Đại cương về miễn dịch học-miễn dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu

MIỄN DỊCH KHÔNG ĐẶC HIỆU
VÀ
MIỄN DỊCH ĐẶC HIỆU
ThS.BS ĐỖ MINH QUANG
MỤC TIÊU
1. Trình bày được chức năng của hệ thống miễn
dịch
2.Phân biệt được sự khác nhau cơ bản giữa miễn
dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu
3. Liệt kê được các thành phần dịch thể và tế bào
của miễn dịch dịch không đặc hiệu và miễn dịch
đặc hiệu
4.Chứng minh và cho ví dụ về mối quan hệ khắng
khít và hỗ trợ cho nhau giữa miễn dịch không đặc
hiệu và miễn dịch đặc hiệu
Lịch sử
 Miễn dịch ( immunitas:freedom from)là miễn, không
mắc một bệnh nào đó.
 Thucydides (430BC )quan sát: khi khỏi một bệnh nào
đó thì kèm theo khả năng không bị tái nhiễm.
 Trung Hoa Thổ Nhỉ Kỳ (1400 )hít chất dịch từ mủ đậu
mùa hay tiêm vào vết thương nông →không bị bệnh
Edward Jenner
(1798)
Vảy của đậu bò
(cowpox) có thể
bảo vệ con
người tránh đậu
mùa
 Robert Koch(1884) lí thuyết vi trùng
 Louis Pasteur: (1881) sản xuất vaccine bằng vi

khuẩn giảm độc lực(vaccinus:derived from
cows)
 Metchnikoff (1883) hiện tượng thực bào
 Behring miễn dịch tế bào
Miễn dịch học là môn học nghiên cứu về
 các cơ chế đề kháng cả đặc hiệu lẫn không
đặc hiệu của cơ thể
 trong việc chống lại sự xâm nhập của các vật
lạ, đặc biệt là các vi sinh vật
 để có thể giữ được sự toàn vẹn hoặc không
bị hoặc thoát khỏi các bệnh do các vi sinh
vật đó gây ra
Đối Tượng Nghiên Cứu
Miễn Dịch Học Trong Y Học
1. Miễn dịch học cơ sở
Khái niệm cơ bản về thành phần và
quy luật hoạt động tổng quát của hệ
thống miễn dịch
2.Miễn dịch học lâm sàng
-miễn dịch bệnh lý,
-tình trạng quá mẫn,
- miễn dịch chống vi sinh vật và ký sinh trùng ,
- vaccin,
- miễn dịch ghép,
- miễn dịch ung thư,
-bệnh tự miễn,
-suy giảm miễn dịch ,
-bệnh lý miễn dịch của các cơ quan ….
Miễn Dịch Không Đặc Hiệu
và Miễn Dịch Đặc Hiệu

 Miễn dịch không đặc hiệu còn có tên gọi
khác miễn dịch tự nhiên, miễn dịch bẩm
sinh
 Miễn dịch đặc hiệu còn có tên gọi khác
miễn dịch thu được, miễn dịch thích nghi
Một số điểm khác nhau cơ bản giữa loại
Miễn dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu
Miễn dịch không đặc hiệu
Miễn dịch đặc hiệu
Quá trình tiến hóa
Có rất sớm từ đơn bào
Từ động vật có xương sống
Thời gian cần
để có đáp ứng
Tức thì
Cần có thời gian
Đáp ứng lúc tiếp xúc lại
Như lúc đầu
Đáp ứng thì hai khác ở:
-Nhanh hơn, kéo dài
-Cường độ cao hơn
-Hiệu quả hơn
Thành phần
tham gia
Dịch thể
Lysozym
CRP
Bổ thể
IFN v.v…
Kháng thể( nhiều đặc hiệu)

Tế bào
Bạch cầu hạt
Đơn nhân thực bào
Tế bào mast
Tế bào NK
Lymphô bào(nhiều đặc hiệu)
Miễn Dịch Không Đặc Hiệu
Ba cơ chế tổng quát không chuyên biệt
tham gia vào Miễn dịch không đặc hiệu
* Cơ chế cơ học
* Cơ chế hóa học
* Cơ chế sinh học
Miễn Dịch Không Đặc Hiệu
Cơ chế cơ học:
- Da nguyên vẹn
-Các tế bào bờ bàn
chải ở khí đạo
-Sự lưu thông và nhu
động của đường tiêu
hóa,đường tiết niệu,
đường mật
Miễn Dịch Không Đặc Hiệu
Cơ chế hóa học:
- Các dịch tiết tự nhiên có chứa các hóa chất
có tác dụng diệt khuẩn không chuyên biệt
-Các acid béo trong tuyến bã
-Độ toan cao trong dịch vị
Miễn Dịch Không Đặc Hiệu
Cơ chế sinh học:
-Trên da, trong đường tiêu hóa thường có

xuyên có mặt các vi khuẩn hội sinh không
gây bệnh .
-Các vi khuẩn này ngăn cản sự phát triển của
các vi khuẩn gây bệnh bằng cạnh tranh chất
dinh dưỡng, tiết ra các chất kiềm hãm
Miễn Dịch Không Đặc Hiệu
Các thành phần dịch thể của MDKĐH
Lysozym:
Cắt cầu nối giữa phân tử N-acetyl glucosamin và
N-acetyl muramin có trong cấu tạo của màng vi
khuẩn
Protein C phản ứng ( CRP)
Hoạt hóa bổ thể theo con đường cổ điển làm cho
vi khuẩn bị ly giải hay bị thực bào dễ dàng hơn
Interferon ( IFN)
- làm cản trở sự
xâm nhập và
nhân lên của các
siêu vi.
- có tính kiềm
hãm đối với sự
tăng sinh của
một số tổ chức
u,
Interferon ( IFN)
-hoạt hóa các
đơn nhân thực
bào, các tế bào
NK và làm tăng
biểu lộ kháng

nguyên phù
hợp mô
Bổ thể
-Tăng tuần hoàn tại
chỗ và tăng tính
thấm thành mạch
- - Opsonin hóa
(C
3b
)
- -Chiêu mộ bạch
cầu (C
5a
)
- - Làm thủng
màng tế bào, màng
vi khuẩn dẫn đến ly
giải
Miễn Dịch Không Đặc Hiệu
* Các Tế Bào Thuộc MDKĐH
Bạch cầu hạt trung tính
Các tế bào mast
Các đơn nhân thực bào
Tế bào NK
Bạch cầu
hạt trung
tính
Đơn nhân
thực bào

Tế bào
mast
Tế bào NK
Miễn Dịch Đặc Hiệu
Ba thuộc tính cơ bản của Miễn dịch đặc hiệu
* Tính phân biệt cấu trúc bản thân và
cấu trúc ngoại lai
* Tính đặc hiệu
* Trí nhớ miễn dịch