Hoàn thiện kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng trong kiểm toán báo cáo tài chính do công ty TNHH kiểm toán Việt Anh thực hiện

Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
Lời nói đầu
1. Sự cần thiết của đề tài
Trong thời đại hội nhập kinh tế hiện nay, kế toán kiểm toán là một trong
những ngành dịch vụ quan trọng không thể thiếu. Doanh nghiệp muốn phát hành
cổ phiếu, thu hút vốn đầu tư hay mở rộng quy mô sản xuất đòi hỏi phải phát hành
ra công chúng BCTC trung thực, hợp lý. Từ đó, doanh nghiệp sẽ tạo được tạo
lòng tin cho những chủ thể trong nền kinh tế muốn đầu tư, hợp tác…với doanh
nghiệp mình. Muốn vậy, BCTC của doanh nghiệp cần được một bên thứ ba có đủ
trình độ và kỹ năng độc lập kiểm tra, tức là phải được kiểm toán. Kiểm toán với
hai chức năng là chức năng xác minh và chức năng tư vấn ngày càng đóng vai trò
quan trọng trong việc làm minh bạch hóa nền kinh tế giúp cho người sử dụng
thông tin tài chính có thể đưa ra được những quyết định đúng đắn.
Trong mọi hoạt động kinh tế, vốn kinh doanh là một yếu tố rất quan trọng, tác
động mạnh mẽ đến hiệu quả sản xuất kinh doanh. Vốn rất dễ bị chiếm dụng và
luôn ẩn chưa những rủi ro trong quá trình sử dụng, hạch toán kế toán. Bởi vậy
vốn cần được kiểm tra và tư vấn sử dụng để đảm bảo tính hiệu quả, đúng đắn.
Khoản nợ phải thu khách hàng là một bộ phận trong vốn kinh doanh, có liên quan
đến nhiều khoản mục khác trên BCTC, do đó nhất thiết phải được kiểm toán.
Để đưa ra những ý kiến trung thực và hợp lý về BCTC , KTV cần xem xét
kiểm tra từng bộ phận cấu thành trong BCTC trong đó có khoản mục nợ phải thu
khách hàng. Số dư khoản mục phải thu hầu như luôn được đánh giá là trọng yếu,
liên quan đến nhiều chỉ tiêu quan trọng trên BCTC và đặt biệt chứa nhiều gian
lẫn và sai sót, do đó kiểm toán khoản phải thu khách hàng là một trong những
công việc quan trọng trong mỗi cuộc kiểm toán BCTC.
Nhận thức được vấn đề này, trong quá trình thực tập em đã lựa chọn đề tài
cho chuyên đề là: “ Hoàn thiện kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
1
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
trong kiểm toán báo cáo tài chính do công ty TNHH Kiểm toán Việt Anh

thực hiện”.
2. Mục đích nghiên cứu
- Tìm hiểu kiểm toán khoản phải thu khách hàng trong kiểm toán BCTC trong
thực tế kiểm toán tại công ty TNHH Kiểm toán Việt Anh.
- Đánh giá đúng thực trạng khoản nợ phải thu khách hàng, phân tích làm rõ
những tồn tại trong kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng trong kiểm toán
BCTC do công ty TNHH Kiêm toán Việt Anh thực hiện.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện kiểm toán khoản mục nợ phải thu
khách hàng trong kiểm toán BCTC do công ty TNHH Kiểm toán Việt Anh thực
hiện.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của chuyên đề
- Đối tượng: Quy trình kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng trong
kiểm toán báo cáo tài chính.
- Phạm vi: Quy trình kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng trong kiểm
toán báo cáo tài chính tại công ty TNHH Kiểm toán Việt Anh.
4. Phương pháp nghiên cứu
Nhằm đạt được mục đích nghiên cứu của mình, trong chuyên đề này, sử dụng
các phương pháp duy vật biện chứng, logic kết hợp với các phương pháp tổng
hợp, phân tích, mô tả…để phân tích, đánh giá kiểm toán khoản mục nợ phải thu
khách hàng trong kiểm toán BCTC do công ty Việt Anh thực hiện so với cơ sở lý
luận có những ưu điểm và nhược điểm gì cần khắc phục.
5. Kết cấu của chuyên đề
Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung chuyên đề tốt nghiệp này gồm ba
chương chính:
Chương 1: Những lý luận cơ bản về kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách
hàng trong kiêm toán BCTC.
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
2
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
Chương 2 : Thực trạng kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng trong

kiểm toán BCTC do công ty TNHH Kiểm toán Việt Anh thực hiện.
Chương 3: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện kiểm toán khoản mục nợ phải
thu khách hàng trong kiểm toán BCTC do công ty TNHH Kiểm toán Việt Anh
thực hiện.
Mặc dù đã rất cố gắng, nhưng do hạn chế về thời gian cũng như kiến thức, bài
viết của em không tránh khỏi những sai sót. Em rất mong nhận được sự giúp đỡ
và đóng góp ý kiến của các thầy cô để bài viết của em được hoàn thiện hơn.
Em xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến cô giáo Th.S Vũ Thùy Linh người
trực tiếp hướng dẫn em trong quá trình thực tập và viết chuyên đề tốt nghiệp. Em
xin chân thành cảm ơn Ban giám đốc, cùng các anh chị trong công ty TNHH
Kiểm toán Việt Anh đã tạo điều kiện và giúp đỡ em trong thời gian thực tập tại
công ty.
Hà Nôi, tháng năm 2012
Sinh viên:

Nguyễn Thị Ngọc Nga
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
3
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
Chương 1
NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC NỢ PHẢI
THU KHÁCH HÀNG TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ KHOẢN MỤC NỢ PHẢI THU KHÁCH HÀNG
1.1.1. Đặc điểm khoản phải thu khách hàng và các thông tin liên quan
Phải thu khách hàng là khoản nợ phát sinh khi các cá nhân, tổ chức bên ngoài
của doanh nghiệp mua sản phẩm, hàng hóa và các dịnh vụ của doanh nhiệp cung
cấp nhưng chưa thanh toán tiền cho doanh nghiệp.
Nợ phải thu khách hàng được phản ánh trên tài khoản TK 131, phản ánh các
khoản nợ phải thu khách hàng của doanh nghiệp cũng như tình hình thanh toán
các khoản nợ của khách hàng về tiền mua sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ mà doanh

