Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI & NHÂN VĂN




PHÙNG VĂN THÀNH



KHẢO CỨU VĂN BẢN HƯƠNG ƯỚC HUYỆN THẠCH THẤT



LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH HÁN NÔM









Hà Nội, 2009




ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI & NHÂN VĂN

PHÙNG VĂN THÀNH



KHẢO CỨU VĂN BẢN HƯƠNG ƯỚC HUYỆN THẠCH THẤT



LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH HÁN NÔM
MÃ SỐ: 60.22.40
NGƯỜI HƯỚNG DÂN: TS. PHẠM VĂN THẮM









Hà Nội, 2009

Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất

Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm

1

MỤC LUC:

MỞ ĐẦU 3
1. Lý do chọn đề tài 3
2. Lịch sử vấn đề 4
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 5
4. Phƣơng pháp nghiên cứu 5
5. Đóng góp của luận văn 5
6. Bố cục luận văn 6
Chƣơng 1 7
VÀI NÉT VỀ LỊCH SỬ ĐỊA LÝ 7
CƠ SỞ HÌNH THÀNH HƢƠNG ƢỚC HUYỆN THẠCH THẤT 7
1. Huyện Thạch Thất qua các thời kỳ lịch sử 7
2. Địa lý tự nhiên, dân cƣ, văn hoá huyện Thạch Thất hiện nay. 14
2.1 Địa lý tự nhiên. 14
2.2 Dân cƣ 17
2.3 Văn hoá 18
Chƣơng 2 22
TÌNH HÌNH VĂN BẢN HƢƠNG ƢỚC 22
HUYỆN THẠCH THẤT 22
2.2 Tình hình văn bản hƣơng ƣớc huyện Thạch Thất 30
2.3 Niên đại của hƣơng ƣớc Hán Nôm Thạch Thất 39
2.3.3 Văn bản hương ước không ghi niên đại lập 45
2.4. Tác giả văn bản hƣơng ƣớc huyện Thạch Thất 46
2.5 Đặc trƣng văn bản hƣơng ƣớc Hán Nôm Thạch Thất 46
2.5.1 Đặc điểm của văn bản hương ước Hán Nôm Thạch Thất 47
2.5.2 Nội dung của hương ước Hán Nôm Thạch Thất 48

Chƣơng 3 55
GIÁ TRỊ VĂN BẢN HƢƠNG ƢỚC HUYỆN THẠCH THẤT 55
3.1 Hƣơng ƣớc huyện Thạch Thất góp phần nghiên cứu cơ cấu, tổ chức làng xã 55
3.1.1 Tổ chức hành chính và hệ thống chức danh, viên chức làng xã 56
3.1.2 Việc định ngôi thứ trong làng 58
3.1.3 Lệ đăng lính 59
Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất

Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm


2
3.2 Văn bản hƣơng ƣớc huyện Thạch Thất góp phần nghiên cứu các hình thức phát triển
sản xuất 60
3.2.1 Quy định vào sổ đinh 60
3.2.2 Quy định về sưu thuế 61
3.2.3 Quy định về bảo vệ trị an, sản xuất làng xóm. 62
3.3 Văn bản hƣơng ƣớc huyện Thạch Thất góp phần nghiên cứu đời sống văn hóa của
ngƣời Thạch Thất 66
3. 3.1 Tín ngưỡng phụng 66
3.3.2 Lệ khao vọng 71
3.3.3 Lệ cưới xin 73
3.3.4 Việc hiếu (việc tang ma) 75
3.3.5 Việc khuyến học 76
3.3.6 Tổ chức phường, hội 77
3.3.7 Giữ gìn thuần phong mỹ tục. 79
3.4 Khảo cứu lệ thƣởng, phạt của hƣơng ƣớc huyện Thạch Thất 82
3.4.1 Hình thức khen thưởng 82
3.4.2 Hình thức phạt 83
3.5 Những mặt hạn chế của hƣơng ƣớc Hán Nôm Thạch Thất 86

