Nhận thức về tự kỷ của sinh viên năm cuối các ngành chăm sóc sức khỏe tâm thần ở Việt Nam

I HC QUI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC



TRỊNH THANH HƢƠNG


NHẬN THỨC VỀ TỰ KỶ CỦA SINH VIÊN NĂM CUỐI
CÁC NGÀNH CHĂM SÓC SỨC KHỎE TÂM THẦN
Ở VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ TÂM LÝ HỌC








HÀ NỘI – 2014

I HC QUI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC


TRỊNH THANH HƢƠNG

NHẬN THỨC VỀ TỰ KỶ CỦA SINH VIÊN NĂM CUỐI
CÁC NGÀNH CHĂM SÓC SỨC KHỎE TÂM THẦN

Ở VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC


Chuyên ngành: TÂM LÝ HỌC LÂM SÀNG TRẺ EM VÀ VỊ THÀNH NIÊN
Mã số : Thí điểm


Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Amie Pollack
TS.Trần Văn Công


HÀ NỘI – 2014


i

LỜI CẢM ƠN

u hy, c
qui htu ki 
c tu tng.
ng dn khoa hc, TS. .
Tri bi ng nht v nhng
quan trc bi tinh thu khoa hc
  h
ng ci hc, ng
ng,  Bnh viu kin
thun l  p s liu u tng.

Cui li cng
nghio mu kin thun li nh
trong sut thi gian hc t

Hà Nội, ngày 23 tháng 1 năm 2014
Tác giả


Trịnh Thanh Hƣơng



ii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIÊT TẮT
ABA



DSM






KCAHW


KHXH&NV


SKTT
SL
SP
STAT

TK
TLH
TS.
TT
TW
UNICEF
Applied Behavior Analysis - 
ng dng

ng
Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders - S tay
Chi lon (ca Hip hi
n hc Hoa K)
i hc
i hc Qui
h
c bit
Knowledge about Childhood Autism among Health Workers -
Bng hi v t k tr nh  
c khe
Khoa h
i
Sc khn
S ng
m

Screening Tool for Autism in Toddlers and Young Children 
 c t k  tr t nh
T k
c
Ti
n

Qu p Quc


iii
MỤC LỤC

Li c i
Danh mu, ch t tt ii
Danh mng vi
Danh m vii
MỞ ĐẦU 1
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN 8
 8
 8
 10
 14
 16
1.2.1.  16
 23
 31
 32
 32
 32

 36
Chƣơng 2: TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 41
 41
 41
 41
Trang


iv
 42
-  43
 44
 45
-  45
 46
 46
 47
 49
 49
 49
2.4.3 50
2.4.4 51
Chƣơng 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 52
 52
 52
 53
 56
 57
 61
 65

 74
 74
 78


v
 79
 79
 80
 82
 83
 88
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 91
 91
 91
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 94
PHỤC LỤC 101



vi
DANH MỤC CÁC BẢNG


Trang
Bng 2.1. S ng
42
Bng 2.2. Mt s m c u
47
Bng 2.3. Tui k u

48
Bng 3.1. M bin t k c
53
Bng 3.2. Ngun t k
54
Bng 3.3. c v t k
55
Bng 3.4. Nhn thc c  t k
56
Bng 3.5. Nhn thc c biu hin t k
58
Bng 3.6. Nhn thc v kh n ca tr t k
61
Bng 3.7. Nhn thc v kh c hi ca tr t k
64
Bng 3.8. Nhn thc c v c u tr cho tr t k
66
Bng 3.9. Nhn thc c v ngh nghip
68
Bng 3.10. Nhn thc c v ch k
70
Bng 3.11. y
71
Bng 3.12. Nhn thc c u chng t k
72
Bng 3.13. Nhn thc sai v ng k
80
Bng 3.14. Nhn thc sai v biu hin t k
81
Bng 3.15. Nhn thc sai v kh c hi  tr t k

