Vài nét về sự biến đổi của Phật giáo Việt Nam hiện nay

^
VAINETVESLJBIENOOI
CUA PHAT
GIAO
VIET NAM
HIEN
NAY
TS. DANG
THI
LAN
Khoa Triet hoc -
Trudng
Dai hoc KHXH & NV
Gan hai ngan nam qua, Phat giao da du nhap, truyen ba va anh
hirdng
kha sau dam trong
dcfi
song tinh
thSn ngudi
Viet Nam.
Tu
tu6ng
dao
diic
Phat giao da tac dong manh me den dao
dilc
tam
ly,
loi
song cua con
ngu6i.

Da so
ngu5i
dan Viet Nam, du ft hay nhieu deu
chiu anh
hucfng
cua Phat giao. Phat giao
thuc sir
da di vao
dbi
song
tam
linh,
vugft
ra khoi khuon kho cua
tin
ngu&ng,
tro
thanh net van
hoa, dao
diic
trong
ddi
song con
ngucji.
Thcfi
gian da't
nude
ta c6 chien tranh, Phat giao cung nhu cac ton
giao khac tam thai
lang

xuong. Trong nhiing nam gan day, dac biet
tir
khi
nude
ta
h\idc
vao giai doan doi
mdi,
Phat giao c6 phan
"khai
sdc".
Chua chien
duoc
trung tu dep va khang trang hon. Viec dich kinh
sach, dao tao tang ni
difin
ra ram ro hon.
Nguai
dan den
chiia
dong
diic
va gianh
thdi
gian cho
16
bai nhieu hon. Ngay Ram, mong mot,
nhung ngay te
11,
cac chiia dong nudm nuop. Co

nhQng ngudi trudc
day la nhiing
ngu5i
v6
thSn thi
nay cung tin theo Phat hoac
c6
thien
cam
v6i
dao Phat. Nhiing ngudi den chua dong
dii
moi tang
16p,
moi
Ilia tudi, khong chi cac cu gia ma con c6 dong dao nhiing thanh thieu
nien, sinh vien, tri
thiic,
khong chi
nhflng
ngudi buon ban ma ca nhiing
can bo, cong nhan vien
chiic.
Khdp
ca
nudrc,
xu
hudng
tin Phat,
thd

Phat tro nen manh me hon. Phat giao dang duoc "hoi sinh"!
Da so
ngu5i
Viet Nam den
vdi
Phat giao
vdfi
tam ly rat
binh
dan
"c6 thd
CO
thieng, c6 kieng c6
lanh"
va ho tin Phat to se
ciiu giiip
ho,
cho
cu6c
s6'ng ciia ho duoc hanh
phiic
hon, may
man
hon. That bat
673
ngd
khi dieu tra trong quan
chiing,
c6
toi

71,2% tin la Phat c6 kha
nang
ciiu
giup con ngudi.
Danh gia
tinh
binh phat trien sau nhiing nam
ddi
mdi,
giao su
Dang Nghien Van cho
rSng
vai tro cua dao Phat c6 phan tang
len
la
do:
"I.
Chinh sack ton giao ngay cang cu the va c6 phan khich
le
nhiing dieu tot dep c6 trong giao ly ton gido; vi
nhgn
thuc ton giao
cdn
Id
mot nhu cdu; 2. Dao to tien c6 phong trao
dua
bat
huang
ten
chua, hod than hodn

vfi;
3.
Plio
bien hien
tugng
trong cac chua c6
nfiifng
hoqt dong ton gido khdc
nhd't
la thd Mdu; 4. Cdc ba trung nien,
Ido
nien, cdc cdn
bg
vi huu "gia vui cdnh chua", dac biet
Id
Hoi cdc
ba quy y tham gia cong tdc
ti(
thien va chdm
lo
viec dau dm, tang te
cho nhiing ngudi trong chdm xom; 5. Dac biet
vdi
xu
the'the'tuc
hod,
Phat gido hudng vao viec
phitc vii
ddi, nhap the lam khong khi ddi
song ton gido soi

dgng"^^\
So
di
Phat giao
a
nude ta trong giai doan hien nay dang duoc phuc
hoi va phat trien
la
do chinh hien thuc xa hoi
vln
dang can phai duoc
"den bu hu ao". Ton giao noi chung va Phat giao noi rieng
vln
dang
can cho
loai
ngudi,
vi nigm
tin vln la su dong vien can thiet khi con
ngudi
van
cdn dang phai
tim
kiem nhiing thieu hut trong hien thuc.
Trong
bdi
canh the gidi va trong
nude
hien nay, Phat giao Viet
Nam dang trong qua

