Truyền thống và hiện đại trong giáo dục ở nước ta

TRUYEN THONG VA
HIEN
DAI TRONG
GIAO
DUC
• • •
6 Nirdc TA
OS.
Vu Tuyen Hoang
Trong bat ky
linh
vUc nao ve khoa
hpc va cong nghe, eung nhu ve kinh
te
-
xa hoi, deu c6
sit ke
thiia truyen thong
va phat trien tren cd sd hien dai boa.
Trong linh vUc giao due eung the, truyen
thong va hien dai
luon luon
la
cai
nen cd
ban
cho sit
phat trien, giao due. dao tao
con
ngxtdi.
Ta

thitdng
noi the ky 21 la the
ky
ciia
sU phat trien tri tue nhan
loai.
Cung v6i
the
gi6i. ta luon luon nhan
manh
cac cong nghe
cao nhit
cong nghe
thong tin, cong nghe sinh hpc,
tit dpiig
boa, vat lieu m6i, xa hoi thong tin se tao
ra mot
"nen
cong nghiep sinh thdi" (tieu
ton it vat
tit,
it
phe
thai,
bo
tri
plian
tan
tren
vUng lanh

tho). Vi vay, c6
quaii
diem cho rang can phai xem
lai
hpc van
pho'
thong
triiiig
hpc, can
triie
lai
ehitdng
trinb va npi dung day hpc, phat trien cho
dupe d hpc sinh
pbitdng phap tit
duy sang tao, v.v Xa hoi dang tien t6i "xd hpi
hpc tap". Mpi
iigitdi
deu di hpc. di hpc thitdng xuyen, suot ddi. D6 la mot xa hpi
phat trien tren cd sd giao
diie.
Giao
diic
dan tri ngay cang dong vai tro quyet dinh
sU phat trien, tao ra "quyen
li/c
tri tue".
Tat ca
nhitng
y

titdng
tren deu
diuig
trong pham vi nbat dinh.
Nbitng
neu
chi nhan manh
nbUng
y titdng
nbit
vay, tbi
ehita
the giao due, dao tao
ditpc
nbitng cong dan c6 ditc, c6 tai.
hUu
ich cho xa hpi. Cac cong nghe noi tren la
nbiUig
mui nhpn ciia khoa hpc va cong nghe hien dai.
iibam
tao ra ciia cai vat
chat trong
the
ky sau. Tuy nbien. linh vUc vat chat trong ddi song con
ngitdi
la
bet site tong hdp. va eon mot linh vUe v6
eiuig qiian
trpng. nhieu khi mang tinb
quyet

djiib,
do la Huh
vitc
ddi song tinb than. Ca hai linh
vite
trong ddi song: vat
chat va tinb
than,
deu phai boa quyen
Ian
iihau,
tac dpng
\kn
nbau. tao thanh sU
hai boa trong moi cong dan. sU on
djnb.
boa binh. binh
ddng
va nhan ai trong mot
xa hpi phat trien cao - khi dat
iiitdc
ta da cd ban hoan thanh cong nghiep boa
vk
hien dai boa.
54
Thuc
t^
cho thay
sU
phat trien cua cong nghiep, ngay nay la cong

nghiep
hi$n
dai trong nhitng nu6c dUdc gpi la phat trien cao,
dUdc
tinb
bang
viec nang
cao ddi song vat chat va tinb than, c6 thu nhap GDP binh quan dau ngUdi
b miic
cao,
tnnh dp dan tri (chii yeu la trinb dp tri thiic va trinb dp thu nhan thong tin
mdi)
dat dUdc
6
miie dp tUdng doi cao so v6i cac
nUdc cham
phat trien. NhUng
trong xa hpi kinh te tbi trUdng da phat trien den miie c6 rat nhieu to
chitc
kinh
te,
thUdng
mai, ngan hang xuyen quoc gia, canh tranh v6i nbau cUc ky quyet
liet,
da phat sinh ra v6 eiing nhieu nhiing hien tUdng tieu cUc, bat cong, v6 nhan dao,
mac dii b
etta
mieng ngUdi ta luon luon noi va de cao nhan ai, binh dang trong xa
hpi.
6

cac quoc gia phat trien cao, thUdng xuyen dien ra cupe dau tranh bao ve
quyen
Idi ciia
nhiing ngitdi ngheo chong lai sU ap biic, b6c lot ciia
nhUng
ngitdi
giau. Mot so nU6c de cao viec bao ve moi trUdng sinh thai, bao ve cac loai dpng
v?it,
cac loai chim hoang da, bao ve quyen song cua nhiing con ch6, eon meo,
nhimg
trong
nit6c
day ray nhiing hanh dpng bao
lUc,
lai eon mang quan di xam
cbiem, giet hai da man con ngitdi d cac
nitdc
khac.
Ngbich ly
to 16n ay hang ngay
hang gid
cU
sitng siing
trit6c
mat
chiing
ta, nhitng trong quan he dUa tren site
m^nb
ngay nay, rat nhieu trUdng hdp mpi ngUdi khong n6i
len

