Đầu tư của công ty xuyên quốc gia Hoa Kỳ ở Việt Nam từ năm 1995 đến nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN






PHẠM NGỌC SƠN






ĐẦU TƯ CỦA CÔNG TY
XUYÊN QUỐC GIA HOA KỲ Ở VIỆT NAM
TỪ NĂM 1995 ĐẾN NAY







LUẬN VĂN THẠC SĨ QUỐC TẾ HỌC

Hà Nội - 2010
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN





PHẠM NGỌC SƠN





ĐẦU TƯ CỦA CÔNG TY
XUYÊN QUỐC GIA HOA KỲ Ở VIỆT NAM
TỪ NĂM 1995 ĐẾN NAY

Chuyên ngành Quan hệ quốc tế
Mã số: 60 31 40






LUẬN VĂN THẠC SĨ QUỐC TẾ HỌC




Người hướng dẫn khoa học: TS. Vũ Đăng Hinh








Hà Nội - 2010
MỤC LỤC

Trang
MỤC LỤC…………………………………………………………………

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH………………………

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU……………………………….

PHẦN MỞ ĐẦU………………………………………………………….
01
CHƯƠNG 1: NHỮNG NHÂN TỐ CHỦ YẾU THÚC ĐẨY ĐẦU TƯ
CỦA CÁC CÔNG TY XUYÊN QUỐC GIA HOA KỲ VÀO VIỆT NAM

1.1. Khái niệm các Công ty xuyên quốc gia và bản chất hoạt động đầu
tư ra nước ngoài…………………………………………………………

1.1.1. Khái niệm và định nghĩa về Công ty xuyên quốc gia…………
04
1.1.2. Bản chất của hoạt động đầu tư ra nước ngoài…………………
07
1.2. Quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ………………………………………
09
1.3. Tổng quan hiệp định thương mại song phương Hoa Kỳ - Việt Nam.
12
1.4. Cuộc chạy đua tìm kiếm lợi nhuận của các Công ty Hoa Kỳ ở
nước ngoài…………………………………………………………………
16
1.5. Chính sách thu hút đầu tư nước ngoài của Việt Nam……………
20
1.6. Chính sách của chính phủ Hoa Kỳ………………………………….
21
1.7. Sự đầu tư mạnh mẽ của các Công ty nước ngoài khác vào Việt
Nam………………………………………………………………………
24

1.8. Tác động đến kinh tế Việt Nam……………………………………
27
1.8.1. Tác động tích cực…………………………………………………
27
1.8.2. Tác động tiêu cực…………………………………………………
33
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ĐẦU TƯ CỦA CÁC CÔNG TY XUYÊN
QUỐC GIA HOA KỲ Ở VIỆT NAM……………………………………

2.1. Tình hình đầu tư của các Công ty xuyên quốc gia Hoa Kỳ ở Việt
Nam………………………………………………………………………….
36
2.1.1. Động thái dòng vốn và quy mô dự án đầu tư…………………
36
2.1.2. Cơ cấu đầu tư theo ngành………………………………………
41
2.1.3. Cơ cấu đầu tư theo lãnh thổ…………………………………….
50
2.1.4. Hình thức đầu tư………………………………………………
50
2.2. Đánh giá về hoạt động đầu tư của các Công ty xuyên quốc gia
Hoa Kỳ ở Việt Nam……………………………………………………….
51
2.3. Những vấn đề đặt ra hiện nay đối với việc thu hút các Công ty
xuyên quốc gia Hoa Kỳ ở Việt Nam……………………………………
57
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG THU HÚT ĐẦU TƯ
VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐẦU TƯ CỦA CÁC CÔNG TY XUYÊN
QUỐC GIA HOA KỲ VÀO VIỆT NAM………………………………….

