Rèn luyện năng lực sư phạm cho người thầy giáo theo tư tưởng Hồ Chí Minh

RÈN LUYEN
NÀNG
LlJC SU PHAM CHO NGUÒ THÀY
G\AO
THEO
TU
TUÒNO HO CHI
MINH
NCS.
DÀNG
THI
LAN
Truàng
Dai hge Ngogi ngù
-
DHQGHN
1.
Dat và'n de
Chù tich Hd Chi Minh, vi
lành
tu thién tài cùa
càcb
mang Viét
Nam, anh hùng giài phdng dàn tde, nhà vàn hda
Idn
cùa
nbàn
dàn
Viét Nam
va
cùa toàn nbàn

loai
dà rat quan tàm dén và'n
de
giào due
va
dào tao. Trong he thdng tu tudng cùa Ngudi
ve
giào due, Ngudi
dành già rat cao vai
trò
cùa ngudi thiy giào: "Tràch nhiém nang né
va
ve vang cùa ngudi thày giào là chàm lo day dd con em cùa nbàn
dàn thành nhùng cdng dàn tot, ngudi
lao
ddng tot, ngudi
càn
bó tdt
cùa nude nhà" [5;501]. Viéc xày dung ddi ngù nhùng ngudi thày giào
trong nhà trudng ed y
nghla
rat quan trgng - thày giào là ngudi truc
tiép
thirc bièn
quan diém
giào due
cùa Dàng; ngudi quyét dinh
phuong
thùc cùa viéc giàng day;
lue lugng

nòng cdt trong su nghiép
dào tao càn bd.
Vi
vày, rèn
luyèn
nhàn càcb ndi ebung
va
nàng lue su
pham ndi riéng
cho
ngudi thày giào trong
càc
nhà trudng là mdt yéu
càu, nhiém vu cà'p thiét cùa su nghiép giào due, dào tao.
2.
Nói dung
2.1.
Càc khàì nièm co bàn
2.1.1.
Khài niém nàng
lue
Theo tu dién tàm
ly
hge thì "nhùng dàc diém tàm
ly
eà nbàn cùa
nhàn càcb là diéu kién
de
tién hành ed hiéu
qua

mot boat ddng nhà't
dinh duge ggi là nàng lue" [1; 593].
226
A.N. Leonchiev quan niém: "Nàng lue
là
td hgp càc thudc tinh
cùa cà nhàn giùp cho viéc thue hién
ed
hiéu qui mdt boat ddng nhà't
dinh. Nàng lue duge quy dinh bdi tu chat, nhùng phàt trién trong boat
ddng, hoc tàp, kinh nghiém, phàt trién tu duy
va
càc
qua
trình khàc.
Cd nàng lue tu nhién (bam sinh) ed eà d ddng vat vi con ngudi
va
nàng lue riéng biét cùa con ngudi. Nàng lue cùa con ngudi duge
binb
thành
va
phàt trién trong
qua
trình phàt trién cùa eà thè, khdng ehi
bang
hge tàp, kinh nghiém eà nbàn
ma
bing cà su tiép thu, truyén thu
nhùng kinh nghiém cùa the he
trude

v.v Nàng lue eùa con ngudi ed
ngudn gde xà bdi
lieh
su"
[1; 593].
A.G. Kovaliov quan niém:
nàng^
lue là td hgp nhùng pham chat
nhàn càcb cùa con ngudi, dàp ùng yéu càu cùa boat ddng
va
dàm bào
dat hiéu
qua
cao trong boat ddng
[2;
186].
Tàc
già Nguyén Quang Uan dinh
nghìa:
"Nàng lue là td hgp càc
thudc tinh dde dào eùa cà nhàn, phù hgp vdi nhùng yéu càu eùa mdt
boat ddng nhà't dinh, dàm bào cho boat ddng dd ed két
qua"
[8;
146].
Tàc già Nguyén Vàn Tùy quan niém: "Nàng lue là td hgp nhùng
phim chat tàm ly
va
sinh ly eùa eà nbàn dàp ùng vdi nhùng yéu càu
cùa boat ddng nhà't dinh, dàm bào cho boat ddng ày nhanh chdng

