SKKN DẠY PHÂN MÔN HỌC HÁT CÓ HIỆU QUẢ THÔNG QUA PHƯƠNG TIỆN HỔ TRỢ DẠY HỌC PHÁT HUY TAI NGHE + TÂM LÍ ĐỘ TUỔI

TRƯỜNG THCS HỒ TÙNG MẬU- BUÔN ĐÔN
=======o0o=======
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MÔN ÂM NHẠC TRONG TRƯỜNG THCS
DẠY PHÂN MÔN HỌC HÁT CÓ HIỆU QUẢ THÔNG QUA
PHƯƠNG TIỆN HỔ TRỢ DẠY HỌC PHÁT HUY TAI NGHE + TÂM
LÍ ĐỘ TUỔI
Giáo Viên: PHAN TẤT DỰC
Tổ: Sử- Địa- GDCD- NHẠC
Năm học: 2014-2015
1
Nhận xét của Phòng Giáo Dục Nhận xét của nhà trường





………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
………………………………………………………


Điểm số:
Xếp loại:
Chủ tịch hội đồng khoa học:
Họ và tên: Phan Tất Dực.
Trình độ chuyên môn: CĐSP.
Đơn vị: Trường THCS Hồ Tùng Mậu.

Điểm số:
Xếp loại:
Chủ tịch hội đồng khoa học:
2
I. PHẦN MỞ ĐẦU:
1. 1. Lý do chọn đề tài:
Về khách quan:
Trong môn học Âm nhạc ở trường trung học cơ sở nói chung và phân môn
học hát nói riêng là một phần rất khó thể hiện, bởi đây là môn học có thể
hiểu được nhưng thể hiện không được, đó là điểm khó nhất của bộ môn Âm
nhạc đối với học sinh bởi đa số các em có phần hạn chế tai nghe và khả năng
phát âm vì các em ít có điều kiện tiếp xúc nghe nhạc, lại ít có năng khiếu
thiên phú nên việc cảm nhận về giai điệu bài hát đối với các em còn rất
nhiều hạn chế bởi ‘‘tai nghe’’ bên cạnh đó các em gặp nhiều khó khăn trong
phần ứng dụng nhạc lí cơ bản vào bài học thực hành, chính vì thế người giáo
viên cần phải giúp các em phát huy tai nghe nhạc chuẩn hơn trong các tiết
dạy và học. Chính vì thế người giáo viên cần phải sử dụng nhạc cụ linh hoạt
chính xác hoặc ứng dụng được công nghệ thông tin vào bài dạy để học sinh
dễ cảm nhận giai điệu bài hát thông qua âm thanh chuẩn cho học sinh phát
huy tai nghe nhằm học tốt phâm môn học hát này.
Về chủ quan:
Giáo viên dạy phân môn học hát trong trường trung học cơ sở cần tạo cho
các em có được tâm lí thoải mái và không khí vui tươi, tự tin hào hứng chủ
động sáng tạo và yêu thích môn học đầy cảm hứng. Còn giáo viên đặc biệt

hơn là sử dụng nhạc cụ chính xác và linh hoạt, cần ứng dụng công nghệ
thông tin hiệu quả vào tiết dạy học hát, qua đó là cơ sở gúp cho các em phát
triển tai nghe tốt hơn, để học sinh phát huy năng lực nghe và cảm nhận giai
đệu bài hát dể hơn, thông qua âm chuẩn của đàn, đặc thù của môn âm nhạc
rất cần có năng khiếu và tai nghe chuẩn, nhưng đối tượng học sinh ở trường
trung học cơ sở rất ít em có năng khiếu và khã năng ý thức nghe nhạc, đây
cũng là phần khó khăn nhất định đối với giáo viên dạy nhạc trong trường
3
trung học cơ sở, chính vì thế người giáo viên không thể dạy chay mà rất cần
sự sử dụng nhạc cụ hoặc công nghệ thông tin đưa âm chuẩn vào tiết dạy để
giúp các em phát triển tai nghe thường xuyên hơn và chuẩn xác hơn thông
qua âm chuẩn của âm thanh. Đó là lí do tôi chọn đề tài này để nghiên cứu và
đưa vào ứng dụng thực tiễn.
1. 2. Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài:
Mục tiêu cơ bản:
Người giáo viên muốn thực hiện mục tiêu phát huy tai nghe cho học sinh
thì cần xác định rõ nhóm đối tượng, có khả năng nghe và cảm nhận tốt âm
nhạc để phân nhóm học sinh thuộc loại giỏi, khá trung bình, yếu…Qua đó
phân nhóm để có định hướng sử dụng phương pháp, phương tiện dạy học
cho phù hợp tùng nhóm đối tượng, dạy theo hướng phát triển năng lực phát
huy tai nghe cho học sinh học tốt hơn, nhóm không có năng khiếu, tai nghe
kém phát triển củng được phân luồng và đưa ra định hướng dạy cho phù
hợp. Giáo viên phải ứng dụng công nghệ thông tin có hiệu quả, sử dụng tốt
phương pháp, phương tiện hỗ trợ dạy học, sáng tạo, tích cực chủ động và đổi
mới phù hợp phương pháp dạy học đối với từng loại nhóm, từng lớp từng
khối, từng vùng miền sao cho phù hợp. Phần học bài hát đòi hỏi người tham
gia học phải có tính kiên trì chủ động, tích cực, sáng tạo và luôn có ý thức
nghe nhạc thường xuyên. Thông qua đó các em sẽ phát huy được tai nghe và
phát âm chuẩn hơn. Giáo viên cần hướng dẫn cho các em nghe nhạc nhiều
chủ đề, thể loại nhưng phải phù hợp với tâm sinh lí lứa tuổi, để phát huy cảm