3.1. Những thuận lợi và khó khăn trong việc thu hút các Công ty
xuyên quốc gia của Việt Nam hiện nay………………………………….
61
3.1.1. Thuận lợi……………………………………………………………
61
3.1.2. Khó khăn…………………………………………………………….
65
3.2. Một số giải pháp nhằm thu hút đầu tư và nâng cao hiệu quả hoạt
động đầu tư của các Công ty xuyên quốc gia Hoa Kỳ tại Việt Nam…
72
3.2.1. Tạo lập đối tác đầu tư trong nước………………………………….
72
3.2.2. Hoàn thiện, đổi mới cơ chế quản lý, tổ chức bộ máy, nâng cao
năng lực quản lý vĩ mô của Nhà nước……………………………………
75
3.2.3. Phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế kỹ thuật………………………
78
3.2.4. Phát triển nguồn nhân lực…………………………………………
81
3.2.5. Vừa hợp tác, vừa đấu tranh để bảo đảm nguyên tắc giữ vững độc
lập tự chủ, cùng có lợi…………………………………………………….
85
3.2.6. Cần có sự nỗ lực chung của cả Nhà nước và các doanh nghiệp
86
3.2.7. Phải nội sinh hóa ngoại lực, hiện đại hóa nội lực để phát triển
bền vững, lâu dài………………………………………………………….
86
KẾT LUẬN………………………………………………………………
90
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………

PHỤ LỤC………………………………………………………………….



DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH

AFTA
:
(Asian Free Trade Area) – Khu vực mậu dịch tự do Châu Á
AID
:
(Agency for International Development) – Cơ quan phát triển
quan hệ quốc tế Hoa Kỳ
APEC
:
(Asean – Pacific Economic Cooperation) – Diễn đàn hợp tác
kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương
ASEAN
:
(Association of Southeast Asian Nations) – Hiệp hội các quốc
gia Đông Nam Á
EU
:
(European Union) – Liên minh Châu Âu
EXIMBANK
:
(Export and Import Bank) – Ngân hàng xuất nhập khẩu Hoa Kỳ
FDI
:

(Foreign Direct Investment) – Đầu tư trực tiếp nước ngoài
GDP
:
(Gross Domestic Product) – Tổng sản phẩm quốc nội
IMF
:
(International Monetary Fund) - Quỹ tiền tệ quốc tế
MFN
:
(Most Favoured Nation) – Quy chế tối huệ quốc
NIC
S
:
(New Industriazation Countries) – Các nước công nghiệp mới
NTR
:
(Normal Trade Ralation) – Quan hệ thương mại bình thường
OPIC
:
(Overseas Private Investment Corporation) – Công ty đầu tư tư
nhân hải ngoại
R&D
:
(Research and Development) – Nghiên cứu và phát triển
TDA
:
(Trade and Develop Agency) – Tổ chức thương mại và phát
triển Hoa Kỳ
TNC
(S)

:
Transnational corporation (s) – Công ty xuyên quốc gia
VAT
:
(Value Added Tax) – Thuế giá trị gia tăng
WTO
:
(World Trade Orgnization) – Tổ chức thương mại thế giới



1
PHẦN MỞ ĐẦU
* Tính cấp thiết của đề tài.
 


 (      

)


 

 Có
      
âng
 

C






   

tá



“Đầu tư của Công ty xuyên quốc gia Hoa Kỳ ở Việt Nam từ năm
1995 đến nay”

2
* Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu


   
1995 

* Phạm vi nghiên cứu:

 
- 
* Phương pháp nghiên cứu:
   và .
* Dự kiến đóng góp của luận văn:
 


, và  

*Kết cấu luận văn.
  “Đầu tư của Công ty xuyên quốc gia Hoa Kỳ ở
Việt Nam từ năm 1995 đến nay” . N





ng 3: 
 

3


. T

T  -
      o tôi trong       
 này.


4
CHƯƠNG 1
NHỮNG NHÂN TỐ CHỦ YẾU THÚC ĐẨY ĐẦU TƯ CỦA CÁC CÔNG
TY XUYÊN QUỐC GIA HOA KỲ VÀO VIỆT NAM
1.1. Khái niệm các Công ty xuyên quốc gia và bản chất hoạt động đầu
tư ra nước ngoài
1.1.1. Khái niệm và định nghĩa về Công ty xuyên quốc gia

  


gia.



 
ty 


 
í
Thứ nhất, 

 

  ó. Nói


Thứ hai,  (Transnational Corporation)
 


5
 
 kinh doanh


 

 
n











.
 phân o 
 
công ty

           








6

o

 
phép  
trong kinh doanh. [1, trg48]


    

 

Một số định nghĩa về công ty xuyên quốc gia:

“Một công ty đa quốc gia bao
gồm nhiều công ty hay thực thể kinh tế. Những thực thể này có thể thuộc quyền
sở hữu cá nhân, thuộc quyền ở hữu Nhà nước hay sở hữu hỗn hợp, được thành
lập ở nhiều nước khác nhau và có mối liên kết chặt chẽ. Chúng ảnh hưởng đến
hoạt động của nhau và đặc biệt có chung mục đích và nguồn vốn kinh doanh.
Trong một quốc gia, mức độ tự chủ của các thực thể rất khác nhau, tùy thuộc
vào bản chất mối liên kết và lĩnh vực hoạt động giữa chúng”.

