Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam hiện nay và vấn đề hoàn thiện

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT








PHẠM ANH TUẤN






CƠ CHẾ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY VÀ VẤN ĐỀ HOÀN THIỆN





LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2011


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT







PHẠM ANH TUẤN






CƠ CHẾ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY VÀ VẤN ĐỀ HOÀN THIỆN




Chuyên ngành : Lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật

Mã số : 60 38 01


LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC



Người hướng dẫn khoa học: GS.TSKH. ĐÀO TRÍ ÚC


Hà nội - 2011










1.1.

1.1.1.
1.1.2.
1.1.2.1.

1.1.2.2.
1.2.

1.2.1.

1.2.2.

1.2.2.1.
1.2.2.2.


2.1.
MỤC LỤC

Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
MỞ ĐẦU
Chương 1: KHÁI NIỆM, NỘI DUNG VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH
THÀNH CƠ CHẾ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH
Ở VIỆT NAM
Khái niệm và nội dung cơ chế giải quyết khiếu nại hành
chính hiện nay
Khiếu nại hành chính và khởi kiện hành chính
Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính
Khái quát về cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính ở một số
nước trên thế giới
Khái quát chung về cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính
Quá trình hình thành cơ chế giải quyết khiếu nại hành
chính ở nước ta
Giải quyết khiếu nại của dân trong lịch sử các nhà nước
phong kiến Việt Nam
Sự phát triển của cơ chế giải quyết khiếu nại từ sau cách

mạng tháng tám đến nay
Giai đoạn từ năm 1945 đến năm 1980
Giai đoạn từ năm 1980 đến nay
Chương 2: THỰC TRẠNG CƠ CHẾ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI
HÀNH CHÍNH Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
Tình hình và nguyên nhân phát sinh khiếu nại hành chính


Trang



1

5


5

5
9
9

14
19

19

20

20
24
28

28
2.1.1.
2.1.2.
2.2.
2.2.1.

2.2.2.

2.2.3.

2.2.4.

2.2.5.


2.2.6.

2.2.7.



3.1.
3.2.

3.2.1.

3.2.2.

Tình hình khiếu nại hành chính
Nguyên nhân phát sinh khiếu nại hành chính
Pháp luật về khiếu nại hành chính
Pháp luật hiện hành về điều kiện thực hiện khiếu nại hành
chính và thực tiễn
Các quy định hiện hành về quyền và nghĩa vụ của người
khiếu nại và người bị khiếu nại
Các quy định của pháp luật hiện hành về thẩm quyền giải
quyết giải quyết khiếu nại hành chính
Các quy định của pháp luật về trình tự, thủ tục giải quyết
khiếu nại hành chính
Mối quan hệ giữa thủ trưởng cơ quan hành chính nhà nước
cấp dưới với thủ trưởng cấp trên trong việc giải quyết khiếu
nại hành chính
Mối quan hệ giữa các tổ chức thanh tra với các cơ quan
chuyên môn trong việc giải quyết khiếu nại hành chính
Công tác giám sát giải quyết khiếu nại hành chính
Chương 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG
CAO HIỆU QUẢ CỦA CƠ CHẾ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI
HÀNH CHÍNH
Kết luận về cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính hiện nay
Các kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả cơ chế giải quyết
khiếu nại hành chính
Vị trí, vai trò, ý nghĩa của việc giải quyết khiếu nại hành
chính và hoàn thiện cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính
trong quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ

nghĩa ở nước ta
Nhu cầu, quan điểm đổi mới và hoàn thiện cơ chế giải quyết
khiếu nại hành chính
28
33
41
41

58

61

67

71


74

75
83


83
85

85

87

3.2.3.
3.2.4.
Luật khiếu nại và giải quyết khiếu nại hành chính
Đổi mới căn bản cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

