Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình

- 1 -

- 1 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN





TỔ CHỨC SẢN XUẤT CÁC CHƯƠNG TRÌNH
TRÕ CHƠI TRUYỀN HÌNH
( KHẢO SÁT TRÊN VTV3 ĐÀI THVN TỪ NĂM 1996-2003)



CÁN BỘ HƢỚNG DẪN : TS. ĐINH HƢỜNG
HỌC VIÊN THỰC HIỆN : VŨ THANH HƢỜNG








HÀ NỘI, THÁNG 1/2004.

- 2 -

- 2 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU 3
CHƯƠNG MỘT: TỔ CHỨC SẢN XUẤT TRÕ CHƠI TRUYỀN HÌNH - CÔNG VIỆC
QUAN TRỌNG NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG, HIỆU QUẢ CHƯƠNG TRÌNH
PHÁT SÓNG. 17
1.1 VAI TRÕ CỦA CÔNG TÁC TỔ CHỨC SẢN XUẤT TRÕ CHƠI TRUYỀN HÌNH. 17
1.1.1 Đặc trưng của trò chơi truyền hình so với các loại hình báo chí khác. 17
1.2 Tổ chức sản xuất một chương trình trò chơi trên truyền hình. 22
1.2.1 Tổ chức sản xuất một trò chơi truyền hình 40
1.3 Tầm quan trọng của nội dung kịch bản trong trò chơi truyền hình. 52
1.4 Sự hấp dẫn của hình thức trò chơi truyền hình và ý nghĩa của công tác tổ chức sản xuất. 63
CHƯƠNG HAI: TỔ CHỨC SẢN XUẤT TRÕ CHƠI TRUYỀN HÌNH TRÊN SÓNG VTV3 -
ĐÀI TRUYỀN HÌNH VIỆT NAM. 70
2.1 KHẢO SÁT MỘT SỐ CHƢƠNG TRÌNH TRÕ CHƠI TRUYỀN HÌNH. 70
2.2 CÁC YẾU TỐ - ĐIỀU KIỆN ĐỂ CÓ MỘT CHƢƠNG TRÌNH TRÕ CHƠI HẤP DẪN. 86
2.3 CÁC BƢỚC TỔ CHỨC THỰC HIỆN CHƢƠNG TRÌNH TRÕ CHƠI TRUYỀN HÌNH 97
CHƯƠNG BA: MỘT SỐ ĐỀ XUẤT ĐỂ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHƯƠNG TRÌNH
TRÒ CHƠI TRUYỀN HÌNH THÔNG QUA 108
CÔNG TÁC TỔ CHỨC SẢN XUẤT 108
3.1 Cần xây dựng thêm nhiều chƣơng trình theo hình thức trò chơi truyền hình. 110
3.2 Đổi mới nội dung và hình thức các chƣơng trình trò chơi truyền hình. 112
3.3 Cần khắc phục nhƣợc điểm của các chƣơng trình trò chơi truyền hình để nâng cao hiệu qủa
tuyên truyền , tổ chức và giáo dục. 115

KẾT LUẬN 128
TÀI LIỆU THAM KHẢO 134





- 2 -

- 2 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính thời sự và lý do chọn đề tài.
Trong thời đại bùng nổ thông tin hiện nay, vai trò của vô tuyến truyền
hình ngày càng trở nên quan trọng. Nó đã khẳng định mình không chỉ nhƣ
một phƣơng tiện thông tin đại chúng hữu hiệu mà còn là công cụ đắc lực
trong việc tuyên truyền, giáo dục và giải trí.
Nếu nhƣ trên thế giới, cùng với sự phát triển của khoa học và công
nghệ vào đầu những năm 30 của thế kỷ XX, truyền hình ra đời với sự đánh
dấu của một loại hình dịch vụ mới xuất hiện chỉ với tiêu chuẩn phát sóng 240
dòng ở 25 khuôn hình trong một giây, thì ngày nay truyền hình đã phát triển
một cách vƣợt bậc về chất lƣợng truyền dẫn phát sóng và nội dung phong phú
đa dạng Ở Việt Nam, tuổi đời của truyền hình Việt Nam mới đƣợc hơn 30
năm, từ hai chiếc camera “ngựa trời” phát hình thử nghiệm ngày 7/9/1970,
đến nay ngành truyền hình Việt Nam đã có bƣớc phát triển vƣợt bậc về trang
thiết bị và công nghệ sản xuất các chƣơng trình. Chỉ tính riêng 5 kênh của
Truyền hình Việt Nam là VTV1, VTV2, VTV3, VTV4 và VTV5 (chƣơng
trình tiếng dân tộc) thì tổng thời lƣợng mỗi ngày phát sóng đã lên đến 61,5
giờ/ngày. Riêng VTV3 chiếm 18 giờ phát sóng/ngày. Trong đó mảng trò chơi

truyền hình mới đƣợc đƣa vào sản xuất trong vòng 7 năm với nhiều bỡ ngỡ và
khó khăn nhƣng lại hứa hẹn nhiều khả năng phát triển trong tƣơng lai.
Nếu lấy một khung chƣơng trình phát sóng của VTV3 năm 2003 (có
thể lấy cụ thể lịch phát sóng của Đài THVN trên kênh VTV3 từ ngày
4/11/2002 đến 1/12/2002 (trong 4 tuần) thì tổng thời lƣợng phát sóng các
chƣơng trình là 30.240 phút/tháng, bằng 504 giờ/tháng trong đó thời lƣợng
phát sóng các chƣơng trình trò chơi truyền hình là 56 giờ/tháng chiếm 11,11%
tổng thời lƣợng phát sóng. Các chƣơng trình phim, sân khấu là 104 giờ/tháng

- 3 -

- 3 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
chiếm 20,63%, thời lƣợng phát sóng các chƣơng trình ca nhạc, thƣ giãn là 39
giờ/tháng chiếm 7,73% còn lại là các chƣơng trình tổng hợp khác nhƣ phim
tài liệu, các chuyên mục, thể thao, các chƣơng trình gặp gỡ và đối thoại, tạp
chí, tin tức Nhƣ vậy, các chƣơng trình trò chơi truyền hình chiếm một thời
lƣợng đáng kể trong tổng thời lƣợng phát sóng của kênh giải trí thông tin -
kinh tế VTV3 và đóng góp quan trọng vào chất lƣợng làn sóng truyền hình.
Không phải ngẫu nhiên mà trong bảng điều tra xã hội học của Trung
tâm nghiên cứu dƣ luận xã hội (Ban Tƣ tƣởng văn hoá TW) với vùng dân cƣ
sinh sống: thành thị 50%, nông thôn 49%, miền núi 5%, trong đó dân tộc
Kinh 95%, dân tộc ít ngƣời 5%, nam giới là 62%, nữ giới 38%, theo lứa tuổi
dƣới 30 là 34%, tuổi từ 31 đến 45 là 29% và tuổi trên 45 là 37% thì trong
nhóm các chƣơng trình đƣợc khán giả quan tâm, xếp thứ tự chênh lệch giữa
từng chƣơng trình trò chơi truyền hình với các chuyên mục lớn khác nhƣ thời
sự, phim truyện, thể thao, ca nhạc thì tên tuổi của một số chƣơng trình trò
chơi truyền hình cụ thể đã đƣợc đƣa vào so sánh và bình chọn với số lƣợng
khán gỉa yêu thích rất cao. Trong đó, số các chƣơng trình đƣợc số ngƣời từ

