Tải bản đầy đủ (.pdf) (125 trang)

Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngân nhìn từ quan điểm giới

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.21 MB, 125 trang )

Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 1 - Cao học K52
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN






TẠ THỊ THANH HUYỀN




NGƯỜI PHỤ NỮ TRONG CHINH PHỤ NGÂM
VÀ CUNG OÁN NGÂM NHÌN TỪ QUAN ĐIỂM GIỚI





LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Văn học Việt Nam



















Hà Nội-2011

Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 2 - Cao học K52

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN







TẠ THỊ THANH HUYỀN





NGƯỜI PHỤ NỮ TRONG CHINH PHỤ NGÂM
VÀ CUNG OÁN NGÂM NHÌN TỪ QUAN ĐIỂM GIỚI







Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành văn học Việt Nam
Mã số: 60.22.34







Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Nho Thìn









Hà Nội-2011

Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 3 - Cao học K52
MỤC LỤC

MỞ ĐẦU 1
Chương 1: Cơ sở lý thuyết về quan niệm nam tính - nữ tính, cái nhìn đàn
ông và hiện tượng mượn giọng 15
1.1. Quan niệm về nam tính và nữ tính nói chung 15
1.2. Lý thuyết về cái nhìn đàn ông (male gaze) 18
1.3. Lý thuyết về hiện tượng mượn giọng (ventriloquism) 20
1.4. Tiểu kết 22
Chương 2: Sự miêu tả người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán
ngâm 24
2.1. Miêu tả người phụ nữ theo quan niệm lý tưởng về nữ tính của văn học
nhà nho 24
2.2. Miêu tả người phụ nữ theo những qui ước về nữ tính của thơ khuê oán,
cung oán Trung Quốc 58
2.3. Tiểu kết 99
Chương 3: Vấn đề cái nhìn đàn ông của tác giả và vai trò của mặt nạ nữ
giới 100
3.1. Biểu hiện của cái nhìn đàn ông của tác giả và sự chi phối của nó đối với
cách miêu tả nhân vật chinh phụ và cung nữ trong hai khúc ngâm .100
3.2. Sự tiến bộ trong cách nhìn nhận về người phụ nữ của Đặng Trần Côn và
Nguyễn Gia Thiều so với các nhà nho chính thống 105
3.3. Vai trò của mặt nạ nữ giới đối với sự biểu đạt tư tưởng, tình cảm của các

tác giả 107
3.4. Tiểu kết 115
KẾT LUẬN 117

Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 4 - Cao học K52
MỞ ĐẦU
1. Mục đích, ý nghĩa của đề tài
i 









 .

T
Quốc tộ Tụng giá hoàn kinh sư 

 


- 
- 

 -  - 
, mang lí 


Truyền kỳ mạn lục 
-nhà n
, có quan n 


 
       


  Chinh phụ ngâm, Chiêu Quân xuất
tái, Tây Hồ xuân oán),  (Gia huấn ca), Lê Thánh Tông (Thánh Tông di
thảo) (Truyền kì mạn lục)phác
   
Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 5 - Cao học K52
  
C
 XVIII - 

  
n có 
( tên  danh).

 nhân

Chinh phụ ngâm
Cung oán ngâm 
thiếp) 
 nh và 
 .

                  

 phát ngôn  -
  - ác
 )

, , gilí 
 cá nhân



              

XVIII  n
Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 6 - Cao học K52





   








 

                 

 

nam 



Chinh phụ ngâm
     Cung oán ngâm       chúng tôi
 Chinh phụ ngâm 
(Cung oán ngâm


Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 7 - Cao học K52
Chinh phụ ngâm và Cung oán
ngâm o
các 

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
  Chinh phụ ngâm         
Cung oán ngâm u nhà
nho và các nhà  . Nsinh sau

.  

