Các nguyên tắc biên soạn hệ thống bài tập ngữ pháp thực hành cho sinh viên tiếng Nga giai đoạn đầu

GAG NGUYÈN TÀC BEN SOAN
HE
THÒNG
BÀI
TÀP
NGQ
PHÀP
THL/C
HÀNH
CHO
SINH
VIÉN
TIÉNG
NGA
GIAI OOAN
DAU
THS.
PHAM THANH THÀO
Khoa
Ngón ngìt va
Vàn hóa
Nga
-
DHNN
DAT VAN
DE
Nguyén tàc
"Tinh giao tièp"
tu làu
dà duge thùa nhàn là mgt
luàn

dièm co bàn cùa giào bgc phàp
bién
dai. "Nguyén tàc tinh giao tièp
xuà't bién
de
dàp ùng nhu
càu
cùa xà bòi bién dai, vi xà bòi bién dai
kbòng con
thoà
man
vói càch bgc tfl vung
va
ngfl phàp theo kiéu
truyén thd'ng - mgt càch bgc
kbdng
bào dàm nàm vflng ngòn ngfl
mot
càch sinh dóng."
(B.F.
KoexoMapoB-
O.J\.
MHxpocJìaHOBa).
Kbòng gidng vói phuong phàp truyén thò'ng, khi muc
dich va nói
dung cùa day-hgc ngù phàp là
càc
kièn thùe ngòn ngfl, phuong phàp
day-hgc theo dinh buóng giao tièp
tich

euc quy dinh: kièn thùe ngòn
ngfl chi là
mot
phàn nói dung day ngfl phàp, ehi là phuong tién
de
dat
muc dich cuòi cùng cùa
qua trinb
day- bgc ngoai ngfl nói
chung va
day ngfl phàp nói riéng là ky nàng thue
bànb
giao tièp.
Tuy nhién, nbflng
làp
luàn khoa bgc dà duge kièm
ebùng bang
thue té này chua thue su duge àp dung trong viéc bién soan giào trình
day ngfl phàp d khoa Nga. Trong càc giào trình ngfl phàp tu soan nói
dung ngfl
liéu
ngfl phàp duge gidi thiéu
va luyén
tàp cbuyèn sàu theo
tùng
ebù de
ngfl phàp vài càc
tièu de day
tinh ngbién eùu. Càc bài tàp
ngdn

ngfl
chièm
dai da sd. Phuong phàp day-hgc mang nàng tinh
truyén thdng này dàn dén két
qua
là sinh
vièn
ed thè ed vdn kièn thùe
tièng
Nga khà
tòt
nhung thue bànb giao tièp kém. Trong khi
dò
sinh
vièn tièng Nga ra trudng ebù yéu tìm duge viéc
làm
trong càc cdng ty
du
lich,
dàu khi, kinh doanh, dich thuàt noi
ma
khà nàng ndi tièng
Nga gàn nhu dóng
ngbla
vdi khà nàng làm viéc
biéu
qua.
De
thue su ddi mdi noi dung
va

phuong phàp day-hgc,
tu
nàm bgc
598
zuui-zuuz,
giao trinn "fyccKHH H3biK
no-HOBOMy" duge dua vào su
dung
o
nàm thù nhàt
de
day-hgc ky nàng ndi
va
viét
(ma
thue chat là
day-hgc ky nàng ndi
va
ngfl phàp).
Day
là mot cudn giào trình duge
bién soan theo phuong hudng thue bànb tich euc, nhung rà't dàng tiée
nd kbdng ed duge su ùng hd cà
tu
phia giào vièn, cà
tu
phia sinh vièn.
Vi
vày cudn "Bài tàp ngfl phàp thue hành"
cho

sinh vièn nàm thù
nhà't
ra ddi. Qua hai nàm giàng day, cudn giào trình này duge ebùng minh
là phù bop vdi ddi tugng ngudi bgc
va
diéu kièn day bgc d Khoa Ngdn
ngfl
va
Vàn
boa
Nga. Chùng tdi xin duge gidi thiéu mot sd nguyén tàc
duge
su
dung khi bién soan cudn giào trình này.
NÓI DUNG
1.
Nguyén tac bào dàm
tinh
giao tiep
Pham trù tinh giao tièp là pham trù quan trgng nhà't cùa giào bgc
phàp.
Nd thè bién mong mudn td
ebùc qua
trình day- bgc gàn gidng
nhà't vdi giao tièp thue té
va
vi vày he thdng bài tàp duge soan thào
pbài
bào dàm dinh hudng thue hành giao tièp d
tà't

cà giai doan bình
thành
va
diéu chinh ky xào, bào dàm khi làm càc bài tàp này su ebù y
cùa ngudi bgc hudng tdi nói dung phàt ngdn, hudng tdi giao tièp. B.F.
KoexoMapoB
va
nhiéu nhà giào bgc phàp khàe khang dinh: "Mài
thành td trong càu trùe bài tàp pbài ed già tri giao tièp, tà't cà càc bài
tàp pbài nhàm mgt muc dich
là
phàt trièn ky xào
Idi
ndi
va
ky nàng
giao tièp".
Ky nàng giao tièp
bang
ngoai ngfl gdm ky nàng
lua
chgn càc càu
trùc càu
va tu
vung làp
day
càc càu trùe càu dd trong diéu kièn
tinh
hudng giao tièp thay ddi
lién

tue. ky nàng này ehi ed thè bình thành
néu diéu kién day bgc md phdng (gàn gidng) diéu kièn giao tièp tu
nhién.
Tu
co sd
ly
luàn này, càc nhà giào bgc phàp gàn lién
qua
trình
day- bgc vdi tinh hudng giao tièp, nhu càu giao tièp
va
dua ra nbflng
yéu càu mdi ddi vdi bài tàp
va
he thdng bài tàp:
- Bài tàp phài dat trong tinh hudng
ma
ngudi bgc thudng xuyén
gap trong giao tièp thue té.
- Bài tàp phài ebù trgng phuong thùe biéu bién y nghìa trong
tinh
hudng ebù khdng nhàm vào càc pham trù ngdn ngfl bay
tu
vung thuàn tuy.
590
- He thdng bài tàp phài ed tinh
he
thdngvà tinh tuàn tu.
Nhu vày,
kbài

niém "bài tàp thuàn tuy ngón ngfl"
co
khuynh
hudng bi
loai
bò. Nhiéu nhà giào bgc phàp cho ràng càc bài tàp dang
"Hày dién tfl vào ebò trdng", "Hày md ngoàe", "Hày bién càu
tran
thuàt thành càu hdi", "Hày bién càu hdi thành càu
càm
thàn" mang
tinh mày mdc, kbdng biéu
qua
trong viéc tu dgng
boa
ky nàng giao
tièp,
khòng
ebù y dén nói dung giao tièp. Nhflng thao tàc này khóng
su
dung trong giao tièp thue tè. Do vày, càc bài tàp
ma
ebùng ta quen
ggi là "bài tàp ngón ngfl"
va
"bài tàp
Idi
ndi" ed khuynh hudng duge
thay tèn
bang

"bài tàp
chuàn
bi"
(no;iróxoBHxejibHbie),
nghia
là ehuà'n
bi cho giao tièp. Trong càc
bài
tàp chuàn bi ngudi bgc cùng mot
lue
hudng su ebù y vào cà bình thài ngdn ngù, cà ndi dung biéu bién.
Nhiém vu cùa càc bài tàp này thudng ed dang càu hdi, càu phù dinh,
dat vàn
de,
ménh
lénb
thùe: Hày phàn ddi/ dòng y vdi ngudi bài thoai
vdi ban; hày thè bién su ngae nhién vdi diéu ban nghe tbày;
bay de
Ughi tdi kbdng làm viéc
ma
tdi dang dinh làm Tà't nhién, tà't cà
nhflng tinh hudng này ehi là nhàn tao, mang tinh
chat
bgc tàp, nhung
nd thay ddi lién tue dóng co giao tièp cùa ngudi bgc làm càc bài tàp
loai này
va
cà
qua

trình day-hgc
ve
màt
tàm
ly gidng vdi giao tièp
thue té.
Viéc su dung càc bài tàp giao tièp, trong dd muc dich cu thè cùa
chùng (bình thành càc ky xào ngfl phàp,
lình
bài nhflng bình thài ngdn
ngfl cu thè ) duge giàu kin dudi càc nhiém vu
Idi
ndi là
dàc
tinh mdi
cùa he thdng bài tàp.
Net
khu biét cùa chùng kbòng chi là su ebù y cùa
ngudi bgc hudng vào ndi dung
Idi
ndi
ma
cdn là su thè bién mài quan
he giùa phàt ngòn vdi kinh nghiém
song,
kinh nghiém ngòn ngfl cùa
ngudi bgc vdi thue té xung quanh hg. Vi vày, ddi vdi bài tàp giao tièp
cdn ed mgt yéu càu: tbày eò thè ggi y
tu,
bình thài