90
94
100

MỞ ĐẦU

1.Tính cấp thiết của đề tài
Ngay sau khi thành lập Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, công tác
tiếp nhận và giải quyết khiếu nại của nhân dân đã được quan tâm đặc biệt.
Hiến pháp năm 1946 và các văn bản pháp luật trong thời gian này đều ghi
nhận quyền khiếu nai của công dân và trách nhiệm giải quyết khiếu nại của cơ
quan Nhà nước.
Bước sang thời đổi mới đất nước cho đến nay công tác tiếp nhận và giải
quyết khiếu nại ngày càng được Đảng và Nhà nước ta quan tâm hơn. Năm
1981 Pháp lệnh quy định về việc xét giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân
được Hội đồng Nhà nước ban hành thể hiện một bước tiến trong Cơ chế giải
quyết khiếu nại hành chính ở nước ta; năm 1990 Pháp lệnh khiếu nại, tố cáo
được ban hành thay thế Pháp lệnh xét giải quyết khiếu nại, tố cáo của công
dân, tiếp đến năm 1998 Luật khiếu nại, tố cáo chính thức được ban hành và
được sửa đổi, bổ sung vào các năm 2004, năm 2005.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy tình hình khiếu nại hành chính trên các địa
bàn toàn quốc, các vụ việc khiếu nại đông người, phức tạp, vượt cấp, dai dẳng

kéo dài ngày càng nhiều và diễn biến theo xu hướng xấu ngày càng gia tăng
và không có xu hướng giảm.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Đã có nhiều đề tài, công trình khoa học nghiên cứu xung quanh vấn đề
về Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính hiện nay như:
- Đề tài nghiên cứu về cơ sở lý luận về công tác tiếp dân và giải quyết
khiếu nại, tố cáo của công dân, của Thanh tra Chính phủ.
- Đề tài hoạt động thu thập, thẩm tra, xác minh chứng cứ trong giải
quyết khiếu nại của Thanh tra Nhà nước.

2
- Tiếp công dân, Xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại tố cáo trong tình
hình mới, TS Vũ Phạm Quyết Thắng (chủ biên), Nhà xuất bản Hà Nội, 2006.
- Hiệp định thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ và Cơ chế
giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam của Viện Khoa học Thanh tra.
- Một số giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả công tác giải quyết khiếu
nại, tố cáo, Luận văn thạc sĩ Luật học của Phạm Văn Long, Đại học Luật Hà
Nội.
- Cơ chế giải quyết khiếu nại thực trạng và giải pháp, Nhà xuất bản
Công an nhân dân năm 2009 của Viện nghiên cứu chính sách Pháp luật và
Phát triển.
Nhìn chung các đề tài, ấn phẩm do đáp ứng những mục đích, yêu cầu
nghiên cứu khác nhau nên chỉ xem xét và giới hạn ở những khía cạnh nhất
định, vẫn chưa được nghiên cứu một cách hệ thống, chưa có một công trình
nào nghiên cứu một cách tập trung, toàn diện Cơ chế giải quyết khiếu nại
hành chính hiện nay.
Do vậy, Luận văn này là đề tài khoa học nghiên cứu một cách toàn
diện, sâu sắc về Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam hiện nay
và đưa ra những giải pháp để hoàn thiện.
3. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài

*Mục đích:
Trên cơ sở phân tích sự điều chỉnh pháp luật trong lĩnh vực khiếu nại và
giải quyết khiếu nại hành chính, thực trạng của hoạt động giải quyết khiếu nại
hành chính, mục đích quan trọng mà đề tài hướng tới là làm rõ những vấn đề
đang đặt ra trong việc khiếu nại và giải quyết khiếu nại hành chính; sự cần
thiết phải đổi mới để đáp ứng được yêu cầu quản lý nhà nước, quản lý xã hội
trong điều kiên xây dựng Nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa và trong
tình hình hội nhập hiện nay của nước ta.