thành thao
va
dat két
qua
eao"
[7;
295].
Chùng tdi nhà't tri vdi quan diém eùa
càc'tàc
già néu trén
ve
bàn
ehà't cùa nàng lue
va
cho ring:
- Nàng
lue
là
mot
trong nhùng thudc tinh tàm ly cùa nhàn càcb, ed
quan he tàc ddng qua lai vdi càc thudc tinh tàm ly khàc trong cà'u trùc
cùa nhàn càeh nhu: xu hudng, tinh càch
va
khi ehà't cùa cà nbàn.
- Bàn
chat
eùa nàng
lue
là mot to hgp
thuge

tinh eùa eà nhàn, càc
thudc
tinh
này
ed
quan he tàc ddng qua lai vdi nhau, ké't hgp vdi nhau
trong mdt cà'u trùc tàm ly nhu mdt ehình thè, chùng duge hình thành,
biéu hién
va
phàt trién trong boat ddng,
bang
boat ddng.
- Nàng
lue
thdng nhà't vdi boat ddng, duge quy dinh bdi boat ddng
eùa con ngudi. Hoat ddng nào thì càn nàng lue à'y.
- Ca sd tu nhién eùa su hình thành
va
phàt trién nàng lue là
nhùng dàc diém giài
pbàu
- sinh ly eùa he thin kinh, cùa nào vi ca
thè.
Ca sd xà bòi cùa su hình thành
va
phàt trién nàng lue là boat
227
ddng hge tàp, rèn
luyén,
giào due

va
giao tiép cùa con ngudi trong
già dinh va
xà bdi.
- Tri thùc, kinh nghiém, ky nàng, ky xào khdng phài là nàng lue,
nhùng yéu td này ehi là nhùng diéu kién
ve
mat tàm ly chù quan cho
su hình thành
va
phàt trién nàng lue.
2.7.2. Khài niém nàng lue su pham
Nàng lue su pham là td hgp càc thudc tinh dde dào cùa ngudi thay
giào,
phù hgp vdi nhùng yéu càu cùa boat ddng su pham, dàm bào cho
boat ddng do ed ké't
qua.
Nàng
lue
su pham phàn ành mdt eàeh dde dào càu trùc boat ddng
su pham
va
bao gdm 5 thành phan co bàn: thành phàn thiét ké, kién
tao,
td
ebùc,
giao tiép
va
nhàn thùc. Nàng lue su pham là loai nàng lue
ehuyén biét,

ed lién
quan chat
che
vdi nàng lue ebung
va
eàe nàng lue
ehuyén mdn khàc.
Mot
sd nàng lue su pham cùa ngudi thiy giào:
+ Nhóm nàng
luc
day
hge:
nàng lue hiéu hge sinh trong
qua
trình
day hge, tri thùc
va
tàm hiéu biét cùa ngudi thày giào, nàng lue che
bién tài
liéu
hoc tàp, nàng
lue
nim virng ky thuàt day hge, nàng lue
ngdn ngù.
+ Nhóm nàng lue giào due: nàng lue
vach dir
àn phàt trién nhàn
eàeh hoc sinh, nàng lue giao tiép su pham, nàng lue càm hda hge sinh,
nàng lue khéo

léo
ddi xù su pham.
+ Nhóm nàng
lue
to
chiic
càc hoat dóng su pham
2.1.3.
Khài niém rèn luyén nàng
lue su
pham cho ngudi thày giào
Giào due, rèn luyén nàng lue su pham cho ngudi thày giào là mdt
bd phàn hgp thành eùa
qua
trình giào due rdng
Idn
trén pham vi toàn
xà bdi. Dd là
qua trình
tàc ddng ed mue dìch vào nhàn thùc, tinh càm,
y ehi cùa ngudi thày giào thdng qua giào due
va
rèn luyén trong mdi
trudng su pham nhàm hình thành d hg nhùng nàng lue phù hgp vdi
boat ddng su pham.
2.2.
Rèn luyén nàng lue su'pham cho nguòi thày giào theo tutuòng
Ho Chi Minh
Theo Hd Chi Minh, lao ddng eùa ngudi thiy giào là mdt loai boat
228