nhận về giai điệu âm nhạc và phát triển nhân cách đúng đắn thông qua nội
dung và tính chất của bài hát, qua đó giúp các em phát triển toàn diện hơn
đặc biệt là phát triển tai nghe tốt hơn cho học sinh.
Nhiệm vụ:
4
Đối với giáo viên và học sinh cùng phụ huynh cần xác định được trách
nhiệm của mình, hiểu rõ giá trị môn học Âm nhạc là môn học chính khóa
giúp các em phát triển toàn diện, thông qua môn Âm nhạc giúp các em học
tốt các môn học khác.
Đối với giáo viên luôn lấy học sinh là trung tâm người thầy chủ đạo từ đó
mới đưa ra định hướng phát triển dạy học theo hướng phát triển năng lực,
tính tích cực, chủ động, sáng tạo. Đặc biệt người giáo viên luôn phải tự học
tự rèn đổi mới sáng tạo phù hợp với từng nội dung từng bài dạy phải phù
hợp lứa tuổi học sinh luôn khuyến khích động viên các em tích cực chủ động
trong học tập. Rút kinh nghiệm thông qua từng tiết từng bài ứng dụng cho
từng khối, lớp phải phù hợp với tùng vùng miền… qua thời gian trực tiếp
giảng dạy tôi có những điều đã rút ra từ thực tế và đã ứng dụng có phần
thành công đáng kể cho việc dạy và học phần học hát trong trường trung học
cơ sở. Tôi nhận thấy người giáo viên khi lên lớp dạy phần học hát trong môn
âm nhạc, không nên đòi hỏi cao quá đối với các em sau nhiều tiết học mệt
mỏi càng không nên gây bất kì áp lực nào đối với học sinh, không dạy theo
hướng rạp khuôn, không dạy chay, đó là điều tối kị khi dạy học hát cho học
sinh. Nên hướng cho học sinh và phụ huynh hiểu rõ học hát không phải là
môn học cho vui, hay thông qua môn âm nhạc để học cho sảng khoái nhằm
thay đổi không khí, đó chỉ là một phần nhỏ. Thay vào đó ta cần hiểu được
tầm quan trọng của bộ môn và phân môn học hát không phải đào tạo ca sĩ
nhưng khi học hát đầu tiên phải hát đúng giai điệu, diễn cảm, tự nhiên yêu
thích bộ môn và có thể tham gia vào các buổi giao lưu văn nghệ trong
trường và ngoài xã hội, nơi cư trú… vì môn âm nhạc giúp các em phát triển
toàn diện về- Đức- Trí- Thể- Mĩ. Đặc biệt là phát triển tai ghe để học tốt các

môn học khác. Chính vì điều đó mà Bộ giáo dục đã nghiên cứu môn âm
5
nhạc đưa vào trong chương trình học chính khoá để các em tiếp xúc và thực
hiện trong trường trung học cơ sở…
1. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu: .
Về phía học sinh nhìn chung:
Đa số đối tượng học sinh không phải là trường chuyên năng khiếu, nên khi
giảng dạy phần học hát nói riêng và môn âm nhạc nói chung cả thầy và trò
không tránh khỏi khó khăn vướng mắc cần được giải quyết. Điểm đặc biệt
cần chú ý phát huy năng lực tai nghe cho học sinh.
Điều kiện đối tượng nghiên cứu còn rất hạn chế cả về ý thức học tập và cả
về cách phát âm từ địa phương rất phổ biến… Trong âm nhạc điều rất tối kị
trong ca hát mà phát âm từ địa phương.
Ví dụ: Khi hát có câu từ con chim non nhưng các em lại phát âm là ‘‘coong
chiêm nong…’’ đó là điều tối kị trong ca hát. Các em ở vùng sâu vùng xa ít
có điều kiện cọ xát tiếp xúc với âm nhạc, nên các em gặp rất nhiều khó khăn
trong việc học tập phân môn hát nhạc này. Đặc biệt hơn trên địa bàn Tây
Nguyên có rất nhiều vùng miền trên tổ quốc về đây sinh sống nên ngôn ngữ
đa màu sắc…điều đó củng nói lên sự khó khăn trong giao tiếp củng như
giảng dạy môn âm nhạc…
Phạm vi nghên cứu hẹp. Chỉ nghiên cứu trong phân môn học hát của một
môn học Âm nhạc trong trường trung học cơ sở, phạm vi này cũng đủ để nói
lên những khúc mắc khó khăn trong việc ghi nhớ củng như cảm nhận âm
thanh, đặc biệt là khả năng nghe và cảm nhận của các em về cao độ trường
độ, tiết tấu, sắc thái của âm thanh thông qua tai nghe, vì đây là môn học hiểu
được nhưng khó thể hiện bằng lời.
1. 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu:
Phân môn học hát trong chương trình ( SGK) Âm nhạc 6, 7, 8, 9 trong
trường THCS.
6

1. 5. Phương pháp nghiên cứu:
Tư duy trừu tượng của âm thanh, khả năng phát triển tai nghe và cảm
nhận giai điệu của Âm nhạc, ngôn ngữ, tâm lí lứa tuổi.
II .NỘI DUNG
2. 1. Cơ sở lý luận:
Dạy phần học hát thông qua phát triển năng lực tai nghe ở bậc trung
hợc cơ sở của phân môn học hát nhằm phát huy tính tích cực chủ động, sáng
tạo nhanh nhạy nhằm phát triển toàn diện cho học sinh. Đặc biệt là phát triển
tư duy trí nhớ tính sáng tạo, tính chủ động và khả năng phát huy tai nghe
giúp học sinh học tốt các môn học khác. Giúp các em hiểu rõ giá trị tính chất
bộ môn âm nhạc nói chung và phân môn học hát nói riêng trong trường
trung học cơ sở không phải để đào tạo ca sĩ hay nhạc sĩ chuyên nghiệp, mà
đây là môn học chính khoá giúp các em phát triển toàn diện để học tốt các
môn học khác nói chung và khả năng trình diễn giao lưu âm nhạc trong
trường học củng như ngoài xã hội. Tạo cho các em tự tin nơi đông người và
có khả năng và cảm nhận về âm nhạc tốt hơn.
Khi các em học một bài hát điều trước hết giáo viên và học sinh phải xác
định rõ mục tiêu của bài hát nói lên điều gì, nội dung bài hát có tính giáo dục
ca ngợi điều gì, tính chất bài hát vui hay buồn, nhanh hay chậm, mạnh hay
nhẹ…điều đó rất quan trọng đối với giáo viên và học sinh vì đó được coi là
xương sống của Âm nhạc mà thầy và trò cần xác định đúng mục tiêu để
hướng tới điều cần đạt. Qau đó mới có thể nâng cao năng lực phát triển tai
nghe cho học sinh. Vậy giáo viên cần phải giúp các em phát huy được tư
duy, tính nhanh nhạy, tính sáng tạo, linh hoạt chủ động và phát huy năng lực
tai nghe tốt hơn thông qua phương pháp, phương tiện hỗ trợ dạy học và cả
tính nhiệt tình năng động và sáng tạo của giáo viên khi lên lớp Cần phát âm
chuẩn cả về cao độ, trường độ cả về ngôn ngữ thông qua kĩ thuật hơi, kĩ
7
thuật nhã chữ, thông qua tai nghe chuẩn đó cũng tuỳ thuộc vào cảm nhận
riêng của từng em.