3.6 Giá trị của hƣơng ƣớc xƣa đối với cuộc sống của Thạch Thất ngày nay 88
KẾT LUẬN 94
TÀI LIỆU THAM KHẢO 98
PHỤ LỤC 104







Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất

Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm


3
MỞ ĐẦU:
1. Lý do chọn đề tài
Hƣơng ƣớc là một loại hình văn bản. Loại hình văn bản này còn có các tên
gọi khác nhƣ: Hƣơng lệ, hƣơng biểu, khoán ƣớc, khoán bạ, khoán lệ, hội ƣớc,
điều ƣớc, dân ƣớc, lệ bạ, tục lệ, điều khoản, dân lệ v.v chúng đều chứa đựng
những nội dung liên quan tới quy tắc ứng xử của một cộng đồng dân cƣ ở
làng quê.
Hƣơng ƣớc là một văn bản pháp lý của mỗi làng, trong đó có các điều
ƣớc liên quan đến đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội trong một làng.
Hƣơng ƣớc là tấm gƣơng phản chiếu bộ mặt xã hội cũng nhƣ đời sống văn
hoá của một làng. Hƣơng ƣớc đƣợc hình thành trong lịch sử và đƣợc điều
chỉnh bổ sung khi cần thiết. Đó là một hệ thống luật tục tồn tại song song với
luật pháp Nhà nƣớc mà không đối lập với luật pháp Nhà nƣớc. Từ lâu đã có

nhiều công trình nghiên cứu về Hƣơng ƣớc và đã đƣợc công bố nhƣ: Về một
số hương ước làng Việt ở Đồng bằng Bắc Bộ - luận án phó tiến sĩ khoa học
lịch sử của Bùi Xuân Đính, Hương ước mới – một phương tiện góp phần quản
lý xã hội ở nông thôn Việt Nam hiện nay – Luận án tiến sĩ luật học của
Nguyễn Huy Tính .v.v. Tuy nhiên nghiên cứu loại hình văn bản của một
vùng, một địa phƣơng thì ít có công trình nào đề cập tới. Từ suy nghĩ trên
chúng tôi nhận thấy Thạch Thất là một huyện nằm trong vùng văn hoá Xứ
Đoài, một vùng văn hoá cổ chứa đựng nhiều những tinh hoa văn hoá cổ
truyền chƣa đƣợc tìm hiểu nghiên cứu nhiều trong đó có mảng văn bản hƣơng
ƣớc. Chính vì vậy chúng tôi chọn Văn bản hƣơng ƣớc huyện Thạch Thất làm
đối tƣợng nghiên cứu của đề tài.


Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất

Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm


4
2. Lịch sử vấn đề
Nói về hƣơng ƣớc, từ trƣớc đến nay có nhiều nhà nghiên cứu về lĩnh vực
này. Các công trình đã đƣợc công bố:
- Về thƣ mục có: Thƣ mục sách tục lệ của Viện Nghiên cứu Hán Nôm in
trong Di sản Hán Nôm thư mục đề yếu (phần bổ di), Nxb KHXH năm 1993.
Thư mục hương ước Việt Nam của Viện Thông tin Khoa học xã hội Nxb
KHXH năm 1994.
- Về các công trình nghiên cứu có:
Hương ước làng xã Bắc Bộ với Luật làng Kanto Nhật Bản (thế kỷ XVII
– XIX) của Vũ Duy Mền – Viện sử học, năm 2001 Về hương ước lệ làng của
Luật gia Lê Đức Triết- Nxb Chính trị Quốc gia năm 1998. Luật tục và phát

triển nông thôn hiện nay ở Việt Nam (Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân
văn Quốc gia - Viện Nghiên cứu Văn hoá dân gian), Hương ước và quản lý
làng xã của Bùi Xuân Đính Nxb KHXH năm 1998; Hương ước trong quá
trình thực hiện dân chủ ở nông thôn Việt Nam hiện nay (của tập thể các tác
giả do Đào Trí Úc chủ biên); Về một số hương ước làng Việt ở Đồng bằng
Bắc Bộ (luận án phó tiến sĩ khoa học Lịch sử của Bùi Xuân Đính); Hương
ước mới – một phương tiện góp phần quản lý xã hội ở nông thôn Việt Nam
hiện nay (Luận án Tiến sĩ Luật học của tác giả Nguyễn Huy Tính). Khảo sát
văn bản hương ước Hán Nôm Thăng Long Hà Nội (Luận văn Thạc sĩ Hán
Nôm của Nguyễn Thị Hoàng Yến).
- Các công trình biên dịch hƣơng ƣớc của các tỉnh nhƣ: Hương ước Quảng
Ngãi do Vũ Ngọc Khánh và Lê Hồng Khánh – Sở Văn hóa Thông tin tỉnh
Quảng Ngãi, năm 1996; Hương ước Hà Tĩnh do Võ Quang Trọng và Phạm
Quỳnh Phƣơng – Sở Văn hóa Thông tin Hà Tĩnh, năm 1996. Hương ước
Nghệ An của Ninh Viết Giao, Nxb Chính trị Quốc gia năm 1998. Hương ước
Thanh Hoá (do Phạm Thuỳ Vinh, Nguyễn Kim Anh dịch); Hưng Yên tỉnh
canh phòng thể lệ (do Đỗ Thị Hảo dịch), Hương ước Thái Bình của Nguyễn
Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất

Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm


5
Thanh, Nxb Văn hóa dân tộc năm 2000. Năm 1993, Bảo tàng tổng hợp Sở văn
hoá tỉnh Hà Tây đó xuất bản cuốn Hương ước cổ Hà Tây do Nguyễn Tá Nhí
và Đặng Văn Tu giới thiệu. Năm 2000 Viện Nghiên cứu Văn hoá có giới
thiệu cuốn Các văn bản hương ước Hà Tây cổ truyền - một di sản văn hoá có
giá trị của Kiều Thu Hoạch. Nhƣ vậy chƣa có công trình nào nghiên cứu về
văn bản hƣơng ƣớc của một vùng, một địa phƣơng trong đó có huyện Thạch
Thất.

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của để tài này là chủ yếu nghiên cứu và
tỡm hiểu các bản hƣơng ƣớc ở huyện Thạch Thất đƣợc viết bằng chữ Hán và
chữ Nôm . Theo thống kê của chúng tôi hƣơng ƣớc ở huyện Thạch Thất hiện
nay có khoảng 37 văn bản với khoảng trên 800 trang chữ Hán đƣợc lƣu giữ tại
Viện Nghiên cứu Hán Nôm. Ngoài ra, còn có khoảng 34 bản đƣợc lƣu giữ tại
Thƣ viện Khoa học xã hội và nhiều bản hƣơng ƣớc còn đƣợc lƣu giữ tại các
làng quê vùng Thạch Thất.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài này chúng tôi sử dụng các phƣơng pháp:
- Phƣơng pháp nghiên cứu văn bản học.
- Phƣơng pháp thống kê, định lƣợng
- Phƣơng pháp liên ngành
Ngoài ra chúng tôi còn điều tra, khảo sát, điền dã thực địa, sƣu tầm, ghi
chép tƣ liệu kết hợp với phƣơng pháp phân tích, tổng hợp để rút ra những kết
luận cần thiết.
5. Đóng góp của luận văn
Với việc tìm hiểu Hƣơng ƣớc huyện Thạch Thất chúng tôi muốn đóng
góp một phần tƣ liệu phong phú, góp phần nghiên cứu nền văn hoá truyền
Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất

Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm


6
thống của một vùng, giúp ta nhìn nhận rõ hơn về không gian văn hoá, một số
hình thức sinh hoạt văn hoá cộng đồng đã tồn tại lâu dài ở một vùng thuộc
đồng bằng Bắc Bộ.
Hơn thế, chúng tôi cũng đƣa ra những đánh giá giá trị văn hoá, lý giải
một số yếu tố văn hoá, đóng góp ý kiến về việc đƣa ra những quy ƣớc làng

văn hoá trên cơ sở tôn trọng truyền thống và phù hợp với đời sống hiện đại.
6. Bố cục luận văn
Ngoài phần đầu, phụ lục tham khảo, nội dung luận văn đƣợc chia làm 3
chƣơng .
Chƣơng 1: Vài nét về lịch sử địa lý – cơ sở hình thành hƣơng ƣớc
huyện Thạch Thất
Chƣơng 2: Tình hình văn bản hƣơng ƣớc huyện Thạch Thất
Chƣơng 3: Giá trị văn bản hƣơng ƣớc huyện Thạch Thất














Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất

Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm


7

Chƣơng 1:
VÀI NÉT VỀ LỊCH SỬ ĐỊA LÝ
CƠ SỞ HÌNH THÀNH HƢƠNG ƢỚC HUYỆN THẠCH THẤT
1. Huyện Thạch Thất qua các thời kỳ lịch sử
Thạch Thất là một huyện nằm ở phía Tây Hà Nội nên có lịch sử hình
thành và phát triển dân cƣ từ rất sớm. Trải qua hàng ngàn năm, tên gọi và địa
giới hành chính đã có sự biến đổi nhiều lần. Cách đây hàng nghìn năm, trên
địa phận phía Tây huyện là khu vực gò đồi, núi thấp có các cộng đồng bộ lạc
ngƣời Việt Cổ sinh sống. Thời Hùng Vƣơng, địa bàn phía Tây của huyện
thuộc bộ lạc Hùng Vƣơng. “Bộ lạc Hùng Vƣơng là bộ lạc lớn, bao trùm cả
một phần các tỉnh Yên Bái, Vĩnh Phú, Tuyên Quang, Phúc Thọ, Sơn Tây (Hà
Tây các huyện Bất Bạt, Tùng Thiện, Thạch Thất, Quốc Oai) là di duệ của
những ngƣời Lạc Việt.”.[1 Tr 29]
Đến thời Hán, địa phận ngoài sông Tích là những vùng sình lầy, trên
những gò đất cao đã hình thành nên những cộng đồng dân cƣ sinh sống và
thuộc huyện Câu Lậu
1
, quận Giao Chỉ. Theo Đại Việt địa dư toàn biên mục
thành trì có viết: “Thành Câu Lậu, Tây Nam phủ Giao Châu. Đời Hán đặt là
huyện Câu Lậu, thuộc quận Giao Chỉ. Cát Hồng xin làm quan huyện lệnh Câu
Lậu tức chỗ này. Đời Tống, Tề vẫn theo nhƣ thế. Đến đời Tuỳ thì bỏ huyện ấy
– bây giờ huyện Thạch Thất là đất thành Câu Lậu.”.

1
Các sách khẳng định huyện Thạch Thất cổ xƣa có tên huyện là Câu Lậu gồm: Đại Việt
địa dƣ chí toàn biên, Đại Nam nhất thống chí, Lịch triều hiến chƣơng loại chí, Dƣ địa chí
v.v. Huyện Câu Lậu bắt nguồn từ ngọn núi Câu Lậu (Nay gọi là núi Tây Phƣơng), theo
cách phát âm của ngƣời Mƣờng Việt cổ TLâu hay CLâu(tức là con trâu). Đại Nam nhất
thống chí viết: Núi Tây Phƣơng nằm cách huyện lị 5 dặm về phía Nam, có tên gọi là Câu
Lậu, huyện lị Thạch Thất đóng ở chân núi

Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất

Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm


8
Về huyện lị và địa giới huyện Câu Lậu: “Núi Phật Tích (chùa Thày) ở
huyện Thạch Thất, phía Tây Nam phủ Giao Châu, dƣới núi có ao, cảnh vật
tƣơi đẹp, là nơi thắng cảnh của một phƣơng, lại có núi Câu Lậu cũng ở huyện
Thạch Thất. Tƣơng truyền huyện Câu Lậu đời Hán đóng ở chân núi ấy.(núi
này có chùa Tây Phƣơng cổ mà đẹp lắm.)”
2
.“Huyện Yên Sơn (nay là Quốc
Oai) là đất Câu Lậu đời xƣa.”
3
Nhƣ vậy địa giới huyện Câu Lậu từ đời Hán
đến đời Tuỳ bao gồm địa phận các xã ngoài sông Tích của huyện Thạch Thất
ngày nay và một phần của huyện Quốc Oai.
Sách Đất nước Việt Nam qua các đời của Đào Duy Anh, Nxb Thuận Hóa
năm 1996 có ghi: Ngô cắt đất Mê Linh (của nhà Hán) mà đặt quận Tân Hƣng
(Tấn đổi thành Tân Xƣơng), cắt huyện Phong Khê, Chu Diên mà đặt quận Vũ
Bình, nhƣ thế quận Vũ Bình phải gồm các miền đất Hà Đông, Hà Nam và
giữa sông Hồng và sông Đáy. Quận ấy bao gồm cả huyện Phong Khê, đời
Hán thì nó bao gồm cả miền Nam Vĩnh Phú, ở tả ngạn sông Hồng và các
miền Thạch Thất của Hà Tây, Kỳ Sơn, Lƣơng Sơn (Hoà Bình). Nhƣ vậy đến
đời Ngô, quận Giao Chỉ đƣợc chia làm 3 quận: quận Tân Hƣng (6 huyện),
quận Giao Chỉ (14 huyện) trong đó có huyện Câu Lậu, quận Vũ Bình (7
huyện) trong đó có huyện Phong Khê, 2 huyện này thuộc vào miền đất của
Thạch Thất ngày nay.
Đến khi nhà Tuỳ thống nhất Trung Quốc đã cải cách và chia lại quận

