ình trạng già hóa đội ngũ giảng viên đại học ở Việt Nam hiện nay

TINH
TRANG
GIÀ
HÓA
DÓI
NGÙ
GIÀNG
VIÉN
DAI HOC
Ò
VIÉT
NAM
HIÈN
NAY
ThS.
Dinh Thi Tuyet Mai
Trung tara Nói
trù
sinh vièn - DHQG
Ha
Nói
Trong nén kinh té tri thùc, ehà't
ludng
là và'n
de
só'ng
con.
San
pham dào tao cùa trUdng dai hoc cùng gió'ng
nhu
hàng hóa,

càng co
chà't
lUdng
cao thi càng dàt già
va
trUdng dai hoc
mói
tao dUdc uy tin
de
phàt trién.
Mot trong nhùng nhàn
to'
quan trong nhà't quyét dinh ehà't
lUdng
dào tao cùa
càc
trUdng dai hoc chinh là dói ngù giàng vién.
Thue
té nén
giào due xà bòi chù
nghìa
cùa
ebùng
ta mà'y
chue
nàm qua cho thà'y:
nhùng trUdng dai hoc tao dUdc danh tié'ng, dUdc xà bòi ehà'p nhàn va
dòn
nhàn san phàm dào tao cùa ho
(Bach

Kboa,
Tòng
hdp cu ) là
nhùng trUdng tàp trung
dude
dói ngù giàng vién
dòng
dào, giòi ve
trình dò chuyén món, say me trong nghién cùu kboa hoc, nhiet tình
vói su ngbiép day
ngUdi,
day nghé NhUng dói ngù giàng vién càc
trUdng dai hoc
bien
nay dang
co
sU dùt quàng
ve
tinh ké
càn.
Trong
làng
dai hoc, ngUdi ta nói nbiéu tói tình trang tre dà già
ma
màng thi
chua kip
mpe.
Tình trang này ành huòng
kbòng
nhò tói ehà't

lUdng
dào
tao dai hoc bien nay
va
sé
con
tiép tue ành
hudng
trong nhiéu nàm tói
né'u kbòng kip thdi eó nhùng bién phàp khic phuc.
Trong ngành giào due dai hoc,
so'
giàng vién
d
dò tuoi
dUói
30
ehiém ty le nhò (13%),
so'
dóng d dò tuoi trung nién.
So'
giàng vién
ò
do
tuoi trén 50
co
chiéu hudng
già
tàng, trong khi
so'giàng

vién d dò tuoi
dUói 35 lai ed xu huóng giàm.
Dac
biet, so giàng vién eó hoc bàm, hoc
vi ehiém ty le kbòng eao, phin
lón
lai
ò
do tuoi
"xé
bóng
man
chiéu".
Theo Bào
cào
cùa Bo trUdng Bó Giào due
va
Dào tao tai Hòi nghi giào
due dai hoc tbàng 10 nàm 2001, nàm hoc 2000 - 2001, trong
so'24.362
682
giàng vién dai hoc,
co
45% co trình dò
tu
thac sì trd
lén,
so'
giàng vièn
co

ebùc
danh Giào sU, Phd Giào sU chi ehiém 5,8% tong
so'giàng
vién
toàn ngành vói do tuoi bình quan khoàng 56 tuoi. Cu
thè
là theo
thó'ng
kè cùa 36
truòng
dai hoc
va
eao dang
thi
88% càc Giào sU, 83,76% càc
Phó Giào su
ò
do tuoi trén
50*^\
Trong nhiéu trUdng dai hoc, tuoi bình
quàn cùa giàng vién ngày càng cao. Cà biet eó nhùng trUdng, nhùng
kboa, tuoi bình quàn cùa giàng vién trén 50 (Phàn vièn Bào chi
va
Tuyèn truyén:
tuò'i
bình quàn cùa giàng vién kboa Quan he quò'c té
nàm 1999 là 54, kboa Chù nghìa xà bòi kboa hoc là 56 tuoi).
Su già hóa dói ngù giàng vièn là do sU tàc dòng cùa nhiéu
nguyén nhàn.
Trude bét