82
Bng 3.16. Nhn thc sai v c h tr
84
Bng 3.17. Nhn thc sai v ngh
85
Bng 3.18. Nhn thc sai ca sinh  vi
t k

86
Bng 3.19. Nhn thc sai c t k
87



vii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ


Trang
Bi 2.1. S ng
43
Bi 2.2. Kinh nghic vi tr t k
48
Bi 2.3. Kh c vi t k ng
49
Bi 3.1. M bin t k c
52
Bi 3.2. Nhn thc c triu chng t k
57
Bi 3.3. Nhn thc c biu hin t k

60
Bi 3.4. Nhn thc v kh n ca tr t k
63
Bi 3.5. Nhn thc v kh c hi ca tr t k
65
Bi 3.6. Nhn thc c u tr cho tr t k
67
Bi 3.7.  hiu v kh  nghip
69
Bi 3.8.  ch k
71
Bi 3.9. Nhn thc c triu chng t k
73
Bi 3.10. 
t k

74
Bi i nhn thc v biu hin t k
75
Bi n thc v kh c hi
76
Bi i nhn thc v c h tr tr
t k

77
Bi i nhn th t k
78
Bi ii kinh nghic
79

1
MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Tr em ng d b tt cn s 
o v. Vy bt c v t hin  tr u nhc s 
ci t p. Cc Quc t v quyn tr em do
t chc UNICEF c   nhm mm bo
mi quyn li cho tt c tr  gii.
  g
  vn  i lon, v ,
c bit t k
1
t ri long, ng n tt c
c ca mi, bao gm  cht, hc tng,
kh c lp, kh nh, v.v.
 Vit Nam, trong kho l, v tr em b t k 
nhn c nhiu s   bi c   i, b  ng tin

VnexpressietnamNet  Thần đồng có thể là dấu hiệu của tự
kỷ” c [52]; Đau lòng con tự kỷ không được
đến trường của tác giả” [50]; Phát hoảng vì tưởng
nhầm con bị tự kỷ” c  [48]; Truân chuyên
nuôi con tự kỷ” c Phan Giang 3/4/2012 [54]; Trẻ tự kỷ dễ bị chẩn
đoán sót” c  23/5/2013 [49]. c bit phi k 
vit ca   28/7/2013 v “Trẻ tự kỷ - gập ghềnh đường
tới hòa nhập” cho rng  Vit Nam, s  k 
nhiu, nh ln. Nu tr t k 1-3 tuc can thip kp
thi v y tc,  p vi cng. Song,

1
T k (Autism) hay Ri lon ph t k c s dng thay th 
 mt dng v. Theo T chc T k ng - Autism Speaks (2013).



2
p cho tr t k hi
v 55].
S

. 



 



Tuy v   
c t k c nhu cu ca a i,
c th hin qua kt qu ca nhi
t c Tr Mi
Khoa hv “Xung
quanh vấn đề chẩn đoán trẻ tự kỷ hiện nay” ng ch t k 
u s nhm ln do  Vi ch k. T
nhng nhc bit, c  nh
  n ngh,  Vi 
n v nh tr  

l ch b
dc bictr li [9].
Trong nhu v nhn thc hay hiu bit v t k, 
Nguyn Th Ngc Anh, trong luc hin ti
 v Nhận thức của cha mẹ về việc
giáo dục trẻ tự kỷ tại gia đình ở Thành phố Hà Nội”, c hiu
 m tr t k. Kt qu cho th cha m tr t k n


3
thc nhnh v c tr t k tn thc
n thu [3].
Cc bo v em, B ng - i 
vit Bất cập trong giáo dục trẻ tự kỷ hiện nayc
thi 6/6/2013.  ra ri 70% tr t k b
ch ng 30% tr  ng. Do


































. n nay  Vit Nam v
y t c tr t k [56].
  c  ch ra rng        
c t k u bt cp c nhu
cu ci, vii sao dn ti hin trng 
u cn thit. Mt trong nh l
cho nhc khn u vn
, hu ht  c hc v t k  cp ti 
 v t k
dn ti nhn thc ca si     
u hn ch. Tuy vy u v t k vi dung

p thit c tiu h
 thu v nhn thc u bit t k n ch
vy t k n nhi
trong nh  hi t k n nhi
a.
u c
cho v nhn thc v TK c  Vit
Nam. Vy y v “Nhận thức về tự kỷ của sinh viên năm
cuối các ngành chăm sóc sức khỏe ở Việt Nam”  u ca