huyện, bỏ quận đặt châu, nhiều châu huyện nhỏ thành châu huyện lớn, về sau
lại bỏ châu đặt thành quận. Nhà Tuỳ gộp tất cả các huyện, quận Giao Chỉ lại
thành hai huyện Giao Chỉ và Long Biên lệ vào phủ Giao Châu. Huyện Câu
Lậu thuộc vào huyện Giao Chỉ và từ đây tên huyện Câu Lậu không thấy xuất
hiện nữa.Thế kỷ thứ X, một phần nhỏ đất phía Nam huyện Thạch Thất thuộc

2
Đại Việt địa dƣ toàn biên - tr 92.
3
Đại Việt địa dƣ toàn biên .
Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất

Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm


9
quyền quản lý của sứ quân Đỗ Cảnh Thạc
4
, còn phấn lớn đất ở phía Tây, Bắc
của huyện thuộc lãnh địa của sứ quân Ngô Nhật Khánh
5
(Ngô Lãm Công).
Đời Tống địa phận huyện thuộc phủ Đại Thông (bao gồm các miền Sơn
Tây, Hoà Bình). Đến thời Lý, địa phận Thạch Thất thuộc vào lộ Quốc Oai,
phủ Đại Thông. Thời Trần năm Quang Thái thƣ 10 (1397) sửa lộ thành trấn,
lộ Quốc Oai thành trấn Quảng Oai. Đến nhà Hồ với cuộc cải cách của Hồ Quý
Ly, nhiều tên trấn, huyện thay đổi v.v trong đó có sự xuất hiện tên huyện
Thạch Thất
6
từ đây. Sách Đại Việt địa dư toàn biên chép: “Phủ Giao Châu tức

là Đông Đô của An Nam. Năm Vĩnh Lạc thứ 2 đổi đặt làm phủ Giao Châu,
thống trị 5 châu là Từ Liêm, Phúc An, Uy Man, Lợi Nhân, Tam Đới và 13
huyện là Đông Quan, Từ Liêm. Thạch Thất, Phù Lƣu, Thanh Đàm v.v”
7
, châu
Từ Liêm lĩnh 2 huyện Đan Sơn và Thạch Thất. Ngay cái tên huyện Thạch
Thất
8
cũng đã có nhiều cách hiểu, cách hiểu khác nhau.
Dƣới thời thuộc Minh, năm Vĩnh Lạc 6 (1408) Thạch Thất vẫn thuộc
châu Từ Liêm, lệ vào lộ Đông Đô
9
. Đời Lê, năm 1428 vua Thái Tổ chia nƣớc
ta làm 5 đạo, Thạch Thất thuộc vào Tây Đạo
10
. Năm Quang Thuận thứ 10
(1469) chia nƣớc làm 12 thừa tuyên, Thạch Thất thuộc phủ Quốc Oai, thừa

5
Sứ quân Đỗ Cảnh Thạc đóng quân tại thành Quèn thôn Cổ Hiền, xã Tuyết Nghĩa (Quốc
Oai) và một phần đất của xã Đồng Trúc (Thạch Thất); hiện nay đình làng Đặng vẫn thờ
tƣớng quân Đỗ Cảnh Thạc.

5
Theo Phạm Xuân Độ (Địa chí Sơn Tây) địa phƣơng này (Sơn Tây) đƣợc đặt dƣới quyền
của Ngô Nhật Khánh (Ngô Lãm Công) sứ quân này đóng tại Đƣờng Lâm, Sơn Tây.
6
Theo §¹i Nam nhÊt thèng chÝ tªn huyÖn Th¹ch ThÊt ®· cã tõ ®êi TrÇn trë vÒ tr-íc.
7
Sách Đại Việt địa dƣ toàn biên trang 86, năm Vĩnh Lạc 2 (1404).