trinh
ddi mdi de canh tranh vdi cac ton giao khac
va thich nghi vdi dieu kien mdi. De ton tai va phat trien nhu hien nay,
Phat giao Viet Nam da trai qua nhieu
Ian
ddi mdi ca noi dung va hinh
thiic
sinh boat. Khong noi den cac thdi ky xa xua, chi tir dau the ky
XX den nay, trong noi bo Phat giao da
diSn
ra su ddi mdi va cai
each
khong
ngirng,
khi thi duoc the hien thanh phong trao Chan hung Phat
giao d cac thap nien 20 va 30 cua the ky XX, phong trao bao ve "Phat
phap"
vao nhiing nam
60
va dau
nhirng
nam 70, khi
thi
the hien su cai
tien dan dan ve cac mat. Su ddi mdi dd cdn tiep tuc cho den ngay nay
va duoc the hien trong cac quan niem, cac
chii
truong, ke ca gidi
luat
cua nha Phat.

Trude
bet, qua trinh the tuc hoa Phat giao dang la qua trinh
ndi
trdi trong 4 xu the chung
ciia
Phat giao cung nhu ton giao tren the gidi
hien nay:
The'tuc
hod, hien dgi hod, dan tgc hod vd da dgng hod. Da
CO
nhieu cudc hoi thao ve hoa binh, chdng chien tranh va vu khi hat
674
nhan, ve van hoa, dao
diic
duoc td
chute
tren pham vi cac qudc gia, cac
chau
luc
va tren toan the' gidi vdi su tham gia khong nho cua cac tin do
Phat giao va ca nhiing ngudi ngoai ton giao.
Doi vdi Phat giao Viet Nam, khai niem nay khong hoan toan mdi.
Tir
trong
lich
sir, Phat giao Viet Nam da cd truyen thong
gin
dao vdi
ddi,
"cu tran lac dao", "Phat phap bat ly the gian". Phat giao Viet Nam

hien nay cd xu hudng quan tam nhieu den cac van
d^
ma cuoc song
hien thuc dang dat ra: cac va'n de ve kinh te, giao due, xa hoi, tap
trung vao cac boat dong
tiT
thien, hudng din tin dd thuc hien tot nhiing
dieu ran day trong giao
ly,
gay anh hudng va tranh thu tinh cam ddi
vdi nhirng ngudi khong
ciing
tin ngudng. Phat giao Viet Nam khong
cdn han che' boat dong ciia minh trong pham vi chua chien va tu vien,
trong le bai cau nguyen ma cdn tham gia vao nhiing cong viec tir
thien:
ciiu giiip
nhiing ngudi cd don, tan tat, xay dung nha dudng
lao,
vien te' ban, cd nhi vien, cac
Idp
hoc tinh thuong, cac tram kham benh
va phat thudc
miln
phi Phat giao da "dan than" vao cac cong tac
kinh te, van hoa, giao due va xa hoi,
chii
trong den ddi song hien thuc,
de'n kie'p nay nhieu hon. Phat giao Viet Nam ngay cang nha'n manh
giao ly xa hoi mot cudc song cong bang, tot dep tren tran the',

gdn
ke't
tin ngudng vdi viec cai thien tinh trang xa hoi hien thuc.
Nhu vay, Phat giao Viet Nam
gan
bd vdi dan tdc, vdi nhan dan
khong phai chi trong lich
sir,
trong truyen thd'ng ma ngay trong hien
tai,
trong cong cudc ddi mdi cua da't
nude.
Phat giao da va dang phat
huy truyen thd'ng dao
gan
vdi ddi, khong "bang quan" vdi the' gian ma
"di thing vao the' gian" de
ciiu
giiip nhiing ngudi dang gap dau khd.
Cd ngudi dat van de cho rang: Dao Phat tham gia nhieu vao cac
cong viec tran the' nhu vay phai chang dao Phat da "tha hoa". Ve va'n
de nay nha nghien
ciiu
Minh Chi da cd quan diem nhu sau: "Tha hod
hay khong, tuc hod hod hay khong la do tu tam chit khong phai do
nai
cong viec. Ldm viec dgo nhung vdi cdi tdm the tuc cdu danh, cdu
Igi
thi viec dgo cung hod ra viec ddi the tuc, viec danh viec
Igi.

