Xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá năng lực công nghệ các doanh nghiệp chế biến thuỷ sản trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu

1

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN




NGUYỄN VĂN THẮNG

XÂY DỰNG HỆ THỐNG TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC
CÔNG NGHỆ CÁC DOANH NGHIỆP CHẾ BIẾN THỦY SẢN
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẠC LIÊU


LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ










Hà Nội, 2013

2

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN




NGUYỄN VĂN THẮNG

XÂY DỰNG HỆ THỐNG TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC
CÔNG NGHỆ CÁC DOANH NGHIỆP CHẾ BIẾN THỦY SẢN
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẠC LIÊU


LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
MÃ SỐ: 60.34.04.12

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Vũ Xuân Quang

Hà Nội, 2013

3

MỤC LỤC
MỤC LỤC 1
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT 4
LỜI CẢM ƠN 5
1. Lý do chọn đề tài 6
2. Lịch sử nghiên cứu 7
3. Mục tiêu nghiên cứu 9
4. Phạm vi nghiên cứu 10
5. Mẫu khảo sát 10
6. Câu hỏi nghiên cứu 10
7. Giả thuyết nghiên cứu 10
8. Phƣơng pháp nghiên cứu 10
9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 11
10. Kết cấu luận văn 12
CHƢƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC
CÔNG NGHỆ 13
1.1. Dẫn nhập 13
1.2. Các khái niệm có liên quan đến đề tài 14
1.2.1. Khái niệm công nghệ 14
1.2.2. Năng lực công nghệ 18
1.2.2.1 Khái niệm năng lực 18
1.2.2.2. Khái niệm năng lực công nghệ 18
1.2.2.3. Phân loại năng lực công nghệ 21
1.2.2.4. Các yếu tố tác động đến năng lực công nghệ 21
1.2.3. Tiêu chí Đánh giá năng lực công nghệ 22

1.2.3.1. Tiêu chí là gì ? 22
1.2.3.2. Đánh giá là gì? 22
1.3.3.3. Đánh giá năng lực công nghệ 23
Kết luận Chƣơng 1 30
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CÔNG NGHỆ CÁC DOANH
NGHIỆP CHẾ BIẾN THỦY SẢN 32
2.1. Tổng quan về DN CBTS tỉnh Bạc Liêu 32
2.2. Thực trạng đánh giá NLCN các DN CBTS 34

4

2.3. Kết quả khảo sát thực trạng NLCN các DN CBTS 36
Kết luận Chƣơng 2 50
CHƢƠNG 3: ĐỀ XUẤT TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ NLCN DOANH NGHIỆP
CHẾ BIẾN THỦY SẢN TỈNH BẠC LIÊU 51
3.1. Xây dựng tiêu chí đánh giá năng lực công nghệ của các doanh nghiệp
chế biến thủy sản trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu 51
3.1.1. Tính cấp thiết phải hình thành hệ thống tiêu chí đánh giá. 50
3.1.2. Nguyên tắc xây dựng 51
3.1.3. Cấu trúc của hệ thống tiêu chí đánh giá 52
3.1.4. Điều kiện áp dụng 52
3.1.5. Các nội dung cần đánh giá 52
3.2. Kết quả áp dụng các tiêu chí để đánh giá năng lực công nghệ các
doanh nghiệp chế biến thủy sản 58
Kết luận Chƣơng 3 61
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 63
TÀI LIỆU THAM KHẢO 65
PHỤ LỤC 66

5


DANH MỤC CÁC BẢNG

 
20

46

57

DANH MỤC CÁC HÌNH

n
36

t
38

39

40

41

42

43

44

45











6

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

CP

CBTS
Ch bin thy sn
DNTN

ĐH

DN
Doanh nghi
FDI
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (tiếng Anh: Foreign Direct
Investment)
ĐHKHXH
& NV

KHCN

KH-KT
 
NĐ

NLCN
Nng lc công ngh
NXB

HACCP
Hazard Analysis and Critical Control Points -   

IQF

Individually Quick Frozen  
ISO
 ( International Organization for
Standardization
PGS

QCVN

QĐ

SX

TB
Trung bình
TCVN

ThS

TS

TNHH

TP

TT
Thông t
UBND

USD


7


LỜI CẢM ƠN




      





iêu,  


Tác giả luận văn


Nguyễn Văn Thắng

8

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Luật Khoa học
và Công nghệ - Việt Nam năm 2000



             Trong môi

 - 



  , 


, , Kiên Giang, 56















 
- 
  
 


                


 




9



và              
hí 

không các ngành 

 




các
  trê 
 
c 
pháp 
  
 

.

   “Xây dựng hệ thống tiêu chí
đánh giá năng lực công nghệ các doanh nghiệp chế biến thủy sản trên địa bàn
tỉnh Bạc Liêu” 

.
2. Lịch sử nghiên cứu



- 

10

 

u 
- 
í
-  ông n

- 

- 
 
- 


- 
  có ít công trình 
 
. 

- “Đánh giá trình độ và năng lực công nghệ của các lĩnh vực sản
xuất công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương”

 


gành công 



11



- 

- “Xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá năng lực công nghệ
trong doanh nghiệp sản xuất công nghiệp”      


ngh



     

 



 “Xây dựng hệ
thống tiêu chí đánh giá năng lực công nghệ của các doanh nghiệp chế biến
thủy sản trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu” là 
t các 

.
3. Mục tiêu nghiên cứu
Xây  
.
4. Phạm vi nghiên cứu


12

.
Quy .
 t

.
               