ddng tri de rà't càng thang, phùc tap, khd
khan,
tinh té'; ddi hdi
tinh
khoa hge, tinh nghé thuàt
va
tinh sàng tao. Ngudi thay giào phài yéu
nghé, yéu trudng;
bét Idng thuong
yéu, chàm
sde,
quan tàm dén hge
sinh "nhu con em rugt thit cùa
minh";
khdng ngùng bdi dudng dao
due,
nàng cao tay nghé su pham
de
thue su là tà'm guang sàng cho
ngudi hge noi theo.
Ve
nàng lue su pham cùa ngudi thiy giào, trude
bét Bàc yéu ciu phài ed tri thùc toàn dién (Bàe ggi là tri thùc phd
thdng)
va
tri thùc ehuyén mdn. Tri thùc phd thdng gdm: hiéu biét chù
nghìa Màc-Lénin, giàe ngd
ve
chù nghìa xà bdi, nhiém vu cùa càch
mang, dudng

Idi,
chinh sàch cùa Dàng Trén nén tri thùc chung dd,
ngudi thiy giào phài am hiéu sàu sic
lình
vue ehuyén mdn
minh
giàng
day, bdi vi: "mué'n
Iman
luyén thg rèn, thg ngugi thì ngudi Iman luyén
phài thqo nghé rèn, nghé ngugi"
[3;46].
Ve
phuong phàp day hoc, Bàc
ludn
càn dàn day hge khdng duge phép "càu né", "hình thùc", "nhéi
sg"
ma
phài biét "quy
he
tinh,
bà't
quy ho da"
va
"viéc
cót yé'u
là phài
làm
cho hge sinh hiéu thà'u vàn
de".

Mudn
ebo
ngudi
hge
hiéu thà'u
và'n
de
thì ed hai càeh day, dd là càch day thàt ti mi
va
day bao quàt.
Nghìa là phài ehgn
là'y
cài gì co bàn nhà't, cdt yéu nhà't
ma
ngudi hge
khdng
thè
quén, khdng thè nhim
làn
vdi cài khàc, khi can ed thè dem
ra vàn dung duge ngay
va
ed thè phàt trién cho phong phù thém.
Ngudi thày giào phài càn eù vào khà nàng hién ed eùa ngudi hge,
ma
lua
chgn càch day cho phù hgp. Chi ed eàeh day nhu vày thì ngudi hge
mdi hiéu chdng, nhd
làu va
tié'n bd nhanh.

Ngudi thiy giào khdng nhùng phài ed nàng lue nam
vGng
tri thùc,
ky nàng, ky xào nghé nghiép
va
biét vàn dung nd vào boat ddng su
pham dat hiéu
qua
cao;
ma
cdn phài ed khà nàng bién soan tài liéu, che
bié'n tài liéu hge tàp, hiéu biét sàu sic ngudi hge.
Day
eùng là nhùng
nàng lue bét
sue
quan trgng cùa ngudi thày giào, nhd ed su
già
cdng
ve
màt su pham
ma
ndi dung tri thùc duge phù hgp vdi dàc diém tàm ly,
trình dd, kinh nghiém eùa ngudi
hge.
Hd Chi Minh ehi rd: "Tài liéu
phài lua ehgn, xé'p dat
Iqi,
vi trình dò
ngUòi