Nhung
lam nhiing viec hinh
thi(c
la the tuc, nhung vdi dgo tdm, vdi tdm
ticbi,
muon dem
Igi Igc
vd hgnh
phdc
den cho tat cd mgi ngudi thi viec ddi,
viec the tuc
cUng
thanh viec
dgo"^^\
Chiing ta hoan toan tan thanh vdi quan diem tren cua nha nghien
675
ciiu
Minh Chi. Qua thuc Phat giao Viet Nam hien nay dang cd gang cu
the hoa triet ly tir bi, binh dang, bac ai
ciia
minh trong hien thuc.
Nhu vay, Phat giao Viet Nam ngay nay cd xu hudng quan tam den
nhiing van de ciia "kiep nay" nhieu hon. Phat giao dang ddi mdi
d^
ngay cang phu hop vdi xu the'
ciia
da't
nude,
ciia
thdi dai. Do nhiing

bie'n ddi sau sac, manh me
ciia
cong cudc ddi mdi, Phat giao Viet Nam
hien nay dang
chii
trong vao viec "tri
thiic
hoa" tang doan, nang cao
trinh do hoc va'n, trinh do Phat hoc cho cac tin dd, kinh sach duoc dich
ra tie'ng Viet, viec nghien
ciiu
kinh dien duoc tien hanh mot
each
cd he
thd'ng
nham
dao tao cac the' he tang ni cd trinh do chuyen
sau
ve Phat
phap va van hoa de dam nhan cac cong tac Phat
sir
ciia Giao hoi tir
Trung uong den dia phuong. Giao hdi Phat giao Viet Nam hien nay cd
3 hoc vien Phat giao (Ha Ndi, Hue, thanh phd Hd Chi Minh) dao tao
chuong trinh cir nhan Phat hoc va 25 trudng Phat hoc
co
ban dao tao
chuong trinh so - trung cap Phat hoc trong ca nude. Ngoai ra, hien nay
cdn cd tren 100 tang ni dang duoc dao tao d nude ngoai (An Do, Nhat
Ban, Trung Qudc, Dai Loan ), trong sd dd cd hang chuc ngudi dang

hoc sau dai hoc, mot sd ngudi da bao ve thanh cdng
luan
an thac sT,
tie'n
si.
Song nhin chung, ddi ngu tang ni hien nay thong hieu kinh phap
chua nhieu, trinh do hoc van va trinh do Phat hoc cdn ban che. Sd
lugng
phan bd khong deu, tap trung chu ye'u d thanh phd, thi xa
Dap ling nhu cau nguyen vong cua tin dd, Giao hoi cac tinh, thanh
phd da quan tam va
chii
y nhieu tdi cac budi thuyet giang giao ly cho
cac tin dd Phat tir.
O
mot sd chua cac budi thuyet giang duoc td
chiic
hang tuan vao cac ngay
chii
nhat (chua ke ngay ram, mdng mot). Cdng
viec nay da giiip cho gidi tang ni Phat tir ngay nay nhanh chdng nam
bat duoc nhiing dieu co ban
ciia
Phat phap, cung cd niem tin cua ho va
cd y
nghia
giao
due
hudng thien cho hanh vi dao
diic

cua con ngudi.
Trude xu the' toan cau hoa tren cac
ITnh
vue kinh te', chinh tri, van
hoa Phat giao Viet Nam ciing dang dan tirng budc hoa nhap vao cac
dien bie'n cua the' gidi, cua dat nude. Ngudi Phat tir Viet Nam ciing da
nhin
lai
minh tir
diic
tin, giao ly cho de'n nghi thiic de chuyen ddi tam
thiic cua minh thich nghi vdi thdi dai. Phat giao cdn ton tai
lau
dai
nhung Phat giao cung nhu cac ye'u td cua hinh thai y thiic xa hdi khac
676
can bie'n ddi theo su bien doi cua co sd kinh te' nham phu hop vdi mot
xa hdi dang tren con dudng cdng nghiep hoa va hien dai hoa.
Phat giao cung nhu cac ton giao khac, cai cot
Idi
cua no la hudng
thien, loai bd cai ac va mang trong ban than nd nhiing gia tri nhan ban.
Hudng phat trien cua Phat giao Viet Nam la cd chon
loc,
loai bo
cai
Idi
thdi, tiep bien mot
each
sang sudt nhiing ye'u td mdi nay sinh