                 ,

  
    Giảng văn Chinh phụ
ngâm. Trong công trình này,  
 góc nhìn  . Ông
                :

 
 


Tây 


lí tam tòng và  [11,tr.393]
 trong Việt Nam thi văn giảng
luận     

Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 8 - Cao học K52

 

 . Cân
 

   
 bâng khuâng và tê tái [11,tr.378] 
,
á 


 
 [11,tr.199]
Chinh phụ ngâm: Khảo thích và giới
thiệu -xít 

Cung oán ngâm  
. 
Cung oán 
  
 phân tích khúc ngâm 
. , trong công trình Văn học Việt Nam nửa cuối thế
kỉ XVIII-nửa đầu thế kỉ XIX, 
. Cung oán
ngâm  

 
Cung oán ngâm 
  
Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới



Tạ Thị Thanh Huyền - 9 - Cao học K52
không c  
  
 

 


  , trong
Người mẹ và phái đẹp , XIX  
   

               
, có
 Nhị độ mai), Dao Tiên (Hoa
Tiên)Song Tinh) 

      

  k, nàng hoàn t

               . Nàng


 
      
 nàng cu



  
Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 10 - Cao học K52
 

.
     Cung oán ngâm khúc   
 
Chinh phụ ngâm 
Cung oán ngâm 

gia 
 


 
 
ý nghĩa của đời người, giá trị của hạnh phúc – đặc biệt là hạnh
phúc trong công danh phú quí. 
Thái Tông trong Phổ thuyết sắc thân 
 
phú quí  
   

  
Khuê oán 



 
  

 v 
Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 11 - Cao học K52
 cá nhân 
  công trình 
sát  .  


3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
T
 
 

Chinh phụ ngâm 
và Cung oán ngâm 
,  cách 
Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm  
a 
 ,   
  
 .
Ngoài ra           
(gender-
các , bên ngoài  bên

trong , 
. -

trong kh
 
     (oán trách vua chúa)       
  (bênh v
 
Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 12 - Cao học K52
    
 ;  
.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu




  chúng tôi trong  này là 




 (feminist criticism).  
 . Theo 

 



Le deuxième sexe 


 

 [17].


 
Căn phòng riêng (A Room
bà. Tron
các

  



Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 13 - Cao học K52


               
   

    ,            



 T

tính - - 
      -      

 V         

 

  
Phụ nữ Trung Quốc qua cái nhìn của người Trung Quốc
(Chinese women through Chinese eyes) do Yu-92); Những người
thày của chốn khuê phòng: Phụ nữ và Văn hoá ở Trung Quốc thế kỉ XVII (Teachers of
the inner bed chambers: Women and Culture in seventeenth-  
Dorothy Ko (1994); Chia sẻ ánh sáng: Sự miêu tả phụ nữ và đức hạnh ở Trung Quốc
thời cổ 
Lisa Raphals (1998); Nữ tính / Nam tính của người Trung Quốc (Chinese femininities
          
(2002), Hình ảnh của người phụ nữ trong tư tưởng và văn hoá Trung Quốc: các trước
tác từ thời Tiên Tần đến thời Tống (Images of Women in Chinese Thought and
Culture: Writings from the Pre-Qin period through the Song dynasty) do Robin R.
Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 14 - Cao học K52
Người tài tử yếu đuối: Sức mạnh và nam tính trong văn hoá
Trung Quốc          
Song Geng (2004); và, Lập thuyết về nam tính của người Trung Quốc (Theorising
Chinese Masculinity: Society and Gender in China) 


  Khoái cảm thị giác và Điện ảnh tự sự (Visual Pleasure and Narrative


 Sự biểu hiện của cái tôi trong văn học Trung Quốc (Expression
ng



 là Người phụ nữ
bị bỏ rơi và thi ca 
theo là Giọng mượn: Lý thuyết phê bình nữ quyền và các tác phẩm văn học Anh thời kì
Phục hưng (Ventriloquized Voice: Feminist Theory and English Renaissance Texts)

