӹ lӋ phӕi trӝn N:P:K -
2:1:1 nhѭ 24 – 12 – 12 và 28 – 14 – 14 hoһc N:P:K - 3:1:1 nhѭ 36 – 12 – 12
và 42 – 14 – 14.
Năng suҩt càng cao thì tӹ lӋ N (ÿҥm) càng lӟn. Mӝt năm bón tӯ 3 – 4
lҫn theo sҧn lѭӧng, có ÿiӅu kiӋn nhân lӵc bón 5 lҫn hoһc mӛi tháng 1 lҫn ÿӅu
tӕt. Phân lân bón 1 lҫn ÿҫu năm, phân kali bón 2 – 3 lҫn. Giành phҫn lӟn

lѭӧng bón ӣ ÿҫu vө cho sҧn lѭӧng và 1 phҫn nhӓ gҫn cuӕi vө (tháng 9 –
tháng 10) giúp cây qua ÿông.
+ Năng suҩt ÿӑt dѭӟi 60 tҥ/ha bón liӅu lѭӧng nhѭ sau: 100 – 120kg N
+ 40 – 60kg P
2
O
5
+ 60 – 80kg K
2
O/ha. Tѭѫng ÿѭѫng vӟi 217 – 260kg urê +
235 – 353kg supe lân + 100 – 133kg KCl/ha.
+ Năng suҩt ÿӑt tӯ 60 ÿӃn dѭӟi 80 tҥ/ha bón liӅu lѭӧng nhѭ sau: 100 –
120kg N + 40 – 60kg P
2
O
5
+ 60 – 80kg K
2
O/ha. Tѭѫng ÿѭѫng vӟi 260 –
390kg urê + 353 – 588kg supe lân supe lân + 133 – 200kg KCl/ha.
Bҧng 2: Xác ÿӏnh loҥi phân bón, lѭӧng bón và kӻ thuұt bón
cho chè kinh doanh thu búp
Loҥi chè
Loҥi
phân
Lѭӧng
phân
(Kg/ha)
Sӕ
lҫn

bón
Thӡi
gian
bón
(vào
tháng)
Kӻ thuұt bón
1 2 3 4 5 6
Các loҥi
hình 3
năm 1
lҫn
Hӳu cѫ
P
2
O
5

25.000 –
30.000
100
1

1
12 - 1

12 – 1
Trӝn ÿӅu, bón rҥch sâu
15 – 20cm, giӳa hàng,
lҩp kín

Năng
suҩt ÿӑt
< 60
tҥ/ha
N
P
2
O
5

K
2
O
100 - 120
40 - 60
60 - 80
3 -
4
1
2
2;4;6;8
2
2;4
Trӝn ÿӅu, bón sâu 6 –
8cm, cách gӕc 25 –
30cm, lҩp kín. Bón 40 –
20 – 30 – 10% hoһc 40 –
30 – 30% N; 100% P
2
O

5
;

13
60 – 40% K
2
O
Năng
suҩt ÿӑt
60 - dѭӟi
80 tҥ/ha
N
P
2
O
5

K
2
O
100 - 180
60 - 100
80 - 120
3 -
4
1
2
2;4;6;8
2
2;4

Trӝn ÿӅu, bón sâu 6 –
8cm, giӳa hàng, lҩp kín.
Bón 40 – 20 – 30 – 10 %
hoһc 40 – 30 – 30% N;
100% P
2
O
5
; 60 – 40%
K
2
O
Năng
suҩt ÿӑt
80 - dѭӟi
120 tҥ/ha
N
P
2
O
5

K
2
O
180 - 300
100 - 160
120 - 200
3 -
5

1
2 -
3
1;3;5;7
;9
1
1;5;9
Trӝn ÿӅu, bón sâu 6 –
8cm, giӳa hàng, lҩp kín.
Bón 30 – 20 – 20 – 20 -
10% hoһc 30 – 20 – 30 -
20% N; 100% P
2
O
5
; 60 –
30 - 10% K
2
O
Năng
suҩt ÿӑt
>120
tҥ/ha
N
P
2
O
5

K

2
O
300 - 600
160 - 200
200 - 300
3 -
5
1
2 -
3
1;3;5;7
;9
1
1;5;9
Trӝn ÿӅu, bón sâu 6 –
8cm, giӳa hàng, lҩp kín.
Bón 30 – 20 – 20 – 20 -
10% hoһc 30 – 20 – 30 -
20% N; 100% P
2
O
5
; 60 –
30 - 10% K
2
O
Vӟi năng suҩt ÿӑt dѭӟi 80 tҥ/ha thì nên bón phân vào các tháng chҹn
2, 4, 6 và 8 hàng năm. Lѭӧng ÿҥm chia theo các tháng theo tӹ lӋ 40 – 30 –
20 – 10%. NӃu bón 3 lҫn thì theo tӹ lӋ 40 – 30 – 30%. Kali bón 2 lҫn vào
tháng 2 và 4 theo tӹ lӋ 60 – 40%.

