Ứng dụng Viễn thám và hệ thông tin địa lý trong nghiên cứu biến động sử dụng đất vùng cửa sông Mã tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 1990 – 2010 tt

Ứng dụng Viễn thám và hệ thông tin địa lý
trong nghiên cứu biến động sử dụng đất vùng
cửa sông Mã tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 1990 –
2010


Nguyễn Đức Anh
Trường Đại học Khoa học Tự nhiên. Đại học Quốc gia Hà Nộ
Luận văn Thạc sĩ ngành:Quản lý tài nguyên và môi trường; Mã số : 60 85 01 01
Người hướng dẫn: TS. Phạm Quang Sơn
Năm bảo vệ: 2013


Abstract. Đánh giá tổng quan các nghiên cứu về cùng cửa sông và khả năng sử dụng
thông tin viễn thám trong nghiên cứu vùng ven biển và cửa sông. Thu thập và sử lý các
nguồn tư liệu có liên quan đến khu vực nghiên cứu (địa chất, địa mạo, khí tượng-thủy-
hải văn, kinh tế - xã hội, ảnh vệ tinh, bản đồ các loại). Điều tra thực địa, đối sánh với
bản đồ biến động, đánh giá độ chính xác và khai thác thông tin cho đánh giá biến động
môi trường tự nhiên. Xây dựng mô hình xử lý thông tin không gian trong nghiên cứu
vùng ven biển và cửa sông. Tích hợp thông tin không gian trên các hệ thống xử lý ảnh
số và GIS, phân tích đánh giá quy mô biến động môi trường tự nhiên. Đánh giá biến
động không gian vùng ven biển cửa sông Mã và đưa ra định hướng khai thác vùng cửa
sông trong bối cảnh biến đổi khí hậu và nước biển dâng.

Keywords. Quản lý tài nguyên; Môi trường; Sử dụng đất; Thanh Hóa

Content

1

MỤC LỤC

MỤC LỤC 1
DANH SÁCH CÁC BẢNG 3
DANH SÁCH CÁC HÌNH 4
BẢNG KÍ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT 5
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VÀ CƠ SỞ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU BIẾN
ðỘNG VÙNG CỨA SÔNG TỪ THÔNG TIN VIỄN THÁM VÀ HỆ THÔNG TIN
ðỊA LÝ (GIS) 10
1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 10
1.1.1. Tình hình nghiên cứu vùng cửa sông 10
1.1.2. Nghiên cứu tài nguyên ñất bằng phương pháp viễn thám và GIS 12
1.2. QUAN ðIỂM NGHIÊN CỨU 14
1.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 15
1.3.1. Cơ sở nghiên cứu biến ñộng bằng viễn thám và GIS 15
1.3.2. Phương pháp ñánh giá biến ñộng bằng viễn thám và GIS 19
CHƯƠNG 2. ðẶC ðẶC ðIỂM ðIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ – XÃ HỘI KHU
VỰC NGHIÊN CỨU 24
2.1. ðẶC ðIỂM ðIỀU KIỆN TỰ NHIÊN 24
2.1.1. Vị trí ñịa lý 24

2.1.2. ðặc ñiểm ñịa hình ñịa mạo 24
2.1.3. ðặc ñiểm thời tiết, khí hậu 25
2.1.4. ðặc ñiểm thủy văn 27
2.1.5. Tài nguyên ñất 28
2.1.6. Tài nguyên rừng 28
2.2. ðIỀU KIỆN KINH TẾ XÃ HỘI 29
2.2.1. Dân số và lao ñộng 29
2.2.2. Tình hình kinh tế 29
CHƯƠNG 3. NGHIÊN CỨU BIẾN ðỘNG SỬ DỤNG ðẤT VÙNG CỬA SÔNG
MÃ TỈNH THANH HÓA BẰNG DỮ LIỆU VIỄN THÁM VÀ GIS 31
3.1. MÔ TẢ DỮ LIỆU 31
3.2. QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU 32
3.2.1. Xử lý dữ liệu ảnh 32
3.2.2. Xây dựng chú giải 34
3.2.3. Chiết xuất thông tin từ ảnh viễn thám 37
3.2.4. Khảo sát thực ñịa 38
3.3. BIẾN ðỘNG SỬ DỤNG ðẤT VÙNG CỬA SÔNG MÃ TỈNH THANH HÓA38
3.4. NHỮNG VẤN ðỀ KHAI THÁC VÙNG VEN BIỂN CỬA SÔNG MÃ
TRONG BỐI CẢNH BIẾN ðỔI KHÍ HẬU VÀ NƯỚC BIỂN DÂNG 56
3.4.1. Bối cảnh BðKH và NBD trên thế giới và Việt Nam 56
3.4.2. Kịch bản về BðKH vàNBD ở Việt Nam 57