3
*Nhiệm vụ
+ Hệ thống hóa một số khía cạnh lý luận cơ bản về giải quyết khiếu nại
hành chính.
+ Đánh giá thực trạng khiếu nại hành chính, hoạt động giải quyết khiếu
nại ở nước ta nói chung thông qua các báo cáo tổng kết công tác tiếp nhận và
giải quyết khiếu nại hành chính hàng năm; nguyên nhân của thực trạng đó;
Đánh giá thực trạng Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính hiện nay.
+ Đưa ra những đề xuất, giải pháp khắc phục nhằm góp phần đổi mới
Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính hiện hành, góp phần hoàn thiện pháp
luật về khiếu nại hành chính, nâng cao hiệu quả của Cơ chế giải quyết khiếu
nại hành chính.
4. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Đề tài có phạm vi nghiên cứu là những khiếu nại phát sinh trong hoạt
động quản lý hành chính nhà nước; quy định của pháp luật về giải quyết các
khiếu nại phát sinh trong lĩnh vực này.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Đề tài được thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Duy vật biện
chứng và Chủ nghĩa Duy vật lịch sử, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của
Đảng và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về khiếu nại hành
chính.

Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như phương pháp
phân tích, quy nạp, diễn dịch, lịch sử, so sánh, tổng hợp, phương pháp kết hợp
lý luận và thực tiễn, khảo sát thực tiễn, thống kê để tiếp cận vấn đề về Cơ chế
giải quyết khiếu nại hành chính hiện nay.
6. Tính mới của đề tài
Tính mới của Luận văn ở chỗ, dựa trên cơ sở phân tích đánh giá thực
trạng khiếu nại và giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam, đưa ra kiến

4
nghị đổi mới về pháp luật nói chung và cơ chế giải quyết khiếu nại nói riêng ở
Việt Nam cũng như việc thiết lập cơ quan tài phán hành chính phù hợp với
đặc điểm lịch sử, văn hóa, thói quen, hệ thống pháp luật và hệ thống chính trị
của nước ta để bảo vệ quyền và lợi ích của công dân, trật tự xã hội; coi việc
giải quyết tranh chấp hành chính tại cơ quan tài phán tư pháp như là một bảo
đảm pháp lý cuối cùng.
7. Ý nghĩa của đề tài
Đề tài có thể làm tài liệu tham khảo, cung cấp những thông tin có giá trị
giúp các nhà hoạch định chính sách, các nhà lập pháp, các cán bộ trực tiếp
làm công tác giải quyết khiếu nại hành chính nhìn nhận sâu sắc hơn về lĩnh
vực rất nhạy cảm này, để từ đó tích cực hoàn thiện pháp luật về giải quyết
khiếu nại hành chính cũng như nhìn nhận pháp luật khiếu nại hành chính một
cách sâu sắc hơn, phục vụ thực tiễn giải quyết khiếu nại hành chính.
8. Kết cấu của đề tài
Chương 1: Khái niệm, nội dung và quá trình hình thành Cơ chế giải
quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam.
Chương 2: Thực trạng Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt
Nam hiện nay.
Chương 3: Kết luận và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả của Cơ chế
giải quyết khiếu nại hành chính.

5
Chương 1
KHÁI NIỆM, NỘI DUNG VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH CƠ
CHẾ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH Ở VIỆT NAM

