Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại trường THPT Dương Quảng Hàm, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yê

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN THỊ KIM ANH

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC MÔN TIẾNG ANH
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG DƢƠNG QUẢNG HÀM,
HUYỆN VĂN GIANG, TỈNH HƢNG YÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2013

1


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN THỊ KIM ANH

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC MÔN TIẾNG ANH
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG DƢƠNG QUẢNG HÀM,
HUYỆN VĂN GIANG, TỈNH HƢNG YÊN

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 05

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Trịnh Văn Minh

HÀ NỘI - 2013

2


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban
lãnh đạo và thầy cô giáo trường Đại học giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội,
lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo Hưng Yên, cán bộ và giáo viên trường
THPT Dương Quảng Hàm, tỉnh Hưng Yên đã quan tâm giúp đỡ, tạo điều
kiện, cung cấp thông tin và tham gia nhiều ý kiến quý báu cho em trong quá
trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn.
Luận văn là sự thể hiện kết quả học tập nghiên cứu của em với sự tận
tâm giảng dạy, giúp đỡ động viên của quý thầy cô giáo trường Đại học Giáo
dục- Đại học Quốc gia Hà Nội.
Em xin bày tỏ lịng kính trọng và biết ơn đến PGS.TS Trịnh Văn Minh
đã tận tâm hướng dẫn, giúp đỡ em về kiến thức cũng như phương pháp luận
trong suốt thời gian nghiên cứu và hồn thành luận văn.
Với thời gian nghiên cứu cịn hạn chế, thực tiễn công tác là vô cùng
phong phú, sinh động và có nhiều vấn đề cần giải quyết, chắc chắn luận văn
khơng thể tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Em rất mong sự đóng góp
chân thành của các thầy giáo, cô giáo, các cấp lãnh đạo, bạn bè đồng nghiệp
và bạn đọc để luận văn này có giá trị thực tiễn và hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày ...... tháng..... năm 2013
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Kim Anh

3


DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT

BGH

Ban giám hiệu

CBQL

Cán bộ quản lý

CLB

Câu lạc bộ

CNH-HĐH

Cơng nghiệp hố - hiện đại hố

CNTT

Cơng nghệ thông tin

CNXH

Chủ nghĩa xã hội

CSVC

Cơ sở vật chất

D-H

Dạy - học

GD

Giáo dục

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GV

Giáo viên

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

HĐNGLL

Hoạt động ngoài giờ lên lớp

HS

Học sinh

KHTN

Khoa học tự nhiên

KT-ĐG

Kiểm tra - đánh giá

NGLL

Ngoài giờ lên lớp

PP

Phương pháp

PPDH

Phương pháp dạy học

QL

Quản lý

QLGD

Quản lý giáo dục

SGK

Sách giáo khoa

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

TrCN

Trước công nguyên

4


MỤC LỤC
Trang
Lời cảm ơn...............................................................................................

i

Danh mục chữ cái viết tắt........................................................................

ii

Mục lục....................................................................................................

iii

Danh mục sơ đồ, bảng biểu.....................................................................

vii

MỞ ĐẦU.........................................................................................................

1

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN TIẾNG ANH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG..............

6

1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu.....................................................

6

1.2. Khái niệm cơ bản..............................................................................

8

1.2.1. Quản lý..........................................................................................

8

1.2.2. Quản lý giáo dục............................................................................

9

1.2.3. Quản lý nhà trường........................................................................

11

1.2.4. Biện pháp quản lý..........................................................................

12

1.2.5. Chức năng quản lý.........................................................................

13

1.3. Hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học ở trường THPT..

15

1.3.1. Trường trung học phổ thông..........................................................

15

1.3.2. Hoạt động dạy học ở trường THPT...............................................

15

1.3.3. Quản lý hoạt động dạy học ở trường THPT..................................

17

1.4. Hoạt động dạy học Tiếng Anh và quản lý hoạt động dạy học

Tiếng Anh................................................................................................

19

1.4.1. Bản chất của dạy học Ngoại Ngữ..................................................

19

1.4.2. Vị trí của mơn Tiếng Anh ở trường THPT....................................

19

1.4.3. Hoạt động dạy - học Tiếng Anh trong nhà trường THPT.............

20

1.4.4. Quản lý hoạt động dạy – học Tiếng Anh trong trường THPT.......

25

1.5. Một số yếu tố ảnh hướng đến hoạt động dạy – học môn Tiếng
Anh ở trường THPT................................................................................

5

27


1.5.1. Bối cảnh chung..............................................................................

27

1.5.2. Người dạy......................................................................................

28

1.5.3. Người học......................................................................................

28

1.5.4. Sự quan tâm và tổ chức quản lý của nhà trường đối với bộ môn
Tiếng Anh................................................................................................

28

Tiểu kết chương 1....................................................................................

30

Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC
MÔN TIẾNG ANH TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
DƢƠNG QUẢNG HÀM, HUYỆN VĂN GIANG, TỈNH HƢNG YÊN....

31

2.1. Những đặc điểm cơ bản của huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên......

31

2.2. Khái quát về giáo dục THPT huyện Văn Giang...............................

32

2.2.1. Mạng lưới trường lớp....................................................................

32

2.2.2. Đội ngũ giáo viên THPT...............................................................