trong ddi sdng ton giao, phat trien nhiing yeu td mang tinh truyen
thd'ng lanh manh.
Phat giao nhan manh den vai tro
ciia
dao
dire:
"Mot ddi sdng cd dao
dire la mot ddi sdng hanh phiic, mot ddi sdng cd dao dire la mot ddi sdng
hanh phiic". Chinh vi vay, Phat giao Viet Nam ngay nay cang to ra
h^p
dan ddi vdi khong it quan chiing nhan dan trong xa hoi hien dai. Qua
trinh the tuc hoa cua Phat giao chinh la xay dung nen dao
diic
trong xa
hoi hien thuc de dem lai hanh phiic va su an binh cho con ngudi.
Nhu
vay, trudc boi cdnh toan cdu hod,
sUphdt
trien mgnh me cua
khoa hgc cong nghi trin
thi'gidi,
trudc yiu cdu cua qud trinh doi mdi
nham xay dung mot cugc song dm no hgnh phiic, cong bang vd van
minh cho con
ngUdi
ngay trin tran the, Phat gido Viet Nam dd thay
doi ve phuong thiic hogt dgng, gan ki't
giUa
tu hanh vd ddi song, ldm
cho Phat gido trd nin thii't thuc hon doi vdi con ngudi.

Phat giao da tang cudng boat dong cua minh trong cac
Iinh
vuc
kinh te', van hoa, giao
due
va xa hoi. Phat giao Viet Nam
gdn
bd vdi
dan tdc, vdi nhan dan khong phai chi trong lich sir, trong truyen thd'ng
ma ngay trong hien tai, trong nhiing boat dong ra't cu the, thiet thuc.
Phat giao khdng
diing
ngoai le cdng cudc ddi mdi dat
nude
ma toan
Dang, toan dan dang tien hanh.
Su ddi mdi cua Phat giao khdng chi the hien d trao
luu
"The' tuc boa"
ma cdn d ca d trong giao ly, dac biet la d gidi luat. Gidi luat nha Phat
nham de hudng con ngudi vao con dudng tu dudng dao
diic
ca nhan. Neu
gidi luat gd bd hoac khat khe qua se can trd con ngudi den vdi dao ve mat
tam ly. Chinh vi vay, xet mot each sau xa, su thay ddi, bd sung vd mat
gidi luat cua dao Phat chinh la nham muc dich thu
hiit
quan chiing de'n
vdi dao nhieu hon trong su canh tranh vdi cac ton giao khac.
Ra ddi

each
day 2500 nam, giao ly cua Phat giao phan anh trinh
do nhan thiic cua xa hoi An Do cd dai
liic
ba'y gid. Gidi tri
thirc
Phat
677
giao hien nay da tim
each
lam cho Phat giao de di vao ddi sdng hien
dai hon: bdt bd cac ye'u td than bi, tang cudng cac ye'u td hien thuc,
cac gidi luat duoc giai thich mot each uyen chuyen hon.
Vi du, ve gidi khdng trdm cap,
Hoa
thuong Thich Minh Chau cho
rang: khdng phai chi la nhiing hanh vi trdm cap Id lieu ma cdn gdm ca
nhiing hanh vi budn lau, tham nhiing, lira dao,
lat
long trong budn ban
de kiem
Idi
bat chinh.
Ve gidi "cam sat sinh", Phat giao da phan nao thay duoc ban che'
ciia gidi nay
la
khi di vao cudc sdng rai khd thuc hien cho nen Hoa
thuong Thich Thanh Nghiem ndi: "Khong dugc tu minh sat sinh, cdn
ni'u mua thit cd ve nha thi khong co hgi
gi"''^\

Hoa thuong Thich Minh
Chau cung ndi: "Thit co the an dugc, ni'u minh khong chung kii'n,
khong nghe biet con vat bi gii't thit, ciing bii'n ro, con vat dd khdng bi
gii't thit de cho minh an. Thit nhu vdy ggi la thit trong sgch vd co the
an
dugc"^'^\
"Van de ndy khong nin dp dat, ma nin tuy theo hodn cdnh
vd sd thich
tCtng
ngudi md gidi quyi't hgp
ly"'-'^\
The'
gidi vat chat
ludn
van dong va bien ddi khdng ngirng. Mdi bd
phan cua hinh thai y thiic xa hdi (trong dd cd y thiic tdn giao) ciing
phai bie'n ddi theo cho
phii
hop. Mat khac, theo thdi gian, trinh do dan
tri,
trang thai tinh cam, quan niem dao
diic,
van boa va
Idi
sdng ciia
cac tin dd cung da ddi thay.
Hien nay, tdn chi ciia dao Phat van la
"ciiu
khd", "giai thoat" cho
chiing sinh. Nhung su