tu,
nhung khòng
duge ggi y y nghì.
Trong cudn "Phuong phàp day tièng Nga nhu ngoai ngfl"
H3fl.
PyecKHH
a3biK,
M. 1990 viét: "Phuong phàp giao tièp dua ra càc bình
thùe bài tàp
de
luyén nàng lue ngòn ngfl,nàng lue
Idi
ndi
va
nàng
lue
giao tièp, trong dd muc dich ngfl phàp dudng nhu duge giàu kin.
Ngudi bgc tudng ràng hg kbdng bgc càc pham trù bình thài ngfl phàp
ma
bgc càch dién dat y
ngbi
trong càc tinh hudng thudng gap trong
cude
sdng". Vi tinh hudng trong bài tàp
luòn
thay ddi nèn su ebù y
600
cùa ngudi hgc khdng hudng vào bình thài
ma
hudng vào

tinh
hudng
ddi hdi phài
su
dung bình thài dang duge luyén tàp. Yéu càu
qua
trình
bình thành ky xào
Idi
ndi phài gàn gidng nhà't diéu kién thue té khàch
quan là dua trén
mot
sd luàn dièm tàm ly bgc cho ràng, tién
de de
bình
thành càc ky xào
Idi
ndi
ben
vflng là càc nhàn td sau: ed muc dich, ed
dgng co
ben
trong
va boàn
cành
ben
ngoài, hién tugng ngdn ngfl càn
luyén duge dua vào tinh hudng
Idi
ndi nhàn tao. Trong càc cdng trình

ngbién eùu cùa mình B.A.ApxeMOB
va
A.A.JleoHxteB
gàn lién tinh
hudng giao tièp vdi giào bgc phàp day ngoai ngù. Hg cho ràng, tinh
hudng là he thdng càc yéu td ngoài ngón ngfl cho phép lua chgn hành
dóng
Idi
ndi, ed nghìa là
lira
chgn ndi dung phàt ngdn.
Tdm lai, dinh hudng giao tièp ddi hdi tà't cà càc bài tàp phài
nhàm muc dich thue bànb giao tièp. Néu nhu trong bài tàp ed nói
dung "xàe dinh càch cùa danh
tu
" bay "xàc dinh thè cùa dgng tfl"
tbi
ehi là
de
ngudi bgc
ludn luón co
y
thùe ve
bình thài càn
su
dung
khi mudn dién dat mgt y nào dò. Theo
B.Jl.CKajibKHH
(OCHOBBI
odyneHHa ycxHoii HH0H3biHH0Ìi

penH.
H3/i.PyecKHH
H3biK.
M 1981),
toàn bó he thò'ng bài tàp duge chia làm 2 loai: bài tàp chuàn bi, bài tàp
luyén tàp
(noaroxoBHxejibHbie,
xpcHHpoBOHHbie) va
bài tàp giao tièp
(KOMMyHHKaXHBHbie).
Vàn theo òng
B.Jl.CKajiKHH,
càc
bài tàp luyén tàp eò càc tinh
chat co bàn sau:
- Mang tinh luyén tàp thè bién d su làp di làp lai nhiéu nhà't ngfl
liéu mdi (càu trùc càu, màu càu,
tu ).
- Chù yéu là càc bài tàp kbàu ngfl, kè cà ngfl liéu cùng duge gidi
thiéu vdi ngudi hgc dudi dang àm thanh.
- Mang tinh bgc tàp, chi gidi thiéu ngfl liéu trong tinh hud'ng dàc
thù, khòng eò phuong àn lua chgn, trành cho ngudi hgc ddi khi phài
ludng lu
giùa bình thài dùng
va
bình thài sai, vi ed thè dàn dén hg sé
ghi nhd bình thài sai.
- Chi luyén tàp mot hién
tugng
ngòn ngù

de
su ebù y cùa ngudi
hgc ed thè buóng vào dò.
- San phàm cuoi cùng cùa thao tàc làm bài tàp là
mot
phàt ngòn.
Tà't cà càc hién tugng ngón ngfl mói phài duge luyén trong mot càu
boàn chinh,
co
già tri giao tièp.
- Trành dich cho dén khi ngudi hgc khdng dich tùng
tu ma
rùt ra y
601
nghìa cùa cà càu. Su dung
mot
bay nhiéu co càu
san
sinh
Idi
ndi: tài
tao lai
mot
càu boàn chinh, san sinh
Idi
ndi
bang
càch
ghép
càc cum

tu.
Tbièt kè
mot
càu tu do vdi tu vung tu do
Càc bài tàp giao tièp dàp ùng càc yéu càu
sau:
- Thdng bào vdi ngudi dge mgt
tbòng
tin
ma
hg
co
nhu càu chia sé
boàc
càn chia sé theo nhiém vu cùa bài tàp, kich
tbich
ngudi hgc
san
sinh
Idi
ndi lién y trén co sd kinh nghiém cude sdng
va
kién thùe ngdn
ngfl cùa hg.
- Kich tbich ngudi hgc phàt biéu y kièn
ve
càc su kién, hién tugng
trong tinh hudng
thue
bay tinh hudng

Idp
hgc.
- Mang tinh giao tièp cà
ve
bình thùe
va
nói dung, cà
ve
ngù liéu
va
phuong thùe thue hién.
- Duge
td
ebùc trén co sd ngù liéu quen
thude de
khi tién bànb
ngudi hgc ed thè hudng su chù y vào nói dung phàt ngòn.
- Thue hién dudi
mot
trong càc bình thùe giao tièp mièng
(bòi
thoai boae dòc thoai,
mot
mình bay theo nhòm, trình trgng boàc thàn
màt, true dién bay qua khoàng càch).
- Huy dgng su tham
già
cùa cà he thò'ng co càu tàm sinh ly cho
phép san sinh
Idi

ndi lién y trong tinh hudng that.
Tdm lai, tinh giao tièp
tiong
bài tàp thè hién d càc dàc dièm sau:
- Chù yéu duge thue hién dudi dang kbàu ngù.
- Kièn thùe ngòn ngfl mdi
duge
luyén trong càu, ed già tri giao tièp.
- Kién thùe ngdn ngfl duge luyén trong tinh hud'ng, kich tbich
ngudi bgc này sinh y dd giao tièp
va
mong mudn thue bién y dd dd,
su
dung bình thài ngdn ngù dang hgc.
- Ngudi hgc cùng mot
lue
hudng su chù y vào cà ndi dung phàt
ngdn
va
bình thùe ngón ngfl.
- Tà't cà càc bài tàp déu hudng tdi muc dich bình thành, phàt trièn,
boàn thién nàng lue giao tièp cùa ngudi hgc
ma san
pham cudi cùng là
Idi
ndi lién y trong tinh hudng
tbàt.
Trong thue té, khi khào sàt càc giào trình dành cho giai doan dàu
soan theo quan dièm
giao

tièp, chùng ta vàn
bàt
gap mot ti
le
khdng
phài là nhd càc bài tàp thuàn tuy ngdn ngfl
("codcxBeHHO
fl3biK0Bbie".
A. A.
AKHmHHa,
O. E.
Karan).
Vi du: Khi day nói dung ngfl phàp
602
"Danh
tu
d dang thùe sd nhiéu", giào trình
PyccKHÌt
HSMK
no-noBOMy
khai
tbàc
càc dang bài tàp sau:
4.6.1.
3aKOHHHxe
npeAJioaceHHH.
(Hày két thùe càu.)
06pa3eu:
S^ecb
npenoztaBaxejib,axaM

(cxy^enx)
S^ecb
npeno^aBaxejib,
a
xaM
cxyAenxbi.
4.6.2.
HsMCHHxe BonpocHxejibHoe
npeAnojKeHHC.
(Hày thay dói
càu hdi)
Odpaseu;:
-
F/te
cnoBapb?- Box
OH.
-
TjlQ
CJIOBapH?-
Box OHH.
4.6.3.
CoexaBbxe a)
cnoBoconexanHe;
6)
npe^JioaccHHe.
(Hày dat
cum
tu va
dat
càu).