+ Năng suҩt ÿӑt tӯ 80 ÿӃn dѭӟi 120 tҥ/ha bón liӅu lѭӧng nhѭ sau: 100
– 120kg N + 40 – 60kg P
2
O
5
+ 60 – 80kg K
2
O/ha. Tѭѫng ÿѭѫng vӟi 390 –
652kg urê + 588 – 941kg supe lân + 200 – 333 KCl/ha.
+ Năng suҩt ÿӑt trên 120 tҥ/ha bón liӅu lѭӧng nhѭ sau: 100 – 120kg N
+ 40 – 60kg P
2
O
5
+ 60 – 80kg K
2
O/ha. Tѭѫng ÿѭѫng vӟi 652 – 1034kg urê
+ 941 – 1176kg supe lân + 333 – 500kg KCl/ha.
Vӟi năng suҩt ÿӑt trên 80 tҥ/ha thì nên bón phân vào các tháng lҿ 1, 3,
5, 7 và 9 hàng năm. Lѭӧng ÿҥm chia theo các tháng theo tӹ lӋ 30 – 20 – 20 –
20 - 10%. NӃu bón 4 lҫn thì theo tӹ lӋ 30 – 20 – 30 - 20%. Kali bón lҫn vào
tháng 1, 5 và 9 theo tӹ lӋ 60 – 30 - 10%.
Cách bón giӳa các thӡi kǤ tѭѫng tӵ nhau: Trӝn ÿӅu, bón sâu 6 – 8cm,
giӳa hàng, lҩp kín.
- Xác ÿӏnh lѭӧng phân bón cho cây trӗng dһm: (xem bҧng 3).
Ĉӕi vӟi nѭѫng chè tuәi lӟn, mҩt khoҧng < 40% cҫn tiӃn hành phөc
hӗi. Ĉào hӕ hay hӕ trӗng rӝng 40cm
, sâu 30cm bón phân hӳu cѫ lѭӧng 2,5 –
3kg/gӕc, trӝn ÿҩt lҩp kín trѭӟc khi dһm ít nhҩt 1 tháng. Nhӳng ÿiӇm mҩt

14
khoҧng liên tөc tiӃn hành gieo cây phân xanh, bә sung cây bóng mát nhѭ chè
kiӃn thiӃt cѫ bҧn trên ÿҩt phөc hoang.
* S͵ dͭng phân bón lá:
- Ngoài viӋc sӱ dөng loҥi phân truyӅn thӕng bón vào ÿҩt, chúng ta có
thӇ sӱ dөng phӕi kӃt hӧp vӟi loҥi phân phun lá cho chè.
- Sӱ dөng phân phun lá hiӋu quҧ nhanh nhѭng dӉ gây cháy lá nӃu sӱ
dөng sai chӍ dүn.
- Chè chӫ yӃu trӗng trên ÿҩt dӕc, ÿӝ chua cao, sau mӛi m
ùa mѭa, tҫng
ÿҩt mһt bӏ bào mòn nһng. Hàng năm chè vүn ÿѭӧc bón phân bә sung, nhѭng
hiӋu suҩt cӫa phân bón không cao, ÿһc biӋt là phân lân. Bón phân lân vào ÿҩt
chua có nhiӅu sҳt, nhôm di ÿӝng, chӍ sau mӝt thӡi gian ngҳn, nguyên tӕ lân
bӏ khoáng hóa hӃt, cây không hút ÿѭӧc. Chè cӫa ta luôn ӣ trong tình trҥng
ÿói phân, ÿһc biӋt là phân lân và kali, năng suҩt không vѭѫn lên ÿѭӧc. Bón
nhiӅu phân ÿҥm, năng suҩt tuy có nhích lên nhѭng chҩt lѭӧng chè giҧm, giá
thành cao.
- ĈӇ tháo gӥ yӃu tӕ hҥn chӃ này, áp dөng biӋn pháp phân bón qua lá.
Bón phân qua lá không bӏ keo ÿҩt hҩp thu, không bӏ biӃn ÿәi vӅ thành phҫn
hóa hӑc, ít bӏ rӱa trôi, lá cây hҩp thu trӵc tiӃp, nên hiӋu suҩt cӫa phân bón rҩt
cao. Phân bón qua lá không làm thay ÿәi thành phҫn hóa hӑc cӫa ÿҩt
, không
làm thay ÿәi thành phҫn cҩu tҥo cӫa ÿҩt, không gây tác hҥi ÿӃn quҫn thӇ vi
sinh vұt có ích trong ÿҩt HiӋn nay trên thӏ trѭӡng có nhiӅu loҥi phân bón
qua lá, qua tìm hiӇu t
hҩy có mӝt sӕ loҥi phân thӓa mãn ÿѭӧc yêu cҫu thâm
canh cây chè. Ví du:
Phân bón lá Poly-feed 19-19-19:
Ĉây là loҥi phân ÿa lѭӧng có hàm lѭӧng ÿҥm, lân và kali bҵng nhau
và ÿӅu chiӃm 19%, tӹ lӋ này phù hӧp vӟi cây chè. Ngoài các nguyên tӕ ÿa