ciiu
khd, giai thoat dd khdng chi d kiep tai sinh
bao
buyen
ma cdn ngay ca d kiep nay niia. Phat giao da dat ra nhiem vu
khdng phai chi lo cho ngudi dm, ngudi chet (qua le cau an, cau sieu) ma
cdn phai quan tam nhieu hon niia den nhiing ngudi dang sdng, dac biet
trong dd cd
tdng Idp
thanh, thieu nien rat de bi sa nga vao con dudng hu
hong, vao cac te nan xa hdi. Phat giao Viet Nam
chii
truong: "Phat phap
la ddi sdng, ddi sdng la Phat phap", "Phat phap bat ly the' gian", Phat
giao da san sang md rdng cira chua de lam chd dua ve tinh than cho
nhiing ngudi can de'n mot niem tin, mot su an
iii,
vd ve.
Cd the' ndi rang, qua trinhu the' tuc hoa va nhiing thay ddi nham
thich nghi cua Phat giao da va dang tac dong den tu tudng, dao
diic,
Idi
sdng va chuan gia tri xa hdi cua con ngudi Viet Nam hien nay.
Hudng tdi the' tuc, Phat giao
chii
trong den cac khia canh dao
diic
xa
678
hdi,

khdng chi tren ly thuyet ma bang hanh dong thuc tien. Dieu dd da
lam cho giao ly va
diic
tin trong Phat giao cd nhieu cO sd de di vao
hien thuc, khdng trd thanh qua mo hd, sieu thuc.
Le hoi Phat giao ngay cang phat trien va duoc td
chiie
d nhiing noi
cd chua chien, phong canh dep da thu
hiit
khdng chi Phat tir ma ra't
nhieu ngudi ngoai dao, cd tac dung khoi day tinh
yeu
que huong da't
nude, niem tu hao dan tdc va giao luu van hoa, giiip con ngUdi hudng
tdi nhung gia tri tam linh cao ca. Nghi thiic thd phung, kie'n
triic
chiia
chien, tuong Phat deu the hien triet
ly
ve nhan sinh, vu tru va con
ngudi. Dd cung chinh la mot trong nhiing chan gia tri cua dao Phat.
6
nude ta, Phat giao van dang
la
nhu cau ciia ddi sdng tinh
thSn
trong nhan dan. Nhirng mat tich
cue
ciia Phat giao nha't

la
truyen thd'ng
yeu
nude
cua dao Phat trudc day, truyen thd'ng by sinh dung cam,
doan ke't trong cac cudc khang chie'n hang ngan nam qua can duoc
phat huy trong cdng cudc xa hdi CNXH vi muc tieu dan giau nude
manh, xa hdi cdng bang, van minh.
Song cung
cSn
phai thay rang, phuong cham ciia Phat giao Viet
Nam hien nay
la
dang ddi mdi vdi nhirng boat dong
thie't
thuc, da
dang, dac biet la kha nang thich nghi vdi moi hoan canh, moi dieu
kien xa hdi de' duoc chap nhan. Su "thich nghi" cua Phat giao bie'u
hien d chd cac boat dong vira da dang, vira cdng khai,
vira
bi mat, vira
ung ho ddi mdi, nhung cung cd nhiing boat
dgng
ban che, tham chi
chdng ddi vdi Nha
nude
ta nhu vu xay ra d Hue thang
5/1993.
Hoat dong Phat giao van cdn nang ve hinh thiic, nhe ve giao ly,
lang

phi tien bac, thdi gian, de roi vao chd
me
tin,
hii
lau.
Giao su Dang Nghiem Van cho rang: ddi sdng tdn giao ndi chung
va Phat giao ndi rieng d nude ta hien nay van "dang van hanh theo
Idi
tie'u ndng" va cd nhieu ba't cap, mac du nhin be ngoai ddi sdng tdn
giao bie'u hien ra't nhdn nhip: do trinh do yeu kem ve giao ly, do
sir
cau
ne vao cac nghi thiic rudm ra, cd khi vd nghia, do su sa siit ve dao
diic
cua mot sd
chiic sac
Phat giao hoac mot sd can bo quan ly Phat giao.
Day dd cd nhieu hien tugng sir dung Phat giao vao viec budn than,
ban thanh, tha hoa dao
diic
trai vdi ban cha't tri tue va muc dich trong
sang cua dao Phat (hien tugng 42 co sd thd tu do cac tu nhan xay dung
trai phep de true
Igi
d chiia Huong - Nay da bi giai toa la mot vi du).
679
Vi la mot tdn giao nen trong Phat giao khdng khoi khdng
d^
cap
de'n nhiing ye'u td buyen bi. Chinh nhiing yeu td dd lam cho con ngudi