“Công ty đa
quốc gia là những công ty nắm quyền sở hữu hay kiểm soát hoạt động sản xuất
và hệ thống bán hàng tại nhiều nước khác ngoài nước mình. Đây không chỉ là
công ty cổ phần, công ty tư nhân mà chúng có thể là những công ty dưới hình
thức hợp tác xã hay thực thể thuộc quyền sở hữu Nhà nước”.
N
              
“Các công ty xuyên quốc gia là những công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc vô hạn
bao gồm các công ty mẹ và các chi nhánh nước ngoài của chúng. Các công ty
mẹ là các công ty mà việc kiểm soát tài sản của các thực thể kinh tế khác ở

7
nước ngoài thường được thực hiện thông qua việc góp vốn tư bản cổ phần của
chúng. Mức góp vốn 10% thường được xem như là ngưỡng đối với quyền kiểm
soát tài sản của các công ty khác. Các chi nhánh nước ngoài (còn gọi là công ty
con) là các công ty TNHH hoặc vô hạn trong đó chủ đầu tư là người sống ở
nước ngoài, có mức góp vốn cho phép có được lợi ích lâu dài trong việc quản lý
công ty đó (mức góp vốn cổ phần 10% đối với công ty TNHH hoặc tương đương
với công ty trách nhiệm vô hạn)”.
  









1.1.2. Bản chất của hoạt động đầu tư ra nước ngoài.
 oài (FDI)
ch              


 












8





n.

 

           


     






 

     






c


     



9







  


               



1.2. Quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ

     




 
 

 

 Ho

 


 


10



 
           

 
 
          

Nam   

Những mốc thời gian quan trọng trong quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ:

  


  


-
  -1992, các





 





11


.  


 

             
              
               

       



Tháng 11 2006
APEC. 
             





-

 
 
- 




12
              






           
0



, tháng 7/2010,  
          
- 
             
 - 

             
              
trung bình tính theo        
,  
 


1.3. Tổng quan hiệp định thương mại song phương Hoa Kỳ - Việt Nam.


a. Tiếp cận Thị trường
-  Dành
 c

13
-              

- 

- 
-  

- 

 
3-).
- 
- 

  
Na

-




-20%).

 



 


14

 

b. Quyền Sở hữu Trí tuệ
liên





c. Thương mại Dịch vụ

 


          


 ngân 
ng: 






                


 


15
              

V: sch



                






Nam


d. Ðầu tư
 -  



 ngoài 
 





   

Ngân hàng Nhà            


16









  




        

       
á.
e. Tính minh bạch



 

1.4. Cuộc chạy đua tìm kiếm lợi nhuận của các Công ty Hoa Kỳ ở
nước ngoài.
 qua quá trình
phát  



17








 Anh và Ireland 
 


 cho các
              

 


         


               

 

            

; 


- Mcgee: 668,8%; Lyondell Chem

18
 

              


             -Mart Stores,
Exxon Mobil, General Motors. T        
ng l
 


p, c



khác nhau trên th  





.
    
   



các nhóm này, 
 h.




19




Bảng 1.1: Vốn đầu tư trực tiếp của Hoa Kỳ qua nước và lãnh thổ thứ ba
(từ năm 1988 đến 31/12/2004)
Đơn vị: triệu USD
STT






1
Singapo
13
562
806
2
Hà Lan
4
175
115
3


8
138
109
4

7
74
23
5
Becmuda
3
69
157
6

1
65
618
7

2
60
1
8

1
50
0
9


1
37
41
10

2
31
15
11
Ucraina
1
16
12
12

4
12
8
13
Bahamas
1
8
1
14
Ôxtrâylia
1
1
0
15


1
0,5
0
16
Thái Lan
1
0,4
0,7
17

1
0,3
0,1

Tổng số
52
1.299
1.904
Nguồn-   
(2005), tr. 39


20
1.5. Chính sách thu hút đầu tư nước ngoài của Việt Nam.


 là











 


.










 

 
