Một số ý kiến về Giáo dục Việt Nam Hiện trạng,thách thức và giải pháp

MOT SO Y
KIEN
VE
"GIAO
DUC VIET NAM
:
•
• •
HIEN
TRANG, THACH
THlTC
VA
GIAI
PHAP"
GS.
Ho Si Thoang
Dat nU6c
ta da dat
ditdc
nhiing
thanh tUu
to
16n trong
sU
ngbiep phat
trien giao due.
Do la
dieu
khdng
dinh.
Tuy nhien giao due cung dang

doi
dien
v6i
nhflng
thach
thUe
16n
lao.
Nhflng yeii
k^m
va sa
sut ciia giao due dang
la
moi
quan tam ciia toan Dang, toan dan. Tai
hoi thao nay toi xin
pb^p
trinh bay mot
so suy
nghl
va
tran trd
tritdc hieii
trang
ciia giao due Viet Nam v6i
by
vpng gop
phan tao
ra
mot vai cha'm pha cho nhiing

giai phap
c6
tinh kha
thi
nhdm dita sit
ngbiep giao due tiep
tiic
di
len.
^_ ^^^^g ^^^ ^m
1. Ve thai do tiep can giao due.
•|^
^H^^
.^|tfli^^H.^S
Trong nhiing nam vita
qua
nhieu
chii
^^^ li^^^^^^^^BMB tritdng
16n doi v6i giao due,
ea
ph6 thong
va dai bpc,
da
ditpc dita
ra va
thitc
thi e6
the
noi la tuy

tien,
vpi
vang
va
mang
nSng
yen to' ap
dSt tit
duy chii quan
eiia
mot so' can bp, ehuyen gia trong nganh
giao due. Ket qua
la
khong dem
lai
may thanh eong, tham chi lam tram trpng
them nhitng yen
k6m
va bat cap
ciia
giao due.
Mue tieu giao
diie
la nang cao dan tri, phat trien nhan
lite,
dao tao nhan
t^i
(hay con c6 the dien dat dan gia hdn
la
bpc de lam

ngitdi,
de c6 ky nang lao dpng
va de thanh tai) dang hi di cheeh hu6ng mot each nghiem trpng. Trong kha nang
ciia minh tat ea nhflng ngitdi dan
deii
eo
g^ng
tim each cho eon
cai
minh bpc
<;hem
tU
nhflng 16p tha'p, tham chi
tfl
16p
1.
16p
2,
bdi vi, neu khong, eon cai bpc
se hi
diem
k6m
va khong len
ditpc
16p, khong tot ngbiep
ditdc
cap bpc bat ke
la
dita
b6

c6 thupe
loai k6m
thong minh hay khong. Chita ban den ket qua bpc tap ciia cac
em, chi
x6t
viee dita
h6
con
chita
hieu biet
gi
bao nhieu ve
cupe
song gia dinh Va
xa hoi,
hi
euoii hiit
vao viee bpc
nhit
vay (phan 16n
la
ngay
ba
biioi:
sang,
chieu,
toi) khong con cd hoi de
viii
ehdi
va

tham gia eong viee gia dinh,
xa
hoi thi
lam
sao ma phat trien binh
thitdng
ditdc. Chi noi rieng ve mot khia canh nho ciia sU
phat trien dao
dflc
la
ai
ciuig
biet
rang,
eon cai cang thong cam va yeu men bo me
hdn neu chung cang 16n
va
dac
bi^t
la
tU khi chung trd thanh
bo
me
ciia
the
be
tiep theo. Sd
di
nhit
vay bdi vi eon cai c6

it
nhieu tham gia vao eong viee gia dinh
chung mdi c6 cd hoi
di
hieu
va
thitdng yen bo me, nhan thitc
tot
hdn gia
tri
ciia
lao dpng va do chinh
la
nipt
phan
ciia
nen tang tinh cam. dao
ly
lam ngitdi. Toi tin
r.ing,
tat ca
cac
vj
ngoi day,
du
trong nhflng hoan canh gia dinh khac nhau. deu
cam dn qua
khu
da
danh cho minh

nbiUig
cd hoi
de bi^u
dupe
eong
lao trdi
bie'n
ciia cac
b^c
tien nhan
tit
do ma tao cho minh mpt nhan sinh quan nhu bom nay
98
chiing
ta dang c6. Tai hai ciia viee day them, hoc them c6 rat nhieu, va ciing da
dUdc noi den nhieu,
d
day toi
chi,xin
nhan manh them ve sU mat thang
bang
trong sU phat trien ciia tre thd, no c6 anh
hUcing
khong nho den sU hinh thanh
nhan
each
va dao diic
eong
dan. Toi nghi ring ngay bom nay xa hoi chiing ta
dang dau

