Nghiên cứu phát triển du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng tại các làng chài trên Vịnh Hạ Long

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN




HÀ THỊ HƢƠNG



NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN
DU LỊCH SINH THÁI DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG
TẠI CÁC LÀNG CHÀI TRÊN VỊNH HẠ LONG




LUẬN VĂN THẠC SỸ DU LỊCH





Hà NộI  2013



ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN



HÀ THỊ HƢƠNG


NGHIẤN CỨU PHÁT TRIỂN
DU LỊCH SINH THÁI DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG
TẠI CÁC LÀNG CHÀI TRẤN VỊNH HẠ LONG


CHUYÊN NGÀNH: DU LỊCH

(CHƢƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO THÍ ĐIỂM)


LUẬN VĂN THẠC SỸ DU LỊCH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : PGS. TS. NGUYỄN THỊ HẢI



Hà NộI  2013


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 8
 8
 10

 10
 11
 11
 12
7.  15
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DU LỊCH SINH THÁI DỰA VÀO
CỘNG ĐỒNG 16
1.1. Cơ sở lý luận về du lịch sinh thái 16
1.1.1 Khái niệm 16
1.1.2. Vị trí của du lịch sinh thái trong hệ thống các loại hình du lịch 20
1.1.3. Các đặc trưng cơ bản của du lịch sinh thái 21
1.1.4. Nguyên tắc hoạt động của du lịch sinh thái 23
1.2. Cơ sở lý luận du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng 23
1.2.1. Khái niệm 23
1.2.2. Khả năng tham gia của cộng đồng với hoạt động phát triển du lịch 26
1.2.3. Các nguyên tắc hoạt động của du lịch sinh thái dựa vào
cộng đồng 28
1.2.4. Mục tiêu phát triển du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng 29
1.2.5. Các điều kiện phát triển du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng 29
1.2.6. Năng lực của cộng đồng 31
1.2.7. Qui trình phát triển du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng 32
1.2.8. Mô hình phát triển du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng 34
 35
CHƢƠNG 2. ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN VÀ HIỆN TRẠNG HOẠT ĐỘNG
DU LỊCH SINH THÁI DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG TẠI CÁC LÀNG CHÀI
TRÊN VỊNH HẠ LONG 36


2.1. Khái quát về Vịnh Hạ Long - Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh
Hạ Long 36

2.2. Các điều kiện phát triển du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng tại các
làng chài trên Vịnh Hạ Long 37
2.2.1. Tài nguyên du lịch tự nhiên 38
2.2.2. Tài nguyên du lịch nhân văn 43
2.2.3. Hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật hạ tầng phục vụ du lịch 53
2.2.4. Chính sách 53
2.2.5. Công tác quảng bá 54
2.3. Năng lực và thái độ của cộng đồng 55
2.3.1. Cơ cấu và trình độ lao động 55
2.3.2. Thái độ ứng xử của cộng đồng 58
2.3.3. Khả năng tham gia du lịch của cộng đồng địa phương 60
2.4. Thực trạng hoạt động du lịch tại các làng chài trên Vịnh Hạ Long 61
2.4.1. Khái quát hiện trạng hoạt động du lịch của Vịnh Hạ Long 61
2.4.2. Khách du lịch 62
2.4.3. Doanh thu du lịch 63
2.4.4. Cơ sở hạ tầng du lịch 64
2.4.5. Thực trạng tham gia và hưởng lợi của cộng đồng 67
2.4.6. Hiện trạng khai thác du lịch tại 3 làng chài trên Vịnh Hạ Long 71
2.5. Nguyên nhân và thách thức phát triển du lịch sinh thái dựa vào cộng
đồng tại các làng chài trên Vịnh Hạ Long 76
Tiểu kết chƣơng 2 78
CHƢƠNG 3. ĐỊNH HƢỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN
DU LỊCH SINH THÁI DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG TẠI CÁC LÀNG
CHÀI TRÊN VỊNH HẠ LONG 79
3.1. Định hƣớng phát triển du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng 79
3.1.1. Những cơ sở cho việc định hướng: 79
3.1.2. Định hướng phát triển sản phẩm du lịch sinh thái dựa vào cộng
đồng: 80