nghiệp đã cung cấp.
Nợ phải thu khách hàng là một khoản mục quan trọng trong BCTC, giúp
người đọc BCTC có thể hình dung tổng quát nhất về tình hình công nợ phải thu
của một doanh nghiệp, phản ánh tài sản của doanh nghiệp đang trong quá trình
thanh toán bị chiếm dụng.
Đối với mỗi doanh nghiệp, việc quản ly nợ phải thu cũng là vấn đề đáng lưu ý,
bởi lẽ nếu không được theo dõi, ghi chép cẩn thận sẽ dẫn đến việc các khoản nợ
lâu ngày không thu lại được hoặc đã thanh toán mà chưa được ghi sổ.
Khoản mục nợ phải thu khách hàng là một khoản mục quan trọng và có mối
liên hệ với nhiều khoản mục khác trên bảng CĐKT. Khi doanh nghiệp phát sinh
nghiệp vụ bán chịu hàng cho khách hàng thì được ghi tăng vào bên Nợ TK 131,
khi khách hàng thanh toán tiền nợ mua hàng thì được ghi giảm vào bên Có TK
131, trong trường hợp khách hàng trả tiền trước thì ghi bên Có TK 131, do vậy
ảnh hưởng ngược chiều đến lượng tiền mặt hoặc tương đương tiền của doanh
nghiệp. Đồng thời, khi nợ phải thu tăng lên cùng với sự tăng lên của khối lượng
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
4
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
hàng hóa dịch vụ tiêu thụ thì tất yếu có sự giảm xuống của hàng tồn kho, TSCĐ
hay BĐS đầu tư…
Ngoài ra, nợ phải thu khách hàng có mối liên hệ mật thiết đối với một số
khoản mục trên BCKQKD như các khoản về doanh thu, giá vốn… Từ đó ảnh
hưởng đến lợi nhuận doanh nghiệp và thuế thu nhập doanh nghiệp. Thông thường
nếu chính sách bán chịu của doanh nghiệp không thay đổi thì nếu doanh thu và
giá vốn hàng bán tăng thì nợ phải thu cũng tăng lên, qua đó cũng thấy được rằng
chính sách bán chịu của doanh nghiệp cũng là yếu tố ảnh hưởng đến khoản phải
thu khách hàng.
Số dư bên nợ của tài khoản phải thu khách hàng: nếu là khoản phải thu ngắn
hạn sẽ tương ứng với chỉ tiêu phải thu khách hàng trong các khoản phải thu ngắn
hạn trên bảng CĐKT, nếu là khoản phải thu dài hạn sẽ tương ứng với các chỉ tiêu

phải thu dài hạn của khách hàng trong mục các khoản phải thu dài hạn trên bảng
CĐKT. Và được trình bày ở phần tài sản trên bảng cân đối kế toán.
Số dư bên có của tài khoản phải thu khách hàng, sẽ tương ứng với chỉ tiêu
người mua trả tiền trước và được trình bày ở phần nguồn vốn trên bảng CĐKT.
Cuối niên độ kế toán hoặc cuối kỳ kế toán giữa niên độ ( đối với những đơn vị
có lập báo cáo tài chính giữa niên độ), khi doanh nghiệp xác định khoản nợ phải
thu khó đòi hay không đòi được thì phải trích lập dự phòng phải thu khó đòi vào
chi phí quản lý doanh nghiệp trong kỳ báo cáo trước. Bởi vậy, nợ phải thu cũng
ảnh hưởng đến khoản chi phí quản lý doanh nghiệp.
1.1.2. Kiểm soát nội bộ khoản phải thu khách hàng
Để quản lý tốt khoản nợ phải thu khách hàng, đảm bảo doanh nghiệp không
bị thất thoát vốn và được thanh toán nợ đúng hạn đòi hỏi phải có một hệ thống
kiểm soát nội bộ hiệu quả và chặt chẽ.
Kiểm soát nội bộ khoản phải thu khách hàng được tiến hành song song cùng
với quá trình Bán hàng và thu tiền. Cụ thể, trong từng bước công việc của quá
trình bán hàng và thu tiền, KSNB được thể hiện như sau:
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
5
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
Các bước công việc của quá
trình bán hàng và thu tiền
Thủ tục kiểm soát nội bộ khoản
phải thu khách hàng
- Xử lý đơn đặt hàng của
khách hàng (người mua)
- Xem xét lời đề nghị của người mua, cân đối
khả năng đáp ứng hàng hóa theo đơn đặt hàng.
- Xem xét khả năng tài chính của khách hàng có
khả năng thanh toán tiền hàng hay không.
- Kiểm soát tín dụng và phê

chuẩn bán chịu
- Cân nhắc khả năng thanh toán, sự tín dụng đối
với bên mua để phê chuẩn bán chịu hợp lý.
- Xác định phương thức thanh toán cho hợp lý
dựa trên lợi ích của hai bên.
- Ký hợp đồng thương mại ghi lại quyền hạn và
nghĩa vụ giữa các bên, là căn cứ pháp lý khi
tranh chấp xảy ra.
- Chuyển giao hàng hóa, cung
cấp dịch vụ
- Khi chuyển giao hàng hóa, thực hiện các thủ
tục giao nhận phải có các chứng từ ghi nhận như
phiếu xuất kho, chứng từ vận chuyển…
- Chuyển hóa đơn cho người
mua và theo dõi ghi sổ thương
vụ
- Bên bán phải lập hóa đơn tính tiền cho người
mua theo đúng quy định về chủng loại, số
lượng, giá bán…và phải ghi sổ theo dõi từng
thương vụ.
- Xử lý và ghi sổ các khoản
phải thu khách hàng
- Khi thu tiền hàng phải ghi sổ đầy đủ, kịp thời.
- Cần chú ý đến khả năng dấu giếm, bỏ sót các
khoản thu tiền, đặc biệt là đối với thu tiền mặt
trực tiếp.
- Xử lý ghi sổ các khoản giảm
doanh thu bán hàng phát sinh
- Các khoản giảm trừ doanh thu bán hàng phát
sinh phải được xử lý, ghi sổ đầy đủ, đúng đắn,

và kịp thời.
1.2.KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC PHẢI THU KHÁCH HÀNG TRONG KIỂM
TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
6
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
1.2.1. Ý nghĩa kiểm toán khoản nợ phải thu khách hàng trong kiểm toán báo
cáo tài chính
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế như hiện nay, sự giao lưu buôn bán, hợp tác
kinh doanh giữa các chủ thể trong nền kinh tế ngày càng mở rộng, việc các chủ
thể chiếm dụng vốn lẫn nhau ngày càng trở nên phổ biến, các khoản nợ phải thu
của doanh nghiệp cũng trở nên phức tạp, đa dạng hơn. Khoản nợ phải thu khách
chiếm một tỉ trọng lớn trong tổng tài sản của doanh nghiệp, ảnh hưởng lớn đến
các thông tin được trình bày trên BCTC.
Việc quản lý và kiểm soát tốt khoản nợ phải thu khách hàng là một nhu cầu tất
yếu của các doanh nghiệp, giúp cho các doanh nghiệp tránh được những rủi ro
như: bị chiếm dụng, bị tham ô, bị ghi khống hay việc trích lập dự phòng không
hợp lý…Và để nâng cao hiệu quả trong việc quản lý nợ phải thu khách hàng có
nhiều cách khách nhau, trong đó thực hiện kiểm toán khoản phải thu khách hàng
là một biện pháp khá hữu hiệu.
Kiểm toán không những phát hiện ra những sai phạm, yếu kém trong công tác
kế toán, hệ thống kiểm soát nội bộ… mà còn đưa ra những khuyến nghị phù hợp,
kịp thời trong công tác quản lý, đem lại lòng tin cho đối tác của doanh nghiệp.
Đối với KTV, kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng là một phần hành
đặc biệt quan trọng, làm cơ sở để tham chiếu sang các khoản mục khác trên
BCTC từ đó phát hiện ra gian lận, sai sót trong kiểm toán BCTC nói chung và
kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng nói riêng. Ngược lại, nếu kiểm toán
không tốt, dẫn đến những kết luận không chính xác, ảnh hưởng đến chất lượng
cuộc kiểm toán và uy tín của công ty kiểm toán.
Khi kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng, KTV cần có sự hiểu biết