4
2. Mục đích nghiên cứu
-  
 
- a 


3. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Nhiệm vụ nghiên cứu lý luận: 


3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu thực tiễn: 



4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu: 
 SKTT 

4.2. Khách thể nghiên cứu: S.
   
         


5. Giới hạn đề tài
- 260  

KHXH& NV, T  
 TW.
- 



5
6. Giả thuyết nghiên cứu
-  
.
-   

- 
c nhau theo  .
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận: c s d h
thng l ng th t k, v
nhn thc, nhn thc v t k cc
khn bng vic tham khp
, v.v.
7.2. Điều tra bằng bảng hỏi: c s dng  u s
liu thc t v ng, mt bng hi c nhn thc v t k s c

 . Kt qu c t
phiu hi nhm u thc trng nhn thc v t k ci
c khn  Vit Nam.
7.3. Phương pháp phỏng vấn:  u 
c hon thit phi th hin  trong bng h thi
n t k c 

7.4. Phương pháp thống kê toán học:  x 
s liu ng mv s liu
s  ng phn mm SPSS 19.
8. Đóng góp mới của đề tài
-  ,
 .


6
- 

-  

9. Độ hiệu lực
- tra 
 
  
- ham 
              
Knowledge about Childhood Autism among Health Workers (KCAHW) 
 v t k tr nh  
 c khe  ; b  Parent’s knowledge    
trong l 

  Kaen Lan;
b   - L,
  
 
 
10. Đạo đức nghiên cứu
- 

- T  .
- . 







7
11. Cấu trúc đề tài
n m u, kt lun ngh, danh mu tham
kho, ph lc, ni dung ch lu:
 n
 chu
t qu u

8
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu về nhận thức
1.1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới
Nhn thc  i u t rt . Tuy vn
th k n v nhn thc mi dn dt s 
Ph. c tm quan trng ca nhn thc, t c
n nhn thc [10].
i k n  Wihelm 

h cc. 

 
 
 
u “đo đạc
trí nhớ, tư duy của con người”.  
nhn thc c [21].
Tii Canada, Albert Bandura, 
n tgm t v
nhn thc, tr li ng trong s
chuyi t ch c nhn thc bin
Lý thuyết học tập xã hội” “Lý thuyết về tự lo”ni
ting v1 [57].
i c U. Neisser (1927-
c nhn thc. Tâm lý học nhận thức


9
ca U. c nhn thu s i
cc nhn th [56].
Jean Piaget (1896-t hi Thy
i ting v nhu nhn thc lun vi tr t
v n nhn th n nhn thc lun cc
g“Nhận thức luận di truyền”.  khi mi sinh ra
 nhn thc th gii xung quanh
n tri thi giai n
cn tiduy c th, giai
t nhn thc ca
t s hn ch ng chung

 y s c tp ca nhn thc. ng 
lTrung tâm quốc tế cho nhận thức luận di truyền Geneva [16].
1.1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam
Hin nay  Vit Nam c  nhn thc 
nhiu  Vit Nam. Hu ht c dng li  vic s
d n thc, hiu bit, kinh nghi, quan
m ca mi v mt v .
lun c s c Tr
     Tìm hiểu nhận thức của cha mẹ về tổn
thương sức khỏe tâm thần trẻ em”cho thy cha m n
v sc khn  tr, mi ch dng li  vi i sng
vt cht cho tr.
  lun  th  c       
KHXH&NV u v Nhận thức của người dân Thạch Thành đối với
việc giữ gìn di tích lịch sử chiến khu Ngọc Trạo trong điều kiện kinh tế thị
trường” kt qu cho thn thi


10
tt trong vic gi ch s chin khu Ngc Tru kin kinh
t th ng [38].
m 2012, lun  Trc
tr  i hc “Nhận thức của
giáo viên về rối loạn hành vi ở học sinh tiểu học tại một số trường trên địa
bàn Huyện Từ Liêm, thành phố Hà Nội”. Ngu  tht s
v n nhn thc c ri nhi hc sinh tiu
hcu hn th ri lonh v
mt s n th v   ra mt s gii
n thc cp
nhm hn ch h].