cd khuynh hudng tin tudng mot each mil quang va
la
co sd cho nhiing
ke CO hdi
Igi
dung de kiem chac va xuat hien nhiing loai sach bao
huyen bi, tao
nen
su me tin di doan trong ne'p
nghi
cua con ngudi, lam
cho bg khdng dam tin vao kha nang tu quye't
ciia
ban than.
O nude ta hien nay, sinh boat Phat giao cd net rieng
gan lien
vdi y
thiic va sinh boat truyen thd'ng nhung nd ciing dang dien ra vdi nhiing
bieu hien phong
phii
va dat trudc chiing ta nhirng va'n de phirc tap can
dugc giai quyet.
Ngudi Viet Nam hien nay den vdi Phat giao chu ye'u
vln
dua theo
tap quan, nghi le tir ngan xua, chua ban dua vao giao ly ma dua vao
tap tuc thdi quen la chinh. Kinh te thi trudng da khie'n cho ddng tien
nhieu khi trd thanh "bai vat" trong mot sd nghi thiic tdn giao, khie'n
cho niem tin trong sang
ciia

tdn giao bi
la'n
at.
Tai mot sd chiia cdn
diln
ra nhiing boat dgng
me
tin, cd hien tugng
budn than, ban thanh. Viec
gan
lien le hdi vdi boat dgng du lich da bie'n
nhirng noi thd tu thieng
lieng
thanh thi trudng canh tranh. Tinh tieu
ndng, cdng them tinh budn ban trong thdi budi kinh te' thi trudng da
bieu thi mot tinh trang suy thoai trong cac boat dgng tdn giao. Ben canh
viec tung kinh, an chay niem Phat, da sd cac tin dd van quan niem rang:
cdng bie'n nhieu
16
vat, cdng
diic
nhieu tien cho nha chiia thi se xoa
dugc tdi
Idi
hay "dugc phiic". Mot sd ngudi da dam ca gan cau trdi Phat
che chd cho ca nhiing hanh vi am mudi, phi phap
ciia
minh, la nhiing
dieu trai vdi giao ly, vdi dao
diic

ma dao Phat truyen day.
Tdn giao la mot hien tugng xa hdi, trong mdi giai doan lich sir
khac nhau thi tdn giao bieu hien vai trd xa hdi khac nhau. Su tdn tai va
phat trien
ciia
Phat giao d Viet Nam hien nay chung td cdn la nhu cau
hien thuc
ciia
mot bd phan khdng nhd quan chiing nhan dan. Nhu bat
cha'p
vdi thdi gian, Phat giao vin tdn tai vdi ca nhiing tich cue va ca
nhiing ban che' cua minh. Phat huy nhirng mat tich cue, ban che' nhiing
mat tieu cue cua Phat giao la
yeu
cau khach quan cua su nghiep ddi
mdi da't nude bien nay. Xuat phat tir chd nhan thiic rang: Phat giao va
nhirng gia tri dao
diic
Phat giao
vSn
dang tiep tuc anh hudng den viec
xay dung va hoan thien dao
diic
con ngudi Viet Nam, chiing ta can co
680
nhirng giai phap dung dan, cu
M 6i
Phat giao Viet Nam phat
tri^n
dung hudng, lay "dao phap" phuc vu dan tdc, ddng gdp "huong thorn"

(thuat ngii ciia Mac) ciia minh vao ddi sdng xa hdi Viet Nam trong
giai doan hien nay.
Tai lieu tham khao
1.
Dang Nghiem Van. Ly ludn ve tdn gido vd tinh hinh ton gido d
Viet Nam. Nxb. Chinh tri Qudc gia, Ha Ndi,
2001.
2.
Minh Chi. Ve xu
thi'thi'tuc
hod vd ddn tgc hod cua Phat gido.
Tap chi Nghien ciru tdn giao sd 3-2001, tr.26-29.
3.
Thich Thanh Nghiem. Hgc Phat quan nghi. Phan vien nghien
ciru Phat
hgc.
Ha Ndi, 1991, tr.34.
4.
Thich Minh Chau. Nam gidi, mot ni'p song lanh mgnh, an lac,
hgnh phiic. Giao hdi Phat giao Viet Nam, Thien vien Van Hanh
xuat
ban
1993,
tr.18-19.
681