long
nhin thay nhiing hanh vi v6 dao
dfle,
tham chi ea nhiing toi ac
man rd ciia nhiing ke v6
luan
doi v6i nhiing ngUdi than, ngUdi nuoi
ditdng
cham
soc chung, khong phai la khong lien quan den viee coi nhe giao due tinh yeu cha
me,
ong ba, gia dinh, ngUdi than ciia nhflng nam trUdc day. Nhan nao thi qua ay.
Gia dinh la te bao cua xa hoi, khong yeu gia dinh thi
lam
gi c6 tinh yeu to quoc va
nhan dan.
2.
Ve
s\f
day hoc or bac pho thong.
Qua
thiic
toi c6 rat It an tUdng ve nhflng thanh qua ciia cai each giao due.
Toi
nghl rang
khong nen
Ian Ion
gifla thanh tUu cua
sit
phat trien giao due v6i

nhiing thanh qua cua cai each giao due mac du giiia chiing ciing c6
moi
hen he. Le
ra, cai each giao due phai c6 tac dpng 16n den sU day va
sit
bpc thi lai thay rat md
nhat, tham
chi
khong it tac dpng
ngitpc
lai ma viee tiiy tien
dita
ra cai each chfl
viet la mot vi du qua ro rang. Vao nam bpc nay tham chi viee day cac chau tap to
tap viet cung da
trci
thanh mot md bong bong khong the nao hieu noi,
Viee truyen thu kien
tbfle
cho tre em c6 tam quan trpng dac biet, Thdi
chiing t6i di bpc thay giao va nha tritdng da rat quan tam den viee khuyen khich
tinh
sang tao ciia bpc sinh, dac biet trong m6n toan va cac mon khoa bpc tU
nhien. Hpc sinh nao giai ditdc bai toan bang
phitdng
phap doc dao ditdc hieu
ditdng va khuyen khich.
The
ma bay gid
ci nhilii

ndi thay giao c6 the cho diem
khong nhflng em giai toan diing dap
so
nhitng khong theo
each
thay da giang,
tham chi do chi la nhflng bai toan gom cac phep eong, trfl, nhan, chia. Thong
thitdng nhieu phu
buynb
than phien la con minh m6i hpc tieu hpc nhitng kh6ng
giiip
chung ditdc bdi vi giang giai khong
diing
each ciia thay giao la hi chiing tfl
cho'i ngay, rang thay khong n6i vay,
rSiig
thay bao the la sai v.v Day cung chi la
mot vi du nho, nhitng no noi len mot dieu rat he trpng la cai each giao due chUa
tao ra ditdc phitdng phap day hpc khoa
hpc.
Day hpc khong ddn
thiian
la truyen
thu kii'n
thvtc
ma la day ngUdi hpc tiep thu kien
thiCe,
ca kien
thfle dUde
truyen

thu va ca kien thflc chUa ditdc truyen thu
ma ngu6i
hoc phai
tU
kham pha.
Thi^t
nghi trong giao due, nhat la giao
due
tre em, day cai gi (tiep thu cai gi) cung quan
trpng nhitng con quan trpng hdn la day
nhit
the nao (tiep thu
nhit the
nao), Cha
ong ta noi "hpc mot biet
mitdi"
chinh la chi tinh sang tao ciia ngitdi bpc (va ngitdi
day) coi
kieii
thitc ditdc truyen thu chi la cai von ban dau, ngitdi hpc dung no de
kham pha nhiing
kieii
thflc khac
chita
ditdc (boac
chita
c6 dieu kien) tiep thu.
Thitc trang giao due d cap pho thong, ke ca tieu hpc, la rat hi quan nhin tit
goe
dp

truyen thu kien thflc mot each tich
cite
cho hpc sinh.
3.
Ve
suf
day va hoc
d
bac dai hoc.
Chat
litdng
day va hpc d bac dai hpc c6 rat nhieu
ehuyen
can ban luan, toi
chi xin de cap den mot vai khia canh.
Tritdc
bet phai noi rang viee sit dung dpi
ngu nhflng ngitdi c6 kha nang lam thay con rat bat hdp ly. Hang ngan nha khoa
hpc
CO triuh
dp cao, c6 nang
life
giang day tot d cac vien va trung tam nghien cifu
99
khong
dUde
sii dung boac ditdc sii dung rat it.
Viee
bo' tri thay giao ngay trong cac
trUdng dai hpc ciing con rat bat hdp ly do sU bat hdp ly ve litdng, ve tien thu lao