5% trở lên cho là chƣơng trình yêu thích nhất của mình có: “Chiếc nón kỳ
diệu” chiếm 37%, “Đƣờng lên đỉnh Olympia” chiếm 22% , “Ở nhà chủ nhật”
chiếm 16 % và “Hành trình văn hoá” chiếm 13 %. Thực sự chỉ với từng
chƣơng trình trò chơi truyền hình cụ thể đƣợc đem ra so sánh với cả một
chuyên mục lớn với rất nhiều chƣơng trình vệ tinh nhỏ xung quanh đã là hạnh
phúc lớn lao đối với những ngƣời thực hiện chứ còn chƣa nói đến sự yêu
thích và hâm mộ của khán giả. Đây là nguồn động viên lớn tiếp sức cho công
tác tổ chức sản xuất các chƣơng trình trò chơi truyền hình càng cần quy mô và
khoa học hơn nữa nhằm nâng cao chất lƣợng, phục vụ khán giả cả nƣớc.
Nhân dịp tới thăm Đài Truyền hình Việt Nam năm 1997, nguyên Tổng
bí thƣ Đỗ Mƣời đã phát biểu: “Mảng giải trí luôn là nhu cầu rất lớn của khán

- 4 -

- 4 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
giả và ngày càng phải đáp ứng cao hơn. Đảng và Chính phủ luôn thƣờng
xuyên động viên, khuyến khích sức sáng tạo, tìm tòi những chƣơng trình văn
hoá và thể thao có sức tập hợp quần chúng, nhất là lớp trẻ. Trong lĩnh vực
này, cần chú ý giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, chống xa hoa lãng phí, xu
hƣớng lai căng, tây hoá”. Nhƣ vậy, việc cho ra đời thêm nhiều chƣơng trình
trò chơi truyền hình mang tính giải trí và giáo dục cao vừa là trách nhiệm vừa
là việc thử sức của những ngƣời làm truyền hình trong một lĩnh vực còn khá
mới mẻ với công chúng Việt Nam. Trong đó ý nghĩa của công tác tổ chức sản
xuất đòi hỏi một trách nhiệm nặng nề và nghiêm túc cần đƣợc nghiên cứu và
ứng dụng có hiệu quả.
Là kênh truyền hình quốc gia với nhiệm vụ nâng cao và phổ biến các
chƣơng trình thể thao, giải trí và thông tin kinh tế, ngay từ khi mới thành lập
năm 1996, với đội ngũ những ngƣời thực hiện vẻn vẹn có 9 nhân lực chủ yếu

đƣợc bổ sung từ nhiều Ban biên tập và các bộ phận khác nhau trong Đài
truyền hình, Ban lãnh đạo VTV3 lúc bấy giờ đã có định hƣớng mở ra nhiều
chuyên mục giải trí với ý tƣởng xây dựng các chƣơng trình trò chơi truyền
hình. Từ những bƣớc sơ khởi đó, đến nay đội ngũ những ngƣời thực hiện các
chƣơng trình trò chơi truyền hình ngày càng lớn mạnh và không ngừng nâng
cao về chất lƣợng và nghiệp vụ. Số lƣợng cán bộ - phóng viên, biên tập viên
hiện nay của Ban Thể thao - giải trí - thông tin kinh tế là hơn 100 ngƣời, cho
thấy sự lớn mạnh của đội ngũ những ngƣời làm công tác thông tin giải trí và
sự quan tâm của Lãnh đạo Đài Truyền hình Việt Nam đối với mảng tuyên
truyền này.
Từ thực tiễn của ngành truyền hình đã đặt cho chúng ta những vấn đề
cần nghiên cứu và tổng kết về mặt lý luận, trách nhiệm đang dồn lên vai
những ngƣời làm truyền hình để luôn không những có thêm nhiều chƣơng
trình hay, sinh động, bổ ích mang tính giáo dục và tƣ tƣởng tốt mà còn luôn

- 5 -

- 5 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
tạo ra một cách thức tổ chức sản xuất chƣơng trình khoa học, hiện đại mang
tính chuyên nghiệp hoá.
Vai trò của công tác tổ chức sản xuất trong các chƣơng trình trò chơi
truyền hình ngày càng đƣợc coi trọng và chuyên môn hoá từng khâu sản xuất
để nâng cao chất lƣợng các chƣơng trình phát sóng phục vụ nhân dân. Một
chƣơng trình trò chơi truyền hình hấp dẫn chỉ có thể đƣợc thực hiện từ một
đội ngũ sản xuất chuyên nghiệp, sáng tạo bên cạnh công tác tổ chức sản xuất
dày dặn kinh nghiệm chuyên môn và vững vàng về tƣ tƣởng chính trị.
Cùng với tốc độ phát triển nhanh chóng của phƣơng tiện kỹ thuật, các
chƣơng trình truyền hình ngày càng trở nên phong phú hơn. Một loạt chƣơng

trình mới đã ra đời trong đó có các chƣơng trình trò chơi truyền hình. Những
chƣơng trình này đã thu hút sự chú ý của đông đảo công chúng nhân dân,
bƣớc đầu khẳng định đƣợc chỗ đứng trong lòng khán giả và bởi vậy nó đặt ra
cho lý luận truyền hình một đối tƣợng nghiên cứu mới.
Vì vậy, một nhiệm vụ cấp thiết đặt ra là nghiên cứu những quy luật và
đặc điểm của hình thức mới, nghiên cứu, khảo sát những thế mạnh của các trò
chơi truyền hình, tìm ra những hƣớng phát triển cho công tác tổ chức sản xuất
các chƣơng trình trò chơi truyền hình - một công việc có ý nghĩa quan trọng
quyết định sự hấp dẫn và thành công của một chƣơng trình.
Các chƣơng trình trò chơi truyền hình ngày càng phát triển, nhiều đề tài
mới, hình thức mới đƣợc cập nhật cùng với sự phát triển của công nghệ và kỹ
thuật hiện đại. Diện phủ sóng của các chƣơng trình trò chơi truyền hình không
chỉ dừng lại ở một địa phƣơng, một quốc gia mà nó đã lan rộng và toả khắp
năm châu bốn biển, mang đến một phong thái mới và cách thức sản xuất mới
đối với những ngƣời làm truyền hình. Hơn lúc nào hết với cƣờng độ sản xuất
cao, với khung chƣơng trình cố định đã đƣợc phê duyệt, đội ngũ sản xuất