ditde.
Da eo mot
nhan vat noi
ti§'ng
trong cong cupe bao ve boa binh noi v6i toi ve mot dat
nit6c
sieii citdng
ve kinh te: "Ngitdi dan
nit6c
toi canh tranh v6i nbau suot ngay dem, de
mua
sail,
bay cai may dien tit ve nba, khong biet de lam gi, nhitng tinb ngitdi tbi
khong eon niia. Viet Nam cac anb eon ngheo, nhitng con c6 tinb ngitdi". Doi v6i
Vi^t
Nam chung ta, can noi ay rat dang cho suy nghi, dae biet
ve
mat giao due
con ngitdi.
Trd lai van de truyen thong va hien dai trong giao due
ci nit6c
ta. Tit hang
ngan nam nay, to tien ta thitdng
nhSc
di
nb^c
lai nhiing cau nhu "Tien hpc
IS,
hau
hpc van

",
"Ton
si/
trpng dao", "Nhat
tU
vi
sit,
ban
tit
vi
sit",
nhSc
nhd eon
chau
lay
le
ph6p,
ton kinh thay day hpc len hang dau, sau day mdi hpc de thu
nh^n dU(?c
tri
thitc.
Hien nay, mot van de dau dau cho gia dinh, nha
trUdng
va nganh giao
due la hpc sinh, sinh vien nhin chung khong c6 thai dp kinh trpng thay, c6
nhit
trU6c, dong thdi mot so' thay, eo eung khong
gifl ditdc
dao
di'tc eiia

ngitdi day hpc
nhu
tritdc
day. Anb
hitdng ciia
cd
che
thj trUdng c6 hai mat
tich cite
va tieu
cUc.
Mat tieu
cite
cd ban nhat ciia kinh te tbi trUdng doi v6i thanh thie'u nien nu6c ta
la sU
thite
dung, can c6 tien
trit6e
tien
de
tieu xai, hitdng thu
ve
vat chat
trit6e
khi
CO
nghe nghiep,
lao
dpng de kiem song. Chinh vi vay, eiing da c6 khong it nhiing
hien titdng nghien hiit, di diem, hit dau lay

Ian
can
benh the
ky AIDS trong gi6i
tre,
va eung hit dau trong gi6i tri thitc.
Nitdc
ta dang trong qua trinb tien len
cong nghiep boa va hien dai boa theo dinh hitdng
chii
nghia xa hpi, vi vay, van de
dat ra la can giao
due nhit
the nao de hpc sinh, sinh vien phat trien thanh nhiing
55
cong dan e6
ditc,
c6 tai. Hieu
ve
rftifc c6 nhieu y kien khac nbau. Theo
ehiing
toi,
ditc bao gom npi dung rat phong
phii
nhieu mat,
tntdc
bet. phai dat dao ly lam
ngUdi, la mot con ngitdi
xUng
dang trong thdi dai minh. khong nhat thiet phai dat

chite
vu nay, chile vu kia, ma phai xitng dang, lam tot
trach
nbiem trong cUdng vi
ciia minh doi vdi xa hpi. Ren
liiyen
de trd thanh ngitdi c6
di'tc
la khong de
dang,
la
sU ren
luyen tU
nho trong gia dinh. nha
tritdng
va xa hpi cho den
li'ic tritdng
thanh,
bitdc
vao ddi, phat trien
dxWc
cai ditc suot ddi. Nen giao due cua ta c6 trach
nbiem giao due tre em
tU
tuoi man giao, den trUdng
pho
thong,
roi dai hpc. sau
dai hpc, hoae trong cac tritdng cao
dSng.