8
Tƣơng truyền trên địa phận huyện, nhân dân xây nhà bằng đá ong (vật liệu sẵn có ở địa
phƣơng) nên khi vua đi thị sát đã đặt tên huyện là Thạch Thất (nhà bằng đá). Một nghĩa
khác: Đời Hán Cao Tổ thấy rõ giá trị quý giá của sách nên mới lệnh: “Lan đài tàng kinh chi
sở viết Thạch Thất.”(Lan đài chứa sách gọi là Thạch Thất) và “Thƣ tàng chi kim quỹ
Thạch Thất”(Sách chứa trong hòm vàng trong ngôi nhà đá). Trong Đại Việt địa dƣ toàn
biên: Châu Từ Liêm lĩnh 2 huyện Đan Sơn, Thạch Bảo. Nhƣ vậy có thể trong thời gian
ngắn tên huyện là Thạch Bảo (đá quý)
9
Lộ Đông Đô gồm: Phủ Đông Đô, huyện Đông Quan, châu Quốc Oai, Thịnh Phúc, Tam
Đới ,Từ Liêm.
10
T©y Đạo gồm: Quốc Oai thƣợng, Quốc Oai trung, Quốc Oai hạ.

Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất

Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm


10
tuyên Sơn Tây. Năm Hồng Đức 21(1490) thừa tuyên Sơn Tây đổi thành xứ
Sơn Tây rồi lại trấn Sơn Tây. Năm Minh Mệnh thứ 12 (1831) huyện Thạch
Thất và Đan Phƣợng tách ra làm phân phủ thống hạt, đến năm Tự Đức thứ 5
(1852) bỏ phân phủ thống hạt Thạch Thất lệ vào phủ Quốc Oai. Từ năm 1892
đến năm 1908 Thạch Thất thuộc phủ Quốc Oai.

Thời Nguyễn niên hiệu Gia Long khoảng giữa (1810 - 1819) Thạch
Thất
11
có 7 tổng, 43 xã, thôn, phƣờng.

Tổng Tường Phiêu, 8 xã:
1. Xã Tƣờng
Phiêu
2. Xã Sơn Vi
3.Xã Cung Thận
4. Xã Tuy Lộc
5. Xã Minh Tranh
6. Xã Triều Đông
7. Xã Sơn Đông
8. Xã Trạch Lôi
Tổng Lạc Triền 6 xã, thôn:
1. Xã Lạc Triền
2. Thôn Thƣ Trai
3. Thôn Kỳ Úc
4. Thôn Nhị xã Hoà Triền
5. Xã Thanh Phần
6. Xã Bách Lộc
7. Thôn Trừng xã Bách
Lộc


Tổng Đại Đồng 7 xã, thôn, phường:
1. Xã Đại Đồng
2. Xã Hồng Câu
3. Xã Vân Lôi
4. Thôn Nhị xã Lại
Thƣợng
5. . Xã Yên Lỗ
6. Xã Cẩm Bào
7. Phƣờng Hà Xá

Tổng Kim Quan 7 xã, thôn:

11
Theo Các trấn, tổng, xã danh bị lãm. Viện Nghiên cứu Hán Nôm ký hiệu Vv 759.
Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất

Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm


11
1. Xã Kim Quan
2. Xã Yên Mỹ
3. Thôn Tứ xã Chi Quan
4. Thôn Bách Kim xã Lai Hạ
5 Xã Thuý Lai
6. Thôn Nội xã Lai Hạ
7. Thôn Ngoại xã Lai Hạ


Tổng Hương Ngải 3 xã:
1. Xã Hƣơng Ngải
2. Xã Canh Nậu
3. Xã Dị Nậu
Tổng Nguyễn Xá 6 xã, thôn:
1. Thôn Nguyễn xã
Nguyễn Xá
2. Thôn Thạch xã Nguyễn
Xá

3. Thôn Triền xã
Nguyễn Xá
4. Xã Đặng Xá
5. Xã Hữu Bằng
6. Thôn Vĩnh Lộc xã
Phùng Xá
7. Xã Phú Ổ
8. Thôn Phùng xã Phùng
Xá

Tổng Cần Kiệm 4 xã:
1. Xã Cần Kiệm
2. Xã Hạ Lôi
3. Xã Bằng Trù
4. Xã Trúc Động


Thời Nguyễn niên hiệu Đồng Khánh (1886 - 1888), Thạch Thất là huyện
thống hạt của phủ Quốc Oai, huyện có 7 tổng gồm 46 xã, thôn, phƣờng:
Tổng Tường Phiêu, 8 xã:
1. Xã Tƣờng
Phiêu
2. Xã Sơn Vi
3.Xã Cung Thận
4. Xã Tuy Lộc
5. Xã Minh Tranh
6. Xã Triều Đông
7. Xã Sơn Đông
8. Xã Trạch Lôi