Những đặc điểm rối nhiễu hành vi ở trẻ tự kỷ

1

Đại Học Quốc Gia Hà Nội
Trường Đại Học Khoa Học-Xã Hội và Nhân văn


TRẦN THỊ TUYẾT


Những đặc điểm rối nhiễu hành vi ở trẻ tự kỷ.


LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Tâm lý học









Hà Nội – 2012



2

Đại Học Quốc Gia Hà Nội
Trường Đại học Khoa học-Xã hội và Nhân văn


TRẦN THỊ TUYẾT




Những đặc điểm rối nhiễu hành vi ở trẻ tự kỷ


Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Tâm lý học
Mã số: 60.31.80



Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS.Nguyễn Sinh Phúc


Hà Nội – 2012

5

MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU: ····································································· 1
1. Tính cấp thiết của đề tài: ·························································· 1
2. Mục đích nghiên cứu: ······························································ 2
3. Đối tƣợng nghiên cứu: ···························································· 2

4. Khách thể nghiên cứu: ···························································· 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu: ····························································· 3
6. Các phƣơng pháp nghiên cứu: ···················································· 3
7. Giả thuyết khoa học: ······························································ 3
8. Giới hạn về phạm vi đề tài nghiên cứu: ········································· 4
9. Cấu trúc của luận văn: ····························································· 4
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU·············· 5
1.1. Sơ lƣợc về lịch sử nghiên cứu rối nhiễu hành vi và rối nhiễu hành vi ở
trẻ tự kỷ: ················································································· 5
1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới: ············································· 5
1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nƣớc: ············································ 6
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài nghiên cứu: ································ 9
1.2.1. Khái niệm hành vi:····························································· 9
1.2.2. Khái niệm rối nhiễu hành vi: ················································ 10
1.2.3. Những cách tiếp cận tâm lý về rối nhiễu hành vi: ······················· 11
1.3. Khái niệm tự kỷ và những đặc điểm về trẻ tự kỷ: ·························· 13
1.3.1. Khái niệm tự kỷ: ······························································ 13
1.3.2. Những tiêu chuẩn chẩn đoán trẻ tự kỷ: ···································· 16
1.3.3. Các hội chứng liên quan tới tự kỷ: ········································· 18
1.3.4. Phân loại tự kỷ: ································································ 19
1.3.5. Những biểu hiện của trẻ tự kỷ:·············································· 20
1.4. Khái niệm rối nhiễu hành vi ở trẻ tự kỷ: ···································· 21
6

1.5. Đặc điểm rối nhiễu hành vi của trẻ tự kỷ: ··································· 22
1.5.1. Rối nhiễu hành vi thể hiện về mặt tƣơng tác xã hội: ···················· 22
1.5.2. Rối nhiễu về khả năng hiểu và sử dụng công cụ ngôn ngữ: ············ 23
1.5.3. Rối nhiễu hành vi thể hiện qua khả năng tƣởng tƣợng: ················· 23
1.5.4. RNHV thể hiện thông qua những hành vi bất thƣờng:·················· 24
1.6. Các kỹ thuật trị liệu hành vi ở trẻ tự kỷ: ····································· 27

CHƢƠNG 2: TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: ············ 31
1. Tổ chức nghiên cứu: ······························································ 31
1.1. Nghiên cứu lý luận: ····························································· 31
1.2. Nghiên cứu thực tiễn: ··························································· 31
1.2.1. Chọn mẫu nghiên cứu và địa bàn nghiên cứu: ··························· 31
2. Các phƣơng pháp nghiên cứu: ··················································· 33
2.1. Phƣơng pháp phân tích tài liệu bằng văn bản: ······························ 33
2.2. Phƣơng pháp quan sát: ························································· 33
2.3. Phƣơng pháp hỏi chuyện, phỏng vấn sâu: ··································· 35
2.4. Trích dẫn một số trƣờng hợp đƣợc quan sát: ······························· 36
2.5. Một số nguyên tắc đạo đức trong công tác nghiên cứu: ·················· 36
CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊ CỨU THỰC TIỄN ························· 38
3. Những đặc điểm rối nhiễu hành vi ở trẻ tự kỷ: ······························· 38
3.1. Các loại hành vi của nhóm trẻ TK ở gia đình và ở trƣờng: ··············· 38
3.1.1. Những đặc điểm HV thể hiện qua khả năng ngôn ngữ:················· 41
3.1.2. Những đặc điểm hành vi thể hiện qua khả năng giao tiếp, tƣơng tác xã
hội. ······················································································ 43
3.1.3. Những hành vi bất thƣờng: ·················································· 44
3.2. Những đặc điểm hành vi ở môi trƣờng gia đình: ··························· 47
3.2.1. Những hành vi ngôn ngữ: ··················································· 48
7