4.8.1.
HepeBe^Hxe
cjioBa.
06pa3yHxe MHO^ecxBenHoe
HHCJIO.
(Hày dich
tir,
bay càu tao dang thùe
so
nhiéu).
Dù ed ggi càc bài tàp này bang cài tén gì di ehàng
niìa
thi thue chat
chùng vàn luyén tàp bình thài sd nhiéu cùa danh
tir,
khi làm càc bài tàp
này su chù y cùa ngudi hoc chù yéu hudng vào su thay dói dudi cùa
danh tu. Theo y kièn chùng tòi, loai bài tàp này rat
càn
thiét cho giai
doan
dàu,
nhàt
là dói vói càc noi dung ngir
phàp
khó
(khóng co
trong
tiéng
me de), vi khi su chù y ehi hudng vào bình thài sé

de
ghi
nhd bon. Tuy nhién, de khòng làm màt tinh giao tiép cùa giào trình,
loai bài tàp này chi nén dua vào mot
lugng
tbich hgp khi càn thiét.
Bude tiép theo, phài luyén noi dung ngfl phàp mdi trong càc bài tàp
giao tiép, vi, nhu chùng ta dà biét, nàng lue giao tiép ehi hình thành
va
phàt trién khi ngudi hgc duge dat trong tinh buóng giao tiép.
2.
Nguyén tàc
tinh
vira
sùrc
va
de hieu
Mgt trong càc nguyén tàc gdp phàn nàng
cao chat
lugng day- hgc
ngoai ngfl là nguyén tàc tinh vfla
sue va de
biéu. Nd thè hién trong càc
cdng doan sau:
- Lua chgn ngfl liéu.
- Dinh lugng ngfl liéu.
- Sàp xép ngfl liéu.
Nguyén tàc này duge dua ra dua vào ly thuyét thdng tin
(xeopHH
603

HH(|)opMauHH).
Khi càc nhà diéu khièn hgc
che
tao mày bgc tu dgng
(odynaiomneca
Mamnnbi),
hg gap phài mot vàn
de:
dù
ebuong
trình
cài dàt vào mày ed tot dén dàu, mày vàn vàn hành khdng tot néu lugng
thòng
tin nap vào vugt qua khà nàng xù ly cùa mày. Càng
qua
nhiéu
tbòng tin, mày càng màc nhiéu
Idi va
cuòi cùng tbi
bòng
bàn. Nhu
vày, ly thuyét tbóng tin cho ta tbày y nghìa thue té cùa vàn
de
tinh vfla
sue.
Nò lién quan trude tién dén vàn
de
dinh lugng ngfl liéu.
Viéc dinh lugng ngfl liéu hgp li thè hién trude tién trong viéc gidi
ban ngfl liéu. Ngfl liéu duge

lira
chgn là ngfl liéu tdi thiéu, dàp ùng yéu
càu càn
va
dù cho giao tièp d giai doan dàu.
Trong
qua
trình td ebùc ngù liéu dà duge lua chgn, trude tién càn
giài quyé't vàn
de
dinh lugng ngù liéu cho mot
tièt
hgc. Dò là yéu càu
co bàn cùa nguyén tàc tinh vùa sue
va de
biéu. Néu ngfl liéu nhiéu
qua
khà nàng tiép thu cùa ngudi hgc sé
gay
càn tra cho boat dgng cùa càc
qua
trình tàm ly nhu ebù y, ghi nhd, tài tao Noi dung ngù liéu duge
gidi ban bao gdm tà't cà càc màt cùa ngdn ngfl: ngfl àm, tfl vung, ngfl
phàp,
trong dd dinh lugng ngfl liéu ngfl phàp càn chù trgng bon cà vi
viéc
su
dung
mot
càch tu dgng

boa
càc ngfl liéu ngfl phàp là co sd cho
giao tiép
bang
ngoai ngfl. Trén càc co sd ngbién eùu tàm ly giào
due
va
thue nghiém, ngudi ta di dén két luàn: néu cùng
mot lue
trong
mot
tièt hgc dua vào bai màu càu tbi màu càu màt tinh khuón màu,
mot
dàc tinh khóng thè thiéu
de
hình thành ky xào, ngudi bgc rà't bay màc
Idi va
ky xào khdng duge bình thành boàc hình thành khdng chàe
cbàn. Ngudi ta cùng gidi ban sd lugng
tu
vung
de
làp
day
màu càu.
Néu lugng
tu
vung mdi vugt
qua
gidi ban ngudi hgc sé màc

Idi,
càng
nhiéu tfl vung mdi, càng màc nhiéu
Idi.
Gidi ban
tu
vung cho giai doan
dàu là 5 dén 6 don vi
tu
vung
(jicKccMa)
trong mgt càu trùc càu cho
mot
tièt bgc.
De
di dén két luàn
ve
gidi ban sd lugng
tu
vung
va
màu
càu ngudi ta thù tàng sd lugng
tu
vung
lén
10 dén 15 tu
va
2 dén 3
màu càu trong

mot
tièt bgc. Két qua là ngudi bgc nhàm
làn
giùa càc
màu càu
va su
dung sai
tu.
Gidi ban
tu
vung
va
màu càu duge dua ra
ò
day
kbdng phài là mgt gidi ban cùng. Nd ed thè thay ddi tuy thude vào
ddi tugng ngudi bgc (kièn thùe nén, nàng lue ngoai ngfl ), diéu kién
day- hgc (giào trình, phuong tién hd trg giàng day ) v.v
Tinh vfla
sue va de
biéu cdn thè hién d viéc tuàn thù nguyén tàc
604
cjioBapb,
xexpa/ib,
pyHKa,
KapaHflam,
"mot cài khd".
(npHHUHH oflHofi xpyAHocxn)
khi gidi thiéu ngfl liéu:
càu trùc càu mdi duge gidi thiéu trén nén

tu
vung cu; tfl vung mdi
duge gidi thiéu trong màu càu cu.
Ngfl liéu càn duge td ehùe theo nguyén tàc tàng dàn dd
Idn va
do
khd cùa càc càu trùe ngfl phàp: dàu tién là md hình bình thài (M.M. -
Mop(J)OJiorHHecKafl Mo;tejib)
rdi dén md hình
cu
phàp (C.M. -
CHHxaKCHHecKaH Mo^enb)
cudi cùng là
mó
hình md rdng
(Y.M.
-
YKpynHeHHaa
uojieRh).
Vi du khi dang d dang thùe càch 2 vdi y nghìa
"ehi su vàng màt cùa ngudi boàc vàt" càc màu càu duge luyén theo
tràt tu sau:
Bude
1 :
Gidi thiéu
va luyin
tàp mó hinh hình thài
B
3X0M MarasHHe nex >KypHajia
Fasexbi

KOHBepXOB H MapoK lyMedHHK pa3roBopHHK
De
don giàn
boa
nhiém vu cùa bài tàp, ngudi ta thudng cung eà'p
mot
loat
danh tfl
de
ngudi hgc
su
dung làp
day
màu càu mdi mài khi
thay ddi tinh hudng. Nhu vày tu dóng
boa
bàc
mot
dà duge hình thành.
Bude 2: Gidi thiiu
va
luyin tàp mó hình cu phàp.
B
MOCH
KOMHaxe nex
ayflHxopHH,
3xa^,
AOM,
mKona,
Kjiaee

Co
thè cung eà'p
tu
thay thè cho ngudi bgc boàc thay ddi lién tue
tinh hudng
de
ngudi hgc tu tìm
tu
làp day màu càu mdi. Tà't cà càc
thành td trong càu déu ed thè duge thay thè. Nhu vày tu dgng hoà bàc
hai dà duge bình thành.
Bude 3: Gidi thiiu
va
luyin tàp mó hình
ma
róng. Càn bào dàm
nguyén tàc md rdng tùng
bude.
B
3X0M
Mara3HHe nex
sxoro
acypnaiia.
3X0ÌÌ
rasexbi.
3XHX KOHBepXOB H
MapOK
B
3XOM
Mara3HHe nex

3apy6e)KHoro JKypnajia
.HHxepaxypnoH ra3exM
ItBeXHblX
KOHBepXOB H
MapoK
605
B 3X0M
Mara3HHe
nex 3xoro
3apy6e^Horo ^ypnajia
3X0H jiHxepaxypHoii ra3exbi
3XHX
UBeXHblX KOHBCpXOB H
MapOK
Nhu vày khi luyén tàp mgt màu càu mdi,
lue
dàu càn tàch nhd càc
hién tugng ngfl phàp (M.M.), sau gdp càc hién tugng cùng thè loai
(C.M.),
cuoi cùng tdng két tà't cà càc hién tugng ngfl phàp mdi nhàm
rèn luyén tich euc màu càu mdi (Y.M.).
De
bào dàm
nguyén
tàc tinh
de
biéu
va
vfla
sue,

ngfl liéu càn duge
gidi thiéu
va
luyén tàp trong cà bdn dang thùe boat dgng
Idi
ndi theo
trình tu nghe, ndi, dge, viét. Trong
mdn
Ndi day ddi thoai trude,
àòc
thoai sau. Thudng càc bài tàp dàt ra càc nhiém vu:
- Hày dge, nghe
va
quan sàt.
- Hày dàt bài thoai tuong tu.
- Hày dge
va
dàt càu hdi cho
tu
in dàm.
- Hày nghe bài khoa.
- Ban cùa anh/ ehi khdng nghe,
bay
kè lai bài nghe cho ban.
- Hày viét lai nhùng diéu anh chi nghe duge.
Bài tàp luyén ky nàng ndi (ky nàng uu tién phàt trièn d giai doan
dàu) chia làm ba giai doan:
- Giai dogn 1: Luyén dói
tlwgi
theo càc mó hình

co
bdn.
Day
là cdng doan
rat
quan trgng
de
tu dgng
boa
ky xào ngón ngfl.
Trong
qua
trình luyén tàp càn bàt dàu
tu
càc bài tàp bàt chuóe rói
cbuyèn dàn sang bài tàp sàng tao. ky xào ngù phàp càn duge hình
thành vflng chàe
tu
giai doan bàt
chudc,
néu kbdng ngudi bgc sé vùa
luyén tàp, vùa màc
Idi
d giai doan sau. Hon nfla bài luyén bài thoai
ò
giai doan này chù yéu rèn luyén
mot
màu càu theo
nguyén
tàc tuong