là quan niem cùa xà boi.
Tu
bao ddi nay, óng cha ta vàn
eó eàu: thay giào già, ca sì tré,
tue
là giào vièn
co
tuoi
tbUdng
dUdc coi
là
ed
nhiéu kinh nghiem hdn trong sU ngbiép trong ngUdi.
Va
thUe té'
cùng dùng nhU
vày,
bdi nghé giào là mot nghé
boàn
toàn kbòng ddn
giàn,
dòi hòi phài eó eà mot
qua
trình
làu dai tich luy
kinh nghiem.
Chinh kinh nghiem chuyén món, sU miu mUc dUdc rèn
luyen
trong
nhiéu nàm

làm
nghé tao nén sU kinh trong trong toàn xa hòi
dò'i
vói
nghé giào.
Va
cùng
vi
vày
ma
nhùng giàng vién
tré thUdng
rà't khó
dUde
ehà'p nhàn, nhà't là khi ngoi
dudi Idp
hoc lai là nhùng sinh vién
lón tuoi.
Mot nguyèn nhàn
kbàc
là vièc kéo
dai
ed
che'
quàn
ly
theo bién
che,
su bà't hdp ly trong quy dinh
tuòì

ve
hUu
dò'i vdi
nguòi
boat dòng
trong ngành giào due. Trong nhiéu nàm, do bi bó buòc bdi ed
che'
quàn
ly theo bién che,
so'giàng
vién càc
trUÓng
dai hoc tàng rà't cham, tham
ehi kbòng tàng
ma con
giàm di. Chàng han khoa Sinh - Ky tbuat
nòng
nghiep cùa TrUdng Dai hoc Su pham
Ha
Nói nàm 1986 eó 93 giàng
vién, dén nàm 2001
con
81
ngUdi,
so'
giàng vién ngoài bién che kbà
nhiéu. So' bién che cùa giàng vién khóng tàng, trong khi nhu
cau
giào
due dai hoc tàng khóng ngùng,

so'
lUdng
sinh vién/
Ivan
dàn dà tàng
tu
87,8 sinh vién nàm 1997 lén 118 sinh vién/ 1 van dàn nàm 2000. Do
vày, ty le sinh vién/giàng vién cùa chùng ta bien nay là qua lón: 30/1,
trong khi ty le chuan
de
dàm bào chat
lUdng
dào tao
d
càc nUdc
ebàu
Au là 10/1
va
cùa My là 15/1. ThUe té này buòc càc giàng vién phài
683
giàng day qua nhiéu, kbòng
con
dù thdi gian cho vièc tu hoc, tu boi
dUdng, tham
già
nghién cùu
va
trién khai khoa hoc cóng nghé. Diéu
này ành hudng
Idn

dén chà't
lUdng
dào tao khi muc tiéu dào tao cùa
bàc dai hoc
ma
chùng ta dang phà'n dà'u
thuc
bién là bié'n
qua
trình
dào tao thành
qua
trình tU dào tao, dòi hòi sinh vién tU hoc, tU ehiém
lìnb
tri thùc. NgUdi giàng vién phài là tà'm gUdng sàng cho sinh vién,
dac biét trong lìnb vUc boat dóng khoa hoc. Vày
ma
nguyén nhàn chù
yéu do ed
che
dà han
che
diéu này. Nguy ed
bang
hut chuyén
già
dau
ngành trong càc trUdng dai hoc ngày mot tàng. Bién
che
kbòng tàng

tue
là kbòng nhàn thém dUdc giàng vièn
mdi,
ma
giàng vièn
cu
thi tuoi
tàc
mòi
ngày mòi cao.
Nhu trén dà trình
bay,
dac thù cùa ngành giào due là dac biet coi
trong nhùng nhà giào giàu kinh nghiem. NhUng tuoi
ve
hUu dUde quy
dinh là 60
tuòì
dò'i vói nam
va
55 tuoi dò'i vdi nù. ThUe té
thi
nhiéu
ngUÒi d tuoi dò vàn
con
dù
sue
kboé, sU minh
man de
tiép tue cóng tàc,

