Chính sách của ASEAN đối với sự trỗi dậy của Trung Quốc từ năm 2001 đến nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TR























Hà Nội - 2012


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TR












 60.31.40






Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thu Mỹ




Hà Nội - 201

1
c
 3

 6
 7
 7
 8
 8
 9
 9
 10

 11
 11
1.1.1 Về kinh tế 11
1.1.2 Về chính trị, an ninh – quân sự 14
1.1.3 Văn hóa, khoa học công nghệ và lĩnh vực khác 20
 21
1.2.1 Cơ hội phát triển đối với Đông Nam Á từ sự trỗi dậy của Trung Quốc 21
1.2.1.1 Về kinh tế 21
1.2.1.2 Chính trị và an ninh-quân sự 25
1.2.2 Thách thức đối với sự phát triển của Đông Nam Á từ sự trỗi dậy của Trung
Quốc 27
1.2.2.1 Về kinh tế 27
1.2.2.2 Về chính trị, an ninh – quân sự 32
Tiểu kết 34
37
  37
 39

 47
2.3.1 Cấp độ khu vực 47
2.3.2 Cấp độ các nước thành viên 54


 60
2.4.1 Cấp độ khu vực 60

2
2.4.2 Cấp độ các quốc gia thành viên 75
 90

 93
  93
3.1.1 Thỏa hiệp với một số yêu cầu của ASEAN 93
3.1.1.1. Về kinh tế: 93
3.1.1.2.Về an ninh – chính trị: 96
3.1.2 Đẩy mạnh thực hiện chính sách chia để trị 97
3.1.2.1. Ưu tiên thúc đẩy quan hệ với các nước CLMV (Campuchia, Lào, Myanmar,
Việt Nam) 97
3.1.2.2. Lôi kéo Thái Lan nhằm đưa Thái Lan vào khu vực ảnh hưởng của Trung
Quốc 99
3.1.2.3. Gia tăng quan hệ với In-đô-nê-sia, nước thành viên quan trọng nhất của
ASEAN. 100
 102
3.2.1 Chính sách mới của Mỹ đối với ASEAN 102
3.2.2. Điều chỉnh chính sách đối với ASEAN của Nhật Bản trong những năm gần đây103
3.2.3 Điều chỉnh chính sách đối với ASEAN của Ấn Độ và Nga 106
 107
3.3.1. Về tác động tích cực 108
3.3.1.1. ASEAN duy trì được vai trò trung tâm trong cấu trúc an ninh, kinh tế đang
nổi lên ở Đông Á. 108
3.3.1.2. Giúp ASEAN và các nước thành viên thu hút thêm nguồn lực bên ngoài để
phát triển 108

3.3.2. Về tác động tiêu cực 109
3.3.2.1. Gia tăng tình trạng li tâm bên trong một số nước thành viên ASEAN cũng
như trong nội bộ ASEAN 109
3.3.2.2. Gây nguy cơ phá vỡ sự thống nhất và đồng thuận trong ASEAN 113
3.3.2.3. Gây nên sự nghi kỵ lẫn nhau giữa các nước thành viên 117
 119
 121
 125



3
DA
ABAC APEC Business Advisory Council
Hội đồng tư vấn kinh doanh APEC
AC ASEAN Community
Cộng đồng ASEAN
ADMM ASEAN Defence Ministers Meeting
Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN
ADSOM 
Hội nghị Quan chức Quốc phòng cấp cao ASEAN
ADVANCE The ASEAN Development Vision to Advance National Cooperation
and Economic Integration
Chương trình tầm nhìn phát triển ASEAN
AEC ASEAN Economy Community
Cộng đồng Kinh tế ASEAN
AEMM ASEAN  EU Minister Meeting
Hội nghị cấp Bộ trưởng ASEAN - EU
AIPO ASEAN Inter-parliamentary Ozganisation
Tổ chức Liên minh Nghị viện ASEAN

AIPA ASEAN Inter-parliamentary Assembly
Hội đồng Liên minh Nghị viện ASEAN
AJCEP The ASEAN  Japan Comprehension Economic Partnership
Hiệp định đối tác toàn diện ASEAN – Nhật Bản
APEC ASEAN  Pacific Economic Cooperation
Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á – Thái Bình Dương
APSC ASEAN Political Security Community
Cộng đồng chính trịan ninh ASEAN
ARF ASEAN Regional Forum
Diễn đàn khu vực ASEAN
ASCoE ASEAN Sub Committee on Education
Tiểu ban ASEAN về Giáo dục
ASCPoA ASEAN Security Community Programme of Actions
Kế hoạch hành động xây dựng Cộng đồng an ninh ASEAN
ASEAN Association of South South East Asia Nations
Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á
ASC ASEAN Security Community
Cộng đồng an ninh ASEAN
ASEM Asia  Europe Meetings
Diễn đàn hợp tác Á - Âu
ASLOM 
Hội nghị quan chức pháp luật cao cấp ASEAN
ASCC ASEAM Social  Cultural Community
Cộng đồng văn hóa xã hội ASEAN
BFA Boao Forum for Asia