sâu sắc về khoản mục này như: bản chất của khoản phải thu khách hàng, nguyên
tắc hạch toán kế toán, nguyên tắc lập dự phòng, các sai phạm thường gặp…
1.2.2 Mục tiêu kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
7
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
Mục tiêu của kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng là KTV thu thập được
đầy đủ bằng chứng thích hợp từ đó đưa ra ý kiến xác nhận về mức độ tin cậy của
khoản nợ phải thu khác hàng, đồng thời cung cấp thông tin làm cơ sở tham chiếu
khi thực hiện kiểm toán các khoản mục khác.
Cụ thể mục tiêu kiểm toán đối với khoản mục phải thu khách hàng như sau:
a) Đối với kiểm toán nghiệp vụ phải thu khách hàng
- Kiểm tra CSDL sự phát sinh
- Nghiệp vụ phải thu khách hàng đã ghi
phải thực sự phát sinh.
- Kiểm tra CSDL tính toán, đánh
giá
- Nghiệp vụ phải thu khách hàng đã ghi sổ
phải được tính toán, đánh giá đúng đắn,
hợp lý.
- Kiểm tra CSDL về sự phân loại
và hạch toán đầy đủ.
- Các nghiệp vụ phải thu khách hàng đã
ghi sổ kế toán phải được hạch toán đầy đủ,
không hạch toán trùng, hoặc hạch toán sai
sót.
- Kiểm tra CSDL về sự phân loại
và hạch toán đúng đắn.
- Các nghiệp vụ phải thu khách hàng phải
được được ghi nhận theo đúng nguyên tắc

kế toán và đúng quan hệ đối ứng kế toán
(vào sổ kế toán), chính xác về số liệu đã ghi
trên chứng từ.
- Kiểm tra CSDL về phân loại và
hạch toán đúng kỳ.
- Các nghiệp vụ phải thu khách hàng phát
sinh phải được hạch toán kịp thời, đảm bảo
phát sinh sinh kỳ nào sẽ được nghi sổ kế
toán vào kỳ đó.
b) Đối với kiêm toán số dư khoản phải thu khách hàng
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
8
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
- Kiểm tra CSDL về tính hiện hữu - Các khoản nợ còn phải thu khách hàng
trên sổ kế toán là thực tế đang tồn tại.
- Kiểm tra CSDL về quyền và
nghĩa vụ
- Các khoản nợ phải thu khách hàng phải
có đầy đủ bằng chứng xác nhận quyền được
thu của đơn vị đối với các tổ chức hoặc cá
nhân là khách hàng.
- Kiểm tra CSDL về tính toán,
đánh giá
- Các khoản nợ còn phải thu khách hàng
được tính toán đúng đắn, ghi nhận chính
xác.
- Kiểm tra CSDL về tính đầy đủ - Các khoản nợ phải thu khách hàng được
nghi nhận đầy đủ, không thừa, không thiếu.
- Kiểm tra CSDL về tính cộng dồn - Các khoản nợ còn phải thu khách hàng
được tổng hợp đầy đủ, chính xác.

- Kiểm tra CSDL về trình bày và
công bố
- Các khoản nợ còn phải thu khách hàng
trình bày trên báo cáo tài chính phù hợp với
quy định của chế độ kế toán và nhất quán
với số liệu trên các sổ kế toán của đơn vị.
1.2.3. Căn cứ để kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng
Để đưa ra được ý kiến về khoản mục phải thu khách hàng một cách đúng đắn,
KTV cần thu thập được các bằng chứng về quá trình xử lý kết toán đối với các
doanh nghiệp liên quan đến khoản phải thu khách hàng. Cụ thể như sau:
- Các quy định, quy chế nội nộ của đơn vị liên quan đến việc quản lý và ghi
nhận khoản phải thu khách hàng cũng như quá trình thanh toán của khách hàng.
- BCTC của doanh nghiệp ( BCĐKT, BCKQHĐSXKD, TMBCTC…) đặc biệt
là các phần liên quan đến các khoản phải thu khách hàng.
- Các sổ hạch toán liên quan đến khoản phải thu khách hàng bao gồm các sổ
hạch toán nghiệp vụ và sổ hạch toán kế toán. Ví dụ như: Sổ hạch toán nghiệp vụ:
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
9
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
Nhật ký thu tiền, thẻ kho, nhật ký bảo vệ kho, nhật ký vận chuyển hàng hóa.
Và các sổ kế toán chủ yếu bao gồm: sổ tổng hợp, sổ kế toán chi tiết của các tài
khoản liên quan như: TK 131, TK 511, TK 111…
- Các chứng từ kế toán liên quan đến các khoản phải thu khách hàng như: Phiếu
xuất kho, hóa đơn bán hàng và cung cấp dịch vụ, phiếu thu tiền, bảng sao kê của
ngân hàng…
- Tài liệu khác có liên quan: Biên bản đối chiếu công nợ, bản kê số dư các
khoản phải thu khách hàng tại ngày 31/12, đơn đặt hàng, biên bản bàn giao, hợp
đồng kinh tế về bán hàng và cung cấp dịch vụ, bảng niêm yết giá của đơn vị…
- Các chứng từ liên quan đến việc giảm khoản phải thu khách hàng: các chứng
từ chiết khấu, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại.