tiép tue cóng bién, bòi riéng trong ngành giào due,
dò
là thdi gian ho
tich luy
dUde
nhiéu kinh nghiem nhà't, kbà nàng cóng hiè'n
d mùc
cao
nhà't. Dai da
so'
nhùng ngUdi giòi chuyén mòn cùng
dóng
thdi là càn
bg
quàn ly. Nhà nUóe eó
che'
dò cho pbép nhùng ngUdi dé'n tuoi nghi hUu
vàn tiép tue
dUde
d lai làm cóng tàc chuyén mòn nbUng
nghi
làm quàn
ly. Sau mot vài nàm tiép tue cóng tàc,
lUdng
hUu lai kbòng dUdc tinh
% phu cà'p ebùc vu. Diéu này làm nhiéu giàng vièn khóng muó'n
d
lai
tiép tue cóng tàc khi dén tuoi
ve

hUu, trong khi diéu kien
sue
khoè vàn
cho phép.
Day
là mot han
che
rà't
lòn.
Nhùng giàng vièn tré sé mà't di
ed
bòi trau
dèi
chuyén mòn, hoc hòi kinh nghiem
tu
nhùng dong nghiep lón
tuoi.
Nói
chung,
vièc bo sung, xày dUng dói ngù giàng vién tré,
co
nàng
lue
de
thay
thè va
chuan hi thay
thè
càc giàng vièn dé'n tuoi
ve

hUu
con
gap nhiéu khó khan.
Va
trong khi chUa chuan bi dUde dòi
ngii
giàng
vién
tré, nhiéu trUdng vàn phài cho
ve
hUu theo quy dinh nhiéu
giàng vién eó kinh nghiem
va
trình dò chuyén mòn eao. Tình bình trén
ành hudng nhiéu dén chat
lUdng
giàng day cùa dòi ngù giàng vièn.
Nguyén nhàn thù ba là chùng ta vàn ebua tao dUde
sue
bà'p din
1
Nguyén
Vàn
Srtn,
Ca
càu va
chat
luang
tri thùc ngành dai hoc ò
nUàc

ta
hién
nay,
Luàn
àn
Tien
sì Triet hoc.
684
dò'i vài nghé giào. Mae dù dUdc cà xà bòi kinh trong, màc dù chùng ta
vàn tòn vinh nghé giào là nghé cao quy nhà't,
nhung
cho tdi nay vàn
diin ra tình trang nhiéu sinh vién giòi, nbiéu giàng vién tre
co
nàng
lue kbòng muò'n
d
lai trUdng làm cóng tàc giàng day
ma
tìm tdi nhùng
cóng
viee
thu nhàp cao, eó ed bòi phàt trién tài nàng nhiéu hdn.
Nhu ciu giào due dai hoc ngày càng tàng, du tinh dén 2010, so'
sinh
vièn/1
van dàn cùa Vièt Nam sé tàng lén 200. Né'u khóng kip thdi
eó nhùng giài phàp hùu
bieu
cho và'n

de
già hóa ed cà'u giàng vién, dào
tao dai hoc
sé
và'p phài nhùng khó khan rà't lón.
De
khic phuc tình trang này, Bo Giào due
va
Dào tao da
de
nghi
va
dUde Chinh phù cho phép càc trUdng dai hoc chù dóng tuyén dung
càn ho khoa hoc tre theo bình thùc hdp
dóng dai
han
va
eó
che
dò dò'i
vói
so
càn bo này trong khi chUa
dUde bd
sung bién
che'
mdi. Tuy nhién,
rà't nhiéu giàng vièn hdp dóng kiéu này chUa thUc sU an tàm, dành
toàn bo tàm huyè't vdi nghé khi chUa eó sU dàm bào ón dinh eòng vièc
bang bién

che.
Diéu này do nép
nghi cu
cùa chùng ta bit buòc phài gin
vói bién
che
Nhà
nUÓc
mói là ed mot eòng viee
thUe
sU ón dinh làu
dai.
Mac dù dUdc
"bat
dén
xanh",
nhUng càc trUdng dai hoc
chUa thUe
sU
manh dan bò sung
lUe lUdng
tré cho dòi ngù giàng vièn. Mot hudng giài
quyét dà dUdc
thUe
bién trong nhiéu nàm nay là mdi càc càn bo khoa
hoc nhiéu kinh nghiem
tu
càc Vién, càc Trung tàm nghién cùu làm
giàng vién kiém nhiem
de