- 6 -

- 6 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
không nhiều vậy thì công tác tổ chức sản xuất chƣơng trình trò chơi truyền
hình chỉ có thể đáp ứng tốt khi guồng máy thực hiện đồng bộ và có kế hoạch
khoa học.
Tổ chức sản xuất một chƣơng trình trò chơi truyền hình là một công
việc tổng hợp bao gồm việc lên kế hoạch về nội dung tƣ tƣởng cho từng
chƣơng trình trò chơi, vừa là sợi dây liên hệ - khích thích sự sáng tạo giữa các
thành viên trong nhóm thực hiện cùng một trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền lợi
để đạt đƣợc mục đích sáng tạo và sản xuất nên các chƣơng trình trò chơi

truyền hình.
Tuy mới định hình và phổ biến trên kênh truyền hình VTV3 đƣợc 7
năm, nhƣng thực chất các chƣơng trình trò chơi truyền hình đã xuất hiện trên
thế giới từ rất lâu với đầy đủ tính lý luận, kinh nghiệm và thực tế sản xuất.
Cho đến nay, ở Việt Nam chƣa có công trình khoa học tầm cỡ nào nghiên cứu
và đánh giá về công tác tổ chức sản xuất chƣơng trình trò chơi truyền hình.
Với hơn 7 năm kinh nghiệm sản xuất, do vậy đến nay việc cung cấp cho các
cơ quan báo chí một sự định giá, phân tích và tổng kết khách quan về sự cần
thiết và vai trò quan trọng của công tác tổ chức sản xuất chƣơng trình trò chơi
truyền hình là hết sức cần thiết và quan trọng để góp phần nâng cao chất
lƣợng các chƣơng trình trò chơi phát sóng trên VTV3 Đài Truyền hình Việt
Nam.
Để đáp ứng nhu cầu phát triển của ngành truyền hình và việc nghiên
cứu kỹ luỡng công tác tổ chức sản xuất chƣơng trình trò chơi truyền hình một
cách khách quan, khoa học, thiết nghĩ đây chính là thời điểm thích hợp và cần
thiết để đúc rút lại kinh nghiệm tổ chức, rút ra từ thực tiễn và lý luận để có
một phƣơng pháp nghiên cứu đúng đắn và hiệu quả.

- 7 -

- 7 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
Tác giả luận văn có cơ hội đƣợc trực tiếp tham gia vào công tác tổ chức
sản xuất các chƣơng trình trò chơi truyền hình tại Ban Thể thao - giải trí -
thông tin kinh tế từ những năm đầu tiên khi áp dụng thử nghiệm một số
chƣơng trình trò chơi mới, và liên tục cho đến nay là tròn 7 năm, tôi tự ý thức
đƣợc rằng công tác tổ chức sản xuất ngày càng trở nên ngày càng quan trọng
và cần thiết trong sự phát triển chung của ngành truyền hình cả nƣớc. Chính
vì vậy, đối với tôi, đây là đề tài trăn trở để nghiên cứu với nhiều thuận lợi

cũng nhƣ khó khăn về thực tế công việc đƣợc giao.
Qua nghiên cứu này hy vọng từ đây sẽ là căn cứ giúp cho các cơ quan
thông tấn báo chí nói chung và các Đài Phát thanh - Truyền hình địa phƣơng
và khu vực, các chuyên ngành đào tạo báo hình nói riêng có thêm nguồn tƣ
liệu, lý thuết, tính khoa học và thực tiễn để bổ sung cho hệ thống lý luận hoàn
chỉnh hơn với vị trí đặc biệt quan trọng của công tác sản xuất chƣơng trình trò
chơi truyền hình trong thời gian tới.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn.
Mục đích nghiên cứu của luận văn là tìm hiểu công tác tổ chức sản xuất
các chƣơng trình trò chơi truyền hình nhƣ một hình thức báo chí mới xuất
hiện, những thế mạnh của nó trong việc thu hút khán giả truyền hình, đi sâu
phân tích những đặc điểm của kịch bản và cách thức tổ chức thực hiện
chƣơng trình, tìm đối tƣợng tham gia phù hợp, chuẩn bị đạo cụ minh hoạ, liên
hệ cố vấn chuyên môn và hệ thống cộng tác viên đắc lực, tập luyện và tổ chức
buổi ghi hình tại trƣờng quay và hiện trƣờng, chu toàn khâu hậu kỳ và dựng
băng phát sóng Trên cơ sở khảo sát một số chƣơng trình trò chơi truyền
hình đã và đang phát sóng trên kênh VTV3 để đƣa ra những nhận định, phân
tích và đề xuất các giải pháp nâng cao chất lƣợng chƣơng trình trò chơi truyền
hình nói chung. Chúng tôi sẽ tập trung vào nghiên cứu đối tƣợng chủ yếu là

- 8 -

- 8 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
đặc trƣng của công việc tổ chức sản xuất: nêu bật sự khác biệt giữa công việc
tổ chức đặc biệt này với việc sản xuất những chƣơng trình báo hình khác;
nhấn mạnh vai trò và vị trí của việc tổ chức khoa học nhằm nâng cao chất
lƣợng và hiệu quả trong việc sản xuất và dàn dựng trò chơi truyền hình, sự
phối hợp nhịp nhàng và đồng bộ giữa từng thành viên trong êkíp làm và phân

tích cách xây dựng kịch bản chính và kịch bản chi tiết. Từ đó đề xuất, kiến
nghị những hƣớng đi thích hợp trong điều kiện hiện nay.
Công việc tổ chức sản xuất một chƣơng trình trò chơi truyền hình đƣợc
lấy cụ thể từ một chƣơng trình thông qua nhóm thực hiện trực tiếp. Từ đó so
sánh, khái quát và nêu bật chức danh và vai trò của tùng thành viên trong
nhóm. Trò chơi truyền hình là chƣơng trình đòi hỏi sự làm việc có tính tập thể
cao nhất so với các chƣơng trình báo hình khác. Có thể ví êkíp thực hiện nhƣ
một chiếc đồng hồ, vậy thì chiếc đồng hồ chỉ hoạt động tốt khi từng chiếc
đinh vít đƣợc vận hành và khởi động liên tục. Do vậy công tác tổ chức sản
xuất khoa học và đƣợc nghiên cứu, ứng dụng một cách khoa học và chuyên
nghiệp là để thúc đẩy mỗi phần việc đƣợc giao của chính từng khâu sản xuất
làm việc sáng tạo và hiệu quả là hết sức quan trọng.
Từng bƣớc rút kinh nghiệm và mày mò học hỏi từ những chƣơng trình
trò chơi truyền hình khác đƣợc phát sóng trên nhiều kênh của đài Truyền hình
Việt Nam, kết hợp với việc học tập và luôn theo sát mỗi bƣớc tiến bộ của các
chƣơng trình trò chơi truyền hình nƣớc ngoài, đó là yêu cầu bắt buộc của
những ngƣời tham gia sản xuất chƣơng trình trò chơi truyền hình. Với công
việc tổ chức sản xuất, thì việc làm này càng có ý nghĩa để từng chƣơng trình
sau lại có cái mới, tiến bộ và khắc phục nhƣợc điểm của chƣơng trình trƣớc.
Sự tham gia nhiệt tình của khán giả sẽ là thƣớc đo chính xác nhất cho tính hấp
dẫn của các chƣơng trình trò chơi truyền hình. Chỉ có một chƣơng trình trò
chơi hay, hấp dẫn với nội dung bổ ích phong phú, ngƣời chơi thông minh,