4
Diễn đàn Châ u Á Bác Ngao
CBMs Confidence buildings Measures
Các biện pháp xây dựng lòng tin

CEPEA Comprehensive Economic Partnership for East Asia
Quan hệ đối tác kinh tế toàn diện Đông Á
CLMV Campuchia, Laos, Myanmar, Vietnam

COC The Code of Conduct in the South of China Sea
Bộ qui tắc về ứng xử ở biển Đông
DOC Declarations on the Conduct of Parties in the South of China Sea
Tuyên bố về qui tắc ứng xử của các bên ở biển Đông
EAS East Asia Summits
Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á
EHP Early Havest Program
Chương trình thu hoạch sớm
EPG The Eminent Persons Group
Nhóm những nhân vật nổi tiếng
EWEC East  West Economic Corridor
Hành lang kinh tế Đông - Tây
JMSU Joint Marine Seismic Undertaking
Thỏa thuận thăm dò địa chấn chung
IAI Initiative for ASEAN integration
Sáng kiến hội nhập ASEAN
IMO International Maritime Ogranization
Tổ chức Hải quan Quốc tế
ISPS International Ship and Port Facility Security
Tàu biển quốc tế và anninh cảng biển
MGC Mekong  Ganga Cooperation
Hợp tác Tiểu Vùng sông Mê Kông
MIDA Malaysian Investment Development Authority
Cơ quan phát triển công nghiệp Malaysia
NATO North Atlantic Treaty Ozganisation
Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương

NMD National Missile Defence
Hệ thống Phòng thủ tên lửa quốc gia
NPT Nuclear Non  Proliferation Treaty
Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân
TAC Treaty on Amity and Cooperation in Southeast Asia
Hiệp ước hợp tác và thân thiện
PLA Peple Liberation Army
Quân đội Nhân dân Giải phóng Trung Quốc
PSI The Proliferation Security Initiative
Sáng kiến an ninh chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt
SCO Shanghai Cooperation Organization

5
Tổ chức Hợp tác Thượng Hải
SEAMEO Southeast Asian Ministers of Education Organization
Hội nghị quan chức cấp cao Tổ chức Bộ trưởng Giáo dục các nước
Đông Nam Á
SEANWFZ South East Asia Nuclear Weapon Free Zone Treaty
Hiệp ước khu vực Đông Nam Á phi vũ khí hạt nhân
SOM ASEAN Sernior Officia Meeting
Hội nghị quan chức cao cấp
TIFA Trade and Investment Framework Agreements
Hiệp định khung về mậu dịch, đầu tư giữa Hoa Kỳ và ASEAN
VAP  Actions Programme
Chương trình hành động Viên Chăn
ZOPFAN Zone of Peace Freedom and Neutrality
Hiệp ước khu vực hòa bình, tự do và trung lập
WCO World Customs Ozganisation
Tổ chức hải quan thế giới
WEC West - East Corridor

Hành lang Đông - Tây

6



 0 -2010
Bi 

 

 -2006
 
 - 8 (1991  2003
   2003)



7

U
1. Lý do chọn đề tài
- Tính cấp thiết của đề tài:
 
trong . 
 

  
             
 Á.

 là láng gi
 
 
sách .  là thành viên
 q
 .
- Tính khoa học của đề tài:

 
 .  
  các 

Á




8
2. Mục tiêu nghiên cứu
Luận văn nhằm hướng tới nghiên cứu 3 vấn đề cơ bản:

 
  .
L   
ASEAN   và 
Á.
3. Tình hình nghiên cứu đề tài
 

              


        : Hertbert Yee and Ian Storey, The
         
Rosemont,  , 
    Foreign Policy In Focus), Washington, DC, Feb 6,2008;
Bertrant Ateba (Is the rise of
China a security threat?), School of International Studies, Peking University,
Polis/R.C.S.P/C.P.S.R. Volume 9, Numero Special 2002; Bill Gert,   
 