1.2.4. Quy trình kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng trong kiểm toán
báo cáo tài chính
a) Lập kế hoạch kiểm toán
Đây là giai đoạn đầu tiên trong bất kỳ cuộc kiểm toán nào, là cơ sở để thực
hiện các giai đoạn tiếp theo. Chuẩn mực kiểm toán số 300 “ lập kế hoạch kiểm
toán” khẳng định, “ kế hoạch kiểm toán phải được lập một cách thích hợp nhằm
đảm bảo bao quát hết khía cạnh trọng yếu của cuộc kiểm toán, phát hiện gian lận,
rủi ro và những vấn đề tiềm ẩn, đảm bảo cho cuộc kiểm toán được hoàn thành
đúng thời hạn”. Kế hoạch kiểm toán trợ giúp cho KTV phân công công việc cho
trợ lý kiểm toán và phối hợp được với trợ lý kiểm toán, những chuyên gia khi
thực hiện cuộc kiểm toán, góp phần giảm thiểu chi phí và nâng cao chất lượng
của cuộc kiểm toán. Được coi là bước công việc đầu tiên cho một cuộc kiểm toán
và có ảnh hưởng quan trọng đến các bước tiếp theo, vì vậy kế hoạch kiểm toán
phù hợp sẽ cho phép kiểm toán viên triển khai công việc đúng hướng, đúng trọng
tâm, tránh những sai sót và hoàn tất công việc đúng mục tiêu đã đặt ra.
Tùy theo mô hình khách hàng, tùy theo tính chất phức tạp của công việc kiểm
toán, theo kinh nghiệm và những hiểu biết của kiểm toán viên về hoạt động của
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
10
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
đơn vi khách hàng mà phạm vi và thủ tục kiểm toán trong giai đoạn lập kế hoạch
sẽ khác nhau. Đối với kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng, giai đoạn lập
kế hoạch gồm các công việc như sau:
* Lập kế hoạch kiểm toán tổng thể
Trong chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 300- Lập kế hoạch kiểm toán, cũng
có nếu: “ kế hoạch kiểm toán tổng thể phải được lập cho mọi cuộc kiểm toán,
trong đó mô tả phạm vi dự kiến và cách thức tiến hành công việc kiểm toán. Kế
hoạch kiểm toán tổng thể phải đầy đủ, chi tiết làm cơ sở để lập chương trình kiểm
toán. Hình thức và nội dung của kế hoạch kiểm toán tổng thể thay đổi tùy theo
quy mô của khách hàng, tính chất phức tạp của công việc kiểm toán, phương

pháp và kỹ thuật kiểm toán đặc thù do kiểm toán viên sử dụng”.
Công việc chủ yếu của giai đoạn này bao gồm: tìm hiểu thông tin về hoạt
động của khách hàng, tìm hiểu hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ,
đánh giá rủi ro và xác định mức độ trọng yếu của các thông tin trên báo cáo tài
chính…
Những thông tin liên quan đến khoản phải thu khách hàng như sau:
- Thông tin về ban lãnh đạo doanh nghiệp: Hội đồng quản trị, ban giám đốc, kế
toán trưởng, sự thay đổi nhân sự liên quan đến việc kiểm soát khoản nợ phải thu
khách hàng (nếu có).
- Các chính sách kế toán mà đơn vị khách hàng sử dụng trong hạch toán khoản
nợ phải thu, việc tổ chức bộ máy quản lý, theo dõi và hạch toán khoản nợ phải
thu khách hàng.
- Đánh giá mức độ rủi ro tiềm tàng, rủi ro kiểm soát liên quan đến khoản phải
thu khách hàng.
- Xác định các nghiệp vụ, quy trình phức tập, những trọng tâm cẩn đi sâu kiểm
toán liên quan đến khoản phải thu khách hàng.
- Xác định mức độ trọng yếu cho khoản mục phải thu khách hàng.
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
11
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
Từ kết quả phân tích, đánh giá và xét đoán nêu trên, KTV sẽ hoạch định nội
dung, lịch trình và phạm vi các thủ tục kiểm toán đối với khoản nợ phải thu
khách hàng cũng như các thông tin khác được phản ánh trên BCTC của khách
hàng. Kế hoạch kiểm toán tổng thể là cơ sở để soạn thảo chương trình kiểm toán
cụ thể cho từng khoản mục, từng thông tin.
* Thiết kế chương trình kiểm toán
Chương trình kiểm toán cũng được lập trong mọi cuộc kiểm toán, trong đó
xác định nội dung, lịch trình, và phạm vi của các thủ tục kiểm toán cần thiết để
thực hiện kế hoạch kiểm toán tổng thế.
Chương trình kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng thường bao gồm:

mục tiêu kiểm toán cụ thể của khoản mục phải thu khách hàng, các thủ tục kiểm
toán cần áp dụng, kỹ thuật kiểm toán cụ thể, phạm vi và thời gian thực hiện, việc
tham chiếu với các thông tin có liên quan đến khoản mục, những bằng chứng cần
thu thập…
Trong quá trình thực hiện, chương trình kiểm toán có thể có thay đổi để phù
hợp với sự thay đổi của doanh nghiệp hoặc những tình huống mới phát sinh.
b) Thực hiện kiểm toán
Đây là giai đoạn trung tâm của cuộc kiểm toán, thực chất là việc triển khai các
nội dung trong kế hoạch và chương trình kiểm toán nhằm thu thập bằng chứng
kiểm toán cho các nội dung và các mục tiêu đã được thiết lập.
Các thủ tục kiểm toán rất đa dạng nhưng nội dung chính gồm: thực hiện các
khảo sát kiểm soát, thực hiện các thủ tục phân tích và thực hiện các khảo sát chi
tiết nghiệp vụ, khảo sát chi tiết về số dư.
* Thực hiện thủ tục khảo sát kiểm soát đối với khoản phải thu khách hàng
Thực hiện các thủ tục khảo sát về KSNB đối với khoản nợ phải thu khách
hàng, KTV cần kiểm tra xem hệ thống KSNB của đơn vị có đạt được các mục
tiêu sau đây hay không:
Mục tiêu KSNB Nội dung kiểm soát
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
12
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
- Đảm bảo khoản nợ phải thu
khách hàng ghi sổ có căn cứ
hợp lý
- Khoản nợ phải thu phải có đầy đủ chứng từ
hợp lệ kèm theo: như hợp thương mại, phiếu
xuất kho, vận chuyển…
- Có giấy tờ phê chuẩn bán chịu…
- Đảm bảo khoản nợ phải thu
khách hàng được phân loại,

đánh giá đúng đắn
- Khoản nợ phải thu khách hàng được phân loại
và theo dõi theo từng loại công nợ, từng đối
tượng để tránh nhầm lẫn, và quản lý chặt chẽ.
- Việc đánh giá nợ phải thu khách hàng phải
chính xác, thống nhất: như quy định về quy đổi
tỷ giá hối đoái, đơn giá xuất kho hàng bán…
- Đảm bảo khoản phải thu
khách hàng được ghi sổ đầy
đủ, kịp thời
- Khoản nợ phải thu khách hàng không được ghi
thừa, ghi thiếu, hoặc ghi trùng.
- Ghi nhận nợ phải thu đúng thời điểm phát sinh,
không ghi sớm hoặc ghi muộn.
- Đảm bảo khoản phải thu
khách hàng được quản lý chặt
chẽ
- Có các quy định chặt chẽ trong quản lý khoản
phải thu khách hàng: điều kiện được mua chịu,
phương thức thanh toán…
- Phải có sự phê duyệt trước khi bán hàng.
- Việc ghi chép công nợ có hệ thống, khoa học.
- Đảm bảo thanh toán đúng
hạn, trích lập dự phòng phù
hợp.
- Có bảng phân tích và theo dõi tuổi nợ.
- Các khoản nợ khó đòi phải được lập dự phòng
theo đúng quy định hiện hành.
- Đảm bảo sự cộng dồn, bù trừ
công nợ đúng đắn.