Vậy đòi hỏi giáo viên phải hướng dẫn cụ thể cho các em cách nhã chữ bằng
đầu lưỡi, hay cuống lưỡi, mở rộng khẩu hình, ứng dụng kĩ thuật hơi hợp lí…
Đặc biệt khi thể hiện cần có ý thức nghe giọng của mình và tiếng đàn mẩu
của giáo viên sao cho hài hoà, phải có ý thức nghe nhạc trong khi học hát, đó
cũng là một yếu tố phát huy tai nghe rất quan trọng vì khi các em đã nghe
được như vậy chứng tỏ các em đã phát triển tai nghe tốt…Người giáo viên
lúc này cần phối kết hợp các phương pháp dạy học hợp lí như làm mẫu, trực
quan, thuyết trình… kết hợp thủ pháp dùng nhóm, đơn, song ca… học sinh
hát chuẩn để làm mẫu cùng phối hợp giáo viên đệm đàn hoặc dùng máy hát
làm mẫu, các em hát chưa đạt ngồi thẳng lên lắng nghe và thầm hát theo…
đó là nghệ thuật thủ pháp trong khi dạy hát, chính điều này làm cho học sinh
được kích thích hứng thú, chú ý hơn, hưng phấn hơn, sĩ diện của các em
được kích thích trước lớp của từng nhóm, từng cá nhân trong học hát tạo ra
sự thi đua trong học tập của học sinh. Giáo viên luôn tỏ ra sự nhẹ nhàng thân
thiện và khen ngợi sự tiến bộ của các em trước tập thể, từ đó các em sẽ yêu
thích, nhiệt tình hơn trong học tập và lồng ghép ghi điểm đánh giá nêu tên cá
nhân nhóm học sinh đạt được yêu cầu trước lớp, qua đó các em sẽ có hứng
thú và yêu thích say mê môn học hơn, lúc đó giáo viên có nhiều cơ hội cảm
hóa các em trong học tập và có cơ sở điều kiện giúp các em phát triển tai
nghe thông qua phân môn học hát. Giáo viên có thể dùng đàn hoặc máy hát,
máy tính cho vang lên giai điệu của một số câu nhạc mà các em hay vấp nếu
có, nhằm giúp các em cảm nhận về giai điệu chuẩn hơn. Mời các em xung
phong thể hiện lại theo âm chuẩn của đàn hoặc máy tính… Vậy người giáo
viên cần có những kĩ năng cơ bản đễ giúp các em học tốt phân môn này. Rõ
ràng người giáo viên cần có tính nhiệt tình chủ động tâm huyết với nghề
8
nghiệp. phải sử dụng tốt nhạc cụ cơ bản. Phải có sự chuẩn bị và ứng dụng tốt
công nghệ thông tin linh hoạt phù hợp không rườm rà, phải làm chủ phương
tiện dạy học và kinh nghiệm thực tế đưa vào ứng dụng dạy hát. Giáo viên
làm mẫu, hướng dẫn cho học sinh từ tư thế ngồi học đến kĩ thật nhã chữ và

thực sự phải tận tuỵ với học sinh. Phải thực sự có tâm với nghề nghiệp. Chú
ý khi học hát cần nghe rõ tiếng đàn mẫu của giáo viên, giáo viên khi dạy hát
cần đàn mẩu từng câu, từng nốt phải chính xác cả về cao độ và tiết tấu, đàn
cho học sinh nghe mổi câu ít nhất ba lần nhắc học sinh thầm hát theo đàn,
Giáo viên không nên hát mẩu nhiều ‘‘ giáo viên cần cho học sinh nghe đàn
mẩu mổi câu ba đến bốn lần và thầm hát theo đàn, tránh hát mẫu nhiều’’,
vì hát mẫu nhiều học sinh sẽ không chú ý đến tiếng đàn sẽ làm giảm sự phát
triển tai nghe của học sinh về âm chuẩn, nhiều lúc giáo viên hát mẩu không
chuẩn bằng tiếng đàn nên chủ yếu là sử dụng đàn để học sinh phát huy tai
nghe với âm chuẩn là chính, chỉ hát mẫu và hướng dẫn những chổ thực sự
cần thiết, hướng dẫn cách nhã chữ điều chỉnh âm lượng âm thanh cho phù
hợp tránh to quá hay nhỏ quá so với âm lượng của học sinh, khi thể hiện cá
nhân hoặc cùng cả nhóm thì phải nghe được giọng hát của mình của bạn và
đặc biệt hơn là phải nghe được tiếng đàn giai điệu trong khi ca hát.
Vì vậy khi dạy học hát người giáo viên hay gặp khó khăn như học sinh phát
âm không đúng với cao độ, không đúng trường độ, không có nhạc cảm…
vậy người giáo viên cần phải khắc phục ngay sau khi học sinh vấp. Không
nên tập hết câu hết bài mới sửa sai, để học sinh đi quen lối củ rất khó sửa
sai. Vậy khi học sinh vấp trong khi học hát giáo viên phải phát hiện đúng đối
tượng hát sai câu nhạc nào đễ đưa ra yêu cầu đối với học sinh hát những chổ
còn sai như sau. ‘‘Giáo viên yêu cầu nhóm, cá nhân hát chuẩn hát lại bài hát
hoặc đoạn mà có nhiều em hoặc cá nhân hay vấp giáo viên đàn giai điệu cho
thể hiện lại. Còn những bạn mắc lổi chỉ thầm hát theo ba đến bốn lần mục
9
đích để phát huy tai nghe sau đó cho các em hát lại chung cùng cả nhóm các
em sẽ hát đúng hơn.
Cách khác giáo viên sửa sai bằng cách chỉ huy hoặc điều khiển máy chiếu
cho các em nghe lại giai điệu chổ học sinh vấp cho nghe và thầm hát theo ba
đến bốn lần sau đó cho thể hiện, tiếp tục quan sát lắng nghe nếu có học sinh
trong nhóm hát sai thì tập riêng cho em đó tới lúc ổn. Nhưng cách tập không