1.1. KHÁI NIỆM VÀ NỘI DUNG CƠ CHẾ GIẢI QUYẾT KHIẾU
NẠI HÀNH CHÍNH HIỆN NAY
1.1.1. Khiếu nại hành chính và khởi kiện hành chính
Khiếu nại là hành vi mang tính xã hội, là hành vi mang tính tất yếu,
khách quan của người dân khi có sự bất đồng về quan điểm, quyền và lợi ích
giữa hai bên chủ thể trong mối quan hệ cụ thể diễn ra trong đời sống. Nói một
cách cụ thể hơn, khiếu nại là biểu hiện mang tính xã hội của tranh chấp giữa
hai chủ thể về một vấn đề liên quan đến quyền và lợi ích nhất định. Theo
nhiều từ điển thì "Tranh chấp" là sự bất đồng, trái ngược nhau không rõ về
bên nào. “Tranh chấp là đấu tranh giằng co nhau khi có ý kiến bất đồng” [24,
tr.989]. “Tranh chấp xảy ra tức là có sự bất đồng về quyền lợi, lợi ích hay
quan điểm từ đó dẫn đến một bên có yêu cầu, đòi hỏi bị từ chối và buộc họ
phải khiếu nại hoặc khởi kiện” [4, tr.14]. Như vậy, khiếu nại là một hình thức
biểu hiện của tranh chấp. Khiếu nại thể hiện sự phản ứng của chủ thể khi họ
nhận thức rằng quyền và lợi ích của mình không được bảo đảm hoặc bị xâm
hại.
Trong mối quan hệ giữa nhà nước và công dân luôn có xu hướng bất
đồng khi công dân cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm hại

bởi những quyết định pháp luật, hành vi mang tính quyền lực của chủ thể
được nhà nước trao quyền. Sự phản ứng của người dân được biểu hiện bằng
hành vi khiếu nại quyết định, hành vi đó.
Theo Từ điển Tiếng Việt thông dụng thì khiếu nại được hiểu là “Thắc
mắc về những kết luận, quyết định do cơ quan có thẩm quyền đã làm” [26,
tr.356]. Từ điển giải thích thuật ngữ luật học định nghĩa "khiếu nại" là

6
“Những đề nghị của công dân, cơ quan, tổ chức hoặc người có chức vụ về sự
vi phạm hoặc cho là vi phạm quyền và lợi ích chính đáng của họ” [18, tr.81].
Có quan điểm cho rằng:
Khiếu nại là đề nghị trực tiếp hoặc đề nghị bằng văn bản của
cá nhân, cơ quan, tổ chức bị tác động trực tiếp bởi quyết định hành
chính hay hành vi hành chính đối với cơ quan, tổ chức hoặc người
có thẩm quyền giải quyết khiếu nại. Đề nghị này xuất phát từ nhận
thức chủ quan của người khiếu nại cho rằng quyền, lợi ích chính
đáng của mình bị xâm phạm [19, tr.67].
Đây là những quan điểm rất hẹp về khiếu nại, bởi vì nội hàm của quan
điểm này chỉ xem xét khiếu nại dưới góc độ của quản lý hành chính nhà nước
chứ chưa xem xét đến tất cả các lĩnh vực khác của đời sống xã hội. Một quan
điểm khác lại cho rằng:
Khiếu nại là việc cá nhân, cơ quan, tổ chức, cán bộ, công chức
yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại các
quyết định, hành vi khi có căn cứ cho rằng quyết định, hành vi đó
trái pháp luật, không hợp lý, xâm phạm đến quyền tự do, lợi ích hợp
pháp của mình [12, tr.20].
Đây là quan điểm khá toàn vẹn về khiếu nại, nó chỉ ra được khiếu nại ở
mọi mặt của đời sống xã hội, nêu được cốt lõi của khiếu nại là yêu cầu người
có thẩm quyền xem xét lại quyết định hoặc hành vi mà người khiếu nại cho là
trái pháp luật, không hợp lý xâm hại đến quyền và lợi ích của mình. Tuy

nhiên, hạn chế của quan điểm này là ở chỗ khó có thể xác định một cách
chính xác đối tượng bị khiếu nại bao gồm những quyết định, hành vi nào.
“Khiếu nại chính là tấm gương phản ánh mức độ đúng của việc áp dụng pháp
luật, phản ánh sự đồng thuận của xã hội, và thái độ của công dân đối với cơ