lѭӧng trong phân còn có các nguyên tӕ vi lѭӧng (ÿѫn vӏ tính mg/kg) sҳt
1000, măng gan 500, bo 200, kӁm 150, ÿӗng 110, mô líp ÿen 70 ÿӅu ӣ
dҥng dӉ tiêu và tan hoàn toàn trong nѭӟc. Vӟi thành phҫn trên cung cҩp
ÿҫy ÿӫ và cân ÿӕi cho chè, giúp cho chè ra nhiӅu lá, nhiӅu búp, chҩt lѭӧng
ch
è ÿѭӧc tăng lên rõ. Pha phân poly-feed vӟi nѭӟc nӗng ÿӝ 0,5-1% phun
ѭӟt ÿүm toàn bӝ tán lá cây chè, mӛi tháng phun mӝt lҫn xen kӁ vӟi dùng
Multi-k.
Phân Multi-k (13-0-46): phân có 13% ÿҥm, không có lân, 46% kali.
Ĉây là loҥi phân bón lá rҩt giàu kali, giúp cho cây tăng khҧ năng vұn chuyӇn
các sҧn phҭm quang hӧp vӅ bӝ phұn tích lNJy; tăng lѭӧng nѭӟc kӃt hӧp trong
tӃ bào cӫa cây, giúp cho cây tăng khҧ năng chӕng rét, chӕng hҥn và chӕng
chӏu sâu bӋnh. Dùng phân Multi-k cây quang hӧp bình thѭӡng khi ánh sáng
yӃu. Pha Multi-k vӟi nѭӟc theo nӗng ÿӝ tӯ 1-2% mӛi tháng phun mӝt lҫn,
sau khi phun Poly-fe
ed ÿѭӧc 15 - 16 ngày. Dùng xen kӁ Multi-k và Poly-

15
The image cann ot be disp layed. Your computer may no t hav e enoug h memory to op en the imag e, or the imag e may h ave been cor rupted. Restar t you r co mputer, and then o pen the file ag ain. I f the red x still appears, you may hav e to delete th e image and then insert it again.
feed năng suҩt chè tăng tӯ 20 – 25%, chҩt lѭӧng chè ÿѭӧc cҧi thiӋn rõ. Hai
sҧn phҭm phân bón này hoàn toàn không ÿӇ lҥi dѭ lѭӧng trên nông sҧn.
Humate kali: (Hình 3) Ĉây là loҥi phân phun lá rҩt an toàn khi sӱ
dөng cho chè. Sӱ dөng theo ÿúng chӍ dүn trên bao bì.

Bҧng 3: Bón phân bә sung cho cây trӗng dһm
Loҥi
phân
Lѭӧng phân
( kg/gӕc) Sӕ lҫn
Thӡi gian
(vào
tháng)
Kӻ thuұt bón
Hӳu cѫ 3 - 5 1 12 - 1 Trӝn ÿӅu vӟi phân lân,
bón rҥch sâu 15 – 20cm,
giӳa hàng, lҩp kín. Bón
trѭӟc 1 năm ÿӕi vӟi chè
ÿӕn ÿau, ÿӕn trҿ lҥi
N
P
2
O
5

K
2
O
0.20 – 0.30
0.10 – 0.15
0.15 – 0.20
2 – 3
1
2
2; 5; 8
12 – 1
2; 6
Trӝn ÿӅu, bón sâu 6 –
8cm, giӳa hàng, lҩp kín.
Bón 60 – 40% hoһc 30 –
- 30 - 40%N, 100% P
2
O
5

và 60 – 40%K
2
O

- Nhӳng ÿiӅu cҫn chú ý khi sӱ dөng phân bón lá cho chè?
Hình 3 – 03: Phân phun lá cho chè

16
+ Khi cây chè ÿã có bӝ khung tán әn ÿӏnh, phân bón lá chӍ phát huy

hiӋu quҧ tӕt theo hѭӟng có lӧi cho sinh trѭӣng cây chè, khi ÿã cung cҩp ÿӫ
chҩt dinh dѭӥng nӅn vӅ khoáng ÿa lѭӧng, phân hӳu cѫ bón vào ÿҩt.
+ Sӱ dөng phân bón lá rҩt hiӋu quҧ cho nhӳng nѭѫng chè sau ÿӕn trҿ
lҥi và giai ÿoҥn cây con ӣ vѭӡn ѭѫm.
+ Sӱ dөng theo ÿúng chӍ dүn trên bao bì, không tӵ phӕi hӧp vӟi các
hóa chҩt k
hác hoһc thay ÿәi nӗng ÿӝ pha chӃ.
+ Lӵa chӑn loҥi bình phun tӕt, phun dҥng sѭѫng mù tránh nhӓ giӑt.
+ ChӍ nên phun phân lá khi thӡi tiӃt mát mҿ, không mѭa.
+ ChӍ ÿѭӧc sӱ dөng các loҥi phân bón lá ÿã ÿѭӧc cҩp chӭng chӍ an
toàn vӋ sinh theo tiêu chuҭn VietGAP. Ĉҧm bҧo thӡi gian cách li tӕi thiӇu 15
ngày sau khi phun mӟi thu hái sҧn phҭm.
* S͵ dͭng vôi bón cho chè:
Trong ÿiӅu kiӋn ÿҩt quá chua, nhiӅu nhôm
di ÿӝng nên dùng vôi 1
lҫn vӟi liӅu lѭӧng tӯ 700 – 1.500kg/ha. Thӡi gian bón vào ÿҫu năm
(tháng 1 – 2).
BiӋn pháp khӱ chua hӳu hiӋu là dùng phân khoáng ít gây chua kӃt
hӧp vӟi chӃ ÿӝ sӱ dөng chҩt hӳu cѫ tҥi chӛ ÿӇ cҧi thiӋn ÿҩt ÿai.
Chú ý: ViӋc bón phân cho chè cҫn phҧi cҧi tiӃn sao cho phù hӧp vӟi
giӕng chè, vùng sҧn xuҩt và nguyên liӋu cho chӃ biӃn.
Sau ÿây xin giӟi thiӋu mӝt quy trình bón phân tiên tiӃn ÿang áp dөng ӣ
Cao nguyên Lâm Ĉӗng vӟi thѭѫng hiӋu chè Ô Long.
* Quy trình bón phân cho chè Ĉài Loan
- Các loҥi phân:
+ Phân hӳu cѫ: Các loҥi bã ÿұu, vӓ,…có trên 20 loҥi. Trong ÿó N: 2 –
7% nhѭng thiӃu P, K. TuǤ chҩt ÿҩt, loҥi phân m
à bón. Phân trâu bò: 25tҩn,
bã cá: 2tҩn, bã ÿұu: 4tҩn,…Bón vào mùa ÿông.
+ Phân phӭc hӧp: Tӹ lӋ: 20 : 5 : 10 ; 23 : 5 : 5.