hge khóng déu nhau, càn
eó tài liéu thich hgp vai
tùng
hqng. Tài liéu khóng
thich
hgp thì khóng
eó ich lai gì"
[4;49].
Do vày, khi bién soan
va
che bié'n tài liéu hoc tàp
phài bào dàm
Idgìc
cùa su phàt trién khoa hge, phù hgp vdi
Idgie
su
pham, thich hgp vdi trình dd nhàn thùc cùa ngudi hoc; biét xàc dinh
229
duge khdi lugng kién thùc càn
va
dù cho tùng ddi tugng; ed de sàng tao,
biét trình
bay
tài liéu theo suy nghì
va làp luàn
eùa minh, cung cip cho
ngudi hge nhùng kién thùc càp nhàt, lién he vdi kién thùc eù, gin vdi
thue tién xày dung
va
bào ve Td qud'c; phù hgp vdi xu

thè'
phàt
trién
eùa
khoa hge ehuyén ngành; kieh thich tu duy, tri tue eùa ngudi hge.
Su lình hdi tri thùc cùa ngudi hoc phu thudc vào nhiéu yé'u td:
trình dò, khà nàng nhàn thùc cùa ngudi hge; nói dung bài giàng; nàng
lue truyén thu tri thùc, ky nàng, ky xào; nàng lue ngdn ngù; nàng lue
giao tiép su pham; nàng
lue
ddi xù khéo léo su pham
De
ed hiéu
qua eao trong boat ddng day hge, ngudi thày giào phài ed khà nàng
truyén dat tài liéu rd ràng,
de
hiéu,
de
nhd, vùa
sue,
gay duge
hùng
thù, kieh thich ngudi hge tich cuc suy nghì dde làp, sàng tao trong hge
tàp.
Màt khàc, hg cdn phài biét
su
dung ngdn ngù nhu mdt cdng cu tao
ra su chù y
va
suy nghì cùa ngudi

hge
hudng vào bài giàng; diéu
khièn, diéu chinh boat ddng lình bòi cùa ngudi hge. Vi
le
dd, Hd Chi
Minh yéu ciu ngudi thiy giào mdi khi ndi, viét "cài gì" phài xàc dinh
rd chù
de;
ndi
va
viét "cho ai" phài xàc dinh rd ddi tugng
va
ndi, viét
"de làm
gì"
phài xàc dinh rd mue dieh. Nói dung tri thùc phài duge
suy xét, kiém tra, chgn
Igc
ky
ludng.
Lugng thdng tin kién thùc chinh
xàc,
sàt thue tién, phù hgp vdi
ehuyén
mdn,
cuong
vi ebùc tràch ngudi
hge.
Khi trình
bay,

dién dat phài ehàn thue, mach
lae,
de
hiéu
va
ed
sue
thuyè't phue cao. Diéu nghiém càm ddi vdi thày giào là khdng
duge phép truyén dat nhùng tri thùc ehua trd thành nhùng ehàn
ly
khoa hge,
boàc
nhùng tri thùc ehua duge nghién eùu ky, vàn dang
trong
qua
trình thue nghiém,
ma ''diéu
gì biét thì nói bié't, khóng biét
thì nói khóng
bié't,
khóng nén nói
du"
[4;78].
Ndi
va
viét phài dùng su
thàt, khdng duge bia dat. Mudn vày, ngudi thày giào phài ra
sue
hge
tàp,

tu dudng rèn luyén ngdn
tu
phong phù, nim vùng tri thùc khoa
hge,
ed càch truyén thu mach lae, sinh ddng, giàu hình ành,
ed
ngù
diéu, àm lugng vùa phài,
ed
càeh biéu càm thuyè't phue cao; khdng
dùng
tu
xào rdng, càu ky; khdng nén
lam
dung dùng chù, bay ndi chù.
Chù tich Hd Chi Minh yéu càu ngudi thày giào khi quan he, giao
tiép vdi ddng nghiép
va
ngudi hge phài té nhi, lieh su, md pham; ed su
biéu biét sàu sic tàm ly hge sinh; ed
tbài
dd àn càn, dd lugng, vi tha,
nàng dd
va
tdn trgng nbàn càeh ngudi hge. Thudng xuyén phàn dau
230
rèn luyén de ed né'p sdng vàn hda eao, ed
Idi
sd'ng trong sach màu
mure,