tranh thù tdi da ehà't xàm cho boat dòng dào
tao.
Cin dac biet khuyè'n khich phUdng thùc này khi chUa diéu kien
bò sung bién
che
cho càc trUdng dai hoc.
Ben
canh dò, cùng ed thè ky
hdp dóng giàng day vdi nhùng giàng vién ed kinh nghiem chuyén món
dà
nghi
hUu nhUng vàn dù
sue
khoè de tiép tue cóng tàc.
Diéu can làm là phài tao ra nhùng dóng
lUc
vat chà't
va
tinh than
nàng cao
chat lUdng
dòi ngù giàng vién dai hoc. Yéu
to'
tao dòng
lUe
trUe tiép
bang Idi
ich là yéu to'
ed
bàn buòc ngUdi tri thùc nàng cao

trình dò, nàng cao nàng lue sàng tao trong boat dòng dào tao
va
nghién cùu khoa hoc. Quyét dinh sò'973/QD - TTg ngày 17 thàng 01
nàm 1997 cùa Thù
tuóng
Chinh phù
ve
che'
do phu cà'p Uu dai cùa
giàng vién dang trUc tié'p giàng day trong càc trUdng eòng
lap
dà
bude
dau giài quyét dUdc và'n de này: "Phu cà'p 30%
lUdng
theo ngach, bàc
hién hudng
va
phu cà'p ehùe vu (né'u eó) àp dung dò'i vdi giào vién day
685
trong càc
trUÒng
dai hoc, eao dàng
va
tUdng
dUdng"
da phàn nào
ho
trd
giài quyét nhùng khó khan vat chà't cho giàng vién. Tuy vày, thUc tién

cho thà'y già eà sinh boat tàng theo mùc
lUdng,
tham chi già cà tàng
trUóe
rèi lUdng
mói dUdc diéu chinh theo,
ed
nghìa là
thUe
té'
thi lUdng
kbòng tàng. Nhà nUóc cin xem xét diéu chinh hién tUdng này
de
dòi
só'ng càn bó nói chung
va
giàng vién càc trUdng dai hoc, cao dàng nói
riéng thUc sU dUdc cài thién, kè eà dò'i vói giàng vièn dang tham
già
giàng day theo hdp dóng.
Ngoài
Idi
ich vat
ehà't.
Idi
ich tinh than cùng trd thành dóng
lUc
trUe
tiép, kich thich boat dòng. Nhu ciu khàm phà cài mdi, nhu cau
nàng cao trình do, phàt trién tài nàng nhiéu khi lai vUdt troi hdn nhu

ciu vat chà't. Xàe dinh dùng trình do
va
cóng hién khoa hoc là mot
trong nhùng yéu
to'
tàc dòng tdi hùng thù nghé nghiep cùa giàng vién.
Hói dóng tham dinh càc cóng trình khoa hoc
boàc
xét duyet hoc bàm
cho càc nhà khoa hoc, càc giàng vién dai hoc can eó nhùng bude làm
viee khoa hoc, dàn chù. Mat kbàc, vièc tao mói trUdng thuàn
Idi
cho
giàng vién dai hoc phàt trién tài nàng, tri tue cùng là nhàn
to'
quan
trong thùc day giàng vién say me vdi eòng viee (tao diéu kien cho di
hoc nàng cao trình do ).
Day
cùng là nhàn to' tao
sue bùt de
thu hùt
nhàn tài cho ngành giào due.
Làm
tó't
dUdc nhùng vièc này, giào due dai hoc cùa
Vièt-Nam
sé
din thoàt
kbòi

tình trang bé tic do sU
bang
hut dói ngù giàng vién ké
càn gay ra.
TÀI
LIÉU
THAM KHÀO
1.
Bò Giào due
va
Dào tao. Bào cào cùa Bó
tritdng
Bó Giào due
va
Dào tao tai Hói nghi càc giàm ddc
So
(Dà Nàng 18 - 20/7/2001).
2.
Phàt biéu cùa Phó Chù tich
nitàc
Nguyèn Thi Binh tai Hói nghi
Giào due Dai hgc
(Ha
Noi, 1,2,3/10/2001).
3.
Gòng doàn Giào due Viet Nam. Ky yéu Hói thào "Nù giàng vién
dai hgc vài nén kinh tètri thùc".
Ha
Noi, thàng 3/2001.
4.

Nguyén Vàn Sdn. Ca cà'u
va
chà't
lUOng
tri thùc ngành dai hgc
à
nude ta hién nay, Luàn àn Tién sì Triét hoc.
686