+ Phân xanh: Các loҥi hӑ ÿұu, mӛi ha gieo hҥt 15 – 30kg, tuǤ loҥi.
- Thӡi kǤ bón phân:
Cҧ năm bón 3 lҫn, lҫn 1 trѭӟc khi nҭy mҫm
bón 1/2 lѭӧng phân, lҫn 2
bón 1/4 sӕ lѭӧng sau khi hái chè xuân, lҫn 3 bón 1/4 sӕ lѭӧng vào tháng 6
ÿӇ thúc chè thu.
- Phѭѫng pháp bón:
TuǤ chҩt ÿҩt, bӝ rӉ, khí hұu và thӇ cây ÿӇ bón. Lҩy thân chính làm
trөc. Bӝ rӉ phân bӕ bán kính cách gӕc: 15 - 25cm, ӣ ÿӝ sâu 20 - 50cm. Vұy
ÿào rãnh sâu 20cm cách gӕc 15 - 25cm bón và lҩp ÿҩt. Không nên bón rҧi
trôi phân. Vӟi chè con thì cuӕc váng móng ngӵa cách gӕc 30cm bón. Ngoài
ra còn bón phân theo ÿѭӡng ӕng tѭӟi bҵng nhӵa PE.

17
- Bón phân cҫn chú ý: Phân ÿӝng vұt cҫn ӫ hoai mӟi dùng. NӃu không
khi lên men làm nóng rӉ chè không tӕt. Phân hӳu cѫ bҧo ÿҧm chҩt hӳu cѫ >
60%. Ĉҩt có hàm lѭӧng hӳu cѫ dѭӟi 1% cҫn bón phân hӳu cѫ có 60% chҩt
hӳu cѫ. Ĉҩt có > 3% hӳu cѫ thì không cҫn bón phân hӳu cѫ nhiӅu. Ĉӝ kiӅm,
axít trong phân không ÿѭӧc nhiӅu. Bón phân hoá hӑc thì nguyên tӕ N là
chính, thӭ yӃu là lân. TuǤ giӕng, tuәi cây, thӇ cây mà bón.
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành
1. Câu hӓi
1.1. T͹ lu̵n
Câu 1. Trình bày vai trò cӫa các yӃu tӕ dinh dѭӥng ÿӕi vӟi cây chè.
Câu 2. Trình bày quy trình bón phân cho chè KTCB.
Câu 3. Trình bày quy trình bón phân cho chè KD.
1.2. Tr̷c nghi͏m
Câu 1. Y͇u t͙ dinh d˱ͩng ÿ̩m có ̫nh h˱ͧng tr͹c ti͇p nh̭t ÿ͇n?
a. Năng suҩt búp tѭѫi.

b. Chҩt lѭӧng chè búp.
c. Tuәi thӑ cây chè.
d. Có ý khác.
Câu 2. Bón m̭t cân ÿ͙i dinh d˱ͩng ÿ̩m sͅ gây các tác h̩i nào?
a. Giҧm khҧ năng chӕng chӏu.
b. Giҧm chҩt lѭӧng chè búp.
c. Giҧm tuәi thӑ cây chè.
d. Có ý khác.
Câu 3. Bón quá d˱ thͳa ÿ̩m sͅ không gây ra tác h̩i nào?
a. Tăng khҧ năng chӕng chӏu.
b. Giҧm chҩt lѭӧng chè búp.
c. Giҧm tuәi thӑ cây chè.
d. Giҧm lѭӧng chҩt h
òa tan.
Câu 4. Bón quá d˱ thͳa ÿ̩m sͅ gây ra các tác h̩i nào?
a. Tăng ÿҥm tӵ do và tăng vӏ ÿҳng.
b. Giҧm ancaloit và giҧm chҩt lѭӧng chè búp.
c. Giҧm lѭӧng chҩt hòa tan và tanin
d. Có ý khác.
Câu 5. Y͇u t͙ dinh d˱ͩng lân có ̫nh h˱ͧng tr͹c ti͇p nh̭t ÿ͇n?
a. Sӵ sinh trѭӣng, phát dөc cӫa cây.
b. Sӵ trao ÿәi chҩt và năng lѭӧng.