12/2013.
5. Mẫu khảo sát
nhà máy 
 (xem phần phụ lục).
Áp       g 20 doanh
.
6. Câu hỏi nghiên cứu
Có ng c
 ?
7. Giả thuyết nghiên cứu
 
các tiêu ch
 
8. Phƣơng pháp nghiên cứu
8.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu:
- 

- các website ca

- Nghiên cn lý ng
lc công ngh, tiêu chí nh giá nng lc công ngh c s.

- Các c doanh nghi
 

13

8.2. Phương pháp điều tra bảng hỏi:

nh.

t là Phó
giám   
Ndung kht  thông 
        ,     u   
x
8.3. Phương pháp phân tích SWOT:

          
(Opportunities) và (Threats) 
 
). 


9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Ý nghĩa khoa học:

.
Ý nghĩa thực tiễn:


 .  

, q 


14

                
   
Liêu 
            cho các doanh
.
10. Kết cấu luận văn


-  chí 
-  
.
- anh
 .










CHƢƠNG 1 :
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA TIÊU CHÍ

ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC CÔNG NGHỆ
1.1. Dẫn nhập
Trong quá trình lch s phát trin ca xã hng minh r
tm quan trng ca công ngh, vic sáng ch và áp dng công ngh m

15

tc chuyn dch xã hi t ph thuc vào th gii t nhiên sang


Trong xã hi hii, vai trò ca công ngh 
 c chuyn giao, mua bán trên th c bo
h bng pháp lut. Nhng tin b a KH-CN trong hai thp k qua,
c bic Công ngh thông tin, công ngh sinh hc, công
ngh nano, t thay i c ca nhic.
Không ai còn có th hoài nghi v vai trò ca công ngh trong phát trin kinh t
toàn cu và ca mi quc gia. Trong xu th y, bt k qu a
 xây dng chính sách trong chic phát trin công nghip
hóa i chú ý tc bit ca công ngh và mi quan h mt thit
ca chúng vu kinh t vi.


 ,


Th           khai thác
 
 
và liên t    ,      


 và 
 
 
ên th gii
.

16

các 



ngh
1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài
1.2.1. Khái niệm công nghệ


.

 - 
 - 


- 

, 

 
Công 







- 

17

- 



 
-  ([1].



- 
Khoa và 



 







òa 


- 
- 
- 
- 

18

bii các yu t u vào thành
mt sn phm c th  u ra ca công ngh
thì t ra õa

  do con
 to ra, phc v cuc si nên ó. Vì là
.









nên nó.

 
and Social Commission for Asia and the Pacific   :

 
                và
 

            


  công

19

             

“Công
nghệ là tập hợp các phương pháp, quy trình, kỹ năng, bí quyết, công cụ, phương
tiện dùng để biến đổi các nguồn lực thành sản phẩm”. ([6], trang 1)
Theo quan n   ([9], trang 4)     

 :
-  (Technoware - :  c
má

- -  

-  - 


- - 

              






ng




20

Cônhàng 
nh  hàng hóa khác. Tuy nhiên c
, có các tính 
- Tính 


- Tính 
.
- Tính : 





công 






- Tính thông tin: 

1.2.2. Năng lực công nghệ
1.2.2.1. Khái niệm năng lực






21

 
        

óayên

          


              

.
1.2.2.2. Khái niệm năng lực công nghệ
 nay, 

 : giá công




          onal Technological
Capability  NTC).
              

 

   cho quá


nghiên S.Lall, “Năng lực công nghệ quốc gia (ngành hoặc cơ sở) là
khả năng của một nước triển khai các công nghệ hiện có một cách có hiệu quả

22

và ứng phó được với những thay đổi công nghệ.” 


- 
- 

 
.
Theo  

    
 k 





Bảng 1.1. 
Năng lực công nghệ
Trình độ công nghệ
-       


- 
- 
- 

- 


1.2.2.3. Phân loại năng lực công nghệ
Khi xác nh  ng ca nng lc công ngh n kt qu ca ho
ng công nghng phân ra ba cp nng lc công ngh nh sau:

23

- Nng lc công ngh c s
- Nng lc công ngh ngành
- Nng lc công ngh quc gia.
Nng lc công ngh cp c s c coi là quan trng nht vì vy vic
nh giá nng lc công ngh cng bu t vic  giá nng lc c s. Trên
c s tng hp nng lc công ngh ca các c s và mt s yu t khác na s
nh giá c nng lc công ngh ngành và quc gia.
Trong phm vi nghiên cu c tài này ch tp trung vào vic nh giá
nng lc c s.

1.2.2.4. Các yếu tố tác động đến năng lực công nghệ


- 
- 
- 
- 


Năng lực R&D



Hạ tầng thông tin




24

Hạ tầng công nghiệp


Năng lực dịch vụ kỹ thuật
            

1.2.3. Tiêu chí đánh giá năng lực công nghệ
1.2.3.1. Tiêu chí là gì?
“Tính chất, dấu hiệu đặc trưng
để nhận biết, xem xét, hoặc phân loại một vật, sự vật”

1
.
          Thông tư số
04/2013/TT-BKHCN ngày 20/01/2013         





1.2.3.2. Đánh giá là gì ?
nói chung).

- 

- 

Theo  ([3], trang 152) Đánh giá (evaluation) là sự xem xét,
so sánh về mặt lượng và chất của một sự vật so với một sự vật khác được chọn


1
Chữ và nghĩa: Về hai từ kinh điển và tiêu chí, ngày 28/03/2008

25

làm chuẩn. 
 
 

 (Assessment)

ánh giá
là 
1.2.3.3. Tiêu chí đánh giá năng lực công nghệ
1. Năng lực công nghệ doanh nghiệp:
 [2] bao

Năng lực đầu tư, m các gi:
- 


- 

Năng lực sản xuất:
-  

- 

Năng lực cải tiến nhỏ:

 
    