giiia day chinh quy va day cac trUdng
Idp
c6 hpc phi cao. Kien thflc thay giao lac
hau ngay cang nang ne. So' thay giao the he
trUdc
(ciing da hi lac hau nhieu ve
trinh dp hien dai) dang
Ian litpt
ra di, the he tre c6 nhieu ngitdi
xiiat sSc
nhitng
so
do
CO
rat it, con phan d6ng la bat cap ca ve
hkng
cap
lin
kien thflc lai dang phai
tap trung
sfle lUe
de bUdn chai v6i cupe song (day ngoai, lam ngoai), thong tin
khoa hpc ky thuat thieu.
Thie't
nghl,
muon c6 mot nen giao due dai hpc tot
tntdc
bet phai c6 dpi
ngii
thay

giao dii ve
s6'
lUdng
va tot ve chat litdng. Viee dang ra la kha thi nhitng ta
cfl
keu kho khong chin quyet tam lam la phai tao dieu kien,
trit6c
bet la ve to chfle,
de tat ca nhiing ngUdi c6 nang
lUe
va tam
buyet
lam thay ditdc tham gia giang
day. Giang day dai hpc va nghien
eflii
khoa hpc la hai viee ma bat ky nha giao dai
hpc nao cung phai lam song song. Ngitpc lai, cac nha khoa bpc khong tham gia
giang day la mot
sit
thiet thoi 16n cho bp va
lang
phi 16n cho Nha
nitdc.
T6i nghi
rang,
neii
Nha
nit6c
to chfle quan ly ditpc he
thoiig

giao due dai bpc mot each hdp
ly,
binh
ding,
ton trpng chat litdng giao due, kh6ng
tiiy
tien thi trong tinh hinh
kinh
te
- xa hpi hien nay van c6 the duy tri mot be thong giao due c6 chat litdng,
thay giao van c6 the song khong den n6i qua vat va tren cd sd dong litdng giang
day va kinh phi nghien eflu khoa hpc. Can phai nhin thing vao thitc
te
la hien
trang giao due dai hpc ciing da di qua xa khoi trang thai kha
dl
eo the gifl cho no
dupe
thang bang trong phat trien xa hpi.
N^u
ta thfla nhan chat litdng day va hpc d he chinh quy da c6 qua nhieu bat
cap thi
x6t
rpng ra cac he khong chinh quy chic chin ai cung thay that la
nhfle
nhoi. Dieu
t^
hai nhat khong phai la thieu nhflng ngitdi c6 bing dai hpc (bdi vi
thi§ii CO
the di thue di

mitdn)
ma la mot ty le qua cao nhflng ngitdi dot nat
k6m
coi trong so nhflng ngitdi c6 bing. Nhflng ngitdi tot ngbiep dai bpc rdm khong
nhiing khong
ich
gi cho xa hpi ma con lam hai xa hpi ea ve ehuyen mon lin dao ly.
So ngitdi do la tiem
nang
rat 16n cho nhflng can
benh
tram kha eiia xa hpi
nhit
cd
hpi,
dja
vi, ken
cita,
tham
nhiuig
lam bang hoai dao dfle va nhan pham.
Van de ehuan h6a bing cap ban bao gid bet dang trd nen v6 cung bfle
xiic
doi
v6i dat
nitdc.
Da den
luc
phai giai quyet dflt diem viee tieu ehuan boa dau ra.
Mci

rpng ciia de da dang boa dau vao la viee lam dung din va can thie't nhitng qua
trinh giao due phai thie't thitc, dap
img
ditpc cac yen can khac nhau ciia cac doi
titpng
khac nhau de roi chi c6 mot
eita
ra cho tat ca moi
ngitdi
Cac boat dpng
quan ly xa hpi, sin
xiiat.
kinh doanh cung
nhit
cac may moc thie't hi, quy trinh
eong nghe khong bao gid biet phan biet anh ky sU chinh quy v6i anh ky
sit
tai
chfle/ham thu va nhitng dang dao tao khac
titdng
tit.
Luat giao due da tao ra cd
hpi de nhflng ngitdi hpc theo he khong chinh quy van c6 the dupe tham
di.t
thi lay
bang chinh quy; d6 la
sit
khdi dau eo y
nghia
nhitng Nha