18
c. Sӵ ra rӉ và ra cành.
d. Có ý khác.
Câu 6. Cây chè có bi͋u hi͏n này khi bón thi͇u lân?
a. Giҧm sӵ tҥo thành gӛ mӟi.
b. Giҧm ra rӉ mӟi.
c. Giҧm ra cành mӟi.

d. Có ý khác.
Câu 7. Y͇u t͙ dinh d˱ͩng kali có ̫nh h˱ͧng tr͹c ti͇p nh̭t ÿ͇n?
a. Tính thҭm thҩu cӫa màng tӃ bào.
b. Sӵ trao ÿәi chҩt, hoҥt tính cӫa men.
c. Sӵ tәng hӧp các vitamin.
d. Có ý khác.
Câu 8. Y͇u t͙ dinh d˱ͩng kali không có tác dͭng này?
a. Tăng tính thҭm thҩu cӫa màn
g tӃ bào.
b. Tăng khҧ năng hút nѭӟc và các chҩt dinh dѭӥng.
c. Giҧm sӵ tәng hӧp các vitamin.
d. Tăng khҧ năng chӕng chӏu.
Câu 9. Y͇u t͙ dinh d˱ͩng canxi có tác dͭng này?
a. Tăng tính thҭm thҩu cӫa màng tӃ bào.
b. Giҧm khҧ năng hút nѭӟc và các chҩt dinh dѭӥng.
c. Tăng sӵ bӅn vӳng cӫa vách tӃ bào.
d. Tăng khҧ năng chӕng chӏu.
Câu 10. Y͇u t͙ dinh d˱ͩng magie có tác dͭng này?
a. Tăng tính thҭm t
hҩu cӫa màng tӃ bào.
b. Tăng hàm lѭӧng diӋp lөc trong lá.
c. Tăng sӵ bӅn vӳng cӫa vách tӃ bào.
d. Tăng khҧ năng chӕng chӏu.
Câu 11. Phân hͷu c˯ không ÿáp ͱng ÿͯ nhu c̯u dinh d˱ͩng nào cͯa cây?
a. Dinh dѭӥng không phҧi là khoáng chҩt.
b. Dinh dѭӥng là khoáng chҩt.
c. Khoáng chҩt và các chҩt dinh dѭӥng khác.
d. Có ý khác.
Câu 12. Lo̩i phân nào sau ÿây không ÿ˱ͫc g͕i là phân hͷu c˯?
a. Cây mөc, than bùn.

b. Phân gia súc, gia cҫm, r
ác.
c. Thân lá xanh.
d. Tro bӃp.
Câu 13. Ích lͫi c˯ b̫n nh̭t cͯa bón phân hͷu c˯ là?
a. Cung cҩp các chҩt khoáng cho cây.
b. Cung cҩp các chҩt dinh dѭӥng cho cây.

19
c. Làm tăng kӃt cҩu cӫa ÿҩt.
d. Có ý khác.
Câu 14. Nguyên t̷c c˯ b̫n khi bón phân cho chè giai ÿo̩n KTCB (KD) là:
a. LiӅu lѭӧng tăng theo ÿӝ tuәi.
b. Tùy theo ÿiӅu kiӋn ÿҩt ÿai, ÿӏa hình, khí hұu thӡi tiӃt, mӭc ÿӝ sinh trѭӣng
cӫa cây, loҥi phân sӱ dөng mà có kӻ thuұt bón thích hӧp.
c. LiӅu lѭӧng tăng theo năng suҩt ÿӑt.
d. Có ý khác.
Câu 15. Có th͋ áp dͭng hình thͱc nào ÿ͋ bón phân cho chè?
a. Bón lót.
b. Bón thúc vào ÿҩt.
c. Phun thúc phun lá.
d. Có ý khác.
Câu 16. L˱ͫng phân N, P, K b
ón cho chè tͳ tu͝i 1 ÿ͇n tu͝i 3 di͍n bi͇n theo
chi͉u h˱ͣng nào?
a. Tăng dҫn.
b. Giҧm dҫn.
c. Không theo quy luұt.
d. Có ý khác.
Câu 17. L˱ͫng phân ÿ̩m (lân, kali) bón cho chè tͳ tu͝i 1 ÿ͇n tu͝i 3 là bao

nhiêu kg K
2
O/ha?
a. 40 – 60 - 80.
b. 30 – 30 – 40.
c. 30 – 40 - 60.
d. Có ý khác.
Câu 18. S͙ l̯n bón phân ÿ̩m (lân, kali) cho chè ͧ thͥi kǤ KTCB th˱ͥng là
mҩy?
a. 1 lҫn.
b. 2 lҫn.
c. 3 lҫn.
d. 4 lҫn.
Câu 19. S͙ l̯n bón phân ÿ̩m (lân, kali) cho chè ͧ thͥi kǤ KD th˱ͥng là
m̭y?
a. 1 lҫn.
b. 2 lҫn.
c. 3 lҫn.
d. 4 lҫn.
Câu 20. Thͥi gian bón ÿ̩m (lân, kali, phân hͷu c˯) cho chè ͧ thͥi kǤ KTCB
th˱ͥng vào nhͷng tháng nào trong năm?
a. 2 – 3, 6 – 7 và 11 - 12.

