Sự tham gia xã hội của người Việt Nam So sánh các tổ chức chính thức và phi chính thức







NGUYN THÙY LINH





















- 2014






NGUYN THÙY LINH










Chuyên ngành: 








: 


- 2014
1



 4
 4
 6
 6
 6
 7
 7
 7
4. , ,  7
 7
 7
4.3. : 7
 8
 8
6.1. Ph 8
 8
 10
 11
 11
1.1. Lch s nghiên cu v 11
1.1.1.  11
1.1.2.  15
1.1.3.  21
 26
 26
 27
 28

 32
2: 













 37
2

 37
2.1.1. 






















 37
2.1.2. 















 38
 45

 45
 45
2.2.1.2.  48
2.2.1.3. 

 54
 58
2.2.2. 

 64
2.2.2.1.  64
2.2.2.2.  65
2.2.2.3. 













 66
2.2.2.4. 
















 67
2.2.2.5. 







 67
 70
 70
  70
 71
3.1.3. 




 72
 74
 75
 75
 76
 78
 79
 80
 83
 87
 96

3


2.1: 






















 41
2.2: 






















 43
2.3: , 



















 47
2.4:  



 53
2.5: 






 57
2.6: , 











 64

4




.  
 
phú i  
  






 , 





















 (



 )  . 














, 










 12/2006, 



 364 




 4157 























 . , 
425 











 , 14.000 















 , 

. 

, 22 ,  




2.636 









. 13 , 
Trung - 


1.712 



, 3.000 




. ,   , 





 .
, 

 ,  20 

,













, 














. 



, 





,  phi

 (





 ) 


 (, 2013).
C 
  

 


5

             
 ham gia
  và
t

quá trình 
cá nhân 











  

, 

































. 














, g 







 



 . 

, 










 



 



 ,  c
 , 


 











 




  . 



,
























 , 



















 , , 

,  


















6

, 




, 





, 







, 
, 



, 

, , , 


 
 

,  

















 ,  















.
Nh, 











 






 . Tuy nhiên, 


















 . 







 



là 
 






.



-  

  xã

- 

n
7

 cung
 

 





































 





















 






















.

- 
- ánh gixã
 



 
- 





- Phân tích  trong





,  

 


Khách th  lên,



 
4.3. :
- Không gian: 











.
8

- 

: 







2/2013 3/2014.

- 

: 













 






 














































.
5
- dân 





- 









































 ?
6
6

- 


-          
chính sách 

6
6.2.1. 


phân tích 
              
   
có liê 
9

,  
ngh 
  40 

 
 
  
tham gia   hình 





 , 



















40 







, , 


, 




:

Tiêu chí





3
40

3



3

3
nh
3
Trung



2




2





2

2

2
Nam

3
- 
3

3

3

3

Thành viên
30
40

10






Nam
20
40



20



18 - 30 


10
40


31 - 45 


10


46 - 55 



10
Trên 55 


10

10

6
-  








 : 





( ) 
NVIVO; (case) 
;  ; 
(case);  ; 












 
b















.
-  
so sánh và phân tích các thông tin
theo 

t














tham
gia xã



Nam
- 
C






khi tham gia


tham gia




tham gia




)

Đặc trưng tổ chức
   
   


11


 
1.1. Lch s nghiên cu v
1.1.1.  











 ,  




















 . ,  











, 





 , 







 , NGO,
NPO,



 , 









 ( 



)








 . c bao bc bi mt v
c trn, thành ph, khu phng hc
(Fisher và cng s, 2002; Bess và cng s, 2002).
94, C.























 90  , 





















 











 (C.Beaulieu, 1994). 

 Beaulieu,




 










 



 





 thông


  Indonesia
(M.A.S Hiknam, 1995); 









 











































Indonesia, Philippin

 (Tornquist, 1998); 



































 (


Ladavalay, 1993). 



























 , 


















 , 


 (NGO), 


(Rueland, 1998).
 ó mt s i
trong ng ca các t chc xã hi khi mà vai trò ca nhóm t chc thuc Nhà
12

 chng phái chính tr, các nhà th hay các hip hi
ph n truyn tht s suy gim trong khi các t chc thành viên ca
các phong trào xã hi mi, các t chc phi chính ph  
có s phát trin mnh m. Tuy vy, s m rng ca các phúc l
phy và cng c s phát trin ca các t chc t nguyn.  n cht
ca nhi trong s tham gia ca công dân xut phát t via s
giàu có sung túc và s tip cn vi giáo di hc, s phát tric
chuyên môn cùng vi nhng bii trong nim tin chính tr và xã hi ca cá nhân
(Matthew Hilton và cng s, 2010).
, n

































 , 































 . 