phải bắt em đó hát một mình mà gọi thêm hai em hát tốt cùng hát với em đó,
nhắc các em lúc đến chổ các em hát hay bị sai thì không hát bằng lời mà
chỉ thầm hát theo hai bạn hát đúng, sau vài ba lần như vậy em đó sẽ cảm
nhận được giai điệu thông qua tai nghe và em có cơ hội thể hiện đúng.
Về mặt tâm lí khi giáo viên bắt học sinh hát sai hát một mình thì em đó vừa
sợ thầy cô giáo vừa xấu hổ với bạn nên có khi hát có thể sai nhiều hơn thậm
chí không giám hát…
Cách sửa những chổ sai vì thói quen thông qua tai nghe vì đã biết hát trước
bài hát chuẩn bị học, đây củng là điều thường gặp nên khi dạy hát giáo viên
cần cho nhóm, cá nhân hay hát sai một vài chổ nào đó trong bài nghe lại giai
điệu chổ hay bị sai, hai đến ba lần sau đó ta chọn nhóm hát tốt cho thể hiện
mẫu và cho nhóm, cá nhân hát vấp thầm hát theo nhóm hát đúng ba bốn lần
sau đó mới cho thể hiện hát theo đàn của giáo viên cùng nhóm hát đúng.
Ví dụ: Thông qua nhiều bài hát các em đã hát quen với bản tính thuộc bài
không có kĩ năng cảm nhận ví dụ như bài hát ‘‘Mái trường mến yêu’’ của
Nhạc sĩ Lê Quốc Thắng càng hát càng sai ở chổ ( phố phường ) hay sai về
tiết tấu. Vậy người giáo viên cần phát hiện chỗ sai và sửa ngay chỗ sai đó.
Thông qua các kinh nghiệm kĩ năng như đàn mẫu nhắc các em thầm hát
theo đàn ba đến bốn lần, không cho hát bằng lời để các em có khả năng nghe
giai điệu của đàn nhiều để cảm nhận âm chuẩn và tạo ra sự muốn thể hiện
bằng lời của các em. Sau đó cho cá nhân, nhóm thể hiện, lấy nhóm, cá nhân
10
hát đúng cho đứng lên hát mẫu để các nhóm hát chưa đạt cảm nhận chổ sai,
cho nhóm hát còn sai đứng lên thể hiện theo đàn của giáo viên, lúc đó chổ
hát sai sẽ được chỉnh sửa dể dàng hơn.
Để đáp ứng điều đó giáo viên cần nhìn thấy cá nhân, nhóm hát sai để đưa ra
kế hoạch sửa chổ còn sai cho học sinh bằng cách xác định các em sai vì lổi
nhã chữ hay lổi từ địa phương, hay lổi vì tiết tấu, cao độ từ đó giáo viên
làm mẩu thông qua tiếng đàn hoặc thông qua giáo viên hát cho các em nghe
và cảm nhận để hát chính xác. Nếu còn gặp khó khăn giáo viên hát mẫu cho

nghe hoặc cho nghe trên máy hát, thông qua máy chiếu để các em nghe và
quan sát tập trung hơn, phát huy tai nghe tốt hơn, sau đó các em thực hiện sẽ
có kết quả khã quan hơn. Nếu các em bị hạn chế về cao độ giáo viên cần hạ
giọng ở đàn để đệm cho các em hát phù hợp hơn. ( Nói tóm lại muốn sữa lỗi
cho các em thì giáo viên cần có tai nghe tốt phát hiện đúng chổ các em còn
vấp đễ có kế hoạch biện pháp giúp các em hoàn thiện). Khi người giáo viên
nghe chuẩn thì chắc chắn người giáo viên sẽ có phương pháp giúp học sinh
phát huy tốt khả năng của các em thông qua tai nghe đễ thực hiện tốt nhiệm
vụ ca hát.
Đễ nâng cao phát triễn tai nghe cho học sinh trong ca hát, khi đã tập hoàn
thiện ổn định bài hát thông qua phương tiện dạy học, như dùng đàn
(oocganr) khi dạy từng câu giáo viên nên đàn từng nốt chậm rã đễ tập vỡ bài
từ chậm đến nhanh dần… tránh tình trạng mở tiết điệu tập theo hợp âm cho
từng câu điều đó sẽ làm cho các em tai nghe yếu lại càng yếu hơn. Mà ta cứ
tập từng câu từng nốt theo giai điệu chắc chắn cho hết bài tới lúc ổn định.
Sau đó dùng tiết điệu và đàn giai điệu tập phối hợp cho các em trình diễn
theo nhóm, cá nhân, đơn ca, song ca… cả tập thể cho tới lúc nhuyễn sang
tiết ôn tập giáo viên lúc đó mới dùng tiết điệu và hợp âm đễ đệm cho trình
diễn chú ý nhạc cảm, vì lúc này các em đã thuộc bài và chũ động hơn qua đó
11
tai nghe của các em sẽ được phát triễn và nâng cao chất lượng nghe cho học
sinh tốt hơn.
2. 2. Thực trạng:
Trong quá trình dạy học hát tôi cũng đã gặp không ít khó khăn, nhưng
qua nhiều biện pháp khắc phục tôi đã tự tin và có phần thành công hơn trong
phân môn học hát giúp các em phát huy tai nghe để hát chính xác giai điệu
bài hát. Bởi giáo viên phải biết được học sinh hát sai vì lí do gì. để đưa ra
biện pháp khắc phục bằng cách nào cho hợp lí. Đó là mấu chốt người giáo
viên cần đạt.
Về phía học sinh các em chưa có ý thức về việc học của mình. Trong