3.2.2. Những hành vi tƣơng tác,giao tiếp với cha, mẹ, mọi ngƣời trong gia
đình: ···················································································· 50
3.2.3. Những hành vi bất thƣờng về mặt cơ thể: ································· 54
3.3. Những hành vi của trẻ tự kỷ ở trƣờng học: ································· 57
3.3.1. Những hành vi ngôn ngữ: ··················································· 58
3.3.2. Những hành vi thể hiện qua tƣơng tác với giáo viên, với bạn bè: ···· 60
3.3.3. Hành vi bất thƣờng ở trẻ tự kỷ: ············································· 62
TRƢỜNG HỢP 1: ···································································· 66

1. Tiểu sử và bệnh sử: ································································ 66
2. Hành vi của N.T.M đƣợc thể hiện trong quá trình quan sát: ··············· 66
2.1. Hành vi tại gia đình: ···························································· 66
2.2. Hành vi đƣợc quan sát tại lớp học: ··········································· 69
TRƢỜNG HỢP 2: ···································································· 74
1. Tiểu sử và bệnh sử: ································································ 74
2. Hành vi của H.A.T đƣợc thể hiện trong quá trình quan sát: ················ 74
2.1. Hành vi tại gia đình: ···························································· 74
2.2. Hành vi tại lớp học: ····························································· 78
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ······················································ 83












8

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Các chữ viết tắt Xin đọc là
CARS The childhood autism rasing scale
ICD- 10 The international classification diseases- 10
DSM- IV Diagnostic and statistical manual of mental disorder


RNHV 
TK T
HV Hành vi
























9

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU







tr




  

 
.


  






10


1. Tính cấp thiết của đề tài.
R lo t k  lo 



 




 , 
 ,  58 60 



 10.000 tr

).  10000  , 
 91 ,  1% ( Lorna Wing , 
Spectrum) .  




 . 


    




[11].

ình 

Tr tình hình , rt nhi ph huynh có con b t k t ra hoang
mang lo s không nh v s gi sút v m trí  con mình, mà còn
b nh hành vi không bình th  tr: la hét, tng , p phá 
11

v, gây  h  b thân tr và nh ng xung quanh tr. Bên
c  là y h hi nay v cha gi quy  tri  v  b t
k. Vì nh lý do  nhi khi b m không dám cho tr ra ngoài chi,
không dám cho tr ti xúc v ai, vì s tr gây phi toái cho ng khác.
Vi qu lý hành vi  tr t k th s là v  khó khn và nan gi 
v các ph huynh. H r mong mu con mình có th c thi  tình
hình , giúp tr có th hoà nh v c  t hn.
D góc  tâm lý h, ã có 

   
ph


ém thích  


    i       “Những đặc điểm rối
nhiễu hành vi ở trẻ tự kỷ”.
2. Mục đích nghiên cứu.
Tìm ra và phân tích nh  i v r nhi hành vi c tr t k.
3. Đối tƣợng nghiên cứu.
Những đặc điểm rối nhiễu hành
vi ở trẻ tự kỷ”.
4. Khách thể nghiên cứu.
Gi h ph vi khách th là các tr t k trên  bàn Hà N.
- Chúng tôi l tr nhóm nghiên c v s l là 10 tr TK v
mt s  i sau:
-  tu: 4- 
12

- Gii tính: 7 tr nam và 3 tr n,  chia thành 3 nhóm: n,
trung bình và nh (3 tr  m n, 4 tr  mc trung bình, 3 tr  m
nh)
- Nh tr này   ch oán b các bác s t thn nhi, các
cán b tâm lý  vi nhi Trung ng, trung tâm Phúc Tu
) ni mà tr ang 
ch tr trong ph vi  bàn Hà N.
- Hoàn c gia : nh tr này ang s cùng b m, ông bà,
anh- ch- em ru cùng  trên  bàn Hà N. Ti s gia  c các tr
này cha có ai b m các bh v tâm thn.
- Chúng tôi l ch nhóm  ch là 10 tr bình thang h
t tr m giáo  
- 
5. Nhiệm vụ nghiên cứu.
: 
ngoài n r nhiu hành vi  tr t k; l



- 
- 
6. Các phƣơng pháp nghiên cứu.
- Phng pháp quan sát
- Ph
- Phi tra b b h
- Ph
7. Giả thuyết khoa học.
13

- Nh hành vi r nhi c tr t k th hi có nhi i khác
nhau  c hai môi tr gia  và nhà tr
- Hành vi c tr t k có nh  i khác bi v tr bình
th.
8. Giới hạn vê phạm vi của đề tài nghiên cứu.
:
- Nhóm 
 
- Nhóm tr ang h t các tr m
giáo trên  bàn Hà N.
-5 

: 
y
+ Nh hành vi c tr c bi hi t gia  tr,
+ Nh hành vi c tr c th hi  tr h, trung tâm chm
sóc tr t k.
9. Cấu trúc của luận văn

Lu vn g có ba ph: Ph m u, ph n dung (g 3
chng: Chng 1: C s lý lu c  tài; chng 2: T ch và phng
pháp nghiên c; chng 3: K qu nghiên c th ti) và k lu, ki
ngh.