3.1.3. Định hướng phát triển tuyến, điểm du lịch 82
3.1.4. Định hướng thị trường khách du lịch 86
3.2. Một số giải pháp phát triển du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng 86
3.2.1. Quan điểm thực hiện giải pháp: 86
3.2.2. Giải pháp về cơ chế, chính sách đầu tư 86
3.2.3. Giải pháp về nguồn lực 88
3.2.4. Giải pháp tăng cường giáo dục thuyết minh bảo vệ môi trường 95
3.2.5. Thông tin, quảng cáo 96
3.2.6. Đảm bảo an ninh, an toàn 96
Tiểu kết chƣơng 3 98
KẾT LUẬN 99
TÀI LIỆU THAM KHẢO 101
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT



CBT



IUCN

UBND

Tour

TCDLVN


UNESSCO
United Nations Educational Scidentific and
Cultural Organization


UNWTO
Union nation World Tourism Organization











DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH
 57

 58
 59
 59
 
 60
 61
 
 70

8 73
 73

 74
 80


DANH MỤC HÌNH

[8,tr16] 21
 32
 34
 36
 55
- 2012
 62




MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
- 
-  

 


-  



hết sức phụ
thuộc vào môi trường thiên nhiên cũng như các đặc trưng văn hóa xã hội của cư
dân bản địa”   

 


 
phát triển du lịch bền vững


                







 



Nh


 - Mai
- - 

  Sa Pa 




 

 







 







n

t
 
 
  - -  






, 
: “
Nghiên cứu phát triển du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng tại các làng chài
trên Vịnh Hạ Long” 
2. Mục tiêu nghiên cứu
- 

- 

3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
-   
ong.
- 
 

 2012.



4. Nhiệm vụ nghiên cứu
, 
:
-   
- T 
 
-   


- 
 
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu

T
 







 


5.2. Phƣơng pháp khảo sát thực địa
              
             
               





5.3. Phƣơng pháp điều tra xã hội học










             



6. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
6.1. Trên thế giới






Budowski (Tourism and Environmental Conservation: Confic Coexistense,
Symbiois?, Environmental Conservation, Vol.3, No1, 1976), Mathieson & Wall


(Tourism: Physical Environmental, Economic and Social Impacts, Longman,
London,1982); Buckley & Pannell (Environmental Impacts of Tourism and
Recreation in National Packs and Coservation Reserves, Journal of Tourism
studies, Vol.1, 1990), Shaw and William (Critical Issues in Tourism, Blackwell,






           
Worldwide Fund for Nature, USA, 1990), Ceballos  Lascurain (Tourism,



for Sustainable Tourism Development, Ecotourism Managerment, No.4, 1993),
Dowling (Ecotourism and Development: Partners in Prpgress, A paper Prepared
for the National Regional Tourism Conference, Launceston, Tasmania, 1995),
Lingberg and Hawkins (Ecotourism: A guide for Planers and Managers, The
Ecotourism Society, North Bennington, Vermont, 1993)
6.2. Ở Việt Nam
              
 khoa


              

                  



  


 
              

,




 
 
6.3. Khu vực nghiên cứu
- 
 


  
 
  
     

 


 



7. Bố cục của luận văn


 
   

. g 


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DU LỊCH SINH THÁI DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG
1.1. Cơ sở lý luận về du lịch sinh thái
1.1.1 Khái niệm
1.1.1.1. Du lịch
 

c 
 


 

             
 - 
ng      
H   IUIOTO




                 
.











.
 
 
 
.
nic: Du lịch là hoạt động của dân cư trong thời gian rảnh rỗi
liên quan đến sự di chuyển và cư trú tạm thời bên ngoài nơi thường trú nhằm
mục đích nghỉ ngơi, chữa bệnh, phát triển thể chất và tinh thần, nâng cao trình
độ nhận thức, văn hóa hoặc thể thao kèm theo việc tiêu thụ những giá trị về tự
nhiên, kinh tế, văn hóa và dịch vụ”.[21, tr12]

 Du lịch là hoạt động có liên quan đến chuyến đi của con người ngoài
nơi cư trú thường xuyên của mình nhằm đáp ứng nhu cầu tìm hiểu, tham quan,
giải trí, nghỉ dưỡng trong một khoảng thời gian nhất định”.
.