quá trình học tập các em chưa phát huy hết khả năng nghe nhìn và tính đam
mê của mình, tai nghe không chuẩn kém phát triển, phát âm không đúng với
cao độ tiết tấu… tư thế ngồi học ít được quan tâm nên củng có phần ảnh
hưởng đến ca hát, ứng dụng kĩ thuật hơi, nhã chữ yếu nên khi thể hiện bài
hát ít thành công. Không có ý thức tìm hiểu nội dung tính chất bài học nói
lên điều gì, tính chất bài hát vui hay buồn nên khi ca hát dẫn đến khô khan
thiếu nhạc cảm dẫn đến hát sai. Khi ca hát thiếu sự diễn cảm bài hát không
có hồn.
2. 2. 1. Thuân lợi, khó khăn:
Thuận lợi:
Đối với phân môn học hát hiện nay trong trường THCS có nhiều thuận
tiện về âm thanh, phương tiện hỗ trợ dạy học. Đã được sự quan tâm của bộ
giáo dục củng như nhà trường… đã có sự đầu tư quan tâm đáng kể như đàn,
đĩa nhạc, tranh ảnh…Về phía địa phưng thì đã có sự đầu tư về phòng học
bàn ghế trường lớp đảm bảo tốt hơn cho việc dạy và học… Về phía nhà
trường đã tạo điều kiện tốt nhất đễ các em tham gia học môn âm nhạc đảm
bảo chất lượng, có phòng học riêng, giáo viên được đào tạo cơ bản chuẩn…
12
Khó khăn:
Một số em học sinh và phụ huynh chưa nhận thức được giá trị của môn
học, cứ tưởng rằng môn học cho vui không phải môn học chính khoá, màu
sắc các dân tộc đa dạng, các em còn rụt rè nhút nhát, ngại nơi đông người,
không có năng khiếu, phát âm không chuẩn…Giáo viên vẫn còn bị hạn chế
trong việc ứng dụng công nghệ thông tin, sữ dụng nhạc cụ phương tiện hỗ
trợ dạy học vẫn còn nhiều giáo viên lúng túng…
2. 2. 2.Thành công và hạn chế:
Thành công:
Qua thực tế va chạm với phân môn hát nhạc những khó khăn vướng mắc
về thũ pháp cũng như chú ý kích thích phát triển tai nghe cho học sinh, tôi
đã tìm ra thũ pháp cho mình và ứng dụng khá thành công trong phân môn

học hát. Khi giảng dạy môn Âm nhạc giáo viên cần được trang bị như đàn
(oócganr), máy chiếu, máy nghe nhạc, tranh ảnh âm thanh phòng học riêng
Bên cạnh những phương tiện hỗ trợ dạy học hiện đại thì điều cần thiết nhất
đối với một người giáo viên cần có sự tâm huyết với nghề nghiệp phải thực
sự yêu nghề mến trẽ. Đây là những yếu tố giúp tôi thành công hơn trong
giảng dạy Âm nhạc trong trường trung học cơ sở. Bởi lẽ đương nhiên học
sinh có nhiều hứng thú hơn trong học tập, có khả năng phát triển nghe nhìn
tốt hơn, như vậy mới có thể phát huy được tính tích cực chủ động hứng thú
học tập và có cơ sở phát huy tai nghe tốt hơn đối với giáo viên và học sinh.
Hạn chế:
Bên cạnh sự đáp ứng về nghe và nhìn có nhiều thuận lợi, thì vẫn còn
những hạn chế nhất định vì đây là môn học đòi hỏi người tham gia học phải
có chút năng khiếu. Nhưng ngược lại các em bị hạn chế bởi nhiều em không
năng khiếu và củng không có phương tiện nghe nhìn ở nhà để tiếp cận, nên
13
tai nghe nhạc của các em ít phát triển, phát âm từ cũng không chuẫn, kém
phát triển từ bé.
2. 2. 3. Mặt mạnh, mặt yếu:
Mặt mạnh:
- Có khã năng ứng dụng được công nghệ thông tin phần cơ bản, và
phương tiện hỗ trợ dạy học.
- Luôn tìm tòi, sáng tạo và tự học hỏi, ứng dụng hiệu quả nhiều phương
pháp dạy học phù hợp với đối tượng, từng khối, từng lớp nhằm nâng cao
hiệu quả cho dạy và học, có khã năng giúp các em phát huy tai nghe tốt hơn
trong học tập…
- Trình độ được đào tạo cơ bản đạt chuẩn môn âm nhạc trong trường
THCS.
- Đã có nhiều năm trực tiếp giảng dạy môn âm nhạc, đã có phần đúc rút
được những kinh nghiệm thực tế nhất định và ứng dụng kinh nghiệm
tương đối thành công cho việc giảng dạy.