ed tbài dd yéu thuang, tin tudng ngudi hge, ddi xù dàn chù
va
cdng
bang.
Bàe càn dàn:
'Trong
nhà
truòng
càn eó dàn chù.
Dói
vói
mgi và'n
de,
thày
va
trò eùng nhau thao luàn, ai eó y kié'n gì déu thàt
thà phàt biéu. Diéu gì ehua thóng suò't thì
hai,
bàn bqc cho thòng
suò'f
[6;456]
va
bié't phàt
buy
tinh chù ddng, tich cuc, sàng tao cùa
ngudi hge
de
lình bòi tri thùc.
Cùng vdi viéc vach ra nhùng yéu càu
ve

nàng lue su pham eùa
ngudi thày giào, Hd Chi Minh cdn vach ra con dudng, bién phàp
de
rèn luyén
va
phàt trién chùng.
Con dudng, bién phàp thù
nhà't de
rèn luyén nàng
lue
su pham cho
ngudi thay giào là phài tu tu dudng, rèn luyén trong boat ddng
thue
tién lao ddng su pham. Trong mdt tàc pham eùa minh, Bàe viét: "Dqo
due
càch mqng khóng phài trén
trdi
sa
xuó'iig.
Nò
do dd'u
tranh,
rèn
luyén ben
bi
hàng ngày
ma
phàt trién
va
cùng ed. Cùng nhu ngge eàng

mài càng sàng, vàng eàng luyén eàng trong" [5;293].
Con dudng, bién phàp thù hai
de
rèn luyén nàng lue su pham ebo
ngudi thày giào là phài ra
sue
hge tàp. Bàe ebo ring: mudn nàng cao
trình dò ly luàn
va
nàng lue ehuyén mdn nghiép vu, nàng lue boat
ddng thue tién thì phài hge tàp khdng ngùng, hge tàp sudt ddi. Bàc càn
dàn ngudi thày giào phài ghi nhd
va
thue hién khiu hiéu "Hge, hge
nùa, hge mdi" eùa
V.I.
Lenin.
Ngudi cdn nhie nhd nhùng ngudi làm
cdng tàc
buan
luyén, giào
due
ring: "ngudi huà'n luyén nào tu cho
minh
dd
bié't
dù
rèi
thì
ngUdi dò

dot
nhà't"
[3;46].
3. Ké't luàn
Hd Chi Minh dành già eao vai trd, tràch nhiém ve vang eùa ngudi
thiy giào nhung Ngudi eùng yéu càu rà't cao
ve
nàng lue su pham d
hg.
Theo Bàc, ngudi thiy giào phài ed cà nàng lue boat ddng chung
va
nàng lue
ehuyén
mdn nghé nghiép. Hai loai nàng lue dd hgp thành cài
"tài"
- thành phan khdng the thieu
va
ed quan he chat che vdi cài
"due"
trong nhàn càch cùa ngudi thay giào.
Quàn triét tu tudng eùa Hd
Chi
Minh
ve
giào due dào tao, xày dung
ddi ngù nhùng ngudi thay giào, trong nhùng nàm qua Dàng ùy, Ban
231
Giàm hiéu Trudng Dai hge Ngoai ngù - Dai hge Qud'c
già Ha
Nói

ben
canb
cdng tàc lành dao, chi dao nàng cao
chat
lugng giào due, dào tao:
xày dung ndi dung chuong trình giàng day, bién soan he thdng giào
trình ebo phù hgp vdi tùng ddi tugng dào tao, ddi mdi hình thùc,
phuong phàp day hoc, xày dung co sd ha tàng, dàu tu trang thiét bi day
hge
dà dàc biét quan tàm dào tao, bdi dudng ddi ngù thiy giào, eoi
day
là
kbàu
then ehdt quyét dinh
chat
lugng dào tao d Nhà trudng.
Hàng nàm Dàng ùy, Ban giàm hiéu Nhà trudng dà tao diéu kién cho
nhiéu giào
vièn
duge dào tao thac sy, tién sy d tai Nhà trudng, cùng nhu
di dào tao tai eàe trudng dai hge trong nude
va
nude ngoài. Dà md duge
nhiéu dgt tàp huà'n, hge tàp tai ebùc, nghién eùu thue té' d càc nhà
trudng trong cà
nude.
Dén nay, Nhà trudng ed ban 35% giào vièn ed
trình dd thac sy khoa hge
va
khoa