33

2.2.3. Đặc điểm trường THPT Dương Quảng Hàm................................

33

2.3. Thực trạng về hoạt động dạy - học môn Tiếng Anh ở trường
THPT Dương Quảng Hàm, Văn Giang, Hưng Yên................................

6

36


2.3.1. Thực trạng hoạt động giảng dạy môn Tiếng Anh của giáo viên..........

36

2.3.2. Thực trạng hoạt động học tập môn Tiếng Anh của học sinh...............

43

2.3.3. Thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy – học môn Tiếng Anh....

48

2.4. Thực trạng về quản lý hoạt động dạy – học môn Tiếng Anh ở
trường THPT Dương Quảng Hàm, Văn Giang, Hưng Yên....................

51

2.4.1. Thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy môn Tiếng Anh của giáo
viên.................................................................................................................

51

2.4.2. Thực trạng quản lý hoạt động học tập môn Tiếng Anh của học sinh..

63

2.4.3. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị học tập môn Tiếng
Anh...................................................................................................................

70

2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy – học môn Tiếng
Anh ở trường THPT Dương Quảng Hàm, Văn Giang, Hưng Yên..........

72

Tiểu kết chương 2............................................................................................

75

7


Chƣơng 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC
MÔN TIẾNG ANH TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
DƢƠNG QUẢNG HÀM…………………………………………………....

76

3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý.......................................

76

3.1.1. Nguyên tắc tính hệ thống...............................................................

76

3.1.2. Nguyên tắc tính thực tiễn...............................................................

76

3.1.3. Nguyên tắc tính hiệu quả...............................................................

76

3.1.4. Nguyên tắc tính đồng bộ................................................................

77

3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy – học mơn tiếng anh ở
trường THPT Dương Quảng Hàm...........................................................

77

3.2.1. Nhóm biện pháp giáo dục nâng cao nhận thức của giáo viên, học
sinh và cha mẹ học sinh về tầm quan trọng của Tiếng Anh....................

78

3.2.2. Nhóm biện pháp nâng cao năng lực cho giáo viên Tiếng Anh............

80

3.2.3. Nhóm biện pháp tăng cường quản lý hoạt động dạy môn Tiếng Anh
của giáo viên.............................................................................................

83

3.2.4. Nhóm biện pháp đổi mới quản lý hoạt động học môn Tiếng Anh
của học sinh nhằm nâng cao năng lực giáo tiếp cho học sinh THPT......

92

3.2.5. Nhóm biện pháp tăng cường kiểm tra đánh giá hoạt động dạy –
học mơn Tiếng Anh.......................................................................................

96

3.2.6. Nhóm biện pháp đầu tư và quản lý sử dụng có hiệu quả cơ sở
vật chất, thiết bị, phương tiện trong dạy học Tiếng Anh.........................

99

3.3. Mối quan hệ giữa các nhóm biện pháp quản lý................................

101

3.4. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý
hoạt động dạy – học môn Tiếng Anh ở trường THPT Dương Quảng
Hàm..................................................................................................................

102

Tiểu kết chương 3..........................................................................................

106

8


KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................

107

1. Kết luận.......................................................................................................

107

2. Khuyến nghị...............................................................................................

107

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

109

PHỤ LỤC

111

9


DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
Trang
Sơ đồ 1.1: Các thành tố quản lý ..............................................................

9

Sơ đồ 1.2: Khái quát hoạt động quản lý..................................................

12

Sơ đồ 1.3: Thông tin trong QLGD...........................................................

14

Sơ đồ 1.4: Quá trình dạy học...................................................................

17

Bảng 2.1: Đội ngũ giáo viên THPT huyện Văn Giang…........................

33

Bảng 2.2: Kết quả GD toàn diện của trường THPT Dương Quảng Hàm

35

Bảng 2.3: Thực trạng hoạt động giảng dạy của GV................................

38

Bảng 2.4: Thực trạng giảng dạy kỹ năng và kiến thức Tiếng Anh trên
lớp theo chương trình của GV ................................................................

40

Bảng 2.5: Thực trạng sử dụng PPDH và phương tiện D-H của GV.............

42

Bảng 2.6 : Kết quả khảo sát động lực học Tiếng Anh.............................

43

Bảng 2.7: Kết quả khảo sát thực trạng về phương pháp học tập của HS

45

Bảng 2.8: Kết quả khảo sát ý kiến HS về hoạt động tự học môn Tiếng
Anh..........................................................................................................

47

Bảng 2.9: Thực trạng mức độ đầy đủ về CSVC, trang thiết bị D-H môn
Tiếng Anh .......................................................................................

49

Bảng 2.10: Thực trạng chất lượng CSVC, trang thiết bị D-H môn Tiếng
Anh ...............................................................................................

50

Bảng 2.11: Kết quả khảo sát nhận thức của CBQL và GV về tầm quan
trọng của những nội dung QL hoạt động D-H học môn Tiếng Anh ......

52

Bảng 2.12: Thực trạng QL thực hiện chương trình giảng dạy của GV...