- Được nhà trường quan tâm giúp đỡ đễ hoàn thành nhiệm vụ được
giao, được phụ huynh và đa số học sinh tin yêu…
Mặt yếu:
- Phòng học bộ môn chưa đảm bảo hệ thống âm thanh nghe, nhìn còn
trơn.
- Một số trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy chưa đảm bảo tính hệ
thống, học sinh chưa thực sự quan tâm môn học, phụ huynh còn coi đó là
môn học cho vui…
2. 2. 4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động
Các nguyên nhân:
Đây là một bộ môn mới, thuộc về năng khiếu, các em học sinh đang ở độ
tuổi hiếu động, tuổi tập làm ngưòi lớn. Độ tuổi vỡ giọng vì thế tôi áp dụng
14
phối hợp nhiều phương pháp dạy học cho một tiết học để tiết học có tính khả
thi hơn trong dạy hát, kinh nghiệm này tôi đã và đang ứng dụng hiệu quả
cho phân môn học hát trong trường THCS. Nhằm giúp các em tham gia học
tập tốt hơn.
Về mặt xã hội các em lại thích hát nhạc trẻ hơn là học các bài hát trong sách
giáo khoa. Chính vì điều đó giáo viên cần định hướng cho học sinh hiểu giá
trị nội dung tính chất của các bài hát, có giá trị giáo dục rất lớn đối với các
em về nhân cách, về Đức- Trí- Thể- Mĩ. Vì mổi bài hát có một nội dung và
tích chất giáo dục khác nhau, nhưng nó có giá trị rất lớn đến từng học sinh
thông qua bài hát đó giúp cho các em vui hơn biết yêu quê hương đất nước,
con người, yêu thiên nhiên tươi đẹp…điều đó tác động tích cực và sức sống
lâu bền của các bài hát đã được in trong sách giáo khoa đối với các em.
Các yếu tố tác động:
Thực sự đây là lứa tuổi dễ bị thay đổi về tâm lí, vì lứa tuổi này rất tò mò
muốn làm những việc của người lớn và dễ bị tổn thương về tâm lí, chỉ thích
được khen, chính vì điều đó tôi nghiên cứu phần này nhằm giúp học sinh
yêu thích và tự tin hơn trong học tập, không mặc cảm khi phải tham gia môn

học hiểu nhưng khó thễ hiện này.
Về thị hiêu Âm nhạc hiện nay rất phong phú và đa dạng, nhưng thị thiếu
âm nhạc dành cho tuổi học sinh trung cơ sở trong những năm gần đây, nhạc
trẽ chiếm ưu thế hơn các bài hát mà các nhạc sĩ biên soạn trong sách giáo
khoa trong trường trung học cơ sở…
2.3. Giải pháp, biện pháp
Giải pháp
Về mặt xã hội rõ ràng có nhiều ảnh hưỡng lôi cuốn của nhạc trẽ, về mặt văn
hoá, các em cần đạt trong phân môn học hát ở trường trung học cơ sở là một
khó khăn với các em, thông qua kiểm tra đánh giá của giáo viên. Năng lực
15
hạn chế tai nghe của học sinh còn nhiều trăn trỡ. Giải pháp cơ bãn của giáo
viên chũ yếu là kích thích phát triễn tai nghe, lôi cuốn học sinh tích cực
trong học tập thông qua nhiều phương pháp và tình huống khác nhau trong
giảng dạy.
Trước hết người hướng dẫn thực hiện không nên quá cứng nhắc, khắt khe
với học sinh, mà cần có sự động viên kịp thời vì đây là môn học năng khiếu,
chủ yếu nghiêng về thực hành, nhạc lí chỉ là công nhận, không nên nặng nề
với học sinh sẽ gặp nhiều khó khăn, vì đây không phải là trường học năng
khiếu. Vậy người giáo viên đứng lớp không nên tạo ra bất kì áp lực nào đối
với học sinh, mà ngược lại cần có sự chia sẽ sự thông cảm vị tha, dễ gần dễ
mến đễ các em có sự tự tin hơn trong học tập.
Vậy ta phải đưa ra điều kiện cụ thễ trước khi đặt câu hỏi
Ví dụ: Em nào xung phong thễ hiện lại bài hát vừa học xong sẽ được cộng
thêm một đến hai bậc nếu hát đạt yêu cầu, nếu thể hiện chưa đạt thì chưa
đánh giá…để các em cảm nhận được sau khi các em trã lời chưa đạt thì
chưa có sự ảnh hưởng gì phần tổng kết môn học, đó cũng là tạo cơ hội các
em có cơ hội được đánh giá đạt yêu cầu, cũng là biện pháp kích thích học
sinh là sự khuyến khích động viên đúng mực nhẹ nhàng dễ thực hiện.
Biện pháp

2.3.1. Mục tiêu giải pháp biện pháp
Nhằm đem lại sự hứng khởi cho học sinh trong quá trình tham gia học hát
và từ đó mới đem lại chất lượng cho môn học có hiêụ quả hơn. Các em thấy
được tầm quan trọng của môn học, các em thấu đạt được cách khắc phục chổ
khó để vượt qua khúc mức từ khó ta đưa thành dễ, muốn học được cần có
cách học phù hợp đễ học sinh yêu thích môn học hơn, thấy được muốn học
tốt bất kì một môn học nào, thì cần phải yêu thích và tìm ra cách học hợp lí
mới có kết quả tốt.
16
2.3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp và biện pháp.
Trong thực tiển khó khăn không tránh khỏi khi dạy hát nhạc trong trường
THCS. Như học sinh thường mắc lỗi về cao độ, trường độ, tiết tấu phát âm
không chuẫn…
- Thách thức và thực hiện khó khăn:
Về phía học sinh còn hạn chế rất nhiều về âm ngữ, tai nghe…
Vậy đầu tiên người giáo viên phãi phân loại học sinh hát đúng, hát sai
cao độ, trường độ tiết tấu…cho ngồi riêng về một nhóm. Giáo viên đưa ra
định hướng giảo quyết cho nhóm hát đúng cần phãi diễn cảm hơn, nhóm
hát còn vấp cần biết lắng nghe đàn mẫu, nhóm hát mẫu đễ thực hiện sữa
sai…
- Biện pháp:
Sau sau khi phát hiện nược điểm của học sinh giáo viên ứng dụng
phương tiện hỗ trợ dạy học, như đàn mẫu cho nghe 2- 3 lần hát mẫu cho
nghe 2- 3 lần. Trước khi cho nghe yêu cầu ngồi thẳng lên lắng nghe và
thầm hát theo, khi thực hiện nhắc học sinh ứng dụng kĩ thuật hơi đã học,
cách nhã chữ ( có những chữ cần phải coong đầu lưởi đễ phát âm) mỡ
khẩu hình, lấy hơi đúng kĩ thuật, đúng chỗ, đễ thực hiện đúng yêu cầu
của giáo viên. Có thễ cho các em đứng lên thễ hiện nhằm thay đổi không
khí học tập. Nhắc các em quan sát bảng phụ đễ thễ hiện không quan sát
trong sách giáo khoa, vì khi quan sát trong sách giáo khoa các em hay cúi