- 9 -

- 9 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
ngƣời dẫn chƣơng trình duyên dáng ứng xử nhanh, và đằng sau đó là việc tổ
chức sản xuất hợp lý khoa học mới làm nên diện mạo một chƣơng trình trò

chơi hấp dẫn. Công việc tổ chức sản xuất luôn là công việc thầm lặng không
xuất hiện ồn ào trên màn hình, không cố định những quy chuẩn nhất định mà
để đạt hiệu quả thì đó luôn là công việc cẩn trọng, nhìn xa trông rộng, có kiến
thức khoa học xã hội rộng lớn với việc thấm nhuần những chủ trƣơng, tƣ
tƣởng của Đảng và Nhà nƣớc và đặc biệt là sự nhạy cảm chính trị. Mối quan
hệ của công tác tổ chức sản xuất một chƣơng trình trò chơi là hết sức lớn,
không chỉ bao hàm sự quan hệ giữa thành viên trực tiếp tham gia trong nhóm
sản xuất mà có còn bao hàm nhiều khâu liên quan khác với đồng nghiệp, khán
giả, những ngƣời tham gia chơi, các nhà khoa học, xã hội học, những nhà
nghiên cứu tham gia cố vấn cho chƣơng trình Đó vừa là mục đích của những
ngƣời nghiên cứu và làm công việc tổ chức sản xuất chƣơng trình trò chơi mà
cũng là mục đích của luận văn này.
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn.
Luận văn này mong muốn không chỉ là một đóng góp cho lý luận báo
chí truyền hình về một hình thức mới mẻ trên truyền hình Việt Nam mấy năm
gần đây và đang có xu hƣớng phát triển những năm tiếp theo. Mà hy vọng
rằng những kết quả nghiên cứu và những đề xuất của luận văn sẽ giúp cho
những ngƣời sản xuất trò chơi truyền hình, nhìn lại một cách có hệ thống cách
tổ chức hợp lý, hiệu quả và logic cho một số dạng chƣơng trình trò chơi
truyền hình để có những cải tiến nâng cao chất lƣợng trong tƣơng lai.
Là một công trình nghiên cứu bƣớc đầu phân tích, đánh giá và so sánh
tổng quát dựa trên các chứng cứ, tài liệu, các chƣơng trình thực tiễn, khoa học
và khách quan. Do vậy, nó sẽ là cơ sở lý luận có giá trị lý luận và thực tiễn
nhất định cho các Đài phát thanh và truyền hình cả nƣớc áp dụng sản xuất

- 10 -

- 10 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình

chƣơng trình trò chơi truyền hình, là cơ sở giúp cho công tác đào tạo báo hình
trong các khoa báo chí tại một số trƣờng đại học có thêm tính lý thuyết và
thực tiễn cụ thể qua từng chƣơng trình trò chơi truyền hình đã và đang phát
sóng.
Hoạt động thực tiễn của ngành truyền hình 33 năm qua cho thấy công
tác tổ chức sản xuất các chƣơng trình truyền hình nói chung và thể loại trò
chơi truyền hình nói riêng thƣờng đƣợc hình thành một cách tự phát, mang
đậm màu sắc cảm tính, thiếu sự đào tạo, nghiên cứu và ứng dụng để tổ chức
một cách khoa học. Có thể đây là một trong nhiều nguyên nhân quan trọng
khiến chất lƣợng của các chƣơng trình trò chơi truyền hình nói riêng và các
chƣơng trình truyền hình nói chung chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu đông đảo của
khán giả. Riêng các chƣơng trình trò chơi truyền hình lại mới ra đời ở Việt
Nam trên kênh VTV3 chƣa lâu do một nhóm vài êkíp khác nhau thuộc Ban
Thể thao - giải trí - thông tin kinh tế thực hiện, kinh nghiệm thiếu và phần lớn
là sự học hỏi, rút kinh nghiệm từ các chƣơng trình trò chơi truyền hình của thế
giới qua băng hình, với một buổi tập dƣợt thử chƣơng trình cũng với phóng
viên, biên tập viên của Nhật Bản và Pháp sang cùng trực tiếp hƣớng dẫn. Các
trò chơi truyền hình của ta thƣờng đƣợc lấy từ mô hình trò chơi truyền hình
của những nơi có công nghệ sản xuất trò chơi đầy kinh nghiệm là Nhật Bản,
Pháp và Mỹ, Tây Ban Nha theo khung chƣơng trình cố định.
4. Tình hình nghiên cứu đề tài.
Luận văn này là một trong những công trình khảo sát đầu tiên về cách
tổ chức sản xuất hiệu quả - khâu quan trọng để xây dựng nên một chƣơng
trình trò chơi hay, tuy không xa lạ với khán giả truyền hình nƣớc ngoài nhƣng
còn khá mới của báo hình Việt Nam. Và cũng bởi đây là một đề tài mới mẻ,
chƣa từng đƣợc nghiên cứu đầy đủ hệ thống trong lý luận báo chí, chƣa có

- 11 -

- 11 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
những tài liệu chuyên sâu, nên chắc chắn những ngƣời làm luận văn không
thể tránh khỏi những khó khăn, hoặc thiếu sót trong quá trình nghiên cứu và
giải quyết đề tài. Là ngƣời đƣợc đào tạo qua cử nhân báo chí và hiện đang
công tác tại cơ quan báo hình, trực tiếp đƣợc phân công vào công việc tổ chức
sản xuất trò chơi truyền hình trên sóng VTV3, tôi xin trình bày những hiểu
biết của mình về vai trò quan trọng của công tác tổ chức sản xuất trong việc
thực hiện có hiệu quả trò chơi truyền hình, với đề tài: Tổ chức sản xuất các
chương trình trò chơi truyền hình (khảo sát qua các chƣơng trình của
VTV3 - Đài truyền hình Việt Nam từ năm 1996 - 2003).
Vì đây là đề tài khá mới mẻ, phần nghiên cứu công việc tổ chức sản
xuất truyền hình rất ít tài liệu, nên chỉ xin nghiên cứu và khảo sát ở dạng
chƣơng trình trò chơi truyền hình mà thôi, và phạm vi khảo sát chỉ giớí hạn
trong một số chƣơng trình trò chơi tiêu biểu trên sóng VTV3 - Đài Truyền
hình Việt Nam.
Từ khi trên Kênh VTV3 xuất hiện một số chƣơng trình trò chơi truyền
hình, rải rác trên nhiều tờ báo chuyên ngành, trong các cuộc hội thảo nghiệp
vụ hay sinh hoạt ngoại khoá tại cơ quan báo hình cũng đã đề cập đến công tác
tổ chức sản xuất khi các chƣơng trình trò chơi gặp thành công hoặc thất bại
cần rút kinh nghiệm.
Về mặt lý luận, năm 1998, Thạc sỹ Trần Bảo Khánh, giảng viên khoa
Báo chí - Phân viện Báo chí và Tuyên truyền - Học viện hành chính quốc gia
Hồ Chí Minh đã bảo vệ thành công luận văn: “ Đặc điểm và phƣơng pháp tổ
chức sản xuất chƣơng trình ở Đài Truyền hình Việt Nam” (khảo sát năm 1996
-1997). Tuy nhiên luận án không đặt ra nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể vào việc
tổ chức chƣơng trình truyền hình nói chung và các chƣơng trình trò chơi
truyền hình nói riêng. Năm 2000, Thạc sỹ Vũ Văn Quang - Trung tâm Đào