2

3.4.3. Vấn ñề khai thác trong bối cảnh BðKH và NBD vùng cửa sông Mã tỉnh
Thanh Hóa 58
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 61
TÀI LIỆU THAM KHẢO 63
PHỤC LỤC 65

63

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bùi Phương Thảo (2011). Ứng dụng viễn thám và GIS nghiên cứu biến ñộng sử
dụng ñất cửa Nam Triệu – cửa Cấm (Hải Phòng) và vùng cửa ðáy (Nam ðịnh
– Ninh Bình) trong giai ñoạn 1987 – 2010”. Luận văn thạc sỹ khoa học, trường
ñại học Khoa học Tự nhiên, ñại học Quốc gia Hà Nội.
2. Dương Tiến ðức, Trương Thị Hòa Bình, Nguyễn Hữu Huynh (2005). Ứng
dụng công nghệ viễn thám và Hệ thông tin ðịa lý ñể ñánh giá biến ñộng lớp
phủ thực vật tại vườn quốc gia U Minh Thượng. Tạp chí Nông Nghiệp và Phát
triển nông thôn, No 22, Hà Nội.
3. ðào Ngọc ðức (2009). “ðánh giá thực trạng và ñề xuất sử dụng ñất nông
nghiệp hợp lý huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa”. Luận văn thạc sỹ khoa học,
trường ñại học Nông nghiệp.
4. Kịch bản Biến ñổi Khí hậu, Nước biển dâng cho Việt Nam, Bộ Tài nguyên và
Môi trường tháng 6 – 2009.
5. Nguyễn ðình Minh (2009). Phân loại sử dụng ñất và lớp phủ ñất ñô thị ở Hà
Nội bằng dữ liệu Terra ASTER, Trường ðại học Khoa học Tự nhiên, ðại học
Quốc gia Hà Nội.
6. Phạm Quang Sơn (2004). “Nghiên cứu diễn biến vùng ven biển cửa sông Hồng-
sông Thái Bình trên cơ sở ứng dụng thông tin viễn thám và hệ thông tin ñịa lý
(GIS) phục vụ khai thác sử dụng hợp lý lãnh thổ, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên
và môi trường”. Luận án tiến sỹ ñịa lý, Lưu trữ Trường ðH Khoa học tự nhiên,
ðHQG Hà Nội, 145tr.
7. Phạm Quang Sơn (2012). “Nghiên cứu biến ñộng các vùng cửa sông ven biển

Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ tư thông tin Viễn thám phân giải cao và GIS, phụ vự
chiến lược phát triển kinh tế biển và bảo vệ Tài nguyên – Môi trường”. ðề tài
nghiên cứu khoa học Viện ðịa chất – Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ
Việt Nam.
8. Tống Sỹ Sơn (2008). “ðánh giá biến ñộng lớp phủ ñất bằng phương pháp phân
tích véc tơ biến ñộng huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam.” Luận văn thạc sỹ. Khoa
ðịa Lý, Trường ðH Khoa học tự nhiên, ðHQG Hà Nội.
9. Nguyễn Ngọc Thạch (2005). “Cơ sở viễn thám”, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.



64

10. Nguyễn Ngọc Thạch, Dương Văn Khảm (2011). “ðịa thông tin ứng dụng”
(Các ứng dụng của Viễn thám – Hệ thông tin ðịa lý và GPS). NXB Khoa học
và kỹ thuật.
11. Vũ Anh Tuân (2004). “Nghiên cứu biến ñộng hiện trạng lớp phủ thực vật và
ảnh hưởng của nó tới quá trình xói mòn lưu vực sông Trà Khúc bằng phương
pháp viễn thám và hệ thông tin ñịa lý”. Luận án TS ðịa lý, Lưu trữ Trường ðH
Khoa học tự nhiên, ðHQG Hà Nội.
12. Nhữ Thị Xuân, ðinh Thị Bảo Hoa, Nguyễn Thị Thuý Hằng (2004). “ðánh giá
biến ñộng sử dụng ñất huyện Thanh Trì - thành phố Hà Nội giai ñoạn 1994 -
2003 trên cơ sở phương pháp viễn thám kết hợp GIS”. Tạp chí khoa học, ðại
học quốc gia Hà Nội, Số 4, Tập XX, Hà Nội.