thấp xuống nhìn sách sẽ ảnh hưởng tới kĩ thuật hơi cảu các em, dẫn đến
chất Lượng giọng hát của các em bị hạn chế.
- Giải pháp:
Giáo viên khuyến khích các em nghe nhạc nhiều hơn, đặc biệt nghe các
bài hát trong trường trung học cơ sở để các em cảm nhận thông qua nghe
nhạc, Về giáo viên cần ứng dụng các phương pháp dạy học hài hoà hợp
17
lí; Như Làm mẫu, thuyết trình, trực quan, qui nạp… giúp học sinh thực
hiện đúng yêu cầu kĩ thuật, đúng mục tiêu đề ra ( Chú ý) những em phát
âm từ địa phương sai. Giáo viên có thễ dùng những học sinh giọng Bắc
hát chuẫn hát mẫu kết hợp giáo viên đàn giai điệu cho bạn nghe qua đó
các em có thễ bắt chước nhau ở trong tiết học cũng như ngoài tiết học, và
dùng biện pháp đôi bạn cùng tiến. Các em khá giỏi đựơc thầy cô mời làm
mẫu các em cũng được kích thích về mặt sĩ diện, các em thực hiện sai
được bạn giúp đỡ càng tăng thêm tình đoàn kết. Sau đó giáo viên ứng
dụng công nghệ thông tin cho các em nghe và quan sát những nhóm nhạc
ở các nhà văn hoá thễ hiện đễ các em cảm nhận, thông qua nghe và nhìn
các em hứng thú hơn. Sau khi chỉnh sữa thành công cho học sinh thường
gặp khó khăn này ta tổ chức thi theo nhóm, cá nhân, song ca có đánh gía
kết quả cho học sinh thễ hiện đạt và có lời động viên đễ các em tự tin hơn
trong học hát.
- Vậy đòi hỏi giáo viên phãi làm mẫu, chuẫn chính xác linh hoạt đa
dạng: Như đàn mẫu, hát mẫu, cho nghe và quan sát trên màn hình máy
chiếu đễ các em và thầm hát theo và cảm nhận qua từng động tác cữ
chỉ…
- Dạy học hát cho học sinh trong THCS chũ yếu là dạy theo phương
pháp làm mẫu, thuyết trình, qui nạp, trực quan…chú ý tính sáng tạo
chũ động tính tích cực của học sinh. Trong Âm nhạc rất cần phát
triển tai nghe và thực hiện đúng âm chuẫn…đễ các em thễ hiện bài
hát linh hoạt chính xác và diễn cảm, đầy cảm xúc sáng tạo. việc hướng

dẫn tập luyện cơ bãn cho các em là một quá trình phúc tạp, nói rõ hơn
là một quá trình hoàn thiện dựa vào hình tượng Âm nhạc, kết hợp
chặt chẽ kĩ năng ca hát và kĩ năng nghe đàn kĩ năng nhã chữ đạt với
yêu cầu nghệ thuật đễ thễ hiện một cách sâu sắc hình tượng đó.
18
Không ngừng chú trọng phát triễn cho các em kĩ năng ca hát chính
xác đồng đều có sắc thái, diễn cảm và rõ lời, duy trì thường xuyên sự
hứng thú với các em.
2.3.3. Điều kiện thực hiện giải pháp biện pháp
Bên cạnh những phương tiện hỗ trợ dạy học. Đòi hỏi người hướng dẫn phãi
thực sự chuẫn bị chu đáo cho tiết dạy, có hướng truyền đạt chũ động cã về
nội dung tiết học cũng như ngôn từ và sữ dụng phương tiện hỗ trợ dạy học
sao cho phù hợp với từng lớp, mỗi lớp có thễ đưa ra một phương hướng dạy
khác nhau, phối hợp các phương pháp dạy học sao cho hài hoà, hợp lí, đúng
đối tượng mới có khã năng đem lại sự hứng thú hiệu quả cho học sinh. Bởi
đây là độ tuổi rất hiếu động đòi hỏi người giáo viên phải thực sự có thủ pháp
linh động sáng tạo phù hợp.
2.3.4. Mối liên hệ giữa giải pháp và biện pháp
Giữa giải pháp và biện pháp là một sự thống nhất lôgíc chặt chẽ, bởi giải
pháp mà tôi đưa ra là cần có sự động viên, kĩ năng ứng dụng phương tiện hỗ
trợ dạy học, kích thích phát triễn tai nghe và khai thác tâm lí độ tuổi đễ dẫn
tới hiệu quả mà người tham gia có nhiều hứng thú không thấy khó không
thấy ngại, biện pháp chính là sự khích lệ kịp thời.
2.3.5. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu.
Qua thời gian nghiên cứu và trải nghiệm vào thực tế, kết quả học tập môn
âm nhạc của các em có phần cải thiện đáng kễ, số học sinh đạt yêu cầu tăng
lên, học sinh chưa đạt yêu cầu giảm, thời gian thực hành tăng, các em đã biết
dựa vào kiến thức đã học đễ ứng dụng vào thực tiễn, thông qua các lần kiểm
tra cá nhân có nhiều em tiến bộ. Nhưng bên cạnh đó vẫn tồn tại một số em
lười học, tai nghe kém phát triễn, nhận thức chậm, năng khiếu hạn chế rụt rè