Nhân vật định giới và giọng nói
trong thơ: người phụ nữ bị bỏ rơi trong Tống từ thời kì đầu (Gendered Persona and
Poetic Voice: The Abandoned Woman in Early Chinese Song Lyrics). 
Paule F. Rouzer (1993), Viết về giấc mơ của người khác: Thơ Ôn Đình Quân (Writing


T , 
 
nhâ,  phân tíc 
tính 
.
Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 15 - Cao học K52
L 
và 

 

(cross-gender ventriloquism),   
 
 .
5. Cấu trúc luận văn

Chƣơng 1: Cơ sở lý thuyết về quan niệm nam tính - nữ tính, cái nhìn đàn ông và
hiện tƣợng mƣợn giọng
C  trình bày 
 
cách nhìn   
khúc ngâm.
khái ni-
 Nho giáo ; 

 
Chƣơng 2: Sự miêu tả ngƣời phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm
 kthể
hiện trong văn học nhà nho nói chung , chúng tôi  

  
             ,  

Richard C. Hessney, Robert E.
Hegel Sự biểu hiện của cái tôi trong văn học Trung Quốc (Expression
Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 16 - Cao học K52

of self in Chinese literature), chúng tôi 
.
Chƣơng 3: Vấn đề cái nhìn đàn ông của tác giả và vai trò của mặt nạ nữ giới
Trong c
 



 và

 hay chính là .


















Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới



Tạ Thị Thanh Huyền - 17 - Cao học K52
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÍ THUYẾT VỀ QUAN NIỆM NAM TÍNH – NỮ TÍNH,
CÁI NHÌN ĐÀN ÔNG VÀ HIỆN TƢỢNG MƢỢN GIỌNG


  
nam tính)

1.1. Quan niệm về nam tính - nữ tính nói chung
tro

  
 

T  
chúng tôi  (và 
 
nữ tính) 

Nữ tính là 
    
trong nữ tính 
   n

 
aia, bà Eve
âm 

    .      Hinu, Shakti là 
Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 18 - Cao học K52
mang , là 
 thì 
. Theo 
 .
 , n

tuâ
sau: Con gái ; Mẹ sinh
) cái - ; Mụ già: là
 cau có, 
; b
; s   ; Nữ hoàng:
chia . 
ho: , 
 .
Ngoài        “ngƣời phụ nữ quyến rũ chết ngƣời”
(fatale female):   và   
 T
  n bà 
 

ông,  
  .
Nữ tính không  
     nam tính (masculinity).       nam tính là


     
 [38, tr.3].
Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 19 - Cao học K52
Theo Keneth Clatterbaugh,  nên 
là: vai trò giới khuôn mẫu lý tưởng  [38,
tr.4]. Theo ông, thành  
 
 [38, tr.4]. 
  
 và vai trò 
 [38, tr.4]. C
cho   ông nên  [38, tr.4]. 
 
mà 
Các    không  
chung  vì nam tính
hóa, khó tránh . Song Geng Micheal Kimmel cho :



- 
[38, tr. 4].   
 không giống như
là một người phụ nữ 
là [38, tr. 4].
So sánh nam tính nữ tính, William Jankowiak  

t   
  

nam tí              
  
Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 20 - Cao học K52
  hấp dẫn về tình dục, khả năng sinh nở và sự
tháo vát trong việc gia đình, nhà cửa1,tr.364]

 
 
 nhng qua
 hai - - kinh
-  nam tính và nữ tính 
 mà có tính , . Chúng  áp
là  
1.2. Lý thuyết về cái nhìn đàn ông (male gaze)
Trong phn này, chúng tôi s trình bày mt cách ngn gn lý thuyt v biu
hin ca  trong nhng tác pha nam gii vit v n
gii.
Cái nhìn đàn ông Cái nhìn
(gaze) 



  .
cái nhìn 

               
       

 [5].
 hi   
k
.  
N
c tranh nàng luôn



Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 21 - Cao học K52

 hình 
trong tranh


mình   nàng  


Visual Pleasure and Narrative Cinema) 
ud, 













(male gaze) 











 . 
, 



, 




































 

(heterosexual), v
trong 



 quay 





 





. Theo bà 





  ) hai cái nhìn trên [53].