tu nén
de
biéu,
de
hgc vdi mgi ngudi hgc.
- Giai dogn 2: Luyén bài
hai
thogi theo càc càu hòi chuyin biét
(cneuHajibHbiH
Bonpoe).
Vi du: vdi màu càu B 3XOH Mara3HHe nex
SXOH
jiHxepaxypnoH
ra3exbi
ed thè khai tbàc càc càu hdi cbuyèn biét sau:
1.
Ym.
nex
3XOH JiHxepaxypnoH ra3exbi?
2.
KaKOìi ra3exbi
nex B 3XOH
MarasHHe?
606
3.
Hero
nex
B 3Tofi MarasHHe?
Ddi vói loai Càu hòi này, quan trgng nhà't là càu
tra Idi

phù bop.
Nò luyén cho ngudi hgc dinh buóng nhanh
va
dùng trong giao tiép.
Va
nhu vày có giùp cho càc bài hòi thoai trd nén
de
hièu
va de
hgc.
- Giai dogn 3: Luyén bài dge thogi.
Day
là giai doan sau cùng khi luyén
mot
màu càu. Nd duge tién
hành sau khi dà luyén màu càu trong càc dang bài thoai co bàn, hdi
va
tra Idi
càc càu hòi
cbuyèn
biét. Nhd dà luyén càch dàt càu hdi
va
càch
tra Idi
theo md hình càu md rdng
ma
ngudi hgc khdng gap khd
khan
làm bài tàp dge thoai: càc càu hdi tu nd dà tao nén mot tràt tu
Idgic.

Tdm lai, chia càc bài tàp kbàu ngù thành 3 giai doan (vdi dò khd
tàng dàn) giùp ngudi hgc nhanh ehdng nàm kién thùe ngdn ngù
va
hình thành ky nàng, ky xào giao tiép trong cà ddi thoai
va
dge thoai,
giùp viéc nàm ngoai ngù trd nén nhanh ehdng
va de
dàng hon.
Tinh vfla
sue va de
hièu cdn lién quan dén mgt nhàn tó nùa: tièng
me de cùa ngudi hgc. Càc hién tugng' ngdn ngfl tuong duong
de
hièu
va de
hgc hon nén thudng duge
lira
chgn
va
gidi thiéu trude. Vi du càu
hai thành phàn phd bién trong mgi ngdn ngfl nèn duge gidi thiéu
va
luyén tàp trude càu mot thành phàn. Pham trù tinh dgng
tu,
trang dgng
tu
khóng có trong tièng Viét nén khó
va
khóng bgc d giai doan dàu

Càn nhàn manb ràng tinh vùa
sue va de
biéu là mot kbài niém
dóng. Cd ngfl
liéu
là
de
ddi vdi ddi tugng ngudi hgc này nhung lai khd
vdi ddi tugng ngudi bgc khàe. Vi du nói dung
ve
y hgc là khd vdi sinh
vién su pham nhung là
de
vdi sinh vién y khoa, nói dung
ve
ky thuàt là
khd vdi sinh vién khoa bgc xà bài
va
nhàn vàn nhung lai
de
vdi sinh
vién càc trudng ky thuàt Hon nfla, dd khd/
de
cùa ngfl liéu cdn phu
thude vào nàng lue ngudi hgc
va
trình dd ngoai ngfl cùa hg cùng nhu
diéu kién day-hgc. Ddi vdi sinh vién giai doan dàu, mgt màu càu cho
mgt tièt hgc là phù hgp nhung càc giai doan sau sd lugng ngfl liéu ed
thè thu nhàn trong mgt tièt hgc ed thè

Idn
hon nhiéu.
Tdm lai, trong
qua
trình lua chgn
va
td ebùc ngfl liéu, nguyén tàc
tinh vfla
sue va de
hièu thè hién trong càc nói dung sau:
- Tdi thiéu hoà ngfl
liéu.
- Dinh lugng ngfl liéu hgp
ly
cho mdi gid hgc.
607
- Sàp xép ngfl liéu theo dà khd tàng dàn.
- Day ngfl liéu, ngfl phàp ddng thdi vdi ngfl àm,
tu
vung
va
trong
cà 4 dang thùe
Idi
ndi theo trình tu nghe - ndi -
dge
- viét.
- Tinh dén tiéng me
de
khi

lira
chgn
va
sàp xép ngfl liéu.
3. Nguyén tac tinh he thò'ng
va tinh
tuan
tir
Tinh
he
thdng
va
tinh tuàn tu trong day- hgc ngoai ngfl thè hién
trong viéc
lira
chgn
va
trình
bay
ngfl liéu ngdn ngfl: ngfl liéu duge lua
chgn phài ed dai dién cùa tà't cà càc pham trù co bàn cùa ngdn ngfl
va
duge sàp xép theo trình tu ebùc nàng trong giao tièp. Tinh he thdng
va
tuàn tu
con
thè hién trong viéc
lira
chgn, gidi thiéu
va

luyén tàp càc
hành dgng
Idi
ndi, phù hgp vdi muc dich day-hgc cung nhu nói dung
va
trình tu sàp xép càc ngfl liéu ngón ngfl. Trong bé thdng bài tàp kbài
niém "bé thdng" gdm càc nói dung co bàn sau:
-
Co
hai bay nhiéu thành tó.
- Duge sàp xép theo trình tu nào.
H.H.Fes
("CHCxeMa
ynpa)KHeHHH
H
nocjieAOBaxejibHoexb pasBHXHa
peneBbix yuetìnn
H
HaBbiKOB".
HHOCxpaaHbie H3biKH
B
mKOne,
1969,
JSfoó)
dinh nghìa "He thò'ng bài tàp là su td ebùc càc hành dgng bgc tàp
eò mài quan bé phu thuòc làn
nbau
theo trình tu dò khó tàng dàn
va
có

tinh dén trình tu hình thành ky nàng giao tiép
va
tinh chat cùa hành
dgng giao tiép trong thue tè'".
Trong cuón
"MeroOTOca openoflaBaHHM pyccKoro asbnca KaK
HHOcxpaHHoro".
H3fl.PyeeKHH
a3biK.
M. 1990 cùng dinh nghìa tuong tu "He thdng bài
tàp là su td ebùc càc hành dgng eò mdi quan he làn nbau theo trình tu
dò khò
ve
ngòn ngfl
va
thao tàc tàng dàn, eò tinh dén trình tu cùa
qua
trình lình bòi kién thùe va bình thành ky nàng, ky xào
Idi
ndi
va
giao
tièp
va
tinh
chat
cùa hành dgng giao tièp trong thue
tè".
Tu
hai dinh nghìa trén ed thè rùt ra càc tièu chi

de
xàc dinh he
thd'ng bài tàp là:
- Tinh tuàn tu.
- Tinh tuong hd.
Tu
nhflng nàm 50 cho dén nàm 70 cùa thè ky XX trong giào hgc
phàp phd bién viéc chia bé thd'ng bài tàp thành bai thè loai tuong ùng
608
VOI nai giai
doan hinh thành ky nàng là bài tàp ngdn ngfl
va
bài
t^p
giao tiép. Mdi loai bài tàp này thudng duge ggi
bang
nhiéu cài tén
khàe nbau. Loai bài tàp ngdn ngfl cdn ed tèn: Bài tàp chuàn
bi
(noaroxoBHxejibHbie),
bài tàp tién giao tiép
(npe^peneBbie),
bài
tàp
luyén tàp
(xpeHHpoBOHHbie),
bài tàp bàc thà'p
(nepBHHHbie,
3JieMeHxapHbie),
bài tàp phi giao tiép

(ueKOMMyHHKaxHBHbie),
bài tàp
luyén càc bình dién ngdn ngfl
(acncKXHbie),
Dù duge ggi thè nào tbi
càc tàc già déu thdng nhà't ebùc nàng cùa nò là tich euc
boa
ky xào su
dung càc thành td ngòn ngfl (ngfl àm, tfl vung, ngfl phàp)
va
càc màu
càu. Bàn chat cùa loai bài tàp này là luyén di luyén lai nhiéu làn bình
thài ngòn ngfl trong càc ngfl cành khàe nbau, phù bop vói nói dung
dà dinh
truóc.
Loai bài tàp thù hai: bài tàp
Idi
ndi
(peneBbie),
bài tàp giao tiép
(KOMMyHHKaxHBHbie),
bài tàp sàng tao
(xBOpnecKHe),
bài tàp tinh
hud'ng
(cHxyaxHBHbie),
nhàm muc dich tich euc
boa
ngfl liéu trong
thue hành