- Việc cộng dồn, tính toán số liệu phải đầy đủ,
chính xác.
- Việc bù trừ công nợ phải được thống nhất giữa
bên bán và bên mua.

Để đạt được những mục tiêu trên, KTV cần thực thiện các thủ tục sau:
Thứ nhất: Tìm hiểu, đánh giá về các chính sách kiểm soát, các quy định về
kiểm soát nội bộ đối với khoản phải thu khách hàng
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
13
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
Để có được những hiểu biết về các chính sách, quy định của đơn vị về hệ
thống KSNB đối với khoản phải thu khách hàng, KTV cần yêu cầu nhà quản lý
của đơn vị cung cấp các văn bản quy định về KSNB có liên quan như: quy định
về việc dự phòng phải thu khó đòi, quy định về việc thực hiện đối chiếu công nợ
vào cuối kỳ với các đối tượng phải thu, quy định về việc theo dõi các đối tượng
công nợ…
Khi nghiên cứu các văn bản quy định về KSNB của đơn vị, cần chú ý đến các
khía cạnh cơ bản:
- Tính đầy đủ của các quy định cho kiểm soát đối với các khâu quản lý khoản
phải thu khách hàng: như khâu kiếm soát bán chịu, thu tiền hàng bán chịu, khâu
theo dõi và thanh toán công nợ đối với khách hàng…
- Tính chặt chẽ và phù hợp của quy chế kiểm soát nội bộ đó. Ví dụ quy định về
khâu kiểm soát bán chịu phải có sự phê chuẩn của cấp có thẩm quyền (đầy đủ
chữ ký của các cấp, các cá nhân có liên quan…).Với doanh nghiệp sản xuất kinh
doanh thì khoản phải thu khách hàng được xác định khi doanh nghiệp chuyển
giao quyền sở hữu sản phẩm hoặc cung cấp dịch vụ cho khách hàng (xuất hóa
đơn bán hàng hoặc cung cấp dịch vụ), còn đối với doanh nghiệp xây lắp, khoản
phải thu khách hàng được xác định khi công trình, hạng mục công trình hoàn
thành và được khách hàng xác nhận. Vì vậy, đối với từng đơn vị khác nhau phải

có quy chế phù hợp để ghi nhận khoản phải thu.
Thứ hai: Khảo sát về sự vận hành các quy chế kiểm soát nội bộ
Khảo sát về sự vận hành các quy chế kiểm soát nội bộ bao gồm các bước kiểm
tra như sau:
- Thiết lập hệ thống câu hỏi sẵn về KSNB khoản phải thu khách hàng. Việc
thiết lập hệ thống câu hỏi này phải theo trình tự, đầy đủ và chặt chẽ. Để lập được
một hệ thống câu hỏi thì KTV phải có sự hiểu biết nhất định về hệ thống kiểm
soát nội bộ với khoản mục phải thu khách hàng cũng như hiểu biết về sự vận
hành và các quy chế kiểm soát đặc thù của mỗi công ty được kiểm toán. Có như
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
14
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
vậy hệ thống câu hỏi đặt ra mới xác thực phù hợp, và kiểm toán viên mới có thể
đạt được mục đích thu thập được thông tin.
- Trực tiếp quan sát, thu thập, tìm hiểu về quá trình kiểm soát nội bộ các nghiệp
vụ kinh tế phát sinh liên quan đến tình hình phải thu khách hàng. Khi khảo sát
quá trình kiểm soát này, cần lưu ý các cơ sở dẫn liệu của quy chế kiểm soát nội
bộ trong doanh nghiệp. Đồng thời, KTV luôn phải đặt ra những câu hỏi nghi ngờ
về tính hiệu lực hiệu quả và liên tục của quy trình kiểm soát nội bộ.
- Điều tra, phỏng vấn, thực hiện lại, kiểm tra từ đầu đến cuối và kiểm tra ngược
lại, trong đó phỏng vấn là phương pháp được thực hiện nhiều nhất vì thực hiện
đơn gian mà đem lại hiệu quả cao.
Thứ ba: Khảo sát về tình hình thực hiện các nguyên tắc tổ chức hoạt động
KSNB đối với khoản phải thu
Khảo sát về việc thực hiện các nguyên tắc cơ bản:
- Phân công, phân nhiệm.
- Bất kiêm nhiệm.
- Phê chuẩn, ủy quyền.
Cụ thể, đối với khoản mục phải thu khách hàng: người chịu trách nhiệm ghi sổ
kế toán và theo dõi các khoản công nợ phải thu có sự tham gia vào việc bán hàng,

lập hóa đơn hay không, người đứng ra bán hàng đồng thời có phải là người trực
tiếp thu tiền hay không?
Sau khi thực hiện các thủ tục khảo sát về hệ thống KSNB và dựa vào kết quả
đã thu thập, KTV đánh giá rủi ro kiểm soát nội bộ đối với khoản phải thu khách
hàng ở múc độ cao, trung bình, thấp đối với khoản phải thu khách hàng. Nếu hệ
thống KSNB được thiết lập và vận hành có hiệu quả thì rủi ro kiểm soát được
đánh giá thấp và kiểm toán viên có thể tin tưởng cào hệ thống KSNB và ngược
lại. Trên cơ sở đó, KTV sẽ thiết kế các thủ tục kiểm toán phù hợp, nhăm đảm bảo
thực hiện các mục tiêu kiểm toán.
* Thực hiện thủ tục phân tích
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
15
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
Thực hiện thủ tục phân tích trong giai đoạn thực hiện kiểm toán nhằm mục
đích xem xét tính hợp lý về sự biến động của số dư các tài khoản phải thu giữa
năm kiểm toán thực hiện và các năm trước. Việc lựa chọn quy trình phân tích,
phương pháp và mức độ phân tích tùy thuộc vào sự xét đoán chuyên môn của
KTV.
Các thủ tục phân tích thường được áp dụng đối với khoản nợ phải thu khách
hàng bao gồm:
- Phân tích ngang: xem xét sự biến động khoản phải thu khách hàng giữa kỳ
này với kỳ trước để đánh giá mức độ thanh toán. Việc so sánh giá trị khoản phải
thu khách hàng giữa các kỳ giúp KTV xác định được các biến động của các
khoản phải thu, từ đó lấy được nguyên nhân của sự biên sộng đó là hợp lý hay
không và là cơ sở để kiểm toán viên xác định vùng trọng tâm kiểm toán và thủ
tục kiểm toán thích hợp.
- Phân tích dọc: Việc phân tích dựa trên cơ sở so sánh sự thay đổi về tỷ trọng
của từng bộ phận trong tổng thể quy mô chung. Đối với khoản phải thu khách
hàng, cần xem xét sự biến động về tỉ trọng của khoản phải thu khách hàng trong
tổng các khoản phải thu…