cũng làm ảnh hưởng chung chất lượng cả lớp.
19
Tổng hợp kết quả chất lượng ứng dụng học kì I năm học 2014 - 2015
của khối lớp 6 đạt được.
Tổng số học sinh khối 6 = 210em đạt yêu cầu.
Đ = 207em = 99,5%
CĐ = 03 em = 0,5%
2.4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề
nghiên cứu Thực tế cho thấy.
Nhìn chung các lớp, các khối học phân môn học hát vẫn có nhiều em
gặp khó khăn khi ca hát, thường vấp lổi đã nêu trên như hát sai cao độ, sai
tiết tấu, phát âm sai từ địa phương không cho phép trong Âm nhạc.
Qua quá trình nghiên cứu ứng dụng những giải pháp trên cho thấy kết qủa
khã quan hơn, nhiều em đã khắc phục được nhược điểm của mình và tiến bộ
rõ hơn trong quá trình học hát, nhiều em được nâng cao về khã năng tiếp thu
cũng như khã năng nghe nhìn và trình bày một tác phẩm thành công hơn,
thông qua các lần kiểm tra đánh giá cá nhân, nhóm… có nhiều em tiến bộ
hơn và tinh thần học tập được nâng cao hơn, tự tin hơn, đoàn kết hơn , đặc
biệt các em còn biết dựa vào nhau đễ vượt qua khó khăn khi ca hát, cụ thễ
các em muốn được hát theo nhóm, hát cùng bạn hát tốt.
III. PHẦN KẾT LUẬN, KIỄN NGHỊ
3.1. Kết luận:
Đễ duy trì và phát triễn được bền vững bộ môn âm nhạc trong trường
trung học cơ sở lâu dài thì ngành giáo dục luôn đi đầu.
Vì vậy, nhà nước cần phải luôn quan tâm đến ngành giáo dục nói chung ,
và giáo dục âm nhạc nói riêng, vì giáo dục có một vai trò to lớn, là trách
nhiệm nặng nề là chuyển giao văn hoá cho thế hệ mai sau, là chìa khoá vàng
đào tạo những nhân tài tương lai chủ nhân của đất nước, phù hợp với sự phát
20
triển kinh tế khoa học chính trị tư tưởng của xã hội, xu thế khoa học công

nghệ của thời đại, nhân cách đúng đắn của các em mai sau.
Quá trình nghiên cứu và vận dụng đề tài, bãn thân tôi rút ra kinh nghiệm
qua từng tiết dạy, từng lớp, từng khối phần học hát, đễ nâng cao chất lượng
giảng dạy phân môn học hát tốt nhất, giúp học sinh dễ nhớ, dễ thuộc có cơ
hội khắc phục chỗ khó qua đó thêm yêu thích bộ môn, không thấy ngại trước
đông người.
Vậy người giáo viên cần có sự chuẫn bị cho một giờ dạy hát tốt ngoài
việc tận tâm, tận lực, giáo viên cần có kiến thức cơ bãn vững vàng, ứng dụng
công nghệ thông tin phù hợp, phương tiện hỗ trợ dạy học hợp lí an toàn, cần
có thủ pháp, kinh nghiệm và nắm bắt đúng tâm lí đối tượng đễ lên lớp giảng
dạy có hiệu quả, đó là việc làm cần thiết, luôn đóng vai trò quan trọng nhằm
phát huy được cái hay, cái đẹp trong bộ môn Âm nhạc. Luôn coi trọng bài
soạn cũng như tiết dạy trên lớp đảm bảo độ chính xác, khoa học gọn gàng
không phức tạp rườm rà…
- Soạn bài đúng theo phương pháp mới, đúng kế hoạch giảng dạy,
chuẫn kiến thức kĩ năng giảm tải chương trình, ứng dụng kết hợp liên môn,
tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vào bài soạn và truyền đạt đúng mục tiêu,
đúng bài.
- Giảng dạy đúng đặc trưng bộ môn.
- Sưu tầm tài liệu liên quan đến bài giảng.
Trên đây là một số biện pháp. Kinh nghiệm tôi đã áp dụng vào giảng dạy,
rất mong được sự đóng góp ý kiến xây dựng của hội đồng khoa học, các
đồng chí, đồng nghiệp nhằm giúp tôi hoàn thành tốt nhiệm vụ và bài viết
kinh nghiêm mà tôi từng ấp ũ, được đầy đũ và chuẫn xác hơn…
3.2. Đề xuất - kiến nghị:
21
- Hiện nay nhà trường đã có tương đối đầy đũ các nhu cầu phương tiện
dạy học của bộ môn. Tuy nhiên vẫn còn những kiến nghị như sau:
- Rất mong được sự quan tâm hơn nữa của ngành giáo dục cũng như
lãnh đạo nhà trường, quý bậc phụ huynh quan tâm nhiều hơn nữa đối

với môn học hiểu được nhưng khó thể hiện bằng lời.
- Hỗ trợ cho phòng học nhạc có máy tính, máy chiếu, nối mạng để thầy
và trò có cơ hội dạy và học tốt hơn nữa.
Buôn đôn, ngày 18 tháng 10 năm 2014
Người viết
PHAN TẤT DỰC
Tài liệu tham khảo
- Sách giáo khoa âm nhạc .6. 7. 8. 9
- Chuẩn kiến thức kĩ năng âm nhạc. 6. 7. 8. 9
- Sách giáo viên xuất bản nội bộ năm 1997, 1998, 1999.
- Sách thiết kế bài giảng .6. 7. 8. 9.
- Tài liệu tập huấn đổi mới phương pháp dạy môn âm nhạc cấp trung
học cơ sở
- Sách giáo viên. 6. 7. 8. 9.
- Tài liệu bồi dưỡng đổi mới sách giáo khoa . 6. 7. 8.
- Tài liệu tập huấn theo định hướng năng lực của Bộ GD& ĐT.
- Trang mạng giáo dục âm nhạc việt nam.
22
23