14

Chng 1: C.
1.1. Sơ lƣợc về lịch sử nghiên cứu vấn đề rối nhiễu hành vi và rối
nhiễu hành vi ở trẻ tự kỷ.
1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới.
V  r nhi hành vi  trên th gi  c quan tâm nghiên c
t cu th k 19, trong  có m s tên tu n ti là các nhà tâm thn
h, tâm lý h, giáo d h n ti nh: V.N. Miaxishev, M.J. Eysench,
Xukhareva và Inxevit
Trong l v này   các thành t n b 
 là:

 



 


 




ngo


[8,tr22].
15

Nm 1944, m bác s tâm th ng Áo là Hans Asperger (1906-
1980), ông  s d thut ng Autism khi nghiên c trên m nhóm tr
trai có hành vi khác th. Ông mô t nh sau: Ngôn ng c tr phát tri
bình th, tuy nhiên trong cách di t và phát âm nhiu cung i lên
xu không thích h v hoàn c. Có nh r lo trong cách s d
 t nhân xng ngôi th nh ô l v ngôi th hai và th ba.
Tr v có ti xúc v m xã h nhng có xu h thích cô n, n .
R lo  bi nh trong h chng này là cách suy lu r rà, ph
t, không thích  v i ki, hoàn c xã h. Nh nét khác
th này  phát hi khi tr c 3 tu tr lên ho b u i h.
Nhg tr mang h ch này có s thích  bi v toán h và có kh
nng trí nh t mt cách l th [4,tr21].
 (2004)  : 
: 
, 



















 . 


,  . 










 (






),  










.  .
































, ].
1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nƣớc.
T nh nm 80 c th k XX tr l y,  Vi Nam b  xu
hi nhi công trình nghiên c v r nhi hành vi,  bi là r nhi
hành vi  tr em.
16

Nghiên c c Ngành Tâm thn h Vi Nam trong ph vi c
n (1992), ti hành trên các tr em t 10- 17 tu ó 3,7% có r
nhi hành vi trong s 124.194 em (kho 21.960 em). Trong  t l c
tr em nam cao hn t l c tr em n [].
Nghiên c c trung tâm NT trên nhng tr có v  c a 
khám và i tr t b vi  a (1991- 1996) v báo cáo chuyên 
ã hoá- phân lo r nhi tâm lý tr em và thanh thi niên Vi 
c cho th có 287/717 (x x 39%) tr có r nhi hành vi (bao g
các biu hi hung hãn, h sút).

M công trình nghiên c c c giáo s  Phng Ki (1997-
1999) trên 1266 h sinh ph thông trung h  Hà N c cho th có
117 em có r nhi hành vi, chi 9,24% trong  r nhi hàng à nói
r, tr h, b ti.
Nghiên c c Hoàng  ú- Vi Nhi Trung ng trên hai
ph  Hà N v nguyên nhân gây RNHV và b ng   tr em,
nghiên c này a ra k  l các r lon tâm th và c xúc  tr
em và thanh thi niên chi 19,64% trong  RNHV chi 6% và nam
cao hn n 1/1,63 l.
Có th th, r nhi hành vi là vn  l, thu hút c s quan tâm
nghiên c c nhi nhà khoa h trong các l vc khác nhau. Tuy nhiên,
các công trình nghiên c ch nghiên c n l hay mt s y t v
RNHV. Các công trình nghiên c này t trung nhi  nh khách th
l, tr v thành niên, nh công trình nghiên c v RNHV  tr t k còn
r h h, có th k  m s nghiên c sau:
Nghiên c ìm hi v mt s y t gia  và hành vi c tr t
k Khoa Tâm Th B vi Nhi Trung ng do Bs Quách Thuý Minh
17

và c s th hi có  c  nh hành vi khác th  tr t k
và cách ti hành i tr tâm v  khi có s k h c gia .
Th gian gn y c có r nhi tác gi quan tâm nghiên cu v
tr t k (Nghiên c c tác gi Ngô Xuân i v  th c tr t
k t thành ph H Chí  án ti s- Vi Tâm lý-2009), nghiên
c  ch ra th tr m  nh th c nh mt s  i trong
nh th c tr t k t thành ph H Chí Minh. Lu án không nghiên
c v hành vi c tr t k nhng lu án c   c  m s hành
vi c tr t k  ghi nh trong quá trình nghiên c: tr t k có
nhg bi hi la hét ni công c, gi  v t tay c ngi khác, tr
có bi hi th  hay quá g bó vào mt  v nào  [6]