- Kiểm toán viên còn phân tích sự biến động tỉ trọng của các khoản dự phòng
trên các khoản phải thu, để đánh giá khả năng thu hồi của các công nợ và quy
định của nhà nước cho phép.
- Ngoài ra, KTV có thể áp dụng các thủ tục phân tích khác như kỹ thuật qua hệ
số ( so sánh: số vòng thu hồi nợ = Doanh thu thuần / số dư bình quân các khoản
phải thu, thời gian thu hồi nợ bình quân = số ngày trong kỳ / số vòng thu hồi nợ,
hệ số các khoản phải thu = các khoản phải thu / tổng tài sản…của năm nay so với
năm trước) so sánh tỉ lệ nợ phải thu trên doanh thu năm nay so với năm trước, so
sánh hàng bán bị trả lại và giảm giá hàng bán trên doanh thu năm nay so với năm
trước.
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
16
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
Việc tiến hành các thủ tục phân tích, giúp KTV thấy được nguyên nhân của sự
biên động có hợp lý hay không? Trên cơ sở đó khoanh vùng kiểm toán và đi vào
kiểm toán chi tiết.
* Thực hiện thủ tục kiểm tra chi tiết đối với khoản phải thu khách hàng
Các thủ tục kiểm tra chi tiết đối với khoản phải thu khách hàng bao gồm :
Thứ nhất: Kiểm tra chi tiết nghiệp vụ phải thu khách hàng
- Kiểm tra CSDL sự phát sinh
+ Kiểm tra hóa đơn bán hàng tương ứng của
khoản phải thu khách hàng đã ghi sổ kế toán
tổng hợp và sổ kế toán chi tiết.
+ Kiểm tra hồ sơ phê chuẩn cho nghiệp vụ bán
chịu: như đơn đặt hàng, hợp đồng thương mại…
xem xét tính đúng đắn, hợp lý của nội dung phê
chuẩn.
+ Kiểm tra nghiệp vụ bán chịu có chứng từ xuất
kho, chứng từ vận chuyển (nếu có) hay không.
+ Gửi thư xác nhận khoản công nợ nghi ngờ.

+ Kiểm tra sơ đồ hạch toán, các sổ tài khoản
tương ứng như TK511, TK3331…
- Kiểm tra CSDL tính toán
đánh giá
+ Kiểm tra các thông tin là cơ sở mà đơn vị
dùng để tính khoản phải thu khách hàng xem có
hợp lý và đúng đắn hay không, ví dụ kiểm tra về
số lượng, đơn giá, thuế suất thuế GTGT…
+ Trường hợp bán chịu bằng ngoại tệ, KTV phải
kiểm tra việc quy đổi tỷ giá có đúng quy định
hay không.
+ Kiểm tra tính liên tục của chứng từ, hóa đơn
phải thu khách hàng, đặc biệt chú ý đến các
chứng từ chứng minh các nghiệp vụ phát sinh
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
17
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
- Kiểm tra CSDL sự hạch toán
đầy đủ.
vào đầu và cuối kỳ, nhằm kiểm tra xem xét
nghiệp vụ này đã được ghi vào sổ kế toán tổng
hợp, chi tiết, báo cáo công nợ, bảng kê phải thu
khách hàng hay chưa.
- Kiểm tra CSDL sự phân loại
và hạch toán đúng đắn
+ KTV kiểm tra chính sách phân loại và hạch
toán các khoản phải thu của đơn vị.
+ Kiểm tra nội dung nghi chép trên chứng từ về
sự rõ ràng, tính đầy đủ, chính xác.
+ KTV cần có sự am hiểu về các loại nợ phải

thu khác nhau. Đồng thời, phải tổng hợp nợ phải
thu khách hàng theo từng loại nợ trên sổ kế toán
chi tiết, theo từng khách nợ để đối chiếu với
bảng kê công nợ và báo cáo công nợ theo từng
loại nợ, từng khách nợ.
+ Kiểm tra các sổ chi tiết công nợ và quá trình
ghi chép bằng cách xem xét, đối chiếu, quan sát
quá trình xử lý nghiệp vụ phát sinh và ghi sổ kế
toán theo đúng quy định.
- Kiểm tra CSDL sự phân loại
và hạch toán đúng kỳ
+ KTV còn phải kiểm tra ngày tháng trên chứng
từ, hóa đơn có liên quan với ngày tháng ghi
nhận nghiệp vụ vào sổ kế toán và bảng kê chứng
từ hóa đơn bán hàng trong kỳ, kiểm tra các
nghiệp vụ liên quan đến khoản phải thu phát
sinh vào kỳ kế toán sau.
Thứ hai: Kiểm toán chi tiết số dư nợ phải thu khách hàng
+ Phương pháp kiểm tra của KTV tốt nhất là nhờ
khách hàng xác nhận về công nợ. Nếu không có điều
kiện xác nhận thì KTV cần thực hiện các thủ tục sau:
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
18
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
- Kiểm tra CSDL về
sự hiện hữu
• Kiểm tra tính có thật của khách hàng, như: sự tồn
tại thực tế, tính pháp lý. Nếu khách hàng là có thật thì
KTV thực hiện các kỹ thuật kiểm toán tiếp theo.
• Dựa trên kết quả kiểm toán các nghiệp vụ mua hàng

và thanh toán phát sinh, KTV tính ra số dư và đối
chiếu với số liệu của doanh nghiệp, tìm bằng chứng
chứng minh cho sự chênh lệch nếu có.
• Kiểm tra chứng từ hóa đơn làm căn cứ ghi sổ, như
hóa đơn bán chịu, chứng từ xuất kho, vận chuyển…
- Kiểm tra CSDL về
quyền và nghĩa vụ
+ Các khoản nợ phải thu khách hàng phản ánh quyền
được thu của doanh nghiệp đối với người mua. Tuy
nhiên, nhiều trường hợp, các khoản phải thu khách
hàng được phản ánh trong số kế toán của doanh
nghiệp, nhưng thực tế lại không có người mua hoặc
tồn tại nhưng không đủ tư cách pháp nhân. Việc xác
minh quyền được thu khoản nợ thì KTV cần phải xác
minh về đối tượng phải thu là có thật và số phải thu
hồi là có thật bằng cách điều tra các thông tin về
người mua hoặc gửi thư xin xác nhận của người mua.
- Kiểm tra CSDL tính đầy
đủ
Kiểm tra việc ghi chép đầy đủ của khoản phải thu
khách hàng, thông thường KTV phải thực hiện:
+ Cộng lại bảng kê số dư các khoản phải thu và đối
chiếu sổ cái.
+ Chọn ra một số tài khoản phải thu của một số đối
tượng từ bẳng kê đối chiếu với sổ chi tiết phải thu
khách hàng.
+ Kiểm tra tính hợp lý và chính xác của các cơ sở
tính toán nợ còn phải thu mà đơn vị đã thực hiện
bằng cách so sánh đối chiếu số lượng hàng hóa bán
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01