, 
 









 , 


. 
(Laothamatas, 1997). 














 




(





, 2002):
- 































































. ,  , 








. 














































.
-  , 

























.
-   ,






























.
13

-  
















 . 













.
-  



























. 
















 , 







. .
Tuy nhiên, 











 , 






 ,
 

























 . 




























 . 








































, 
















.
 









 

















 . 

, 
 1990.  1/1993 
, tro


















. 

, 










 








, 
























 



















  
Thanh, 1993).  1990 














 



 (







, 1994), 
















,  




, 



 











 . 1996, 






14

, 






















 
 (

, 1996). Hai




, 
















 - 














 





.





 2000, 



 




































(, 2001) 









 





























 , 








 t Nam (
, 2002). 2002 - 2003,  





















 


- 


















 , 







 
 - ,   (








, 2003).  2003, 












.














, 













 







 

, 




thông tin, 

, 























 4 :  , 





 ; 


;  





















(, 2008). 



, 

























, 


  , 












, 


















 , 
(

 , 2009). 

























, 



 










































 . (Thang


, 

, 2012).
15









































 . 















 1990, 







 

























 (C.Beaulieu, 1994); 






 (M.Sidel, 1995); 















Nam (M.Gray, 1997) 









 





 (theo
), 

, 



  . , 









 , 

các t chc cng và t chc phi chính ph là nhng
thành phn chính ca xã hi dân s ngày nay  Vit Nam. Trong khi mt s t chc
c lut Dân s thì vn còn mt s ng ln các nhóm
 chc cn sinh k 
nhi s dc, nhóm nhi nuôi gia súc và các nhóm h tr ln
nhau. Trong khu v có nhóm ci trí và
ng nh và hong t cung t c
nhic hình thành xung quanh các hong ca các nhà tài tr hoc
các t chc phi chính ph quc t (KEPA, 2011).
,  



















 ;  ;
 





















 ; 



























 








 


 





; 



































 ; 














 , 


















 . 

, 



































.
1.1.2. 












 

tham gia 
S tham gia xã hi din ra trong bi cnh ci tham gia
vào các hong xã hi trong nhiu mng xã hi chính thc và không chính thc.
Hình thc nh bi các v c phát sinh trong
16

mt cng, ma bàn và bao gm các v v nh mc, giá tr,
các t chc. 

,   tham gia 






 , 






i bao gm s tham gia trong các hot
ng chính tr, hong tình nguyn, tôn giáo, tham gia các môn th 
xã hi, s kin gii trí, (Michael Bittman, 1999; Buzzi và cng s, 2002; Cornolti
và cng s, 2005). Các hong chính tr c nhiu s quan tâm ca
nhóm xã hi tr tui vi nhng biu hin th i chính tr 
i có s quan tâm li vi mt lot các hình thc không chính thng
trong s tham gia ca dân s, bao gm các hong t nguyn (Youniss và cng
s, 2002; Verba và cng s, 1995). Gii tr ng ch ng tham gia trong các
hip hi t nguyn vi các hong v tôn giáo, hòa bình, t thin, th dc th thao,
âm nhBuzzi và cng s, 2002).
Trong mt kho sát v s tham gia xã hc thc hin vi 1000 mu là
nhi tr tui t 15 - c thc hin bi 


cho thy mt na s mng tôn giáo, hòa bình, t
chc t thin và các t cht câu lc b
th dc th ng thi nhi tr tu
hóa, nhà hát, âm nh (24%) và các câu lc b th thao (41%) (Cornolti
và cng s, 2005). Các hình thc khác nhau ca s tham gia xã hi  thanh thiu
c cho là chu s ng t các yu t v nn tn bè
 ng, giáo dc h  n truy  i chúng (Eccles và
Barber, 1999; Da Silva và cng s 2004; Smetana và cng s 2006).
Nhng nghiên cc thc hii ln tui li
ng tip cn khác khi xem xét s tham gia xã hi t b: s tham gia,
hong, vai trò và ngun lc (Duan và Zhang, 2008) thông qua ba loi hình hot
ng là: tp th, sn xut hoc chính tr và mi loi có nhm riêng bit
(Bukov và cng s, 2002). Các loi hoc phân bit da trên các ni

dung, bi cnh và ngun lc cn thi tham gia. Hong s tham gia ca tp
th  hin chung cn mc
17

tiêu riêng cn mt mc tiêu bên ngoài. Tham gia sn
xut là sn xut hàng hoá và dch v có li ích ngoài cá nhân hoc nhóm. Tham gia
chính tr n hành vi ra quynh v các nhóm xã hi và s phân b
ngun lc (Bukov và cng s, 2002).
 c ta nh c bii vi s tham gia
ca cng trong các hong xã hi. 