Nghiên c c tác gi V Th H Oanh v  li pháp tâm lý
c s d trong tr li cho tr t k vn t nghi, khoa Tâm lý
-2006), m trong s nh v  c nghiên cu ch ra r: Tr t k có
r nhi v  v hành vi nh gào khóc n v hàng gi, t cào c b
thân mình, hung tính v ng khác li pháp hành vi giúp tr có c
hành vi thích   hoà nh v xã h t  i t lo b hành vi kém
thích nghi [19]
Nghiên c g y c tác gi Nguy Th M v  gi
cha m v con cái là tr t k trên  bàn Hà N vn th s, khoa
Tâm Lý , 2010). Nghiên c  ch ra nh h ch trên bình di giao ti
gi nh b cha m có con t k v chính con cái mình, bên c 
nghiên c c  c  nh bi hi c tr t k  th hi
trong quá trình giao ti v b m nh ành vi xa lánh b m, s h
ch v bi  ngôn ng trong quá trình giao ti [17]

, nhng nh công trình,  tài nghiên
18

c   giúp chúng tôi c b sung nhi t li quý báu và làm phong
phú thêm cho  tài nghiên cu c chúng tôi. Do v, nhm làm rõ hn n
v nh r nhi hành vi  tr t k,  h c nh hành vi  t
cuc s c tr nh th nào? cách kh ph ra sao? Thi ngh y là m
trong nh   tr t k cn c quan tâm nghiên c.
Cho  nay khoa h v ác   chính xác cn nguyên
c bh t k. M cách ti c khác nhau l a ra nh gi thuy
khác nhau v nguyên nhân c nh r lo này. ch h nh: nguyên
nhân do c não, cn nguyên tâm lý, nhi  thu ngâng
trong khi sinh

Nh v, nh tr m b t k ngày càng  xã h quan tâm

và có c h phát tri nh nh tr em khác. Nhng  i này tr thành
hi th, chúng ta c có s n l c nhi chuyên ngành, l v khác
nhau, tr h chúng ta ph hi rõ và hi  v b t k.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài nghiên cứu.
1.2.1. Khái niệm hành vi.
Có n






    
ph

19



Theo : hành vi là quá trình con




 [10, tr18].
              
 


 

1.2.2. Khái niệm rối nhiễu hành vi.


u hành vi:
    r  là
 
Debray- Y 



-IV (sách ) 
 


20

- r
    m hay khiêu




lý trr


ành vi:










- 

- 
- 
khác.
- 

1.2.3. Những cách tiếp cận tâm lý về rối nhiễu hành vi.
21



Hướng tiếp cận văn hoá xã hội 



       

              

Theo hướng tiếp cận Tâm lý học Hành vi


             
              


n
[15, tr74-75].

 


- 
- 
-  


22

- 



            



                




1.3. Khái niệm tự kỷ và một số đặc điểm của trẻ tự kỷ.
1.3.1. Khái niệm tự kỷ.











 , 




: 



, 



, 

. Tuy nhiên

Có r


Pervasive Developmental Disorders) là





23



16, tr.236].



 




             


khác, Kira (2004) quan  : 






:  ,

























 .
 








, 












 . 










(






),  .
 





 . 






 : 

,
[11].


24







 : 









  , 








 .










 .















 
 ,  , 














 , , 





. 














 , 



, , 

nh, và


 [22].



V 
 


            






25




Tự kỷ là một hội chứng đa khuyết tật, là một dạng rối
loạn phát triển ở trẻ nhỏ, biểu hiện từ những năm đầu hay một sự giảm
sút rõ rệt, hoạt động bất thường đặc trưng trong ba lĩnh vực là tương tác
xã hội, giao tiếp, hành vi định hình lặp lại.


1.3.2. Những tiêu chuẩn chẩn đoán trẻ tự kỷ.

         

- 
A.  (


 ) 








(1),(2) (3) 







 (1), 



(2) 
(3):
1. 























 :
a. 

















: 

 , , , 










.
b. 



 



























 .
c. 
















 , 


 (: 


 )
26

d. 


















 .
2. 




















 :
a. 








  (không

).
b. 
  .
c. 



























.
d. 









































n.
3.  , 

















 :
a. 

























, 

 .
b. 



























 .
c. 



















 . (: 

,











 tay, 









).
d. 











 .

B. 













 , 






, 










 : (1) 


x, (2) 







 , (3) 






.


27

Ngoài ra, 




















 

,


, 





 .  , 


 ; 





















 .
1.3.3. Các hội chứng liên quan đến tự kỷ




  24
 




 
 





    


   