53

Bảng 2.13: Thực trạng quản lý công tác chuẩn bị bài lên lớp của GV.............

56

Bảng 2.14: Thực trạng quản lý công tác kiểm tra đánh giá kết quả học tập

10


của HS......................................................................................................

58

Bảng 2.15: Thực trạng quản lý nề nếp lên lớp của GV và vận dụng các
phương pháp, phương tiện dạy học.........................................................

60

Bảng 2.16: Thực trạng quản lý hoạt động tự bồi dưỡng nâng cao
chuyên môn nghiệp vụ của GV...............................................................

62

Bảng 2.17: Thực trạng QL hoạt động học Tiếng Anh trên lớp của HS...

64

Bảng 2.18: Thực trạng quản lý hoạt động tự học môn Tiếng Anh..........

66

Bảng 2.19: Thực trạng quản lý hoạt động ngoại khóa hỗ trợ hoạt động
học Tiếng Anh của HS.............................................................................

68

Bảng 2.20: Thực trạng quản lý CSVC, trang thiết bị D-H môn Tiếng Anh.........

71

Bảng 3.1: Mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp quản
lý hoạt động dạy- học môn Tiếng Anh...................................................

103

Biểu đồ 2.1: Thực trạng hoạt động giảng dạy của GV............................

39

Biểu đồ 2.2: Thực trạng giảng dạy kỹ năng và kiến thức Tiếng Anh trên
lớp theo chương trình của GV ........................................................

41

Biểu đồ 2.3: Kết quả khảo sát thực trạng về phương pháp học tập của
HS..............................................................................................................

45

Biểu đồ 2.4: Kết quả khảo sát ý kiến HS về hoạt động tự học môn
Tiếng Anh.................................................................................................

47

Biểu đồ 2.5: Thực trạng mức độ đầy đủ về CSVC, trang thiết bị D-H
môn Tiếng Anh ........................................................................................

49

Biểu đồ 2.6: Thực trạng chất lượng CSVC, trang thiết bị D-H môn
Tiếng Anh ................................................................................................

50

Biểu đồ 2.7: Thực trạng QL thực hiện chương trình giảng dạy của GV..

54

Biểu đồ 2.8: Thực trạng quản lý công tác chuẩn bị bài lên lớp của GV...........

56

Biểu đồ 2.9: Thực trạng quản lý công tác kiểm tra đánh giá kết quả học tập
của HS.......................................................................................................

11

58


Biểu đồ 2.10: Thực trạng quản lý hoạt động tự bồi dưỡng nâng cao
chuyên môn nghiệp vụ của GV.................................................................

62

Biểu đồ 2.11: Thực trạng QL hoạt động học Tiếng Anh trên lớp của HS

64

Biểu đồ 2.12: Thực trạng quản lý hoạt động ngoại khóa hỗ trợ hoạt
động học Tiếng Anh của HS.....................................................................

69

Biểu đồ 2.13: Thực trạng quản lý CSVC, trang thiết bị D-H môn Tiếng Anh....

71

12


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong thời kì hội nhập và phát triển, đất nước đứng trước nhiều thời cơ,
vận hội và cũng nhiều thử thách. Cũng như nhiều quốc gia trên thế giới, Việt
Nam xem giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu.Trong số nhiều vấn đề
mang tính thời sự, thì việc dạy và học ngoại ngữ đặc biệt là tiếng Anh đang
được dư luận quan tâm. Mục tiêu của “Chiến lược phát triển giáo dục 20112020” được ban hành kèm theo quyết định số 711/QĐ-TTg ngày 13/06/2012
của thủ tướng chính phủ đã nhấn mạnh năng lực ngoại ngữ và tin học là một
trong năm trụ cột phát triển giáo dục. Có nhiều dự án đã đầu tư cho việc nâng
cao chất lượng và hiệu quả trong dạy và học tiếng Anh. Quyết định số
1400/QĐ-TTg(2008) về đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục
quốc dân giai đoạn 2008-2020 yêu cầu “đổi mới toàn diện việc D-H ngoại

ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, triển khai chương trình D-H ngoại ngữ
mới ở các cấp học, trình độ đào tạo nhằm đến năm 2015 đạt được một bước
tiến rõ rệt về trình độ, năng lực sử dụng ngoại ngữ của nguồn nhân lực, nhất
là đối với một số lĩnh vực ưu tiên, đến năm 2020 đa số thanh niên Việt Nam
tốt nghiệp trung cấp, cao đẳng, đại học có đủ năng lực ngoại ngữ sử dụng độc
lập, tự tin trong giao tiếp, học tập và làm việc trong môi trường hội nhập, đa
ngôn ngữ, đa văn hóa, biến ngoại ngữ trở thành thế mạnh của người dân Việt
Nam, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.”
Từ nhu cầu phát triển nhân lực đáp ứng yêu cầu xã hội , nâng cao chất
lượng dạy học nói chung và dạy học mơn Tiếng Anh nói riêng là nhiệm vụ cơ
bản và thường xuyên của các nhà trường. Xã hội đặt hàng cho ngành giáo dục
nguồn nhân lực có khả năng sử dụng được Tiếng Anh thành thạo trong công
việc cũng như tiếp cận khoa học công nghệ tiên tiến của thế giới. Môn Tiếng
Anh ở trường phổ thông cung cấp cho học sinh một công cụ giao tiếp mới để
tiếp thu những tri thức khoa học, kỹ thuật tiên tiến, tìm hiểu các nền văn hoá
đa dạng và phong phú trên thế giới, dễ dàng hội nhập với cộng đồng quốc tế.