- 12 -

- 12 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
tạo - Đài Truyền hình Việt Nam cũng đã bảo vệ thành công luận văn: “ Hoạt
động nghề nghiệp của êkíp phóng viên trong sáng tạo tác phẩm truyền hình”.
Trong luận án có đề cập đến một phần rất nhỏ vai trò của công tác tổ chức sản
xuất các tác phẩm truyền hình nói chung, nhƣng không đi sâu khai thác riêng
về chƣơng trình trò chơi truyền hình. Bên cạnh đó, tháng 11 năm 2001, Tổng
giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam, ông Vũ Văn Hiến đẫ phê duyệt quyết
định số 910/QĐ - THVN về danh mục các nhiệm vụ khoa học - công nghệ
năm 2002 và hợp đồng khoa học công nghệ số 50/HĐ KHCN-THVN giao
cho Ban Thể thao - giải trí - thông tin kinh tế thực hiện đề tài nghiên cứu khoa
học cấp ngành với nội dung: “ Quy chuẩn hoá hoạt động nghiệp vụ và đội ngũ
sản xuất chƣơng trình truyền hình tại trƣờng quay Đài Truyền hình Việt Nam
nhằm tăng năng suất lao động và nâng cao chất lƣợng chƣơng trình” do tiến
sỹ Tạ Bích Loan - Phó trƣởng Ban biên tập làm chủ nhiệm đề tài. Rất may
mắn cho tác giả luận văn cũng đƣợc tham gia vào nhóm nghiên cứu khoa học
này với nhiều tham luận và những kinh nghiệm cùng nhiều tài liệu tham khảo
và nghiên cứu quý báu cho một đề tài luận văn đang ấp ủ.
Kế thừa kết quả nghiên cứu khoa học của các đồng nghiệp và những
ngƣời đi trƣớc, dựa vào những nguồn tài liệu trao đổi tại các chƣơng trình hội
thảo nghiệp vụ luận án này xin tập trung đi sâu về công tác tổ chức sản xuất
các chƣơng trình trò chơi truyền hình đã và đang phát sóng trên kênh VTV3
nhằm tìm tòi, phát hiện và đúc rút kinh nghiệm về những bất cập trong từng
khâu sản xuất, tìm nguyên nhân và những giải pháp tác động trong công tác tổ
chức sản xuất một chƣơng trình trò chơi cụ thể để so sánh, phân tích và khái
quát lên một mô hình tổ chức sản xuất chung cho các chƣơng trình trò chơi
trong thời gian tới. Có thể nói đây là đề tài đầu tiên đi sâu nghiên cứu về công
việc đặc thù trong công tác tổ chức sản xuất của mảng trò chơi truyền hình -

một hình thức giải trí mới xuất hiện vài năm gần đây.

- 13 -

- 13 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
5. Phƣơng pháp luận nghiên cứu.
Luận án đƣợc hình thành trên cơ sở dựa vào hệ thống lý luận của chủ
nghĩa Mác - Lênin và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh hiện nay.
Luận án sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu phân tích, thống kê, khảo sát
thực tiễn và điều tra xã hội học. Công tác sƣu tầm tài liệu đƣợc thực hiện dƣới
dạng quan sát trực tiếp, phỏng vấn, trao đổi trực tiếp, làm bảng câu hỏi, thu
thập thống kê, hệ thống và phân tích
Ngoài các phƣơng pháp công cụ thì việc phỏng vấn những chuyên gia,
các nhà báo lão thành - nhiều kinh nghiệm trong ngành truyền hình sẽ đƣợc
chú trọng bởi tính thực tiễn và kinh nghiệm của họ.
Luận văn còn dùng phƣơng pháp phát 500 phiếu điều tra cho các đồng
nghiệp đang công tác trong nhiều vị trí khác nhau tại 12 Đài phát thanh và
truyền hình địa phƣơng và các Đài truyền hình khu vực (với việc thăm dò cho
các đối tƣợng có trình độ, vị trí và bộ phận công tác, độ tuổi, giới tính đa dạng
khác nhau đã có ít nhiều kinh nghiệm sản xuất các chƣơng trình truyền
hình) nhằm thăm dò ý kiến về vai trò của công tác tổ chức sản xuất đối với
việc phân công công việc và chức danh cụ thể, những ảnh hƣởng và tác động
trực tiếp vào sức hấp dẫn của từng chƣơng trình trò chơi truyền hình cụ thể,
để từ đó một phần khách quan rút ra ý nghĩa thực tiễn và hiện trạng của công
tác tổ chức sản xuất các chƣơng trình truyền hình nói chung và trò chơi truyền
hình nói riêng.
Bên cạnh những phiếu điều tra trên diện hẹp trong nội bộ những ngƣời
đang công tác trong ngành truyền hình, có một tài liệu khá cập nhật của Ban

Văn hoá - Tƣ tƣởng trung ƣơng thăm dò ý kiến của dƣ luận xã hội cho các
chƣơng trình và đang phát sóng trên Đài THVN. Kết quả này đƣợc coi là một
trong những tiêu chí chung để nhìn nhận lại thị hiếu nghe nhìn và đối tƣợng

- 14 -

- 14 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
cùng với những yêu cầu phục vụ để có kế hoạch tổ chức sản xuất. Chúng tôi
cũng xin căn cứ một phần từ những con số tổng kết, đánh giá kết quả của
bảng thăm dò ý kiến dƣ luận xã hội này để làm tài liệu tham khảo đƣa vào
luận văn.
Công tác nghiên cứu này đƣợc thực hiện chủ yếu bằng phƣơng pháp
quy nạp có kết hợp phƣơng pháp loại suy để rút ngắn thời gian công tác mà
vẫn đảm bảo tính logic và khoa học.






6. Nội dung của luận văn.
Phần Mở đầu.
Chƣơng 1. Tổ chức sản xuất chƣơng trình trò chơi truyền hình - công việc
quan trọng nhằm nâng cao chất lƣợng, hiệu quả chƣơng trình phát sóng.
Chƣơng 2.Tổ chức sản xuất chƣơng trình trò chơi truyền hình trên VTV3 -
Đài truyền hình VN.
Chƣơng 3. Một số đề xuất để nâng cao chất lƣợng tổ chức sản xuất chƣơng
trình trò chơi truyền hình.

Kết luận.
Phụ lục.
Tài liệu tham khảo.

- 15 -

- 15 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình











CHƢƠNG MỘT
TỔ CHỨC SẢN XUẤT TRÒ CHƠI TRUYỀN HÌNH - CÔNG VIỆC
QUAN TRỌNG NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG, HIỆU QUẢ
CHƢƠNG TRÌNH PHÁT SÓNG.
1.1 VAI TRÒ CỦA CÔNG TÁC TỔ CHỨC SẢN XUẤT TRÒ CHƠI
TRUYỀN HÌNH.
1.1.1 Đặc trưng của trò chơi truyền hình so với các loại hình báo chí khác.
Hoạt động sáng tạo báo chí nhằm mục đích góp phần hình thành và
phát triển y thức, nhận thức của con ngƣời. Sản phầm báo chí là một loại sản
phẩm hàng hoá đặc biệt, mang giá trị sử dụng đặc biệt. Vì là đặc biệt nên sản

phẩm báo chí đƣợc hình thành khác với quy trình sản xuất vật chất, trong đó
có ba yếu tố: lao động, đối tƣợng lao động và tƣ liệu lao động. Sự khác biệt