nitdc
can tich
cite
trien
khai nhieu viee lam rat
pbfle
tap va day can trd de tao ra
sit
hpi tu ve chat litdng
gifla cac he giao dye dang song song ton tai hien nay. Khong nen nham lin gifla
chinh
sach ifii
tien cac doi titdng can ditpc
itu
tien v6i viee dao tao bp trd thanh
nhitng ngUdi
chii
nhan
thilc
sU
ciia
dat
nit6c.
Viee tao ra mot
Idp
ngitdi
k^m
coi,
cac ehuyen gia rdm thitc chat la sU nhao bang tri thfle va di ngitpc lai ditdng
loi

chinh sach
eiia
Dang va Nha
nitdc.
100
4.
Ve
eong
bang xa hoi trong giao
due
(dai hoc)
De giai quyet van de nay da c6 rat nhieu giai phap va n6i
chimg
la c6 hieu
qua nhat dinh, Tuy nhien, van de nay c6 qua nhieu dap an ma dap an nao ciing
CO
nhiing he qua ngoai mong muon. Vi du, de khuyen khich sinh vien vao hpc
nganh
sU pham, Nha nU6c da e6 nhieu hien phap khuyen khich trong d6 e6 bien
phap la mien hpc
phi.
Day la mot bien phap tot, phat buy ditdc tac dung la so' sinh
viSn
thi vao dai hpc sU pham tang len dang ke, tham chi trung tuyen vao dai hpc
sU pham con kh6 hdn vao
nhilu
trUdng khac. Nhiing sinh vien tning tuyen
sail
d6
con

CO
the di dang nhan hpc bong nfla. Nhitng ai bao dam la tat ca bp
sail
khi ra
trUdng se tuan thu sU phan eong ciia Nha
nit6c,
dac biet la di cac viing con kho
khan?
Thxt
hoi doi v6i nhflng ngUdi nay thi
Uii
tien cho bp lam gi? Viee bp vao hpc
ii
dai hpc sU pham chi lam tang chi phi ngan sach giao due va tao ra
sit
bat c6ng
xa hpi. Theo toi, can phai tach hai van de: chinh sach
itii
dai va hpc phi ra khoi
nhau. Trong tinh hinh hien nay can phai thu hpc phi doi v6i tat ea sinh vien.
Mfle
hpc phi cao thap la tuy kha
nang
ciia ngan sach Nha nU6e. Nhiing d6i titdng can
d\i6c
hUcing
Uu tien se dupe cap,
diMc
vay mot phan (cap mot phan) boac vay toan
bp de tra hpc phi nhUng tfl nguon khac chfl khong phai tit nha tritdng. Kh6ng bit

nha tritdng phai thflc hien eong tac chinh sach trong van de dong hpc
phi.
Con
nhiing doi tfldng chinh sach ditdc Uu tien
nhit
the nao (vay mot phan hay toan bp,
lai suat, cam ket, thdi ban v.v ) la viee ciia cd quan thitc hien chinh sach. Viee
hoan tra
tiln
vay
nhit the
nao, mien giam ra sao cung la ehuyen kha thi Nha
nU6c
CO
the lam ditdc.
Cung can thay rang sU chenh lech hpc phi gifla tritdng quoc lap v6i tritdng
dan lap la mot bieu hien ciia bat eong xa hpi. La eong dan ai cflng c6 trach nhiem
nhu nhau v6i Nha
nit6c
nhitng, ngitpc lai, Nha
nit6c
chita doi xvi eong bang v6i
ngitdi phai cho con em vao tritdng dan lap v6i mfle hpc phi cao hdn tritdng quoc
lap.
Sfl bat eong nay la khong the tranh khoi nhitng cflng phai tim each ban
che
no bing nhiing chinh sach khac doi
v6i
sinh vien tritdng dan lap.
Vi

du, trong viee
cho vay de tra hpc phi ching han,
neii
khong
chieii c6 deii
bat eong noi tren ma
,
chi
x6t
tren mot mat bing thu nhap ciia gia dinh do d6 ngitdi c6 thu nhap binh
quan cao hdn vfla khong ditdc thu
hit6ng
ngan sach giao due ciia Nha
nit6e
do
chinh bp da d6ng gop vao lai vita khong ditdc vay tien Nha
nit6c.
D ja
chi:
Tong Cong Ty Dau Khi Viet Nam
69 Nguyen Du,
Ha,
Noi
DT
(CQ) :
8268705 (NR) :
7.530289
101