hge
ehuyén ngành, gin 10% càn bd,
giào vièn ed hge vi tién sy; nhiéu càn bd, giào vièn là nhà giào uu tu, ed
hge
bàm
phd giào su
va
giào su. Ddi ngù giào vièn dà tham
già
nghién
ciili
bién soan he thdng tài liéu giào trình ebo càc ddi tugng dào tao ed
chat lugng tdt; truc tiép tham
già
càc loai hình dào tao dat ké't qua eao.
Tuy nhién, trude yéu eàu mdi ve nhiém vu giào due
va
dào tao; md rdng
hgp tàc dào tao qud'c té ddi ngù giào vièn nhà't là giào vièn tré dà bdc
Id
nhùng ban che nhà't dinh
ve
kién thùc nghiép vu su pham; tinh thue
tién, tinh phé phàn
va
tinh du bào trong mdi bài giàng
ehua
cao;
vàn
dung phuong phàp day hge mdi cho phù hgp vdi tùng ddi tugng dào tao

con lùng
tùng Vi vày, ban
lue
nào bét mdi ngudi giào vièn trong Nhà
trudng càng phài thà'u hiéu nhùng
Idi
day eùa Hd Chù tich, khdng
ngùng trau ddi pham chat chinh tri tu tudng, niém tin tuyét ddi vào su
lành dao eùa Dàng, giù vùng tinh nguyén tic Dàng trong boat ddng
giàng day. Tich cuc, chù ddng, sàng tao trong hoc tàp, tu nghién eùu
nim virng tri thùc, ky nàng, ky xào ehuyén mdn; tich
lùy
kinh nghiém
giàng day; trau ddi ngdn ngù trong sàng, khoa hge, dàn tde. Cd su hiéu
biét sàu sic nghé thuàt su pham. Thudng xuyén eàp nhàt nhirng phàt
trién mdi
ve
khoa hge ehuyén ngành trong nude
va
the gidi vào ndi
dung giàng day. ùng dung cdng nghé, phuang tién day hge hién dai, ddi
mdi phuang phàp giàng day thiét thue gdp phàn nàng eao hiéu
qua
dào
tao dàp ùng duge yéu eàu nhiém vu cùa Nhà trudng trong giai doan day
manh cdng nghiép hda, hién dai hda dat nude.
232
Tài liéu tham khào
1.
Nguyén Ngge Bieh. Tàm ly hge nhàn eàeh. Nxb. Giào due. Ha

Ndi,
1998.
2.
A.G. Kovaliov. Tàm ly hge xà hòi (tài liéu dieh). Nxb. Giào
due.
Ha
Nói,
1976.
3.
Ho Chi Minh, Toàn tàp. Tàp 6. Nxb. Chinh tri Qud'c
già.
Ha
Ndi,
1995.
4.
He Chi Minh, Toàn tàp. Tàp 6. Nxb. Chinh tri Qud'c
già.
Ha
Noi,
2000.
5.
Hd Chi Minh, Toàn tàp. Tàp 7. Nxb. Chinh tri Qude
già.
Ha
Ndi,
1996.
6. Ho Chi Minh, Toàn tàp. Tàp 7. Nxb. Chinh tri Qud'c
già.
Ha
Ndi,

2000.
7.
Nguyén Ngge Phù (chù bién). Tàm ly hge quàn su. Nxb. Quàn
ddi nbàn dàn. Ha Ndi, 1998.
8. Nguyén Quang Uan, Tran Hùu Luyén, Trin Qud'c Thành. Tàm
ly hge dai euang. Nxb. Dai hge Qud'c già Ha Nói, 1998.
233