13


Mơn Tiếng Anh góp phần hình thành và phát triển nhân cách của học sinh,
giúp cho việc thực hiện mục tiêu giáo dục tồn diện ở trường phổ thơng.
Chính vì vậy quản lý tốt hoạt động D-H môn Tiếng Anh có ý nghĩa rất quan
trọng đối việc nâng cao chất lượng giảng dạy trong nhà trường.
Hiện nay vấn đề chất lượng dạy- học mơn Tiếng Anh ở các trường
THPT nói chung và trường THPT Dương Quảng Hàm, huyện Văn Giang, tỉnh
Hưng Yên nói riêng tuy đã được quan tâm nhưng chưa thực sự đáp ứng được
mục tiêu của ngành đề ra. Trong các kì thi tốt nghiệp THPT 3 năm gần đây tỉ
lệ học sinh đạt trên trung bình mơn Tiếng Anh của trường THPT Dương
Quảng Hàm khá cao (trên 90%) nhưng thực tế sau khi tốt nghiệp học sinh

không thể giao tiếp Tiếng Anh thông thường. Học sinh ngại nói thậm chí sợ
nói Tiếng Anh. Có nhiều ngun nhân dẫn đến thực trạng này: Việc quản lý
các hoạt động D - H mơn Tiếng Anh cịn mang nặng tính hình thức và chưa
đồng bộ về các giải pháp; việc đầu tư và khai thác trang thiết bị hiện đại phục
vụ giảng dạy còn hạn chế; tầm quan trọng của môn Tiếng Anh trong tương
quan với các môn học khác chưa được nhà trường quan tâm đúng mức.
Xuất phát từ những lý do trên đây tôi đã lựa chọn đề tài: “Biện pháp
quản lý hoạt động dạy - học môn Tiếng Anh ở trường THPT Dương Quảng
Hàm, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên” làm đề tài nghiên cứu trong phạm
vi luận văn thạc sỹ chuyên ngành QLGD, với mong muốn sẽ góp phần làm
sáng tỏ về phương diện lý luận trong khoa học quản lý các hoạt động giáo
dục trong nhà trường THPT nói chung và hoạt động D-H mơn Tiếng Anh nói
riêng. Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ giúp các nhà quản lý giáo dục hoàn
thiện những giải pháp thiết thực trong quản lý hoạt động D-H Tiếng Anh ở
bậc học phổ thông; từng bước nâng cao chất lượng môn Tiếng Anh đáp ứng
được mục tiêu giáo dục mà bộ đã đề ra.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu thực trạng họat động D-H và quản lý hoạt động D-H môn
Tiếng Anh tại trường THPT Dương Quảng Hàm, Văn Giang, Hưng Yên; từ

14


đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động D-H mơn Tiếng Anh một cách có
hiệu quả góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nhằm đạt được mục đích nghiên cứu trên, chúng tôi xác định những
nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản sau đây :
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động D-H, quản lý hoạt
động D-H môn Tiếng Anh trong nhà trường THPT.

- Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng việc quản lý hoạt động D-H
môn Tiếng Anh tại trường THPT Dương Quảng Hàm, Văn Giang, Hưng Yên.
- Đề xuất các biện pháp quản lý có hiệu quả hoạt động D-H mơn
Tiếng Anh tại trường THPT Dương Quảng Hàm, Văn Giang, Hưng Yên.
4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu: Hoạt động D-H môn Tiếng Anh tại trường
THPT Dương Quảng Hàm, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên.
- Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp quản lý hoạt động D-H môn
Tiếng Anh tại trường THPT Dương Quảng Hàm, huyện Văn Giang, tỉnh
Hưng Yên.
5. Vấn đề nghiên cứu
Từ thực trạng họat động và quản lí các hoạt động D-H mơn Tiếng Anh,
chúng tơi băn khoăn và đặt ra câu hỏi nhằm đi tìm câu trả lời. Đó là “Vai trị
của cơng tác quản lí đối với hoạt động D-H mơn Tiếng Anh như thế nào?
Những biện pháp hữu hiệu nào góp phần nâng cao chất lượng dạy học tiếng
Anh và chất lượng giáo dục nói chung ?”
6. Giả thuyết khoa học
Hoạt động D-H mơn Tiếng Anh ở THPT có một vai trị quan trọng.
Tuy nhiên, hiện nay việc tổ chức và quản lý hoạt động D-H môn Tiếng Anh
tại trường THPT Dương Quảng Hàm cịn có hạn chế. Nếu triển khai thực hiện
những biện pháp tổ chức và quản lý một cách khoa học, đồng bộ và phù hợp

15


hơn, thì sẽ giúp HS học tập hứng thú và đạt hiệu quả, phát triển toàn diện các
kĩ năng ngoại ngữ, từng bước nâng cao chất lượng D-H môn Tiếng Anh.
7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động D-H môn
Tiếng Anh tại trường THPT Dương Quảng Hàm thuộc huyện Văn Giang, tỉnh