- 16 -

- 16 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
chính phụ thuộc vào cách thức và đề tài mà một tác phẩm báo chí quyết định
chọn lựa. Có nhiều cách truyền tải thông tin tới khán giả, có thể cũng cùng
một nội dung thông tin ấy nhƣng đƣợc làm mới đi, khác hơn, thay đổi về
hình thức và cách thức thể hiện là ta đã có một thể loại báo chí mới. Đối với
báo hình, thể loại là một cách đánh giá và quy chuẩn vào một hình thức thể
hiện nhất định thông qua nhóm thực hiện sản xuất. Các tác phẩm truyền hình
có những đặc điểm tƣơng đối khác so với các loại hình báo viết và báo nói,
chính sự sinh động của hình ảnh và kết cấu của thể loại đã mang đến một
màu sắc mới phong phú và đa dạng cho truyền hình. Lợi thế này đƣợc khai
thác trong mọi loại báo hình nhƣ dạng chính luận, tài liệu, đối thoại, chuyên
mục hay tin tức, phóng sự. Riêng đối với trò chơi truyền hình, khái niệm này
khi mới ra đời đã gây không ít mơ hồ hoặc hoài nghi về cách thức thể hiện vì
nó khá mới mẻ và lạ lẫm với một bộ phận khán giả Việt Nam. Vậy đặc trƣng
của chƣơng trình trò chơi truyền hình là gì?
Có thể nói, cũng giống nhƣ các loại hình báo hình khác, trò chơi truyền
hình cũng đƣợc xây dựng trên những ý tƣởng về hình ảnh và âm thanh. Khi
nói đến trò chơi thƣờng ngƣời ta nghĩ đến hai yếu tố vận động và trí tuệ. Đối
với những ngƣời làm báo hình thì việc đƣa những trò chơi từ cuộc sống lên
truyền hình nhiều khi là một công việc sáng tạo không ngừng, để sao cho từ
một trò chơi chân thực, dân dã mang đến một ý nghĩa về tƣ tƣởng và giáo
dục nhất định cho những ngƣời tham dự. Đôi khi các trò chơi trên truyền
hình chỉ mang ý nghĩa thuần tuý là trò chơi vận động (VD: chƣơng trình

“Trò chơi liên tỉnh - Interville ” theo mô hình của Pháp (sản xuất trong 2 năm
1997 và 1998) nhƣng cũng có thể xây dựng trò chơi hoàn toàn dựa trên ý
tƣởng về tâm lý ứng xử, giao tiếp xã hội nhƣ (“Từ ánh mắt đến trái tim”, sản
xuất năm 1997 ) còn đa phần thì các trò chơi đều là dạng kết hợp của nhiều
yếu tố xen kẽ, liên quan nhƣ: “Hành trình văn hoá”, “Ở nhà chủ nhật”,

- 17 -

- 17 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
“Chiếc nón kỳ diệu”, “Đƣờng lên đỉnh Olympia”, “Vƣờn cổ tích”, “Những
đứa trẻ ngộ nghĩnh” hay chƣơng trình “Trò chơi âm nhạc”, “Trò chơi điện
ảnh” sự kết hợp này mang đến một màu sắc mới lạ và sinh động cho các
phần thi.
Từ ý nghĩa của một trò chơi đơn thuần đƣợc đan xen, lồng ghép trong ý
nghĩa giáo dục tƣ tƣởng, một yêu cầu tự thân của mỗi tác phẩm báo chí mà
một chƣơng trình trò chơi truyền hình không nằm ngoài quy luật đó.
Chƣơng trình trò chơi truyền hình thƣờng dựa vào một nhóm ngƣời
nào đó tham gia, họ là đại diện cho đối tƣợng chơi của chƣơng trình. Ví dụ:
nếu nhƣ ở chƣơng trình “Đƣờng lên đỉnh Olympia” là các em học sinh giỏi
đại diện cho các trƣờng PTTH thì các gia đình gồm vợ chồng con cái lại
đoàn tụ vui vẻ trong “Ở nhà chủ nhật”. Nếu nhƣ các em nhỏ lứa tuổi cấp I
tham gia nghe và đọc truyện trong “Vƣờn cổ tích”, các bạn sinh viên đại diện
cho các trƣờng đại học và cao đẳng xuất hiện trong “Trò chơi âm nhạc” thì ở
“Chiếc nón kỳ diệu” hay “Hành trình văn hoá” lại mở rộng đối tƣợng cho tất
cả mọi ngƣời Từ những gƣơng mặt đại diện cho đối tƣợng chơi này họ
đƣợc trực tiếp cùng tham gia vào từng câu hỏi qua các phần thi của chƣơng
trình, với nhiều thông tin kiến thức lồng ghép sao cho sinh động và dễ hiểu.
Ngồi trƣớc màn ảnh nhỏ, khán giả không chỉ hồi hộp theo dõi quá trình suy

luận của các đối tƣợng tham gia chơi đang đấu trí trực tiếp trên truyền hình
mà chính họ còn đƣợc thông qua cách chơi tiếp nhận thêm nhiều điều thú vị
qua nội dung thông tin mà chƣơng trình mang lại. Các chƣơng trình trò chơi
truyền hình đều muốn thông qua cách giáo dục nhẹ nhàng của các đối tƣợng
chơi mà nói lên ý nghĩa tuyên truyền giáo dục cụ thể. Bởi đó mới chính là
chức năng của báo chí thông qua các phƣơng tiện truyền hình. Biết nắm bắt
các phƣơng tiện kỹ thuật cùng sự sáng tạo trong cách dàn dựng đó là những

- 18 -

- 18 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
thuận lợi của các chƣơng trình truyền hình vƣợt trội so với các loại hình báo
chí khác.
Nếu nhƣ trò chơi đơn thuần trong cuộc sống đƣợc diễn ra ngoài xã hội
thì trên truyền hình các trò chơi đƣợc hợp thức hoá trong bối cảnh của trƣờng
quay. Chỉ có một số ít lồng ghép thêm bối cảnh cuộc sống trực tiếp của xã
hội thông qua nội dung thi đƣợc truyền qua hình ảnh từ màn hình lớn phát
trong trƣờng quay. Phần minh họa câu hỏi rất sinh động của chƣơng trình “Ở
nhà chủ nhật”, sự xuất hiện thêm nhiều phong tục qua các địa danh du lịch
trong nƣớc của “Hành trình văn hoá” hay những câu hỏi vui, những thí
nghiệm sinh động và dí dỏm của “Đƣờng lên đỉnh Olympia”, sự xuất hiện
hồn nhiên vui tƣơi của khán giả cùng tham gia hát trong “Trò chơi âm
nhạc” đã mang thêm chút gia vị cho mỗi chƣơng trình. Đây là quá trình
sáng tạo của những ngƣời tham gia thực hiện để có một chƣơng trình trò chơi
truyền hình không rập khuôn máy móc và tăng thêm phần sáng tạo phong
phú, sinh động.
Khi theo dõi truyền hình bạn sẽ thấy, các thể loại báo hình nhƣ tin tức,
phóng sự, phim tài liệu hoặc phim truyền hình thƣờng sử dụng hình ảnh và

nội dung từ thực tế sinh động bên ngoài xã hội, các chƣơng trình toạ đàm,
giao lƣu hay đối thoại thƣờng lấy bối cảnh chính là trong trƣờng quay với sự
tham gia của các nhân vật thì với thể loại trò chơi truyền hình còn có sự
tham gia thêm của phần tính toán điểm số thay đổi theo mỗi nội dung câu
hỏi, sự cổ vũ nhiệt tình của cổ động viên trong trƣờng quay và những âm
thanh chúc mừng rộn rã. Chính sự náo nhiệt này thƣờng là yếu tố tạo cho các
chƣơng trình truyền hình luôn gần gũi với khán giả, vui tƣơi trẻ trung và có
sự tham gia đa chiều từ ngƣời chơi, ngƣời cổ vũ, ngƣời xem và ngƣời dẫn
chuơng trình. Đây chính là ƣu thế vƣợt trội để tâm lý của những ngƣời tham