Idi
ndi. Khi thue bànb giao tièp, kbdng gidi ban nói dung
va
kbòng eò muc dich cu thè.
Két qua thu duge sau khi luyén càc bài tàp này là nàng lue giao
tiép,
là su thành thao càc thao tàc tham
già
giao tiép: lình bòi
va
truyén dat
nói
dung y nghìa
bang
tiéng nuóc ngoài.
Có nhiéu y kièn khàe nbau
ve
trình tu sàp xép càc loai bài tàp này:
- Khòng phàn biét hai loai bài tàp, khòng tinh dén càc bude
hình thành ky nàng. Quan dièm này nhanh ehdng bi loai bò eà
trong ly thuyét làn thue hành (dinh hudng kbdng khu biét:
HeflH(|)(|)epeHaHpoBaHHbm no/txojt)
Tà't eà càc bài tàp déu ed hai ebùc nàng: tu dgng hoà ngù liéu
va
thue bién hành dgng giao tièp. Loai bài tàp này ggi là bài tàp tdng hgp.
Loai bài tàp này td ra hflu biéu, ebùng ed thè thay thè bàt
cu
loai bài
tàp nào trong bé thdng bài tàp thành td. Tuy nhién càc tàc già thùa
nhàn ràng ddi vdi giai doan dàu

va
giai doan giùa tot bon cà vàn là
phàn chia
qua
trình bình thành ky nàng thành hai giai doan
va
chia càc
loai bài tàp thành hai loai
de
mòi bài tàp ehi
thue
hién
mot
nhiém vu,
chi bao gdm
mot
cài khó
va
buóng su ebù y cùa ngudi hgc vào mgt ddi
tugng: hình thài boàc nói dung (dinh buóng bai chùe nàng
6H(J)yHKUH0HanbHbiH
noztxofl).
609
-
He
thdng bài tàp bao gdm
bang
loat càc bài tàp giao tiép, sàp
xép theo trình tu
tu de

dén khó
va
khàe nbau d càu trùc, phuong thùe
làm bài, nhiém vu cùa bài tàp
va
càch td ebùc ngfl liéu. Loai bài tàp
này rà't ed
Igi
vi nd dua vào som nhàt yéu td "tinh giao tiép" trong càc
hành dóng hgc tàp nhàm tich
euc
hoà ngfl liéu. Nhiém vu cùa bài tàp
ehi rd vi sao ngudi hgc pbài thay hình thài này bay hình thài khàe
trong phàt ngdn. Tinh giao tièp thè hién rò trong phuong
thùe
thue
bién bài tàp (trong càc doan bòi thoai tu nhién). Tuy nhién, chi riéng
càch chi dàn làm bài tàp kbòng thè bién
mot
bài tàp ngòn ngfl thành
mot
bài tàp giao tiép
va
khòng thè khang dinh khi thue hién bài tàp
này su chù y cùa ngudi hgc chia déu cho cà hình thùe
va
nói dung.
Hon nfla loai bài tàp này ed bình thùe cùa bài tàp ngdn ngfl (bài luyén
tàp) rà't rò rét. Hày so sành 1 bài tàp: Hày khang dinh ban cùng làm
viéc

ma
ngudi bòi thoai vdi ban làm.
-
R ^HBy B
MHHCKC.
-
R xo>Ke ^HBy
B
MMUCKC.
-
il HsynaK) pyecKHH
H3biK.
-
R xo)Ke H3yMaio pyccKHH
H3biK.
Ngudi dua ra bé tbòng bài tàp này là
E.H.naeeoB
(dinh hudng
giao tièp già
ycjiOBHO-KOMMyHHKaxHBHbiH
nozixo/i).
- He thd'ng bài tàp da thành td.
Trèn
co sd bé thd'ng bài tàp hai
thành td, ngudi ta dua thèm vào thành td thù ba, bài tàp luyén tàp
Idi
ndi.
Day
là loai bài tàp trung gian giùa bài tàp ngdn ngfl
va

bài tàp
giao tièp. Mgt so ngudi cho ràng loai bài tàp trung gian này giùp ngudi
hgc coi bd khd
khan
khi phài cbuyèn true tiép
tu
bài tàp ngdn ngù
sang bài tàp giao tièp. Sd khàe phàn ddi vi cho ràng tà't cà càc "ky
thuàt" giao tiép
san
có trong tiéng me de có thè cbuyèn duge sang
ngoai ngfl. Loai bài tàp này có dù càc tinh
chat
cùa bài tàp giao tiép
tuy no có bình thài cùa bài tàp ngòn ngfl.
Hày so sành:
Hày
sua Idi
cho tòi:
- Bo
OpaHUHH roBopHX
no-aHrjiHÌicKH.
- Hex,
BO OpaHUHH roBOpHx
no-
(|)paHuy3eKH.
(Càu
tra Idi
màu)
Tuy nhién, néu kbdng gidi ban su lua chgn màu càu

va tu
vung, sé
ed
bang
loat càc càu
tra Idi
mang tinh giao tiép.
610
-
HTO
Bbi,
3X0
HeaepHO,
BO
OpanuHH roBopax
no-4)paHity3CKH,
a
He
no-
aHFJlHHCCKH.
-
PasyMeexcH,
MHorae 4)paHuy3bi roBopax
no-aHrjiHHCCKH,
HO
3x0
He HX pOAHOH
H3bIK.
(Dinh hudng da thành td
nojiHKOMnoHenxHbiH no^xofl)

Trong nhflng nàm gàn
day,
ed nhiéu y kién phé phàn càc bài tàp
mày mdc thuàn tuy ngdn ngfl dang: Hày chia dgng tfl, bay bién ddi
càc tfl sau sang dang thùe sd nhiéu, hày bién càu
tran
thuàt thành càu
hdi
Hg cho ràng càc bài tàp luyén ky xào ngdn ngfl kbdng tao duge
dgng co, su san sàng tham
già
giao tiép, kbòng hình thành
va
phàt
trièn nàng lue giao tiép dàn dén tinh trang ngudi bgc
su
dung dùng
màu càu, dùng hình thài
tu
trong
Idp
bgc nhung lai kbdng
su
dung
duge cùng vàn ngfl liéu dd trong giao tièp thue té. Vi viéc
su
dung
ngdn ngfl bao gdm càc phuong dién
Idgie,
càm xùe, ngòn ngù, ùng

dung nén néu chi quan tàm phuong dién ngòn ngfl tbi kbòng dù.
Ngfl liéu kbòng nàm trong tinh hudng, khdng tao duge mdi quan tàm,
su chù y, boat dgng
Idi
ndi
va
vi vày, ghi nhd khd
khan.
De
hành dgng
Idi
ndi trd thành hành dgng ed y thùe, trude tién ngudi hgc phài nàm
chàe nhiém vu
ma
hg phài thue hién
bang Idi
ndi. Chi tinh hudng (thue
bay tudng tugng), ngù cành mdi dàn dén phàn ùng
Idi
ndi dà duge
ngudi tbày dinh trude, mdi tao dgng co tham
già
giao tiép. Vi vày loai
bài tàp thuàn tuy
ve
ngdn ngù ed khuynh hudng bi loai bò. Toàn bó bé
thdng bài tàp duge chia làm hai loai: Bài tàp giao tièp có diéu kién
va
bài tàp giao tiép thue
(ycjioBHO-KOMMyHHKaxHBHbie

H
codcxBeuHO-
KOMMyHHKaxHBHbie),
trong loai dàu chia thành bài tàp ngù àm, bài tàp
tu
vung
va
ngfl phàp.
Chùng tòi cho ràng, vdi giai doan dàu, hgp ly nhà't là chia he
thdng bài tàp thành ba loai: bài tàp ngdn ngfl, bài tàp
Idi
nói, bài tàp
giao tiép tuong ùng vói ba giai doan hình thành ky nàng: ky nàng
ngòn ngfl, ky nàng
Idi
ndi, ky nàng giao tiép.
Vày càc dang bài tàp càn duge sàp xép theo trình tu nào? Nhu dà
duge
néu trong dinh nghìa
ve
he thdng bài tàp, càc bài tàp càn duge
sàp xép theo trình tu dd khó tàng dàn
ve
ngón ngfl
va
thao tàc, có tinh
dén trình tu cùa
qua
trình
lình

bòi kién
thùe va
hình thành ky nàng, ky
611
xào,
sao cho càc bài tàp sau duge thue hién dua trén càc ky nàng, ky
xào dà duge bình thành d càc bài tàp trude. Xét theo trình tu luyén
màu càu là: Md hình hình thài - Md hình
cu
phàp - Md hình md rdng.
Theo mùc dd tu dgng hoà là: Tu dgng hoà bàc 1 - Tu dgng hoà bàc 2 -
ky nàng.Theo trình tu nàm ngoai ngù là: Bài tàp nhàn biét - Bài tàp
nùa sàng tao - Bài tàp sàng tao. Theo giai doan hình thành ky nàng là:
ky nàng ngdn ngfl - ky nàng
Idi
ndi - ky nàng giao tièp.
Tuy nhién, trình tu này
ed
thè duge
su
dung mgt càch
linh
boat.
Vi du: ddi vdi càc kién thùe ngdn ngfl
de
nhu "càch cùa danh
tu" ,
ky nàng ngdn ngù duge hình thành ddng thdi vdi ky nàng
Idi
ndi và.ky