Hưng Yên trong 3 năm trở lại đây.
8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
-Ý nghĩa lý luận:
Hệ thống hố lí luận tổ chức và quản lí các hoạt động D-H mơn Tiếng
Anh ở trường THPT, đưa ra bức tranh về thực trạng công tác quản lí hoạt
động này, làm rõ hơn vai trị quan trọng của nó đối với việc nâng cao chất
lượng học tập của học sinh và đưa ra một số biện pháp quản lý có hiệu quả để
giúp trường THPT Dương Quảng Hàm quản lý tốt các hoạt động D-H mơn
Tiếng Anh.
-Ý nghĩa thực tiễn:
Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng cho các trường THPT khác
trong tỉnh Hưng Yên trong quản lý hoạt động D-H nói chung và D-H mơn
Tiếng Anh nói riêng. Nó cịn có giá trị tham khảo cho các nhà QLGD.
9. Phƣơng pháp nghiên cứu:
Luận văn có sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau:
- Nhóm PP nghiên cứu lý luận: sưu tầm, đọc tài liệu, nghiên cứu các
văn bản quản lý về hoạt động ngoại khóa, tổng hợp, phân tích các quan điểm,
lý luận liên quan đến vấn đề nghiên cứu.
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: quan sát, điều tra khảo sát
bằng bảng hỏi, phỏng vấn chuyên gia...
- Nhóm phương pháp xử lý thơng tin: định lượng, định tính, thơng kê và
phân tích thống kê.
10. Cấu trúc luận văn:

16


Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ
lục, luận văn dư kiến trình bày theo 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận của quản lý hoạt động D-H môn Tiếng Anh

trong nhà trường THPT.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động D-H môn Tiếng Anh tại trường
THPT Dương Quảng Hàm, Huyện Văn Giang, Tỉnh Hưng Yên.
Chương 3: Một số biện pháp quản lý hiệu quả hoạt động D-H môn Tiếng
Anh ở Trường THPT Dương Quảng Hàm.

17


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC MÔN
TIẾNG ANH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
Lịch sử phát triển của loài người đã chứng minh rằng, giáo dục là nền
tảng của khoa học và kỹ thuật. Chỉ có giáo dục mới có khả năng giúp con
người cải tạo thế giới, đem lại sự phát triển và thịnh vượng cho tồn nhân loại
mà biểu hiện của nó là sự phát triển của CNTT và nền kinh tế tri thức trong thế
kỷ XXI. Chính vì vậy, D-H và QL dạy học luôn luôn được quan tâm ở bất cứ
thời đại nào. Từ thời cổ đại đã có những nhà giáo dục vĩ đại mà quan điểm của
họ về giáo dục và QL đến nay vẫn còn là những bài học quý giá cho thế hệ sau.
Tiêu biểu trong số đó có Khổng Tử ( 280-479 TCN). Nói về lối chính giáo,
Ơng khẳng định: “…chỉ có ba chữ “thứ, phú, giáo” mà đường lối cơng việc
nhà chính trị khơng thiếu một tí gì: Đã thứ, tất phải thêm phú; đã phú, tất phải
thêm vào giáo. Người có quyền chính trị, hết sức ở các việc nuôi dân thời dân
mới được thứ và phú, hết sức vào việc dạy dân thời kết quả của việc “phú, thứ”
mới được thập phần viên mãn… ”  6, tr. 123. Đặt vấn đề về QL, Ông đề cao
nhân trị, Nhân trị là Đức trị.
Ở phương Tây cổ đại cũng có nhiều nhà triết học quan tâm đến vấn đề
QL. Tiêu biểu trong số đó có Socrate (thế kỷ IV-III tr.CN), Platon (427-347
tr.CN). Các ông cho rằng tiêu chuẩn của người đứng đầu phải là người ham

hiểu biết, trung thực, tự chủ, điều độ, ít tham vọng về vật chất và phải được
đào tạo kỹ lưỡng.
Thời kỳ cận đại chứng kiến sự bùng nổ của các nhà nghiên cứu khoa
học QL và làm cho nó ngày càng hồn thiện mà tiêu biểu có Chales H.Fayol
(1841-1925), Elton Mayor (1850-1947). Được mệnh danh “Ông tổ của nền sư
phạm cận đại ”, J.A. Cơmenski, người đã đặt nền móng cho lý luận dạy học
tiến tiến, đã trở thành nhà thiên tài lỗi lạc về giáo dục của mọi thời đại.
Ở Việt Nam, các tư tưởng về QL cũng đã xuất hiện từ lâu và được các
nhà QL nghiên cứu xây dựng theo hướng ngày càng hoàn thiện. Thời tiền Lê