- 19 -

- 19 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
gia chơi không bị áp lực với ánh đèn sân khấu và sự nghiêm túc thái quá của
nội dung cần tuyên truyền.
Có lẽ cũng chính vì yếu tố này mà đecor sân khấu dành cho các chƣơng
trình trò chơi thƣờng mang tính hoành tráng hiện đại nhƣng rất ấm cúng và
vui tƣơi. Những buổi ghi hình thƣờng luôn vang lên những tiếng cƣời vui vẻ
của khán gỉa cổ vũ và những ngƣời tham gia, xoá đi những mặc cảm lần đầu
tiên lên truyền hình. Với các chƣơng trình trò chơi truyền hình thì các đối
tƣợng tham gia đƣợc coi là yếu tố vô cùng quan trọng, họ có thể là “linh
hồn” của chƣơng trình nếu ứng xử và suy luận thông minh, hài hƣớc, dí dỏm,
nói năng chuẩn xác về câu chữ, logic trong suy luận, và cả đôi chút ƣa nhìn
(yếu tố này có lẽ chỉ riêng truyền hình mới đƣa vào tiêu chuẩn lựa chọn)
nhƣng lại có thể gây phản cảm và giảm ý nghĩa giáo dục và tuyên truyền nếu
đối tƣợng tham gia chơi không đáp ứng đƣợc yêu cầu là đại diện của chƣơng
trình. Chính vì vậy công tác tuyển chọn, gặp gỡ và tập luyện cho các đối
tƣợng tham gia chơi là hết sức cần thiết và nên coi trọng trong mỗi chƣơng

trình trò chơi.
* Từ trò chơi trong cuộc sống con người đến trò chơi trên làn sóng truyền
hình.
Trò chơi là một trong những hoạt động đa dạng của con ngƣời xuất
hiện đồng thời với lao động. Trong cuộc sống con ngƣời luôn tìm cách bƣớc
sang thế giới trò chơi để giải trí, cho cuộc sống thêm đa dạng và hài hoà. Từ
những tên gọi của các thể loại trò chơi, chúng ta có thể rút ra những chức
năng của nó: trò chơi mang ý nghĩa tín ngƣỡng, trò chơi giải trí, trò chơi thi
tài, trò chơi rèn luyện sức khoẻ, trò chơi thể thao, trò chơi dành cho trẻ em
Những chức năng đa dạng trên của trò chơi cộng với vai trò, vị trí năng
động của nó trong cấu trúc xã hội, trong cuộc sống con ngƣời đã giúp chúng

- 20 -

- 20 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
ta có thể tìm lại đƣợc bộ mặt văn hoá dân tộc trong quá trình hình thành và
phát triển của nó. Bởi vậy chúng ta có thể khẳng định rằng trong cuộc sống
con ngƣời không thể thiếu trò chơi. Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, cùng
với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, nhiều trò chơi dân gian bị chìm vào
quên lãng hoặc không có điều kiện phát triển trong cuộc sống đô thị, vậy làm
thế nào để đƣa chúng lên truyền hình, góp phần khơi gợi lại một nét văn hoá
truyền thống quý báu của dân tộc mà không làm mất đi tính trí tuệ, dân gian,
vừa giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, vừa tiếp thu có chọn lọc tinh hoa của văn
hoá thế giới là điều cần thiết và vô cùng quan trọng.
Khi trò chơi đƣợc đƣa vào các chƣơng trình trên làn sóng truyền hình,
thì cùng một trò chơi đó không chỉ những khán giả trực tiếp đƣợc chứng kiến
diễn biến của trò chơi mà khắp nơi có tới hàng nghìn, hàng vạn khán giả và
đông hơn thế nữa cùng đƣợc chứng kiến, tham gia một cách rất tự nhiên. Và

lúc này ranh giới giữa truyền hình với khán giả bị xóa nhoà đi. Đây là một
trong những yếu tố thành công mà truyền hình đã tạo ra đƣợc với khán giả.
Nếu biết coi trọng và làm tốt công việc này thì coi nhƣ một phần thành công
của chƣơng trình trò chơi đã đƣợc định sẵn.

1.2 Tổ chức sản xuất một chương trình trò chơi trên truyền hình.
Bên cạnh việc dẫn chƣơng trình, dàn dựng, phỏng vấn, thu hình và phát
sóng, thì có thể nói việc lên kế hoạch lâu dài và hiệu quả kế hoạch ghi hình
định kỳ và chuẩn bị tốt nội dung, chủ đề tƣ tƣởng, luật chơi trong công tác
sản xuất đƣợc coi là công việc quan trọng hàng đầu. Để liên tục có một
chƣơng trình trò chơi hấp dẫn trên làn sóng truyền hình, không chỉ phụ thuộc
vào những yếu tố về nội dung và hình thức thể hiện mà một phần rất quan
trọng là tính lâu bền, bám sát vào thực tiễn cuộc sống, xác định rõ đối tƣợng

- 21 -

- 21 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
phản ánh và đặc biệt là phụ thuộc vào các sự kiện cập nhật và có khả năng
đón đầu về các hoạt động kinh tế, chính trị, xã hội có ý nghĩa của Đảng và
Nhà nƣớc. Để xây dựng đƣợc các chƣơng trình truyền hình, các chuyên mục
thì việc tạo lập đựơc một êkip thực hiện cùng với một cách phân công công
việc khoa học, hợp lý sẽ qua vai trò của công tác tổ chức sản xuất sẽ dẫn đến
những thành công và tính lâu bền của một sản phẩm truyền hình. Bên cạnh
các chƣơng trình truyền hình nói chung thì hình thức trò chơi truyền hình là
một dạng chƣơng trình mới đƣa vào sản xuất trong vài năm gần đây, và đang
cần có một nghiên cứu mang tính khoa học nhằm nâng cao chất lƣợng các
chƣơng trình phát sóng.
Vậy tổ chức sản xuất chương trình trò chơi truyền hình là công

việc có ý nghĩa tổng hợp mang tầm bao quát , trong đó bao gồm việc
quản lý chung về nội dung chương trình và thời lượng . Đây là vị trí
trung gian trong bộ máy thực hiện, có trách nhiệm lập kế hoạch sản xuất
cho một quy trình trò chơi truyền hình vận hành, mang lại kết quả tốt.
Tổ chức sản xuất cũng phải là cầu nối giải quyết mọi mâu thuẫn phát
sinh hoặc các mối quan hệ khác nảy sinh trong quá trình triển khai công
việc.
Quan niệm này khi đƣợc áp dụng đối với từng dạng chƣơng trình
cụ thể với quy mô khác nhau thì sẽ có những đòi hỏi về yêu cầu khác
nhau. Với các chƣơng trình truyền hình có tính chất đòi hỏi sự sáng tạo
và lao động tập thể cao nhƣ trò chơi truyền hình, thì vai trò của công tát
tổ chức sản xuất càng trở nên quan trọng. Việc áp dụng chức danh này
trong một quy trình sản xuất theo quan niệm của mỗi quốc gia sản xuất