19
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
- Kiểm tra CSDL tính
toán, đánh giá
chịu và đơn giá trên hóa đơn bán hàng chưa thu tiền
với thông tin tương ứng đã nghi trên hợp đồng
thương mại hoặc kế hoạch bán hàng, trên bảng niêm
yết giá của đơn vị… đã được phê chuẩn. Trường hợp
nợ phải thu chỉ còn một phần cần kiểm tra chứng từ
đã thu tiền tương ứng của hóa đơn đó.
+ Kiểm tra tính chính xác về số liệu do đơn vị tính
toán về khoản nợ còn phải thu, xem có nhầm lẫn, sai
sót ở đâu không.
Kiểm tra cơ sở dẫn liệu này, KTV cần đặc biệt chú
ý với những nghiệp vụ có số tiền lớn, không bình
thường, hoặc nghiệp vụ bằng ngoại tệ phải được quy
đổi theo đúng tỉ giá quy định.
-Kiểm tra CSDL tổng hợp
cộng dồn
Lập bảng cân đối thử các khoản công nợ theo thời
gian, dựa vào bảng cân đối thử để tiến hành so sánh,
đối chiếu kiểm tra việc tính toán cộng dồn đối với
từng khách hàng và tổng số dư nợ còn phải thu, cụ
thế:
+ Kiểm tra đối chiếu từng khách hàng với chứng từ
gốc tương ứng để xem xét tính đầy đủ, chính xác của
số dư.
+ So sánh đổi chiếu số dư trên bảng cân dối thử với
số liệu trình bầy trên báo cáo tài chính với số tổng
hợp từ bảng kê công nợ của đơn vị.

- Kiểm tra cơ sở dẫn liệu
trình bày và công bố
+ Kiểm tra thông tin được trình bày trên báo cáo tài
chính về khoản nợ còn phải thu khách hàng có phù
hợp với quy định của chế độ kế toán hay không? Cần
lưu ý về sự riêng biệt và sự trình bày của các khoản
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
20
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
nợ phải thu khách hàng với số dư các khoản khách
hàng trả tiền trước, phân biệt số dư ngắn hạn và số
dư dài hạn.
+ Kiểm tra tính nhất quán số liệu trên báo cáo tài
chính với số liệu trên sổ kế toán của đơn vị và số liệu
trên bảng cân đối thử theo thời gian của các khoản
phải thu do kiểm toán viên lập.
c)Tổng hợp kết quả kiểm toán và đưa ra ý kiến nhận xét về khoản mục phải
thu khách hàng
Sau khi hoàn thành giai đoạn thực hiện kiểm toán khoản mục phải thu khách
hàng, KTV thực hiện việc tổng hợp, đánh giá các bằng chứng thu thập được
nhằm soát xét và đưa ra kết luận về khoản mục này.
Đánh giá sự đầy đủ cũng như phù hợp của bằng chứng kiểm toán thu được để
đưa ra kết luận đối với khoản mục phải thu khách hàng của kiểm toán viên.
Kiểm toán viên tiến hành tổng hợp và đánh giá các sai sót phát hiện trong quá
trình kiểm toán, đồng thời kiểm toán viên đưa ra bút toán điều chỉnh (nếu có) cho
khoản mục này.
Với giai đoạn cuối cùng này, KTV tiến hành đưa ra các khuyến nghị trong đó
nêu lên những hạn chế còn tồn tại đối với hệ thống kiểm soát nội bộ và công tác
kế toán khoản phải thu khách hàng cũng như tư vấn hướng xử lý cho phù hợp với
những quy định hiện hành.

Để hoàn thành được công việc này, kiểm toán viên phải tiến hành những công
việc cụ thể sau:
Thứ nhất: xem xét các khoản công nợ ngoài dự kiến
Những khoản công nợ ngoài dự kiến có thể là quyền lợi, nghĩa vụ, các khoản
bồi thường nhưng đến thời điểm khóa sổ vẫn chưa thể kết luận là chắc chắn xảy
ra hay không. Các thủ tục kiểm toán chủ yếu là:
- Trao đổi với nhà quản lý về khả năng của khoản nợ ngoài dự kiến.
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
21
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
- Xem xét các biên bản họp hội đồng quản trị, ban giám đốc…
- Xin ý kiến của chuyên gia về các vấn đề liên quan.
Từ kế quả có được đánh giá mức trọng yếu của các khoản công nợ ngoài dự
kiến, nếu trọng yếu phải được trình bày trên báo cáo tài chính.
Thứ hai: Xem xét các sự kiện xảy ra sau ngày kết thúc niên độ kế toán
Kiểm toán viên thu thập những thông tin liên quan đến những sự kiện phát sinh
sau ngày kết thúc niên độ kế toán để xác định xem có cần điều chỉnh số liệu về
các khoản phải thu trong báo cáo tài chính năm nay hay không hay chỉ cần trình
bày trong thuyết minh báo cáo tài chính lưu ý năm sau.
Thứ ba: xem xét giả thiết hoạt động liên tục của đơn vị
Theo quy định của chuẩn mực kế toán Việt Nam số 21, việc lập báo cáo tài
chính phải dựa trên cơ sở giả định về hoạt động liên tục. Nếu kiểm toán viên xem
xét thấy các dấu hiệu sau:
- Doanh nghiệp bị lỗ trong thời gian dài, không có khả năng thanh toán nợ đáo
hạn.
- Doanh nghiệp có liên quan đến những vụ kiện mà khi có quyết định của tòa
án thì có thể ảnh hưởng trọng yếu đến chỉ tiêu phải thu khách hàng.
- Doanh nghiệp có những thiên tai, những sự kiện khách quan.
- Xem xét những chính sách của pháp luật có tạo ra những bất lợi trong hoạt
động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp hay không.