 
- 
 
 
 


 
 




1.1.1.2. Du lịch sinh thái
Tron


 
Ecotourism) 


            
 



 Du lịch sinh thái là du lịch đến những
khu vực tự nhiên ít bị thay đổi, với những mục đích đặc biệt: nghiên cứu, tham
quan với ý nghĩa trân trọng thế giới hoang dã và những giá trị văn hóa được
khám phá”. [8,tr8]




Du lịch sinh thái là du lịch đến các
khu vực còn tương đối hoang sơ với mục đích tìm hiểu về lịch sử môi trường tự
nhiên và văn hóa mà không làm thay đổi sự toàn vẹn các các hệ sinh thái. Đồng

thời tạo những cơ hội về kinh tế ủng hộ việc bảo tồn tự nhiên và mang lại lợi ích
về tài chính cho người dân địa phương.”[8, tr8-9]


Du lịch sinh thái được phân biệt với các
loại hình du lịch thiên nhiên khác về mức độ giáo dục đối với môi trường và sinh
thái, thông qua những hướng dẫn viên có nghiệp vụ lành nghề. Du lịch sinh thái
tạo ra mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên hoang dã cùng với ý thức được
giáo dục để biến bản thân khách du lịch thành những người đi đầu trong công
tác bảo vệ môi trường. Phát triển Du lịch sinh thái sẽ làm giảm thiểu tác động
của khách du lịch đến văn hóa và môi trường, đảm bảo cho địa phương được
hưởng nguồn lợi tài chính do du lịch mang lại và chú trọng đến những đóng góp
tài chính cho việc bảo tồn thiên nhiên”.[8,tr9]
 Du lịch sinh thái là
việc đi lại có trách nhiệm tới các khu vực thiên nhiên mà bảo tồn được môi
trường và cải thiện phúc lợi cho người dân địa phương”.[8,tr10]

 


 







             
trong n

Xây dựng chiến lược phát triển Du lịch sinh thái ở Việt Nam”
Du


lịch sinh thái là loại hình du lịch dựa vào thiên nhiên và văn hóa bản địa, gắn với
giáo dục môi trường, có đóng góp cho nỗ lực bảo tồn và phát triển bền vững, với sự
tham gia tích cực của cộng đồng địa phương”. [11,tr22]. 


 
 
 
s 

.


.
Du lịch sinh thái là hình thức
du lịch dựa vào tự nhiên, gắn với bản sắc văn hóa địa phương với sự tham gia
của cộng đồng nhằm phát triển bền vững” 
1.1.2. Vị trí của du lịch sinh thái trong hệ thống các loại hình du lịch




    

 



 






Hình 1.1. Vị trí của du lịch sinh thái. [8,tr16]


1.1.3. Các đặc trƣng cơ bản của du lịch sinh thái




 




                

- Tính giáo dục cao về môi trường [8,18]


 
 



- Đảm bảo bền vững về sinh thái, ủng hộ bảo tồn: 
 
. 

 

 
 

- Khuyến khích cộng đồng tham gia và hưởng lợi ích từ du lịch
 

 
 


 
- 
1.1.4. Nguyên tắc hoạt động của du lịch sinh thái [8, tr 19-21]
- 

- 
- 
- 
1.2. Cơ sở lý luận du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng
1.2.1. Khái niệm
1.2.1.1. Cộng đồng




























- 


- 

- 


- 


- 


- 
  
 
 


- 





1.2.1.2. Du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng
 






,  (DLST) 










.
Theo Du lịch sinh thái cộng
đồng là một hình thái du lịch trong đó cụ thể là người dân địa phương đứng ra
phát triển và quản lý. Lợi ích kinh tế có được từ du lịch sẽ đọng lại nền kinh tế
địa phương”.
          


                
.
 : "Du lịch sinh thái dựa vào
cộng đồng là nói tới các tổ chức kinh doanh du lịch sinh thái do cộng đồng sở
hữu và quản lý. Hơn nữa, du lịch sinh thái bao hàm ý một cộng đồng đang chăm
lo đến tài nguyên thiên nhiên của mình để có thu nhập nhờ du lịch và đang sử
dụng thu nhập đó để làm cho đời sống của cộng đồng mình được tốt lên. Nó thu
hút công việc bảo tồn, công việc kinh doanh và sự phát triển cộng đồng."
 

 
 