Republic target American), Renergy Publising Inc, Washington, D.C, 2001; Khalid

A Critique of The China Threat Theory: A Sysmtematic Analysis),
Asian Perspective, Vol.31, No.3, 2007, p 41-
 
c 
     China Threat or a Peacesul Rise of China?); Robert

9
Sutter,               
(), Lanham, MD,

i 

Những vấn đề nổi bật trong chiến lược
và chính sách đối ngoại của Trung Quốc trong 10 năm đầu thế kỷ XXI và dự báo
đến 2020” -Sự Trỗi dậy của
Kinh tế Trung Quốc giai đoạn 2011 – 2020 và những vấn đề đặt ra đối với sự phát
triển kinh tế của Việt Nam,          
; 
Xây dựng Cộng đồng Á thành tựu và những

vấn đề đặt ra”Hướng tới Cộng đồng
Đông Á thách thức và triển vọng”, Sự trỗi dậy của Trung Quốc: Nhìn từ
phía Mỹ”; Quan điểm và phản ứng
chính sách của Đông Nam Á trước sự trỗi dậy của Trung Quốc đầu thế kỷ XXI,
-6/2009.
4. Phạm vi và giới hạn nghiên cứu
T-2011

.
5. Nguồn tài liệu
- Tru
              


Các  


10
6. Phương pháp nghiên cứu
 
 

              


7.  
L
Trung  






11


 
1.1 
              


- 
 



 

       

1.1.1 Về kinh tế
               là

             
2010. V 
Anh
 
 
Sau 
2009  

             [107, tr1].

12
 

  
[180, tr1].
 -2010

(Nguồn: IMF, 2010)
 

 
.[181, tr 1] 
IMF,            
   
inh
-  
[153, tr 1] (P
  hai
 

13
 



 nguồn: Daily Mail

    4,0       ,   

  Theo 
 

[21, tr1]  


              

.[190, tr1] 
[51, tr1]. Ngân hàng Nhân dân
 
  -
,  .[191, tr1] 


14
 
 
       
.
 



               
Carnegie Endowment for International Peace (
   
  
              
 

 »[183,
tr1].
1.1.2 Về chính trị, an ninh – quân sự
 


 

Trung


gia.

15

 



[160, tr1]  

- - 
               


            


 
 Trung

 

ham 

 


 
 
  k
1
, Nga,  
trong ba  


1
 


16
 Trung
  
 
 
 xem là sân 
  
              

 
[47, tr 1]  

 Châu Á
Bác Ngao (Boao Forum for Asia  BFA) 
 
 - SCO (2001) nh Trung Á,
   




  
 -   
ông Nam Á.
 
  
 
w Concept of Security 
  Khái

 [76, tr138]

17


 
Tru 
  

        s 
 
  s 


 
 Trung

[163, tr 1].

         
 
 ng Nhân dân 




 

              ích Richard
Bitzinger,  


Trun 

18
 

Thái Bình

 





              Trước hết,
 
[120, tr 1]




 

Thứ hai, Tr            


19
phía Nam  

                
 

 
 
Trung
 -[120, tr 1]
Thứ ba,  

ng, thông tin,
 


Tr 



- 

              
               
              
 

  
[131, tr 1]

20

 (2006-

.
1.1.3 Văn hóa, khoa học công nghệ và lĩnh vực khác

  
           Trung
,               

 

 

. Thứ nhất
 Thứ hai


Nho 

S tri dy ca Trung Quc c th hin  s phát trin nhanh chóng
ca khoa học và công nghện hình là Trung Quc va thc hin thành công
phóng tàu  "Th ln th hai, tr ng
quc chinh ph th 3 trên th gii, sau Nga và M. Theo Reuters, Trung
Quc d nh s  i lái Hng Nga 3 lên M
i s mnh quan sát b mt ca MTrung Quc  nghim
thành công tên la th h mc s d  Hng Nga. Nu s
m Hng Nga 3 ca Trung Quc s u
ng b mt ca M t ln cu

21
dò lên MTrung Quc  nh s i lên
hành tinh này  u mà ch duy nht M thc hic g
1972.[140, tr1]
S phát trin ngon mc ca Trung Quc ng mn phn còn li
ca th gi ln mnh ca Trung Quc  ln mnh
ca M t th k (1870 - 1913). Trong c ng hu
nhn thy t l ng mnh m  
toàn cu. Ging hp ca M, s ln mnh này không ch làm Trung
Quc i b mt ca toàn th gic,
Trung Quc i nhng chic khác vi các quy phm, quy tc và
các tho thun mang tính th ch hin thi, kêu g ng thun B
th  ng thuc phi xem xét li
hin trng ca th gii.
1.2  .
Trong  thành vTrung
 


1.2.1 Cơ hội phát triển đối với Đông Nam Á từ sự trỗi dậy của Trung Quốc
1.2.1.1 Về kinh tế
, nhìn chung,  ASEAN và các
 
  
  [170, tr 1]

--
-

22

-
        
th               

. 


. [171, tr 1]
   Nam Á,          
 - 

.[190, tr 1] V  

-líp-pin, In--nê-xi-a.  
Mê Kông 
            
Myanmar,  
  

 trong 
[164, tr 1]

23

 -2006

 ASEAN 
Trung

 
Trung Qu 

.[172, tr 1] T 
 g
  77 công ty         

Malaysia 
  
Malaysia  
[167, tr 1]