   
 

nói cách khác là th
ra chính anh

copophilic instinct  
). Các nhà phê bình tranh
Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 22 - Cao học K52
,  vào 
 là 

 

 [44]. 

Bell Samei
). n l
nhì 
-
 
1.3. Lý thuyết về hiện tƣợng mƣợn giọng (ventriloquism)
Thut ng ventriloquism vt nói ging bng, tc là mt
i ang nói và i nghe  ting nói c mt
vi khác, ví d trong sân khu kch s dng các con ru khin
bng các din viên ng sau tm màn sân khu. Thut ng này c n bi
mt s nhà lý luc  t tên cho hing tác gi ng là nam gii)
n ging nhân vt (i hoc con/  vt)  gián tip nói ra nhng 
m ca bn thân mình. Trong lum dch thut ng này là
n gi  nc d hình dung.

Theo tng  cn.
Ông cho rng có  chính mình, ging nhà
i nghe, và git nhân vt k
kch) [58, tr.23]. Khi mi vit bng ging ca mt nhân vt n 
ct vit n cho ging nói
cu ý, anh ta v l mình qua nhng phát ngôn
ca nhân vt th hin ý thc ca bn thân anh ta v s phân bit gii.
Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 23 - Cao học K52
  
    
  
công trình (Voice Terminal Echo: Postmodernism and
English Renaissance Texts)

 này, Goldberg  hòa 
   ,
nói    này.
Elizabeth D. Harvey, trong công trình Giọng mượn: Lý thuyết phê bình nữ
quyền và các văn bản thời kỳ Phục hưng (Ventriloquized voice: Feminist Theory and
Renaissance Texts)  vào    
,  trong các
.  xem 
những giọng nữ có vẻ như - chứ không phải thật sự - gắn bó đến một mức
nhất định với toàn bộ những đặc trưng của phụ nữ (thân xác ính 
 giàu   9,tr.4]. Bà        
 
 

nó s
  [39,tr.4]  

cho  [39,tr.9].   
 
nam  TTTH) trong khi 
 phân hóa  và  

    

Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 24 - Cao học K52

     [38,tr.17].  : 






 








 cái được khao khát và sợ hi
nhất ơ
̉
phu
̣

̃
 














, 








[39, tr.32].
    
    [39,tr.12]. E. Harvey 
rong công trình Người đàn bà điên
ở Attic  chính  và lý
 
       
.

C     
  


 ?
             
 
Tuy nhiên,     












   





 : 











































, 
 cân 







 [39,tr.32]. ,







m 










, , 









 anh ta 



, anh
ta 












  [39,tr.40]

Người phụ nữ trong Chinh phụ ngâm và Cung oán ngâm nhìn từ quan điểm giới


Tạ Thị Thanh Huyền - 25 - Cao học K52
1.4. Tiểu kết
hng v lý thuyt v ng tip cc t 
gi n n gi, c cung cp ht sc
chi tit và h thng. Cách tip cn t  nam tính và n tính thì chú trn
nht ra cho mi gii và s biu hin ca nó trong nhng
nhân v  c. Cách tip c i vi hi  n ging li tp trung vào
ng chi cm k i vi nhng c v gii và s t rào gii
tính. Và, cách tip cn t lý thuyn nh v li nhn mnh ti s
bng giu hin. Da trên nn tng ca các cách tip cn
khác nhau ca lí thuyt phê bình n quyn này, chúng tôi s tin hành nghiên cu s
xây dng nhân vt n trong hai khúc ngâm. Nghiên cu ca chúng tôi có th 
là mt nghiên cng hp, s dng c ba ng tip cn v gii nêu trên.


















×