Khi đó cần yêu cầu nhà quản lý doanh nghiệp cung cấp giải trình về giả định họa
động liên tục. Đồng thời xem xét việc trình bày thông tin trên báo cáo tài chính
của đơn bị có phù hợp với giả định hay không.
Thứ tư: Tổng hợp kết quả kiểm toán
Trước khi lập báo cáo kiểm toán, kiểm toán viên phải đánh giá tổng quát về
kết quả thu thập được qua việc;
- Phân tích trọng yếu của sai sót đã phát hiện và phân tích soát xét tổng thể.
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
22
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
- Rà soát lại hồ sơ kiểm toán đồng thời yêu cầu đơn vị giải trình và kiểm tra các
công bố trên thuyết minh báo cáo tài chính.
- Đánh giá sự đầy đủ của chương trình và thủ tục kiểm toán đã thực hiện.
Căn cứ những kết luận để phát hành báo cáo kiểm toán và thư quản lý. Tùy
theo kế quả đã tổng hợp được, kiểm toán viên sẽ đưa ra kết ý kiến nhận xét và lập
báo cáo kiểm toán ở một trong các dạng sau:
- Báo cáo kiểm toán dạng chấp nhận toàn bộ.
- Báo cáo kiểm toán dạng chấp nhận từng phần.
- Báo cáo kiểm toán dạng từ chối.
- Báo cáo kiểm toán dạng trái ngược.
Kèm theo báo cáo kiểm toán có thể có thư quả lý cho nhà quản lý để nêu lên
những kiến nghị của kiển toán viên trong công tác quản lý, giúp doanh
nghiệp chấn chỉnh và hoàn thiện hệ thống kế toán, hệ thống kiểm soát nội
bộ.
Chương2
THỰC TRẠNG KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC PHẢI THU KHÁC HÀNG
TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
DO CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VIỆT ANH THỰC HIỆN
2.1. TỔNG QUAN CHUNG VỀ CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VIỆT ANH
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển công ty TNHH Kiểm toán Việt Anh

* Những thông tin cơ bản
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
23
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
Công ty TNHH Kiểm toán Việt Anh (gọi tắt là “VietAnh”) được thành lập
trên cơ sở sáp nhập công ty TNHH Kiểm toán và tư vấn SUP (được thành lập
và hoạt động năm 2008) với công ty TNHH Kiểm toán Việt Nam- VAAC
(được thành lập và hoạt động từ năm 2003) được thành lập vào tháng 9/2010.
- Vốn điều lệ: 6.000.000.000 VNĐ
- Tên gọi đầy đủ là: Công ty TNHH Kiểm toán Việt Anh.
- Tên viết tắt: VietAnh
- Tên quốc tế: VietAnh Auditing Company Limited.
- Trụ sở: Phòng 801- tầng 8- Tòa nhà Dilmah Tower- Lô A2A, Đường Duy
Tân, quận Cầu Giấy, Hà Nội.
- Điện thoại: (844)-3795 8705.
- Địa chỉ email:
Ngoài ra VietAnh còn có chi nhánh trực thuộc tại: Tầng 7, Tòa nhà Hải Quân-
Số 5 Lý Tự Trọng- phường Hoàng Văn Thụ- quận Hồng Bàng- tp Hải Phòng.
* Lịch sử hình thành và phát triển
- Tháng 1 năm 2003, công ty TNHH Kiểm toán Kiểm toán và kế toán Việt Nam
( VAAC) được thành lập ở Hải Phòng, với cơ cấu bao gồm năm thành viên với
một phòng nghiệp vụ kiểm toán báo cáo tài chính. Sau tám năm hoạt động và
không ngừng phát triển về quy mô và chất lượng dịch vụ kiểm toán, VAAC đã
khẳng định được vị thế của mình trên thị trường kiểm toán Việt Nam. Trong
nhiều năm liên tiếp, công ty TNHH Kiểm toán và kế toán Việt Nam đã vinh dự
được thành phố Hải Phòng trao tặng bằng khen đã có thành tích hoàn thành xuất
sắc nhiệm vụ kiểm toán trên địa bàn thành phố Hải Phòng.
- Tháng 06/2008: Công ty TNHH Kiểm toán và tư vấn SUP được thành lập với
4 thành viên đều là các managers của Deloitte Việt Nam. Tuy mới đi vào hoạt
động được 2 năm nhưng SUP đã khẳng định được vị thế của mình thông qua việc

liên tiếp được bổ nhiệm cung cấp các dịch vụ kiểm toán cho nhiều khách hàng
lớn là các tổng công ty như VINATABA, kiểm toán, các dự án lớn do Ngân hàng
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
24
Học viện tài chính Chuyên đề tốt nghiệp
phát triển Châu Á (ADB) và Ngân hàng tái thiết Đức( KFW) tài trợ. Vào
Shortlist các công ty kiểm toán được cung cấp dịch vụ kiểm toán cho các dự án
do ADB tài trợ…
- Tháng 09/2010: SUP và VAAC thực hiện sáp nhập để hình thành nên công ty
TNHH Kiểm toán Việt Anh. Sự sáp nhập này đã tạo ra một công ty kiểm toán lớn
mạnh về quy mô hoạt động, đã dạng về dịch vụ cung cấp và đông đảo đội ngủ
nhân viên chuyên nghiệp ở nhiều lĩnh vực.
Cùng với thời gian, công ty VietAnh ngày càng lớn mạnh về mọi mặt. Sự am
hiểu sâu sắc và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý tài chính, kế toán, kiểm toán và
thuế giúp công ty cung cấp cho khách hàng những dịch vị kế toán, kiểm toán tốt
nhất. Từ khi sáp nhập đến nay, VietAnh luôn có những bước tiến vững trắc và
khẳng định được vị thế của mình trong lĩnh vực kiểm toán và tư vấn.
VietAnh luôn tự hào với đội ngũ kiểm toán viên có bản lĩnh, có tính chuyên
nghiệp có nhiều năm kinh nghiệm làm việc tại công ty Kiểm toán Deloitte.
Tuy mới thành lập trong điều kiện thị trường Việt Nam đã có những công ty kiểm
toán danh tiếng như KPMG, Earn& Young, Deloitte, VACO, AASC…nhưng
cán bộ nhân viên của công ty đã nỗ lực hết mình, không ngừng nghỉ với nguyên
tắc là “ tuân thủ pháp luật Việt Nam, tuân thủ các chuẩn mực kế toán của Việt
Nam và của quốc tế được chấp nhận ở Việt Nam, cam kết chất lượng cho khách
hàng, đặt lợi ích hợp pháp của khách hàng lên hàng đầu, bảo mật, thận trọng, độc
lập, chính trực và khách quan”. Và mục tiêu hoạt động là “ cung cấp dịch vụ tốt
nhất cho khách hàng bằng phương pháp làm việc chuyên nghiệp và sự hiểu biết
sâu rộng về các ngành nghề kinh doanh, lĩnh vực hoạt động cũng như hành lang
pháp lý của Việt Nam, trợ giúp khách hàng đổi mới và hoàn thiện hệ thống quản
trị doanh nghiệp, phát huy mọi tiềm lực để tạo ra những giá trị vượt trội”. Chính

vì vậy, công ty đã có một vị thế ngày càng vững chắc hơn trên thị trường kiểm
toán cũng như trong lòng các khách hàng. Biểu hiện ở số lượng khách hàng của
SV: Nguyễn Thị Ngọc Nga Lớp: CQ46/22.01
25