, 












, 




















































, ; 







, 

; ; 
















;   (











, 2011). 































 , 










 



























 , , nuôi chim, 


, 



, 

, , 





 , 






 ,
,( , , 2011).
T







, tt Nam 










, 



















- i, , 







. 




















10% 











 



. Trong




, , 









. ,

















. 


, 












, 













































18

, 



;  , 

; 


(nh Duy Luân, 2006).




























dân.  i s 


 tnh Qung Tr, thành ph H Chí Minh và mt s tnh thành khác.






























 ; 












; 


nh H H Nghi, Hunh Th Ngc Tuy
Vic, 2003). Tuy nhiên, 

















 

























. 

, 


















, 










 ,   














(






, 2010). 

, 














 . , 

















, 
















( , 2004). 


































 . (


, 



, 2012).












 








 ,  







 







, 2009). 



,  


, 

























công tác quy hoch và qu 

s phi kt hp ca chính
quyn 

. Nhng phn ánh 

t phía cng cho thy mt cách
rõ ràng nht thc tin v tin cnh quan, phát hin chính xác và c
th nhng v ni tri nhìn thy rõ trong cnh quan ca khu v
dng và trin khai các hoc ci thin cnh quan khu ph (T
Qunh Hoa và Phm Thúy Loan, 2006).
19

Hin nay, 





















qun lý và bo tn tài nguyên thiên nhiên. 













các hong phát trin kinh t c ci thin sinh k 

bo
tn tài nguyên ci dân. 













 ,






 



 tình trng thc t


 v v s dng tài
nguyên ven bin;  ng phát trin kinh t thy sn có th kh thi trong
u kin hin ti vi nhng t phía th ng; 

 nh c th các ngun
lc và 



 k hoch phát trin thy sn (Vin Kinh t Vit
Nam, 2006). 



, 















 . Vi mn vic bo tn bin vi an toàn kinh
t xã hi, ti vic làm mng thy sn bn vng và du lch
thiên nhiên, 





 n gi


thác thy sn theo cách hy dit, 

 c qun lý, bo tn bin có
hiu qu cao vm bc tính bn vng (WWF và Siemenpuu, 2006).
Bên cnh tài nguyên bin thì 





tài nguyên rng 









 c. y nhn thc ca
ng hiu bibn v rng, tài nguyên rng và tm quan trng
ca rng trong khu vc, nht là nhn cuc sng hàng ngày ca h
n g, ci, khu vng vt có giá tr n. Tuy vy, mt s
nhóm ci dân tc 

 vu bi v 
ng ti rm rõ giá tr cng sinh hc trong khu bo tn, thông
tin v s hin din ca khu bo tn còn hn ch  ca h i vi công tác
bo v rng còn m nh, 











, 















p nhng kin th 
ng sinh hc ti khu vc; 

 bin rnh pháp lut v bo v và
phát trin rng; 

ên truyn v nhng hu qu ca vic mt rng, ng ti
i si dân, v s hn ch ca tài nguyên rng; 

ng s ti


cán b kim lâm, 





n lý bo v r



ch ng tham
gia vào hong bo tn tài nguyên rng (FFI Vit Nam và PanNature, 2012).

20

Ngoài nhng v trên, các nghiên cu v s tham gia xã hi ca cng


mt s c ,





. D
  hai t 
c thc hin bp trung
nghiên cu v tình trng ca h thng giao thông nông thôn, tìm hiu m và
nhng hình th      tham gia trc tip ca cng
ng trong vic xây dng và qun lý giao thông nông thôn. Xem xét vai trò tham
gia ca c xut các khuyn
ngh  ng s tham gia cc phát trin giao
thông nông thôn t         y t  c
nghiên cu trong d ng s tham gia ca cng trong phát hin bnh
nhân lao thông qua vic trin khai chic PAL ti tuyn y t 
tâm phát trin sc khe c ng (CCHD) thc hin ti 6 tnh Yên Bái, Thái
ng Nai. D c thc hin
vi 3 mc tiêu c th c cho cán b y t tuyn xã và tuyn
huy trin khai ching s tham gia ca c
  bnh nhân khám các bnh phc
nhiu bnh nhân m em; cng c h thng y t tuy
  y mnh công tác khám cha bnh ti tuyn xã và công tác chuyn
tuyn, thông tin hai chiu gia huyn và xã (CCHD, 2011).