chiiyen
nghiep. Viec de cao giao due ve
diic,
cac mon hpc
nhit
Giao due cong dan,
Lich
sit,
Dia ly. Triet hpc. Lieb
sit
Dang,
v.v dang
ditde
nganh giao due
coi
trpng. Tuy nbien, hpc sinh va sinh vien
chita
thUe
sU coi trpng cac mon hpc nay. Nhieu van de ditde giang day trong nha tritdng
hau nhu
chita
giai thich ditde tat ca cac hien titdng xa hpi hang ngay ma cac em
trong thay, cac hien
titpng
tieu
cite ngitdc
lai v6i
nbi'tng
dieu cac em da hpc. Vi
vay, viec giao due ve

dUc
d nha tritdng chita
dii
doi v6i cac em, vi con mot tritdng
hpc rpng 16n doi vdi cac em la xa hpi
cU
tac dpng hang gid, bang ngay. Dii sao,
phai cong nhan cai chinh nghia trong cac tang
Idp
nhan dan. trong xa hpi noi
chung la cd ban, con cai ta, cai khong chmh nghia mdi la mot bp phan. Tuy nbien,
mat
trai nay ciia xa hpi la mot kh6 khan
Idn
doi vdi hieu qua giao due dao diic ciia
nha tritdng, gay ra nhiing hien titdng dang tiec
nhit
v6 le doi vdi thay eo, gian ddi,
bao
lUe.
Da thay cd
sit Ian sail
ro
ii6t
ciia
nhftng
tieu
cite
ciia xa hpi
tit

ban, trong
khi chung ta nhan manh phat trien kinh
te
- xa hpi theo dinh hitdng xa hpi
ehii
nghia. Cung can phai xem
x6t
ve mat npi bp nganh giao due, cac tritdng hpc,
de
cd
the dieu chinh, cai tien npi dung giang day, cai tien he thong to
ebitc
va quan ly,
nang cao tinb
tit
giae,
tit
quan
ciia
hpc sinh, sinh vien. Mdi thdi
<tai
cd nbi'tng
hoan canh khac nbau,
nbimg
cd
chan
ly va tieu chuan dao
dUe
khong bao gid thay
doi de danh gia mot eon ngitdi. Giao

due
nhan each theo
tit
titdng Ho Chi Minh
"Nhdn,
Nghia, Tri, Dung,
Liem"
la
tit
titdng bat diet, day la
tit
titdng tieu
bie\i
ciia
Viet Nam, can ap dung vao titng dieu kien
eii
the. Cd the tdm tit npi dung
giao due con em chung ta la: giao due nen ngitdi va lam ngitdi.
Tren day, chung toi da trinb bay mot so y
kieii
ve giao
diic
di/c.
Cdn ve mat
tai, van de nay eung bet
site
tong bpp, bao gom tri thitc. tU duy. hanh dpng, sang
tao,
nghj
lite,

quyet tam
ciia
con ngitdi trong mot linh
vitc
nao dd.
nham
dat
ditpc
muc
dich
va hieu qua lao dpng. Chi rieng ve giao
due
tri
tbitc
da cd
npi
dung
v6 eiing phong phu. dong thdi cd nhieu quan diem khac nbau. Chang ban. trong
tinb binh
hi?n
nay. cd quan diem cho rang can phai xem lai hpc van pbd thdng
truug hpc, cau tnic lai ehitdng trinb va npi dung day hpc, phat trien cho
dxicfc
d
56
hpc sinh
phUdng
phap tU duy sang tao. Quan
di§m
nay cd y nghia titdng doi. Qua

trinb phat trien ciia moi con ngitdi tii khi mdi
smb
ra, den thdi ky nhd tuoi, roi
trUdng thanh, trung nien,
Idn
tuoi deu trai qua hang
loat
bien doi ve smb tritdng
phat trien, sinh ly, tri tue, qua dd cd cac
bitdc
khac biet nbau ve chat. Tre em hpc
tieu hpc la thdi ky chu ye'u thu nhan tri thiic, titng bitdc lam phong
phii ngdn
ngG
dong thdi vdi suy nghi, phat trien bp nao. Tre hpc
thupe
long la chii yeu, ngoai ra
tren cai von da hpc ditde, cd the phat buy tinb doc lap suy nghi d
mite
dp nao dd.
Sau dd, len trung hpc cd sd
v^
trung hpc pho thong, cac em ditpc nang cao dan tri
thiic va trinb dp tU duy, phat trien b cac em pbitdng phap
tit
duy
sartg
tao, nhin
chung, eiing d
mi'tc

dp nao dd so vdi tuoi cua cac em, trit mot sd tritdng hdp dae
biet. Van de nang
khieii
ciia cac em
dxWc
nhan
x6t
va khang dinh qua sdm, khong
hoan toan
diing.
Nhieu em tU nhd ditde coi la "than dong" ve mat nay, mat kia,
Idn
len lai khong thay trd thanh con ngitdi tai
nang
ve mat ay. Nhieu em
tU
nhd
hpc hanh binh thitdng, tham chi hpc dai hpc cung chita thay phat trien
ditdc
tai
nang, nhitng khi ra ddi lai trd thanh con ngitdi tai nang. Cd the nhan dinh
nhit
sau: d cap pho thdng giao due hpc sinh nhiing kien
thUe
cd ban
eiia
pho thdng, d cap
dai hpc, du la ebuyen nganh, cung mdi chi la nhiing kien
thi'te
cd ban. Sau khi tot