- 22 -

- 22 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
chƣơng trình truyền hình đều có những điểm khác nhau, tuy nhiên tầm
quan trọng của chức danh này là không thể phủ nhận.
Trong công tác tổ chức sản xuất có thể nhắc đến hai chức danh rất quan
trọng, đó là đạo diễn chƣơng trình và giám đốc sản xuất. Đạo diễn là ngƣời
chịu trách nhiệm hoàn toàn về nghệ thuật của chƣơng trình, còn giám đốc sản
xuất chịu trách nhiệm về những phần còn lại. Thông thƣờng thì, trƣớc khi lên
kế hoạch sản xuất, giám đốc sản xuất trao đổi về những yêu cầu cụ thể với
đạo diễn để lên kế hoạch về tài chính, phối hợp và sử dụng kỹ thuật, mời các
chức danh cùng phối hợp tham gia thực hiện và chuẩn bị về phƣơng tiện kỹ
thuật. Sau đó giám đốc sản xuất sẽ làm việc trực tiếp với từng bộ phận liên
quan để họp và lên ý tƣởng cùng những yêu cầu cụ thể để thực hiện và triển

khai tinh thần của cuộc họp. Ngƣời ta vẫn nói ví von rằng, nếu đạo diễn
chƣơng trình là ngƣời đầy mơ mộng và có khả năng tƣởng tƣợng phong phú
về tính nghệ thuật và hình ảnh của chƣơng trình thì giám đốc sản xuất lại là
con ngƣời thực tế với đầy tính hiện thực nhằm dung hoà những gì có thể đạt
đƣợc nhằm góp phần tạo nên một sản phẩm truyền hình cao, có chất lƣợng và
hoàn chỉnh. Khái niệm này không chỉ đƣợc các đài truyền hình lớn trên thế
giới áp dụng mà ở Việt Nam, Đài THVN cũng đang tuân thủ theo nguyên tắc
kế thừa và phát huy sức sáng tạo tập thể thông qua mẫu quy trình tổ chức
chuẩn hoá, nhằm tỏ chức và xây dựng nên một dây chuyền sản xuất chuyên
nghiệp và hoàn thiện.
Một chƣơng trình truyền hình tốt là một chƣơng trình truyền hình vừa
cần nội dung chất lƣợng cao vừa phải có kế hoạch công việc chuyên nghiệp
và đội ngũ thực hiện thiện chiến. Trên thế giới, cơ chế để đánh giá một sản
phẩm truyền hình chất lƣợng tốt sẽ căn cứ vào nhiều yếu tố, trong đó nhân sự
tham gia đóng vai trò quyết định tính sáng tạo và khả năng kéo dài cũng nhƣ

- 23 -

- 23 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
tính lâu bền của chƣơng trình. Nếu trong nhóm thực hiện có bất cứ một thành
viên nào mang tính sáng tạo trong công việc hoặc không làm tốt nhiệm vụ
đƣợc giao thì đều đƣợc hƣởng chế độ khen thƣởng hoặc kỷ luật kịp thời. Và
chắc chắn rằng trong các chƣơng trình thực hiện tiếp theo thành viên đó sẽ
tiếp tục tham gia thực hiện hoặc tạm thời bàn giao công việc cho nhân sự
khác. Do vậy, vai trò của đạo diễn chƣơng trình và giám đốc sản xuất trong
quy trình tổ chức có vai trò quyết định và kích thích tính sáng tạo trong từng
quy trình thực hiện và kích thích tính ganh đua và sáng tạo trong công việc
của mỗi chức danh đƣợc giao. Tuy nhiên việc nghiêm khắc trong công việc

của vai trò ngƣời lãnh đạo và cũng là linh hồn của chƣơng trình nhƣ đạo diễn
và giám đốc sản xuất lại đòi hỏi tính quyết đoán, sự nhạy cảm và kinh nghiệm
cao trong công việc.
Việc lên kế hoạch lâu dài cho việc sản xuất chƣơng trình không chỉ
mang lại sự chủ động cho nhóm những ngƣời thực hiện, mà việc tính toán
một cách khoa học và logic là vô cùng cần thiết trong tình hình bùng nổ thông
tin và xu hƣớng hội nhập toàn cầu nhƣ hiện nay. Truyền hình Việt Nam đƣợc
xem là một trong những loại hình báo chí vô cùng quan trọng và phát triển
mạnh mẽ trong khu vực, với trang thiết bị hiện đại và đội ngũ những ngƣời
thực hiện đông đảo, đã đến lúc cần phải thấy rõ sự cần thiết và quan trọng của
công việc tổ chức sản xuất một chƣơng trình truyền hình nói chung và dạng
trò chơi truyền hình nói riêng, phụ thuộc vào tính chất và đặc trƣng của từng
thể loại nhằm nâng cao hiệu quả và chất lƣợng của các chƣơng trình phát sóng
để làm tốt công tác tuyền truyền và giáo dục quần chúng.
Công tác tổ chức các chƣơng trình trò chơi truyền hình hiện nay đã
đƣợc giao trực tiếp cho nhóm thực hiện mà đứng đầu là một trƣởng nhóm
chịu trách nhiệm trƣớc Ban biên tập. Phần lớn các chƣơng trình trò chơi
truyền hình đang phát sóng trên VTV3 hiện nay đều có thời lƣợng từ 35 đến

- 24 -

- 24 -

Tổ chức sản xuất các chương trình trò chơi truyền hình
50 phút/chƣơng trình, với định kỳ 1 tuần/lần. Nhƣ vậy khối lƣợng công việc
là vô cùng lớn. Nếu không có cách tổ chức khoa học, hợp lý thì sẽ gây lúng
túng, vội vàng, dẫn đến việc chất lƣợng chƣơng trình không ổn định. Ở nƣớc
ta chƣơng trình trò chơi truyền hình tính đến nay mới ra đời và tồn tại đƣợc 7
năm (tính từ chƣơng trình đầu tiên: “Sinh viên Việt Nam năm 1996 “- gọi tắt
là SV‟96).

Truyền hình Việt Nam đƣợc ra đời từ sự kế thừa của nhiều ngành khoa
học, kỹ thuật công nghệ và các lọai hình nghệ thuật khác với hơn 33 năm
phát triển, thời gian còn chƣa phải là dài so với nhiều lĩnh vực văn hoá nghệ
thuật khác, cùng với sự ổn định, tiếp tục học hỏi, quan sát, áp dụng và cải tiến
dần dần nên chức danh tổ chức sản xuất tuy rất đƣợc coi trọng nhƣng hiện
vẫn chƣa đƣợc đƣa vào danh mục chính thức trong êkíp thực hiện một chƣơng
trình truyền hình nói chung và trò chơi truyền hình nói chung. Tuy nhiên, với
sự nhận thức đúng dắn và tầm quan trọng của công tác tổ chức sản xuất, lãnh
đạo Đài THVN và các ban ngành đang nhanh chóng triển khai xây dựng một
khung định mức với từng chức danh cụ thể mới, và đây sẽ là cơ sở cho việc
hoàn thiện các quy trình tổ chức một chƣơng trình truyền hình trong thời gian
tới.
Đối với truyền hình Việt Nam, chức danh tổ chức sản xuất các chƣơng
trình truyền hình nói chung vẫn còn là một chức danh mới mẻ, chƣa đƣợc
đánh giá và nghiên cứu một cách hệ thống, chứ chƣa nói đến công tác tổ chức
đặc thù của riêng thể loại trò chơi truyền hình mới xuất hiện gần đây. Vậy mà
các chƣơng trình trò chơi thì không thể dừng lại, gián đoạn phát sóng với bất
kỳ lý do gì khi khán giả đang háo hức dõi theo từng bƣớc. Với đội ngũ nhóm
thực hiện không nhiều cho một chƣơng trình trò chơi (khoảng từ 4 đến 7 nhân
sự chính cho một chƣơng trình trò chơi) vậy thì nếu không coi trọng và đƣa
công tác tổ chức sản xuất vào một công nghệ sản xuất chuyên nghiệp hoá thì