    Nguyn Th Tuyt,  n tt nghip  Khoa
cv Nhận thức của người dân về hiện tượng
bạo hành đối với phụ nữ trong gia đình” kt qu cho thu v
bn cht ca hing b nn th
c hiu hin ca hing b].
y, Vic s  bn cht ca
nhn th mi ch dng li  vic ng d u v
mt ch  .
1.1.2. Các nghiên cứu về tự kỷ
1.1.2.1. Các nghiên cứu trên thế giới
Thut ng Autism - T k c i i
Th- t
ln cho nhng hiu bit v bt
ng “Tự kỷ” 1908  nht  tr em [58].
Ni u t k phi k n Leo Kanner, mt
b n o. Nh yu d
c vit mt cu 


11
thn hc tr em.  u tranh chng li lm dng tr em
mc chng t k . nh
 t k t m ca mtrong m
 “Autistic Disturbances of Affective Contact”. Nhng  u ca
          n h   
K b t k t mu hoc tin chng
      u hi 
gi        t, b  a Kanners
nh t k t khi sinh ra. m 1943 khi u  11 tr em
 ra rng: 

vii nhy cm v
c bi  ng vi thc phm, nhi li hoc
ng lp li li cng t [59].
Ti Bruno Bettelheimi M, 
cu vi tr cho  k rng v  tr i
m t lnh. Ti m  v, 
cho tr l. y tr thi 
 
h c chng t k phi, Bernard cho rng 
bnh t k ci i m t lnh hoc k
 ca v 
xut bn cuTự kỷ trẻ sơ sinh hội chứng và tác động của nó đối với
một lý thuyết thần kinh của hành vi”để  v  [59].
n nha th k XX, t k mi c bin
nhi. u nha th k XX cqu u c
u tr cho tr n mi b ti M. Trong
nhhiu bc cha m vn ln t k vi
chn ri lon. 
 u ca Asperger mi c dch sang tit b


12
kin thc u v t ku hin v bnh t k
mi thc s c bin. T i ta ng cha m 
a chng t k i lon th
nh di truy ng, ri lon chuy hay nhng bt
ng nhim sc th [59].
t lu tr p cho tr t k phi k n 
tiOle Ivar Lovaas (1927 - 2010) .
  ca Png dng - Applied Behavior

Analalysis (ABA)  
cung cp bng chng cho tha tr t k  c s
qua ging dc B Y t M Lovaas
xut bn cuvit v Phương pháp dạy trẻ em tàn tật
dn “Kỹ thuật can thiệp cơ bản” n rt
l i 5 tui) [43].
y, cho thy t k  tr em c bin t rt s 
u khoa hc vic chu tr cho tr
t k t qu t n c nhiu s quan
 i.
1.1.2.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam
 Vit Nam, t k  tr em c mi, ch c bin
trong kho l c bi
Lu c c  p 2009
Nghiên cứu nhận thức của trẻ tự kỷ tại Thành phố Hồ Chí Minht qu
h n thc ca tr t k nhiu so vi tr ng.
M t k, kh  tun kh
n thc ca tr t k ch v m nhn thc
gia tr  b t k [13, tr186]. Na t nhn th
u ca Ng p nh n


13
vi k  i nn th
c 
trong luc,  Trn
Tìm hiều và đánh giá thông tin về rối loạn tự kỷ của trẻ em và vị
thành niên trên phương tiện truyền thông internet” kết quả cho thấy 
 t k  v s 
ch cn mnh ca t k. C th kt qu th