nghiep vao ddi, ngitdi cd tai nang la ngitdi van dung ditpc
nliflng
kien thitc da hpc,
lam phong
phii
nd len bang each hpc them trong
sach
va trong cupe song, trong
nghe
nghiep ciia minh, biet lao dpng cd nghi
lite
va sang tao. Cd mot
so
ngitdi cd hpc vi cao,
nhitng khong bao gid dam lam
nhflng
gi ngoai sach da viet.
Trong giao due hien nay, thanh nien vao dai hpc thitdng chu trpng den
nbi'tng nganh khoa hpc va cong nghe sau nay cd the kiem dupe nhieu tien, de cd
cong
an
viec lam. it ngitdi ham thich hpc cac nganh khoa hpc cd ban. Phai ndi
rang mot nen giao due mat can ddi ve dao tao khoa hpc cd ban va khoa hpc
Ung
dung la mot nen giao due khong toan dien, neu chi dao tao
dUde
nhiing ebuyen
gia gidi ve mat iing
d\mg,
mac dii rat can thiet, thi rat de

lam
nen khoa hpc
va
cong nghe
nitdc
ta phu thupe vao
nitde
ngoai, chi di theo itng dung cac tien bp
khoa hpc cong nghe cua bp, ma
chae
chan se mat tinb doc lap va
tit
ehii.
Cac
nganh khoa hpc cd ban
nhit
cai nen de xay
diing
toa
lau
dai, nen mdng cang sau,
cang
vi'tng
chae, lau dai se ditdc
ditng
len cang cao. cang long lay, cd the sanh
ngang vdi
eitdng
quoc
nam

chau -
nhit Idi
Bae Ho da day sau ngay Cach mang
Thang Tam thanh cong
nam
1945.
Ddi vdi mdi con ngitdi, qua suy nghi
ciia
chiing
toi,
cac nha khoa hpc cd trinb dp cao trong nganh
nghe
thitdng la nhiing ngitdi
sail sac
ve cd ban va gidi ve ebuyen mon.
Den viec nhan manh cac cong nghe cao (thdng tin, cong nghe sinh hpc,
tit
dpng hoa, vat lieu mdi) la
nhutng
mui nhpn ciia khoa hpc va cong nghe trong the
ky 21. NhUng neu du bao rang the ky 21 la the ky bung nd' ciia tri tue loai ngitdi,
thi nhiing miii nhpn nay
ding
chi la mot bp phan. Bdi vi khoa hpc va cong nghe
bao gom khoa hpc xa hpi va nhan van, khoa hpc cd ban. khoa hpc ky thuat.
Nhit
vay, giao due va dao tao con ngUdi phai toan dien, trinb dp ebuyen mon cao phai
phat trien tren nen dao diic, mdi cd
th§
xay dung

dxtqc
mot cupe song tot dep,
nhan ai, lam cho dan giau
nUde
manh, xa hpi cong bang, van minh. Hien nay, d
nude ta dang eiing
cd'va
tang citdng lien minh edng - ndng - tri thitc lam nen tang
cho
kbdi
dai doan ket toan dan do Dang lanh dao. Tri
thUe ciia
giai cap edng
nhan, tri
tbiie
boa edng nhan, ndng dan va cac thanh phan khac trong xa hpi la
nbiem vu quan trpng eiia nganh giao
diic
va dao tao. Day manh edng nghiep boa,
hi?n
dai boa da't nitdc, hpi nhap
qiid'e
te, phai bat dau tit viec phat buy
yeii
to' eon
ngitdi mang ban sac, truyen thdng tot dep ciia dan toe Viet Nam. Can lam the nao
de con em edng nhan, ndng dan va nbi'tng ngitdi lao dpng ditdc hpc d
Idp
cao hdn
trong trung hpc pbd thdng, ditde cd dieu kien vao dai hpc, ke ca eon em cac dan toe

vUng sail
vung xa, cdn la mot van de ton tai
Idn.
Trong
sit
nghiep vi dai nay,
nganh giao due va dao tao rat quan trpng, ve vang. ganb vac nbiem vu bet
site
nang ne. Du d bat
ci't
thdi ky nao, truyen thdng va hien dai van la pbitdng hitdng
phat trien cd ban ciia nen giao due nitdc ta.
Dia
chi
: Lien hiip cac Hoi khoa hoc Ky thudt Viet Nam
53,
pho Nguyen Du, Hd Noi
DT
(CQ)
8262108, (NR) 8363970
58