nàng giao tièp trong càc bài tàp
tinh
hud'ng già
va tinh
hud'ng tbàt.
Nhung vdi càc ngfl liéu khd nhu "sd nhiéu cùa danh
tu,
thdi cùa ddng
tu , càn phài ed càc bài tàp
de
hình thành ky nàng ngdn ngfl trude
khi
thue
bànb giao tiép. (xem "Tièng Nga theo phong càch mdi").
4.
Nguyén tac cà the hoà
Trong nbflng nàm gàn
day,
nguyén tàc eà thè hoà duge
rat
nhiéu
càc nhà giào bgc phàp quan tàm ngbién eùu. Ndi dung co bàn cùa nd
thè bién ngàn ggn trong kbài niém sau:
"là'y
ngudi hgc làm trung
tàm", "cbuyèn
tu chièn luge
day sang chièn
lugc
bgc". Muc tièu cùa

càc nhà giào hgc phàp là ngbién eùu càc thude tinh eà nhàn cùa ngudi
bgc
de
lua chgn chièn lugc day biéu
qua
nhà't phù hgp vdi chièn lugc
bgc cùa tùng ddi tugng ngudi bgc, trong dd trung tàm cùa su chù y là
vàn
de
"tàm ly nhàn thùe"
(KorHHXHBHaa
ncHxonorHH).
Két
qua
cùa
càc ngbién eùu
ve
tàm ly nhàn thùe cho phép xàe dinh ky thuàt lua
chgn bài khoà
va
soan thào bé thd'ng bài tàp phù hgp vdi càch
ITnh
hdi,
ghi nhd, tài tao cùa tùng ngudi bgc. Màc dù
day
là mgt cdng viéc khó
khan
nhung là càch day biéu
qua
nhà't, là con dudng ngan nhà't

ma
ngudi bgc ed thè nàm duge ngoai ngù.
Càc nhàn td làm cho ly thuyét tàm ly nhàn thùe trd nén dàc biét
quan trgng trong giàng day ngoai ngù là:
- Vai trd tich euc cùa ngudi bgc trong qua trình day- hgc.
- Su biéu biét
ve
dàc dièm cà nhàn cùa ngudi bgc.
- Su hièu biét
ve
kièn thùe
va
kinh nghiém dà ed cùa ngudi hgc.
612
Ngudi hgc biét nhflng gì? Hg biét
su
dung kién
thùe ve
tiéng me
de,
mgt
ebùt
kbài niém
ve
bàn
chat
cùa ngdn ngù
va qua
trình hgc
tiéng, càc kién thùe

ve
cude sdng, con ngudi quanh ta (kién thùe
nén).
Hg biét càch tu bgc
va
ed chièn lugc hgc tàp chi phù hgp vdi
mình hg. Mgt sd ngudi theo bàn nàng, biét càch hgc tàp ndi chung
va
càch bgc thude ndi riéng,
mot
sd ngudi khàe tbi kbdng biét càch,
hgc khdng biéu qua. Loai thù nhà't duge dành già là "ed nàng lue",
loai thù hai "kbdng ed nàng lue". Thè nhung ly thuyét
ve
tàm ly
nhàn thùe dà cho phép ngudi tbày dành già nàng lue cùa ngudi bgc
mgt càch khàe
va
md ra khà nàng tìm ra càch giàng day phù hgp vdi
tùng ngudi hgc, làm cho
qua
trình day bgc biéu
qua
nhàt vdi mdi
ngudi bgc.
Dudi
day
là
liét
kè mot sd dàc dièm càn tinh dén khi xàc dinh

chièn lugc lình hdi
va
day - bgc
va
lua chgn bài khoà, thè loai bài tàp
theo dudng hudng cà thè hoà.
Nàng lue cùa ngudi bgc duge xàe dinh bdi càc thdng sd sau:
- Nàng lue tri tue (bàm sinh bay hgc duge) bao gdm: toc dd tiép
thu, khà nàng ngdn tfl, tu duy, tri nhd
- Kiéu nhàn thùe: phu thude vào ngfl cành, khdng phu thude vào
ngfl cành, su
uyèn
cbuyèn cùa nhàn thùe, khà nàng tàp trung (phàn tàn
bay nhàn manb), khà nàng tdng hgp, phàn loai, dành già, phàn tich, du
doàn, khà nàng tu ddng hoà manh/yéu, mùc dò tu ddng hoà khi làm
càc bài tàp làp di làp lai.
- Sd trudng nhàn
thùe
khi thu nhàn thdng tin: tbi giàc, thinh giàe,
vàn ddng.
- Càch nhàn thùe khi td chùe thdng tin: tuàn tu/ ed lua chgn, dua
trén su gidng nbau/ khàe nbau, su cu thè/ trùu tugng.
- Loai tri nhd sd trudng: hình ành, àm thanh, ddng tàc
(dge,
viét).
- Tinh càch cà nhàn: ed ddng co
ben
trong,
ben
ngoài; tu tin /

khdng tu tin; hudng nói / hudng ngoai; thàn trgng /
liéu
lình.
Tfl càc thdng sd trèn, ngudi ta xàc dinh loai hgc vién, chién
lugc
day- hgc, càch hgc
va
bài tàp phù hgp vdi hg.
613
Tièu
chi
phàn loai
Loai hoc vién
va
bài tàp phù bop
vói
ho
Tinh
càch
trong giao
tièp
Nguòi huóng
nói: rut rè, ngai
hành dòng -> càn giài thich ly
thuyét
càn kè truóc khi làm bài
tàp.
Thich
càc
bài tàp

mày
móc,
chi có mot phuong
àn
uà
Ieri.
Nguòi huóng ngoai: thich hành
dòng, thich thù nghiém -> thich
càc bài tàp dèi hòi su sàng tao,
có nhiéu phuong àn
tra
lòi.
Phuong
phàp hoc
Theo
logie:
thich phàn
tich
càc hién tugng ngù phàp, hoc
thuòc màu càu
va
doan vàn -
>thich càc bài tàp
mày
móc.
Bang true
giàc: thich hoc theo
càm
tinh,
thich doàn nghìa

tir,
de
dàng phòng doàn su phàt trién
*cùa
nói
dung bài khoà. Khóng
thich hoc quy tàc ngù phàp ->
thich bài tàp
tu
vung, dién
tu
vào
chò trò'ng theo ngù cành.
Kiéu nhàn
thufc
Phu thuòc vào ngù
cành:
de
dàng tiép thu ngù liéu trong
ngù cành, thich doàn nghìa
tir.
Càc
biéu,
bang ngù phàp khóng
giùp
ho hiéu
va lình
hòi ngù
liéu. Càc lòi giài thich hién
tucmg

ngù phàp phài
duge
minh
boa
bang vi
du trong ngù cành.
Cac hién tugng ngù phàp
sé de
hiéu hon néu duge giài thich
dira
vào kién
thiie
tiéng me
de
va bang
tiéng me
de.
Khòng phu thuòc vào ngù cành:
De
dàng phàn tich càc hién
tugng ngù phàp
va
tiép thu
chùng qua càc biéu
bang
->
thich càc
loai
bài tàp dién
tu

vào
che
trò'ng, bién dói hình
thài
tu,
dich càu.
Khà nàng
nhàn thùe
Mém dèo:
thè
hién
ò
khà
nàng tàp trung cao, thich cài
mói,
san
sàng thù thàeh ->
thich càc bài tàp sàng tao có
giói
han
thòi
gian làm bài,
càc nhiém vu phùc
tap.
It
mém dèo: thich òn luyén
va
hoc thuòc,
thue
hién càc nhiém

vu don giàn, r5 ràng, làm viéc
theo nhóm -> thich càc bài tàp
mày móc.
Nùa bàn càu
dai nào phàt
trién
Nùa bàn càu
trai:
de
dàng
ghi nhó tu vung
va
ngù phàp,
phàn
tich
he thò'ng ngòn ngù,
phàn tich
tu
thành càc hình
vi.
Ngai giao tiép
bang
ngoai
ngù vi so màc lòi -> thich tó
choc
ngù liéu
tu
chi tiét dén
tóng quàt, có khuynh huóng
phàn tich khi làm bài tàp.