t nhiu
n u nhau tn ti [20, tr92].
 Nguyn Th n, Vin Khoa hc Vit Nam
trong hi tho v t k 3 ti, cho hay s tr c chn
c bnh t k  Vit Nam, xu th mc t k
 n 2007 so v
2000, s tr   n so v tr u
tr n. i Vit Nam phn l 
v bnh t k,   u tr t k c
n bnh mun, i ti bnh vi gn
44% [41].
 Trng s vt Chẩn đoán tự kỷ và
một số đề xuất cho công tác đánh giá và chẩn đoán tự kỷ qua việc ứng dụng
công cụ STAT vào Việt Nam”    t s khuyn ngh: Vi s 
c t d nhm ln ca ch k
o
 ch k   m nhi [7].
Lu  
gi Thái độ của giáo viên mầm non trên địa bàn
Thành Phố Hà Nội về tự kỷ kt qu cho thy g  n thc tt v
 k nhp cho tr.
t s ng nhnh sai lch v c


14
ng bit, mt s kh c hi ca tr ng nhnh,
. n
vic hc tn yu t i tr , tr76].
u v t k cu v can
thip sm cho tr t k  Vic ti 

c - ch- - can thip 
  t  Nguyn Th Di   cng s  c hin
u “Ứng dụng việc chăm sóc tại nhà cho trẻ có rối loạn tự kỷ
u thc hi u tr ti Bnh vin
 k v tui t n 10 tu
phi hc gia bstln ng m 
tvi ving H. Sau m
thc hi ng tin b nhnh [2].
 t     u Tìm
hiểu một số gia đình và hành vi của trẻ tự kỷ tại Khoa Tâm thần Bệnh viện
Nhi Trung Ương” cho kt qu 48,9% tr 
 
m i gian tii con [25].
Mc t s n cn tr i lon t k
c xut bc xut bng dn c
: Tr em T k - c,
Nguy; n Th u
Tự kỷ - phát hiện sớm và can thiệp sớm”.
 thy ru v t k  Vi,
thip trung, mi ch dng li  t ca t ky
ph ca tr t kc nhu cu thc
tin  c ta hin nay.
1.2.3. Các nghiên cứu nhận thức về tự kỷ


15
1.2.3.1. Các nghiên cứu trên thế giới
 gii  u nhn thc v t k t
rt sc bi:
 u c   ng s v “Tỉ lệ mắc bệnh tự kỷ ở

Olmsted, Minnesota từ 1976-1997”, cho th  s ng tr
em mc t k t n 1997. T  gi
v ch vt lun phi thn trng khi
ch k, ng thu nhn thc c
hi v t k [62].
 “What do medical students know about autism” (Sinh
viên y khoa biết gì về bệnh tự kỷ) 
St George's Hospital Medical School, Anh,  


 



 [44].
  ,        
Okonkwo  thc hin u về nhn thc v t k tr nh
 c khe  Nigeria.  
 khoa nhiu kh u chu
hiu ca bnh t k iu dc [45].
     Igwe     Igwe 
thc hin u –nhm n thc v chng t k  tr
 nhi kiu dthn ti Ebonyi, Nigeria t qu
cho th thiu ht trong kin thc v chng t k  
cu.   


16
y thoa   ong 
, c  [46].


                 

1.2.3.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam
n th y lu
hc   ca  Nguyn Th Ngc Anhng
c v Nhận thức của cha mẹ về việc giáo dục trẻ
tự kỷ tại gia đình ở Thành phố Hà Nội kt qu cho th cha m tr t k
n thc nhnh v c tr t k t
nhn thn thu [3].
y,  u v nhn thc  Vit Nam n ch,  cn
nhia.
1.2. Một số vấn đề về lý luận
1.2.1. Nhận thức
1.2.1.1. Khái niệm nhận thức
Hi nhn thc:
Nhn tht ho
s  t   i nhn thc b    n thc xung
quanh, t   i vi th gii xung
i v  t
 c t  
 [39].
Nhận thức là sự phản ánh thế giới khách quan vào
bộ não con người, nhưng đó không phải là sự phản ánh đơn giản trực tiếp
hoàn chỉnh mà là cả quá trình, cả một chuỗi sự trừu tượng, hình thành ra các
khái niệm, quy luật phổ biến của giới tự nhiên vĩnh viễn vận động, phát triển
[12, tr26].   n mc ca ch th 