Trong nh
















 nghiên cu quan trng và cn thit . Do
i s tài tr bi Ngân hàng Th gii và B Phát trin Quc t
c Anh, cu  góc nhìn ci dân, doanh
nghip và cán b, công chc, viên chn hành ti 10 tnh/ thành ph gm Hà
Ni, thành ph H    ng Tháp, Ngh An, Tha
Thiên Hung, Hi Phòng và C ch 
c thc hin.  , 












 mc
 ph bin,  nghiêm tr Vit Nam;
21

nh nguyên nhân cu t hn ch hiu lc ca công tác
phòng ch xut nh


 phòng ch Vit Nam trong nhp ti. Vi thông tin
c t nhng cm nhi dân, cuc khy
nhng kt qu n, phn ánh c th và rõ ràng v tình tr
 Vit Nam hin nay (Thanh tra chính ph, 2012).


,  





 tham gia
 

























 .  















, 





 














 , , 

, , , 


, 


















,  , 



, 



 ây





,  ,  
























 .















 







 















.
1.1.3. 





























 , 





 










 , 

















 . 
















 













(





, 2006). , 























 (, , 

,); 


(

, 





,); (




); 




(
); 

(, 



, ); (




 ); 



(





















). 














22



(, 




, 







) 
(, 





) (

, 



, 2012).
















a các yu t v tht nghi
nghèo và gii vi nhng chi phí v thi gian và tin bc cho các hong gii trí
ci dân. V thu nhp, thng, các công vi
ng khác bit gii có ng mnh m n nhu cu gii trí ca cá nhân
 o ra s khác bit trong tham gia xã hi gi ng
(Michael Bittman, 1999). 












 











, 

, 

, 
, 





 , 





















































(

, 



, 2012).
i tham gia các hong gii
c cho là nhi nm trong nhóm xã hi b loi tr (Michael Bittman,
1999). S loi tr xã hi có th d n tình trng b cô lp xã hi. Trong mt
nghiên cu v s tham gia xã hi và s cô lp xã hi cng kê Liên
minh châu Âc nhn th cách ly
vi xã hi, th hin  vic cá nhân không bao gi gp g bn bè hoi thân,
hoc không có kh c s  nu cn thit. S cô lp xã hc
i già và t l  nh
nghèo (Eurostat, 2010). , 



























 . 













 ;
 ; 














 ; 











;  ; 




 . 













  
23










  



 (







,
2009; 



, 2009).








 u t 


 ng,
cm giác ca c

ng mnh m n s tham gia ca cá nhân. Cm
giác ca cc coi là mt cu trúc c trung tâm và lý
ng, có kh ng, can thit cht xúc tác bên ngoài
to nên s liên kt v cng gia các cá nhân trong cuc sng tp th
(Fisher và cng s, 2002; Bess và cng s xut mt
mô hình bn chiu v cm giác ca cng bao gm các thành phn sau: thành
viên, ng, hi nhp và cam kt thc hin nhu cu và chia s kt ni cm xúc.
 cn cm giác là mt phn ca mt cng và nhn
dng cng. i ca các cá nhân khi tham gia vào cuc sng
c a h trong mt mi quan h i ng. Hi nhp và
thc hin các nhu c cn nhng ln cho cng
ng. Chia s kt ni tình cm d s phát trin các mi quan h thông
qua s chia s gia các thành viên khác trong cng. (McMillan và Chavis, 1986).
































 . 








 , 

,
, t






, 

, 

,





















 ( Verba và cng s, 1995; Youniss và cng s, 2002; Buzzi và cng
s, 2002) 
 (Bukov và cng s, 2002). 






































u niên chu s 







  các yu t v nn tng
n bè ng, giáo dc hn truyi
chúng (Eccles và Barber, 1999; Da Silva và cng s 2004; Smetana và cng s
2006). 


















































 . Trong