20
b. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, và 12.
c. 2 – 3, 6 – 7 và 11 - 11.
d. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, và 10.
Câu 21. Thͥi gian bón ÿ̩m (lân, kali, phân hͷu c˯) cho chè ͧ thͥi kǤ KD
th˱ͥng vào nhͷng tháng nào trong năm?
a. 2 – 3, 6 – 7 và 11 - 12.

b. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, và 12.
c. 2 – 3, 6 – 7 và 11 - 11.
d. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, và 10.
Câu 22. Làm th͇ nào ÿ͋ nâng cao hi͏u qu̫ cͯa vi͏c bón phân vào ÿ̭t?
a. Vùi kín phân trong ÿҩt.
b. Bón khi ÿҩt có ÿӝ ҭm.
c. Bón xung quanh tán chè.
d. Có ý khác.
Câu 23. Làm th͇ nào ÿ͋ nâng cao hi͏u qu̫ cͯa vi͏c bón phân qua lá?
a. Lӵa chӑn loҥi phân thích hӧp.
b. Phun ÿúng thӡi ÿiӇm, ÿúng nӗng ÿӝ và các chӍ dүn.
c. Lӵa chӑn loҥi bình phun tӕt.

d. Có ý khác.
Câu 24. Tác hҥi lӟn nhҩt khi sӱ dөng phân bón lá không ÿúng gây ra cho cây
chè là gì?
a. Cháy lá.
b. Giҧm năng suҩt.
c. Giҧm chҩt lѭӧng sҧn phҭm.
d. Giҧm khҧ năng chӕng chӏu.
2. Bài tұp:
2.1. Hãy tính lѭӧng phân bón cho diӋn tích 1,5ha chè KTCB (tuәi 1, tuәi 2,
tuәi 3).
2.2. Hãy tính lѭӧng phân bón cho diӋn tích 1,5ha chè KD (năng suҩt dѭӟi
60, 60 – 80, 80 – 120, trên 120 tҥ/ha).
3. Bài thӵc hành nhóm: Bón phân cho chè
C. Ghi nhӟ:
- Kӻ thuұt bón phân có ҧnh hѭӣng trӵc tiӃp nhҩt sinh trѭӣng phát
triӇn, ÿӃn năng suҩt, ÿһc biӋt là chҩt lѭӧng sҧn phҭm
chè búp tѭѫi. Ngoài ra

còn ҧnh hѭӣng ÿӃn môi trѭӡng ÿҩt ÿai, nguӗn nѭӟc và ÿӃn tuәi thӑ cӫa
nѭѫng ÿӗi chè.
- Nguyên tҳc chung khi bón phân cho chè:

21
+ Chè tuәi nhӓ (thӡi kǤ KTCB) liӅu lѭӧng tăng theo ÿӝ tuәi.
+ Chè tuәi lӟn (thӡi kǤ kinh doanh) liӅu lѭӧng tăng theo sӭc sinh
trѭӣng và mӭc cho năng suҩt cӫa chè.
- Phѭѫng châm:
+ Tăng cѭӡng sӱ dөng phân hӳu cѫ, nhҩt là nguӗn chҩt xanh tҥi chӛ.
Không lҥm dөng trong viӋc sӱ dөng phân khoáng, nhҩt là phân ÿҥm.
+ Phӕi hӧp hài hòa, cân ÿӕi giӳa sӱ dөng phân bón gӕc và phun lá là
biӋn pháp bón phân ÿem lҥi hiӋu quҧ rҩt tӕt.

22
Bài 2: Tѭӟi nѭӟc, giӳ ҭm cho chè
Mөc tiêu:
Sau khi hӑc xong hӑc viên có khҧ năng:
- Trình bày ÿѭӧc nhu cҫu nѭӟc cӫa cây chè ӣ các giai ÿoҥn sinh
trѭӣng, phát triӇn khác nhau.
- Nêu ÿѭӧc qui trình tѭӟi nѭӟc, giӳ ҭm cho cây chè ӣ các thӡi kǤ
sinh trѭӣng, phát triӇn.
- Lӵa chӑn và thӵc hiӋn ÿѭӧc các phѭѫng pháp tѭӟi nѭӟc, giӳ ҭm
thông dөng cho chè ÿúng yêu cҫu cӫa qui trình kӻ thuұt.
A. Nӝi dung:
1. Yêu cҫu nѭӟc tѭӟi cӫa chè
- Hãy hái 1 kg chè búp tѭѫi, ÿem
sao sҩy thành khô ta sӁ thu ÿѭӧc
bao nhiêu gam chè búp khô. Chҳc chҳn nhӳng ngѭӡi quan tâm ÿӅu có
thӇ trҧ lӡi ÿѭӧc ÿáp sӕ là 200 – 250 gam. Nhѭ vұy, trong búp chè tѭѫi có