Khi hoc ngù phàp thich làp
bang
va
boàn thién chùng.
Nùa bàn càu phài: muó'n có
khài niém tóng quàt ve hién
tugng ngù phàp truóc khi thue
hành. Có khuynh huóngtóng
hgp khi làm bài tàp. Thich hoc
tu
qua càc bài tàp viét, ghi nhàt
ky -> nén cho làm càc bài tàp
ngù phàp trong ngù cành.
614
lòm
lai,
trong mot idp hgc ed nhiéu loai bgc vién
vi
vày
he
thdng bài
tàp duge bién soan cho mot gid lén
Idp
cùng nhu cho eà khoà bgc pbài da
dang, sao cho loai bgc vièn nào cùng tìm duge bài theo sd trudng cùa
mình, nhu vày mdi thu hùt duge su ebù y
va
bùng thù cùa ddng dào
ngudi hgc. Vdi mdi
Idp

hgc mdi giào vién càn làm càc bài kièm tra
de
phàn loai ngudi hgc, tfl dd ed chièn lugc day phù hgp vdi hg.
Phàn loai ngudi bgc là
de
xàc dinh chièn lugc day theo chièn luge
hgc.
Vdi nhflng ngudi ed chièn lugc hgc hiéu qua, tao diéu kién cho
hg phàt trièn khà nàng. Vdi nhflng ngudi chua ed chièn luge hgc hiéu
qua
ed thè day cho hg càch hgc hiéu
qua
vi:
"Cd thè day chièn luge
hgc"
(yHHMOi
yHHXb).
5. Nguyén tac néu vàn de
(npuHMiin npo6neMHOCTM)
Thue
hién nguyén tàc néu vàn
de
ed nghìa là
su
dung it nhàt thdi
gian dành cho càc bài tàp mày mdc, uu tién càc bài tàp mang tinh sàng
tao,
càc bài tàp giài quyé't càc nhiém vu tu duy
va
giao tiép. Càc loai

bài tàp này khdng chi phàt trièn ky nàng, ky xào giao tiép
ma
cdn tao
diéu kién phàt trién tri
tue
cùa ngudi bgc- mgt trong nhflng nhiém vu
quan trgng nhà't cùa
qua
trình day- bgc.
Càc nhà tàm li hgc coi
qua
trình phàt trién càc
qua
trình nhàn
thùe,
gdm: lình hdi, quan sàt, tri nhd, tu duy, tudng tugng
va
su hình
thành càc thao tàc tu duy, nhu: so sành, tdng hgp, phàn loai là su
phàt trièn tri tue.
Mot trong nbflng càch tao ra càc bài tàp sàng tao, bài tàp tri tue là
tìm hièu khà nàng cùa ngudi bgc trong bgc ngoai ngfl
va
ed ebuong
trình phàt huy
va
phàt trièn càc khà nàng này, bién soan càc loai bài
tàp giùp phàt trién tri nhd, phàt trièn boat ddng tri tue, phàt trién de
tudng tugng.
Trong khi bièn soan he thd'ng bài tàp phàt trién tri tue cùa ngudi

hgc càn tinh dén yéu td
lùa
tudi cùa ngudi bgc
de
biét chàe ràng càc
thao tàc bay phuong thùe ghi nhd nào càn hình thành
va
phàt trién,
thao tàc, phuong thùe nào dà duge hình thành, ed thè dua vào
de
thùe
day
càc
qua
trình tri nhó. Vdi bgc sinh trung hgc, càn càc loai bài tàp
phàt
trién
ngàu bùng nhu trd choi vdi thè chfl
de
càu tao
tu,
ghép
tu,
nhóm tfl bay phàn vai ddng kich theo ndi dung bài khoà Vói ddi
615
tugng sinh vién phù hgp hon là càc bài tàp tranh luàn, chùng minh,
thuyét trình
Càc thù nghiém
va
thue tè day - bgc cho tbày,

tu
có thè ghi nhó
nhanh bon
va luu
giù biéu
qua
hon néu càc
qua
trình tri nhd két hgp vdi
càc
qua
trình tu duy. Cd nhiéu càch ghi nhd
tu
vung dua vào tu duy
logie.
Mot
trong càc càch dò là nhóm
tu
theo càc tièu chi khàe nbau
(theo chù
de,
theo
tu
loai, theo còng dung, bay theo càc dàu hiéu khàe).
Phàn loai là
mot
thao tàc tu duy dua vào so sành. Trèn co sd su
gidng nbau
ve
dàu biéu chinh bay phu, càc

tu
duge nhdm thành nhdm.
De
nhdm duge tu, càn phàn tich
tu,
tàch ra càc dàu hiéu co bàn, tìm
nhdm
tu
ed chung dàu biéu,
so
sành vói càc
tu
trong nhóm, néu phù
hgp tbi nhóm vào dò. Có nhiéu loai bài tàp phàn loai
tu:
"Hày viét càc
tu dà cho vào tùng nhòm", "Hày viét tièp loat
tu"
va
cho càc
tu
dai
dién cho mói nhóm. Vi du:
-
ABXodyc,
xaKCH
-
(Jiyxòoji,
xoKKeìi
-

CxpoHxejib,
BpaM
Bài tàp loai này sé phùc tap hon nhiéu néu kbòng cho
san
càc
tu
càn xép thành nhóm
ma
yéu càu ngudi bgc tu tìm
tu de
xép vào nhdm.
Cd
rat
nhiéu tièu chi
de
nhòm
tu.
Trong mgi trudng hgp, ngudi hgc
càn tu tìm ra quy
luàt de
nhdm
tu.
Cd rat nhiéu
tu
bay tàp hgp
tu
ed
thè nhdm theo ngù cành. Vi du càc
tu
Bpan,

MeaHUHHCKHÌi
HHCXHxyx,
dojibHHua,
>KypHaji
SAoposbe,
Me;!jHUHHeKaH
rasexa
ed mdi lién he
nghé nghiép, noi làm viéc, trudng dào tao Trong bài tàp ehi càn chi
ra mgt màt
xich va
nhiém vu cùa ngudi bgc là tìm ra càc màt xìch
con
lai.
Loai bài tàp này dòi bdi nhiéu sàng tao vi ngudi hgc phài tu tìm ra
tu
dua vào
tinh
hud'ng
va
thao tàc phàn loai. Cùng loai bài tàp này cdn
ed dang tìm
tu
kbdng thude day
(tu
thùa). Vi du: cho day
tu
Maxb,
eeexpa,
cbiH,

(|)aMHiiHH,
6pax Ngudi hgc dua vào tièu chi phàn loai
"thành vién trong
già
dinh"
de
loai bd
tu
(|)aMHJiHH.
Nhdm mgt
tu
vào càc loat
tu
khàe nbau theo càc tièu chi khàe
nbau là mgt càch bgc
tu
rat biéu qua. Vi du
tu Cbip
ed thè nhdm vào
càc nhdm nhu sau:
-
Cbip,
MJiH
(theo hình dang: trdn)
616
-
cbip,
Macjio tineo
nguon gdc:
tu sua)

-
cbip,
xjied
(theo cdng dung: dd àn)
Cùng loat bài tàp sàng tao này cdn ed loai tìm
tu
kbdng cùng day
vdi nhiéu phuong àn
tra
Idi.
OyxdoJi,
xoKKeìi,
perdH,
xenHHC,
BOJieìidon
ed thè loai bd
tu xoKKefl
vi dd là mdn thè thao mùa ddng
duy nhà't, bay
tu perÓH vi
trong trd
eboi
này
trai
bdng kbdng trdn,
tu
xeHHHC
vi kbdng choi theo ddi Khi dua ra càc càu
tra
Idi,

ngudi hgc
bude phài bào
ve
y kién cùa minh, va nhu vày muc dich cudi cùng cùa
gid bgc ngoai ngfl dà dat duge:
tu
vung
va
càu trùe càu theo chù
de
thè
thao dà duge luyén tàp trong boat ddng tu duy tich euc cùa ngudi hgc.
Thao tàc so sành cùng rà't quan trgng trong viéc hgc ngoai ngù.
Ngudi hgc ludn phài quan sàt, so sành
tu,
bình thài tfl, càu trùe càu
de
tìm ra su gidng nbau
va
khàe nbau. Trong he thd'ng bài tàp thudng
ed
loai bài duge bièn soan riéng
de
phàt trièn thao tàc này. Vi du: khi hgc
dang thùe càch 2 cùa danh tfl vdi y nghìa "chi su vàng màt cùa ngudi
bay vàt" ed thè cho so sành bai
bue
tranh
ve
hai càn phdng gidng nbau

vdi càc dd vàt khàe nbau. Nhiém vu cùa ngudi hgc là so sành hai
bue
ve
de
tìm ra dd vàt/ ngudi nào ed d
bue
tranh này
ma
khdng ed d
bue
tranh kia. Nhu vày hai màu càu
r^e
ecxb
HXO,
TAC
nex nero dà duge
luyén tàp mgt càch tich euc.
Mgt vi du khàe: khi bgc càc tinh
tu
chi màu sàc ed thè cho so sành
hai
bue
tranh
ve
nbflng cành gidng nbau (ngdi nhà trong vudn ),
nhung màu sàc khàe nhau (vi
mièu
tà càc mùa
khàe
nbau trong nàm

bay càc thdi dièm khàe nhau trong ngày ). Nhu vày se luyén duge
màu càu ed tinh
tu
vdi ehùe nàng "mièu tà su vàt": - Ha
sxoìi KapxHHe
excHbi jxoua
po30Bbie,
a
na
SXOH
OHH
HOHXH
dejibie,
(noxoMy
HXO
)
Thao tàc so sành càn duge cbuyèn di tich euc sang càc don vi
ngdn ngfl: tfl, hình vi
tu,
cà'u
trùc
càu Thao
tàc này vd cùng quan
trgng trong bgc ngoai ngfl. Khà nàng hiéu càc
tu qude
té, càc tu ngoai
lai,
nhàn ra càc
tu
ddng gdc, ddng bình vi, càc càu trùc càu gidng