18


tư tưởng QL hướng vào pháp trị; thời nhà Lý hướng vào đức trị; thời hậu Lê
hướng vào cả đức trị và pháp trị. Giáo sư Vũ Khiêu đã nhận xét về đường lối
pháp trị của triều đại Lê Thánh Tơng: “...có thể nói đó là thời kỳ kết hợp hài
hòa giữa đức trị và pháp trị ở đỉnh cao của văn hóa dân tộc”. 16, tr.33 .
Nói đến giáo dục Việt Nam khơng thể khơng nói đến Chủ tịch Hồ Chí
Minh (1890-1969), một trong những danh nhân văn hóa kiệt xuất của nhân
loại. Người đã để lại cho chúng ta một kho báu về những lý luận về vai trò
của GD, định hướng phát triển GD, vai trò của QL và QLGD....làm nền tảng
cho nền lý luận GD Cách mạng Việt Nam.
Nền GD hiện đại Việt Nam còn chứng kiến sự xuất hiện của nhiều nhà GD
với những công trình nghiên cứu, giáo trình, xã luận về tổ chức QL quá trình giáo
dục như Phạm Minh Hạc, Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt, Đặng Bá Lãm, Nguyễn
Gia Quý, Trần Kiểm, Bùi Minh Hiền.....đã thể hiện được bản chất của hoạt động
QL, QLGD, những định hướng phát triển giáo dục Việt Nam đương đại......
D-H là một trong những hoạt động trọng tâm của nhà trường. Do tính
chất quyết định của nó đối với sự thành bại của nhà trường nên việc QL hoạt
động D-H đóng vai trị rất quan trọng trong công tác QL nhà trường. Đối với

môn ngoại ngữ, các trường phổ thông của Việt Nam tập trung vào tiếng Anh,
tiếng Nga, tiếng Trung và tiếng Pháp, trong đó tiếng Anh chiếm hơn 90% số
lượng học sinh theo học. Đây là một trong ba môn thi tốt nghiệp THPT bắt
buộc. Điều đó chứng tỏ Nhà nước rất quan tâm, chú trọng đến dạy học ngoại
ngữ. Vấn đề kinh nghiệm D-H ngoại ngữ ở một số nước trên thế giới và trong
khu vực trong đó có cơng tác QL đã được đề cập đến trong “Đề án D-H ngoại
ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008-2020”. Hà Nội, 2008.
Ngồi ra, có thể kể đến một cơng trình tiêu biểu như: “Teaching English”
Cambridge University Press, 1995, của Adrian Doff; Gần đây có một số đề tài
nghiên cứu cơng tác QL hoạt động D-H tiếng Anh nhằm góp phần nâng cao
chất lượng D-H của bộ môn này trong nhà trường, có thể đề cập đến các cơng
trình nghiên cứu của các tác giả Nguyễn Trọng Hậu, “Đại cương khoa học

19


quản lý giáo dục”, bài giảng cho cao học QLGD, Hà Nội, 2009; Nguyễn Quốc
Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc “Đại cương khoa học quản lý”, 2010; Trần Khánh
Đức, “Quản lý và kiểm định chất lượng đào tạo nhân lực theo ISO & TQM” ,
2004; Đặng Quốc bảo, “Những vấn đề về lãnh đạo – quản lý và sự vận dụng
vào điều hành nhà trường”, bài giảng cho học viên cao học QLGD, 2010...
Nhiều đề tài luận văn thạc sỹ QLGD đã nghiên cứu về các biện pháp
QL hoạt động D-H trong trường THPT. Liên quan trực tiếp đến đề tài chúng
tơi đang nghiên cứu có một số cơng trình sau đây: Tuyển tập các bài báo
khoa học Những vấn đề cơ bản về dạy học ngoại ngữ, 1995-2005 (Nguyễn
Thị Thu Phương). Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở
trường THPT Thủy Sơn- thành phố Hải Phòng, luân văn thạc sỹ QLGD,
2011 (Phạm Hồng Mai). Các cơng trình nghiên cứu trên đây đều đã đạt được
những thành tựu nhất định về lý luận cũng như thực tiễn. Tuy nhiên việc áp
dụng kết quả nghiên cứu sẽ còn phụ thuộc phần lớn vào điều kiện thực tế của

các nhà trường. Cho đến nay việc nghiên cứu các biện pháp QL hoạt động DH môn Tiếng Anh ở trường THPT Dương Quảng Hàm, huyện Văn Giang,
tỉnh Hưng Yên chưa có ai thực hiện. Khi tác giả lựa chọn và tiến hành nghiên
cứu đề tài này sẽ kế thừa những kết quả các cơng trình nghiên cứu đã đề cập
tới và tiếp tục đề xuất một số giải pháp khả thi mới để QL hoạt động D-H
Tiếng Anh tại trường THPT Dương Quảng Hàm.
1.2.Khái niệm cơ bản
1.2.1.Quản lý
Quản lý (management) là một dạng lao động đặc thù của xã hội. Hoạt
động QL xuất hiện cùng với sự xuất hiện của nhà nước, tồn tại và phát triển
theo sự phát triển chung của xã hội.
Tùy vào những cách tiếp cận khác nhau mà có nhiều quan niệm khác
nhau về QL. Quan điểm về của các học giả trên thế giới về QL như sau:

20


- Theo quan niệm truyền thống, QL là quá trình tác động có ý thức của
chủ thể vào một bộ máy (đối tượng QL) bằng cách vạch ra mục tiêu cho bộ
máy, tìm kiếm các biện pháp tác động để bộ máy đạt tới mục tiêu xác định.
- Theo tiếp cận hệ thống, QL là sự tác động của chủ thể QL đến khách
thể QL nhằm tổ chức phối hợp hoạt động của con người trong các quá trình
sản xuất xã hội để đạt được mục đích nhất định.
- Giáo sư Đặng Vũ Hoạt và giáo sư Hà Thế Ngữ cho rằng: “Quản lý là
một quá trình định hướng, quá trình có mục tiêu, quản lý một hệ thống nhằm
đạt được những mục tiêu nhất định”.
- Tuy có nhiều quan điểm khác nhau nhưng bản chất của khái niệm
“quản lý” mà các tác giả nêu trên lột tả mang một số đặc điểm chung sau:
- Hoạt động QL bao gồm nhiều thành tố, song các thành tố cơ bản gồm
có: Chủ thể QL, đối tượng QL, mục tiêu QL. Ba thành phần này gắn bó chặt
chẽ tạo nên hoạt động của bộ máy. Có thể biểu đạt các thành tố QL bằng sơ

đồ sau:

Chủ thể quản lý
Mục tiêu quản lý
Đối tượng quản lý

Sơ đồ 1.1. Các thành tố quản lý
Từ những khái niệm trên, có thể khái quát rút ra một khái niệm chung về QL
như sau: Quản lý là sự tác động có mục đích, có biện pháp và có sáng tạo của
chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm không chỉ tạo ra những sản phẩm
mang giá trị sử dụng tối ưu mà còn cải tạo mối quan hệ giữa chủ thể quản lý
với khách thể quản lý.
1.2.2. Quản lý giáo dục

21


Khoa học quản lý là một khoa học liên ngành sử dụng tri thức của
nhiều lĩnh vực: Tâm lý học, Xã hội học, Triết học v.v...
Khoa học quản lý giáo dục là một chuyên ngành của khoa học quản lý
nói chung đồng thời cũng là bộ phận của khoa học giáo dục, nhưng là một
khoa học tương đối độc lập.
Tác giả M.I.Kônđacốp, một chuyên gia GD khác của Liên xô cũ cho
rằng: QLGD là tác động có hệ thống, có kế hoạch, có ý thức và hướng đích
của chủ thể QL ở các cấp khác nhau đến tất cả các mắt xích của hệ thống
(từ bộ đến trường) nhằm mục đích đảm bảo việc hình thành nhân cách cho
thế hệ trẻ trên cơ sở nhận thức và vận dụng những quy tắc chung của xã hội
cũng như những quy luật của quá trình GD, của sự phát triển tâm thế và
tâm lý trẻ em.
Ở Việt Nam, QLGD cũng là một lĩnh vực được Đảng và nhà nước đặc

biệt quan tâm. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành Trung ương
Đảng khó VIII khẳng định: “Quản lý giáo dục là sự tác động có ý thức của chủ
thể quản lý tới khách thể quản lý nhằm đưa hoạt động sư phạm của hệ thống
giáo dục đạt tới kết quả mong muốn bằng cách hiệu quả nhất” [23, tr.50]
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang, khái niệm quản lý giáo dục là khái
niệm đa cấp (bao hàm cả quản lý hệ giáo dục quốc gia, quản lý các phân hệ
của nó, đặc biệt là quản lý trường học): “Quản lý giáo dục là hệ thống những
tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm
làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực
hiện được các tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu
điểm hội tụ là quá trình giáo dục thế hệ trẻ, đưa giáo dục tới mục tiêu dự
kiến, tiến lên trạng thái mới về chất”[21, tr.35].
Tác giả Phạm Minh Hạc cũng khẳng định:“Quản lý giáo dục là tổ chức
các hoạt động D-H. Có tổ chức được các hoạt động D-H, thực hiện được các tính
chất của nhà trường phổ thơng Việt Nam xã hội chủ nghĩa, mới quản lý được giáo

22


dục, tức là cụ thể hoa đường lối giáo dục của Đảng và biến đường lối đó thành
hiện thực, đáp ứng nhu cầu của nhân dân, của đất nước” [12, tr.9].
Nhà trường là đối tượng cuối cùng và cơ bản nhất của QLGD, trong đó
đội ngũ GV và HS là đối tượng QL quan trọng nhất.
Qua các định nghĩa trên chúng ta có thể rút ra những kết luận: QLGD là
hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể
QL đến tập thể GV và HS, đến những lực lượng GD trong và ngồi nhà
trường làm cho q trình này hoạt động để đạt những mục tiêu dự định, nhằm
điều hành phối hợp các lực lượng xã hội thúc đẩy mạnh mẽ công tác giáo dục
thế hệ trẻ, theo yêu cầu phát triển xã hội.
1.2.3. Quản lý nhà trường