chӭa 75 – 80% nѭӟc. Trong búp chè thu hoҥch chính vө, nhҩt là vө mѭa
hàm lѭӧng nѭӟc thѭӡng cao nhҩt. ChӍ ÿiӅu này thôi cNJng ÿӫ nói lên
nѭӟc có vai trò quan trӑng nhѭ thӃ nào ÿӕi vӟi ÿӡi sӕng, năng suҩt và
chҩt lѭӧng cӫa cây chè.
- Chҩt lѭӧng nѭӟc tѭӟi cho chè phҧi là nѭӟc sҥch, không bӏ ô nhiӉm
bӣi các chҩt ÿӝc hҥi, ÿҧm bҧo vӋ sinh thӵc phҭm th
eo ÿúng tiêu chuҭn
VietGAP.
- Nhu cҫu lѭӧng nѭӟc tѭӟi cho chè thay ÿәi theo giai ÿoҥn sinh trѭӣng
cӫa cây. Khi cây còn nhӓ thì lѭӧng nѭӟc cҫn ít, khi cây lӟn cho sҧn lѭӧng
búp càng cao thì nhu cҫu nѭӟc càng cao.











Hình 4 – 03: Mѭѫng dүn nѭӟc

23
The image cann ot be disp layed. Your computer may no t hav e enoug h memory to op en the imag e, or the imag e may h ave been cor rupted. Restar t you r co mputer, and then open the file ag ain. I f the red x still appears, you may hav e to delete th e image and then insert it again.
- Các vùng trӗng chè hiӋn nay thѭӡng rҩt khó khăn vӅ nguӗn nѭӟc
tѭӟi, cҫn phҧi xây dӵng các hӗ chӭa, bӇ chӭa ÿӇ chӫ ÿӝng nguӗn nѭӟc cho
chè nhҩt là thӡi kǤ hҥn hán. Khai thác nѭӟc mһt ӣ sông suӕi hoһc nѭӟc
ngҫm ÿӇ tѭӟi.

- Bê tông hóa hӋ thӕng kênh mѭѫng dүn nѭӟc ÿӇ sӱ dөng nѭӟc tiӃt
kiӋm (Hình 4).
2. Phѭѫng pháp tѭӟi nѭӟc
- Phѭѫng pháp tѭӟi phә thông hiӋn nay là tѭӟi rãnh. Nѭӟc ÿѭӧc dүn
vào tӯng rҥch chè theo hӋ thӕng kênh mѭѫng. Tuy nhiên phѭѫng pháp này
thѭӡng chӍ thӵc hiӋn ÿѭӧc ӣ nhӳng vùng ÿҩt thҩp, có nguӗn nѭӟc mһt rӗi
rào.
- Phѭѫng pháp tѭӟi sӱ dөng vòi phun. HӋ thӕng tѭӟi này gӗm có
bӇ
(giӃng - nguӗn) nѭӟc, máy bѫm, ӕng dүn nѭӟc và vòi phun. Ӣ nhӳng nѫi có
ÿiӋn thì sӱ dөng bѫm ÿiӋn, còn nѫi xa nguӗn ÿiӋn thì dùng ÿӝng cѫ xăng
hoһc dҫu. Sӱ dөng bình phun tay tѭӟi cho diӋn tích hҽp.











- Mӝt sӕ ít cѫ sӣ có ÿiӅu kiӋn tài chính thì có thӇ tra
ng bӏ hӋ thӕng giàn
tѭӟi kiӇu phun mѭa hoһc nhӓ giӑt vӟi vòi tѭӟi di ÿӝng hoһc cӕ ÿӏnh, nhѭng
ÿҫu tѭ cao nên giá thành sҧn phҭm n
hӳng năm ÿҫu sӁ cao. HӋ thӕng tѭӟi
phun mѭa rҩt thích hӧp vӟi cây chè. Tѭӟi nѭӟc theo phѭѫng thӭc này là hiӋu
quҧ và rҩt tiӃt kiӋm nѭӟc. (Hình 6)

Hình 5 – 03: Tѭӟi bҵng bình phun tay cho chè
















nѭӟ
c
nѭӟ
c
dөn
g
dҥi,
nôn
g

sӱ
d
và
m
3.
K
thӡi
hiӋn
sҳc
t
ÿӇ tì
lãng
- Do ÿi
Ӆ
c
ta hiӋn n
a
c
trӡi. Do
g
rӝng
r
ãi.
có thӇ là
g
sҧn. CNJ
n
d
өng các v
ұ

m
ôi trѭӡng
.
K
ӻ thuұt t
ѭ
- Tѭӟi v
à
gian có h
ҥ
- Xác ÿӏ
n
+ Căn c
ӭ
nay. Ĉӝ
ҭ
+ Có thӇ
t
ӯ màu ÿұ
m
nh t
r
ҥng c
â
- Sӱ dөn
g
- Thѭӡng
- Lѭӧng
n
phí nѭӟc,

Ӆ
u kiӋn ki
n
a
y chѭa c
ó
vұy, biӋn
p
Nguyên li
các phө
p
n
g có thӇ s
ӱ
ұ
t liӋu tӫ
c
.