nhau/ khàe nhau nàng cao hiéu qua cùa
qua
trình hgc ngoai ngù, phàt
trién tu duy
va
tri nhd. Vi du: khi dà biét càc
tu
yKypnaji,
KHHra ngudi
hgc
de
dàng hiéu càc
tu
HcypnajibHbm,
KHH^naa
trong cum
tu
JKypnajibHbm
CXOJIHK
va KHH^cnaa no.nKa bang
thao tàc so sành
de
617
nhàn ra gdc tfl
^ypnaji.KHHr,
hình
VÌ-H-
va duói
-wH,
-aa

cùa tfl loai
tinh tfl.
Càc loai bài tàp dua vào dàc dièm boat ddng tri
tue
cùa ngudi hgc
vò cùng quan trgng. Chùng là co sd cùa day - hgc tié'ng nuóc ngoài
theo nguyén tàc giao tiép eà thè hoà. Chùng phàt trién tri
tue
cùa
ngudi bgc, thùe
day
tinh chù ddng tich euc, su nàng dóng, tao nén
ddng co
va
su bài
Idng
trong hgc tàp.
6. Nguyén tac
dira
càc yéu to dàt
niróc
hoc vào ngur liéu hoc tàp
Trong nhùng nàm gàn
day,
càc giào trình tiéng Nga theo quan
dièm giao tiép dà quan tàm
rat
nhiéu dén tiée phàt trién nàng lue van
boa
- dàt nude bgc cùa ngudi hgc. Rà't nhiéu càc bòi nghi khoa bgc

cùng
de càp
dén nói dung này cùa qua trình day - bgc ngoai ngfl. Viéc
cung càp cho ngudi bgc càc kièn thùe dàt nude hgc: lich
su,
vàn
boa,
kinh té, chinh tri. v.v làm cho ngù liéu trd nèn thù vi
va
bàp dàn, tao
nèn mdi quan tàm
va
ddng co hgc tièng.
De
cung càp cho ngudi hgc bình ành mgt nude Nga hién dai,
kbdng thè kbdng gidi thiéu vdi hg nhùng su kién quan trgng lién quan
dén càc màt co bàn cùa cude sdng. Càc nói dung duge nhiéu nhà giào
bgc phàp quan tàm là:
- Càc su kién
va
guong màt lich
su
quan trgng.
- Càc thành phd
Idn,
càc cdng trình kièn trùc dàc thù.
- Dàc dièm dia ly cùa dàt nude.
- Àm
nbac
ed dién

va
hién dai, càc nhà soan
nbac
thién tài.
- Vàn bgc ed dién
va
bién dai, càc nhà vàn
va
tàc phàm ndi bàt.
- Bào, tap chi, truyén hình.
- Giào due.
- Giài tri,
le
bdi.
- Mdn àn dàn tgc.
- Thè thao.
- Cude sdng bién dai.
- Hình ành nude Nga trèn trudng qude té.
618
jNgi aung
dat nuoe hgc
phai
ludn ed xu hudng khu biét
nude
Nga vdi
càc nude khàe, làm ndi bàt dàc dièm cùa dàt nude Nga, con ngudi Nga.
Khdng pbài
lue
nào tài liéu dàt nude hgc cùng phài là mot bài
khoà

dai.
Chùng ed thè chi là càc doan
trich,
tranh ành, bay chi là càc
càu
chàm
ngdn, tue ngfl, truyén cudi, càu dd, càc càu ndi ndi tié'ng
tà't cà gdp lai sé tao nèn hình ành mgt nude Nga rat Nga,
Idi
cudn
va
bàp dàn.
Két luàn
Chùng tdi cho ràng mot cudn giào trình duge bién soan theo càc
nguyén tàc nhu trèn sé dàp ùng duge càc yéu càu ddi vdi mgt cudn
giào trình hién dai:
- Cd muc dich rd ràng.
- Càc bài tàp cho cà bdn ky nàng
Idi
ndi dù sd lugng
va
biéu
qua.
- Sd lugng bài tàp luyén tàp
va
bài tàp giao tièp càn ddi.
- Ndi dung càc ky nàng giao tièp da dang.
-
Tu
vung thè bién duge nhu càu giao tiép

va
mdi quan tàm cùa
ngudi hgc.
- Ngfl phàp duge gidi thiéu eò trình tu, theo giai doan, vfla
sue va
de
hiéu.
- Bài kbòa cung eà'p càc kién thùe
ve
vàn hóa
va
dàt
nude
hgc.
- Cd tinh dén loai ngudi hgc
de
lua chgn chièn thuàt
va
chièn lugc
day bgc.
Tài liéu tham khào
1.
Karan O. E.,
AKHmHHa.
A.A.
ymiMCHyuumb.
MocKBa,
2002.
2.BaxioxHeB
M. H.

Teopun yneónuKa pyccKoeo mbiKa
KOK
uHocmpauHoao.
M.,1990.
3.
HeacB
H.,
HeaeBa
E. Hoeoe e meopuu u
npaKmuxe onucanuH
u
npenoòaeaHUH pyccKOBO
H3biKa.
BapmaBa, 1997.
4.
OexaneHKO B. H.
Odynenue pyccKoù zpoMuamuKe
UHOcmpaHifee
na
HanojibHOM
smane. MocKBa.
P.^.
1983.
5.
CKajiKHH
B.
R.
OcHoeu odynenun ycmnoù
UHO^SUHHOÙ
peuu.

MocKBa.
P.JI.
1981.
619
6. KoexoMapoB
B.
f.,
MHxpo4)aHOBa
O.
Jl.
MemodunecKoe
pyKoeoòcmeo ònn npenodaeamejin pyccKoeo RSbma
unoempauifaM.
M.,
1988.
7.
KoexoMapoB
B.
F.,
MHxpo(|)aHOBa
O.
JX
MemoduKa
npenodaeaHim
pyccKoao n3biKa
KQK
unocmpaHHoao.
M.,
1990.
8.

JleoHXbCB
A. A.
HeKomopbie npoóncMbi odynenun
pyccKOMy
H3blKy
KQK
UHOCmpaHHOMy
(nCHXOJlOFHHeCKHe
OMCpKH).
M.,
1990.
9.
riaecoB E.H. Ocucebi KOMMynuKamueHOÙ MemoòuKU odynenioi
uHocmpaHHOMy
R3biKy.
M., 1989.
10.
FpHropbeBa
B.
H.,
SHMHHH
H.
A.,
MepsnaKOBa
B. A. H
ap.
B3auMoc6H3aHHoe odynenue eudoM peneeoù
deamejibuocmu.
M.,
1985.

11.
myKHH
A.H.
HnmeHcueHbie Aiemodu odyneuim unocmpanubiM
H3biKaM.
M., 1999.
12.
Karan
O.
E.
Teopun
u
npanmuKa nanucanun
nunnoemno-
opueumupoeaHHoeo yneómiKa pyccKozo fi3biKa
KOK
UHOcmpaHHoao.
KaHA.
ZÌHC.
M., 1997.
13.
/],opo(|)eeBa
T. M.
YneónaR apamAiarnuKa pyecKoao
fi3biKa:
53
Modenu.
Ea3oebiù
Kypc.
M.,

2001.
14.
CiCBOpuoBa
F.
Jl.
VnompedneHue euòoe znazona e pyccKOM
H3biKe.
M., 2001.
IS.BepemarHH
E. M.,
KoexoMapoB
B. F.
}l3biK
u
Kyjibmypa:
JlumeocmpaHoeedenue
u
npenodaeauue pyccKoeo fi3biKa
KOK
uHOcmpaHHoeo.
4-e
H3fl.,
M., 1990.
16.
FpHropbCBa
B.
H.,
SHMHHH
H. A.,
Mep3JiaK0Ba

B. A.,
H
ap.
B3auMOcefi3aHHO odynenue eudoM peneeoù
òeHmenbHOcmu.
M.,
1985.
17.
BaKeesa
H. 3. H
AP-
MemoàuKO npenoòaeanuH pyecKOZO
H3biKa
e
HaijuoHajibHOÙ
iMKOJie.
JT.,
1986.
18.
JleoHXbCB
A.A.,
PadoBa
T. B.
HcuxonoauHecKue eonpocu
odynenun unocmpauifee pyccKouy
fi3biKy.
H3fl.
MOCKOBCKOFO
yHHBcpcHxexa,
1972.

620
19.
BeJiaeBa
F. B.,
CHBeuKO
Jl. C,
IUHHHUO
JI.
B.
HumeM
npaewibuo.
MFY,
L[MO,
2000.
20.CoeeHKO
3.
K).
KoMMyHUKamueubie nodzomoeumejibHue
ynpaotCHenufi.
M., 1978.
2\.
J\o
^HHr ToHr,3bioHr /tbiK
HHCM,
J\fl
Ka
IIIOH.
MemoàuKO
oóyneHUfi pyccKouy H3biKy
eo

ebemuaucKOÙ
WKOJie.
Xanoii,
2003.
22.
Bùi Hién, Dàng Co Muu, Duong
Due
Niém, Dò Dinh Tdng.
Tiéng Nga 10, Tiéng Nga
11.
Nxb. Giào due, 1988.
621