Vấn đề cơ bản của QLGD là QL nhà trường vì nhà trường là cơ sở GD,
nơi tổ chức thực hiện mục tiêu GD. Khi nghiên cứu về nội dung khái niệm
QLGD thì khái niệm trường học được hiểu là tổ chức cơ sở mang tính Nhà
nước – xã hội, trực tiếp làm cơng tác GD&ĐT thế hệ trẻ cho tương lai.
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý nhà trường là tập hợp
những tác động tối ưu của chủ thể quản lý đến tập thể GV, HS và cán bộ
khác, nhằm tận dụng các nguồn dự trữ do nhà nước đầu tư, lực lượng xã hội
đóng góp và do lao động xây dựng vốn tự cơ. Hướng vào việc đẩy mạnh mọi
hoạt động của nhà trường mà điểm hội tụ là quá trình đào tạo thế hệ trẻ.
Thực hiện có chất lượng mục tiêu và kế hoạch đào tạo, đưa nhà trường tiến
lên trạng thái mới” [21, tr.43].
Còn theo tác giả Phạm Viết Vượng “Quản lý trường học là lao động
của các cơ quan quản lý nhằm tập hợp và tổ chức lao động của GV, HS và
các lực lượng giáo dục khác, cũng như huy động tối đa các nguồn lực giáo
dục để nâng cao chất lượng GD&ĐT trong nhà trường” [24, tr.205].
Tác giả Phạm Minh Hạc cho rằng “ Quản lý nhà trường ở Việt Nam là
thực hiện đường lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm, đưa nhà

23


trường vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục
tiêu đào tạo với thế hệ trẻ và với từng học sinh” [13, tr.71]
Tóm lại, có thể khái quát QL nhà trường như sau: Quản lý nhà trường là
quản lý toàn diện mọi hoạt động trong nhà trường, bao gồm quản lý quá trình
dạy học, giáo dục, tài chính, cơ sở vật chất, nhân lực và mơi trường giáo dục
nhằm hồn thiện và phát triển nhân cách của thế hệ trẻ một cách hợp lý, khoa
học và hiệu quả, cùng phối hợp với các lực lượng giáo dục khác thực hiện mục
tiêu giáo dục. Trong đó, quản lý q trình dạy học và giáo dục nắm vai trò trọng
yếu, đặc trưng của nhà trường nhằm đưa nhà trường đạt được hiệu quả giáo dục

với chất lượng cao nhất, đáp ứng yêu cầu xã hội phát triển nhân cách học sinh
một cách toàn diện, đào tạo ra những cơng dân hữu ích cho xã hội. Có thể khái
quát hoạt động quản lý bằng sơ đồ sau:
Thầy

Mục tiêu

Trò

QL
Nội dung

Phương pháp

Điều kiện

Sơ đồ 1.2. Khái quát hoạt động quản lý

1.2.4. Biện pháp quản lý
Theo Đại từ điển tiếng Việt (1999) do Nguyễn Như Ý chủ biên “biện
pháp là cách làm, cách thức tiến hành, giải quyết một vấn đề cụ thể” [10,
tr.161].
Biện pháp QL là tổ hợp nhiều cách thức tác động của chủ thể QL lên đối
tượng QL nhằm tác động đến đối tượng QL để giải quyết những vấn đề trong
công tác QL, làm cho hệ thống QL vận hành đạt mục tiêu mà chủ thể QL đã

24


đề ra và phù hợp với quy luật khách quan, nâng cao khả năng hoàn thành đạt

được kết quả các mục tiêu đặt ra.
Nghiên cứu về khoa học QL, tác giả Trần Quốc Thành nêu ra bốn biện
pháp QL chính.
Biện pháp thuyết phục: Là cách tác động của chủ thể QLvào đối tượng
QL bằng lý lẽ làm cho họ nhận thức đúng đắn và tự nguyện thừa nhận các yêu
cầu của nhà QL, từ đó có thái độ và hành vi phù hợp với các yêu cầu này. Đây
là biện pháp cơ bản để GD con người.
Biện pháp hành chính- tổ chức : Là cách tác động của chủ thể quản lý
vào đối tượng quản lý trên cơ sở quan hệ quyền lực tổ chức, quyền hạn hành
chính.
Biện pháp kinh tế: Là cách tác động của chủ thể quản lý vào đối tượng
quản lý thơng qua lợi ích kinh tế.
Biện pháp tâm lý- giáo dục: Là cách tác động vào đối tượng quản lý
thơng qua tâm lý, tình cảm, tư tưởng con người.
1.2.5. Chức năng quản lý
Là hình thức biểu hiện sự tác động có mục đích của chủ thể QL lên đối
tượng QL, bao gồm các nhiệm vụ mà đối tượng QL phải thực hiện theo yêu
cầu của chủ thể QL nhằm đạt được mục tiêu QL. Các nhà khoa học tuy chưa
hoàn toàn thống nhất về sự phân loại các chức năng QL nhưng về cơ bản vẫn
tập trung vào các chức năng QL sau đây:
- Chức năng hoạch định ( Planning)
Hoạch định là quá trình thiết lập các mục tiêu cho bộ máy, xác định các
bước đi, các điều kiện, các nguồn lực và các biện pháp để bộ máy đạt được
mục tiêu đó.
- Chức năng tổ chức ( Organizing)
Chức năng này gồm 2 nội dung. Một, sắp xếp bộ máy đáp ứng được
yêu cầu của mục tiêu và các nhiệm vụ phải đảm nhận.
- Chức năng điều khiển ( Directing)

25