ѭ
ӟi nѭӟc,
g
à
o thӡi gia
n
ҥ
n kéo dài
q
n
h thӡi ÿiӇ

m
ӭ
vào ҭm ÿ
ҭ
m ÿҩt thíc
h
dӵa vào
k
m
sang nh
â
y thiӃu n
ѭ
g
các phѭ
ѫ
tѭӟi nѭӟc
k
n
ѭӟc tѭӟi
làm xói
m
Hình
6
n
h tӃ còn
h
ó
các phѭѫ
n

p
háp tӫ g
ӕ
Ӌu ÿӇ tӫ g
ӕ
p
hҭm nôn
g
ӱ
dөng cá
c
ҫn lӵa ch
ӑ
g
iӳ ҭm
n
tӯ tháng
q
uá 15 ng
à
m
tѭӟi nѭ
ӟ
ӝ ÿҩt là c
á
h
hӧp là 7
5
k
inh nghiӋ

m
ҥt ÿӇ tiӃn
h
ѭ
ӟc có biӇ
u
ѫ
ng tiӋn tѭ
ӟ
k
Ӄt hӧp vӟ
i
tăng dҫn t
h
m
òn hoһc g
â
6
- 03: Tѭ
ӟ
h
ҥn hҽp m
à
n
g pháp t
ѭ
ӕ
c giӳ ҭm
ӕ
c rҩt dӉ k

i
g
nghiӋp,
c
c màng p
h
ӑ
n các loҥ
i
11 năm t
r
ѭ
à
y.
ӟ
c:
á
ch xác ÿӏ
n
5
– 80%.
m
, quan s
á
h
ành tѭӟi
u
hiӋn héo
ӟ
i nѭӟc tù

y
i
bón phân
t
h
eo sҧn l
ѭ
â
y kӃt ván
ӟ
i phun m
ѭ
à
phân lӟn
ѭ
ӟi hiӋn ÿ
ҥ
cho chè h
i
i
Ӄm, có th
Ӈ
c
hҩt thҧi
c
h
ӫ nion ÿӇ
i
ít hoһc k
h

ѭ
ӟc ÿӃn th
n
h thӡi ÿiӇ
m
á
t thҩy lӟ
p
nѭӟc kӏp
t
.
y
theo ÿiӅ
u
t
húc ÿӇ tăn
g
ѭ
ӧng búp t
h
g bӅ mһt
ÿ
ѭ
a cho ch
è
diӋn tích
t
ҥ
i mà chӫ
y

i
Ӌn nay ÿ
a
Ӈ
là các th
â
c
ông nghi
Ӌ
giӳ ҭm c
h
h
ông ÿӝc
h
áng 4 nă
m
m
tѭӟi nѭ
ӟ
p
ÿҩt mһt
c
t
hӡi. TuyӋ
t
u
kiӋn cө t
h
g
hiӋu quҧ

p
h
u hoҥch
ÿ
ÿ
ҩt.
è

2
t
rӗng chè
y
Ӄu nhӡ v
à
a
ng ÿѭӧc
á
â
n lá cây c
Ӌ
p chӃ biӃ
h
o chè. K
h
h
ҥi cho c
h
m
sau và v
à

ӟ
c phә biӃ
c
huyӇn m
à
t
ÿӕi khô
n
h
Ӈ.
p
hân bón.
ÿ
ѭӧc. Trá
n
4
ӣ
à
o
á
p
ӓ
n
h
i
h
è
à
o
n

à
u
n
g
n
h

25
- KӃt hӧp giӳa tѭӟi nѭӟc và tӫ gӕc giӳ ҭm cho chè.
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành
1. Câu hӓi
1.1. T͹ lu̵n
Câu 1. Trình bày yêu cҫu vӅ nѭӟc tѭӟi cӫa cây chè.
Câu 2. Giӟi thiӋu các phѭѫng pháp tѭӟi nѭӟc cho chè.
Câu 2. Trình bày quy trình tѭӟi nѭӟc, giӳ ҭm cho chè.
1.2. Tr̷c nghi͏m
Câu 1. Hàm l˱ͫng n˱ͣc trong búp chè t˱˯i th˱ͥng là bao nhiêu %?
a. 75 – 80.
b. 70 – 80.
c. 75 – 85.
d. 70 – 85.
Câu 2. Hàm l˱ͫng n˱ͣc trong búp chè t˱˯i thu ho̩ch d͓p cu͙i năm so vͣi
chè chính vͭ thì:
a. Cao hѫn.

b. Thҩp hѫn.
c. Bҧng nhau.
d. Có ý khác.
Câu 3. N͇u ÿem 1 kg chè búp hái ÿ˱ͫc ͧ chính vͭ s̭y khô ta sͅ ÿ˱ͫc bao
nhiêu gam chè búp khô?

a. 250.
b. 200.
c. 300.
d. Có ý khác.
Câu 4. Nhu c̯u l˱ͫng n˱ͣc t˱ͣi cho chè thay ÿ͝i theo
a. giai ÿoҥn sinh trѭӣng cӫa cây.
b. sҧn lѭӧng búp thu hái.
c. giai ÿoҥn sinh trѭӣng cӫa cây và sҧn lѭӧng búp thu hái.
d. Có ý khác.
Câu 5. Có th͋ s͵ dͭng ngu͛n n˱ͣc nào ÿ͋ t˱ͣi cho chè?
a. Sҥch theo tiêu chuҭn an toàn vӋ sinh thӵc phҭm.