7
quan nhà nước và sâu xa hơn là thước đo thái độ của công dân đối với chế độ
chính trị” [8, tr.28].
Khiếu nại bao giờ cũng là sự chủ động của công dân yêu cầu người có
thẩm quyền xem xét lại các quyết định pháp luật, hành vi pháp luật nhằm bảo
vệ quyền lợi chính đáng của bản thân. Bên cạnh quyết định pháp luật, hành vi
công vụ, hoạt động mang tính nhà nước nhằm thực hiện chức năng của nhà
nước vì lợi ích xã hội, lợi ích nhà nước, lợi ích chính đáng của các tổ chức, cá
nhân trong xã hội. Nó là hành vi của cán bộ, công chức hoặc chủ thể mang
quyền lực nhà nước trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình gây ảnh
hưởng đến quyền. lợi ích của công dân.
Quyết định pháp luật hay hành vi công vụ của cán bộ, công chức hay
chủ thể khác mang quyền lực nhà nước có thể phát sinh ở cả ba lĩnh vực lập
pháp, hành pháp và bảo vệ pháp luật. Ở tất cả các lĩnh vực này đều có thể xảy
ra những tranh chấp, bất đồng từ phía công dân đối với các quyết định pháp
luật, hành vi pháp luật.
Từ những phân tích trên có thể quan niệm khiếu nại là việc cá nhân, cơ
quan, tổ chức yêu cầu người có thẩm quyền giải quyết xem xét lại các quyết
định pháp luật, hành vi công vụ của người có thẩm quyền khi có căn cứ cho
rằng, quyết định, hành vi đó trái pháp luật, xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp
pháp của họ.
Như vậy, khiếu nại có thể phát sinh ở cả ba lĩnh vực là lập pháp, hành
pháp và tư pháp. Tuy nhiên, ở mỗi một lĩnh vực đều có tính đặc thù riêng.
Trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước, giữa nhà nước, người có
thẩm quyền trong quản lý hành chính nhà nước với các cá nhân, tổ chức luôn

phát sinh quan hệ pháp luật hành chính và không phải lúc nào trong quan hệ
đó quyền và lợi ích hợp pháp của đối tượng quản lý cũng được bảo đảm, vì
thế khó có thể tránh khỏi những tranh chấp xảy ra. Trong ba lĩnh vực thì khiếu

8
nại hành chính là lĩnh vực lớn hơn và phức tạp hơn nhiều so với các loại
khiếu nại khác. Do vây, việc đưa ra khái niệm chính xác về khiếu nại hành
chính là rất cần thiết, bởi vì việc xác định chính xác về mặt khái niệm là cơ sở
cho việc thiết lập cơ chế khiếu nại và giải quyết khiếu nại hành chính.
Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam thì "khiếu nại hành chính là việc cá
nhân hay tổ chức đề nghị cơ quan hành chính nhà nước xem xét, sửa chữa
một hành vi hay một quyết định hành chính mà họ cho là hành vi, quyết định
đó không đúng pháp luật, gây thiệt hại hoặc sẽ gây thiệt hại đến quyền, lợi ích
hợp pháp của họ”. Có quan điểm lại cho rằng:
Khiếu nại hành chính được hiểu là một vụ tranh chấp giữa một
bên là công dân với một bên là cơ quan hành chính nhà nước hoặc
một công chức nhà nước về một quyết định hành chính hoặc hành vi
hành chính, được đệ trình đến cơ quan hành chính nhà nước để xem
xét giải quyết theo thủ tục hành chính [23, tr.34].
Các khái niệm này phản ánh khá đầy đủ bản chất của khiếu nại hành
chính, đồng thời phân biệt được khiếu nại hành chính với các khiếu nại khác.
Đó là khiếu nại của cá nhân hoặc tổ chức đối với "quyết định hành chính"
hoặc "hành vi hành chính" của người có thẩm quyền trong các cơ quan nhà
nước. Mặc dù khá chính xác, song khái niệm này chưa phản ánh hết các chủ thể
có quyền khiếu nại hành chính cũng như trình tự để thực hiện khiếu nại.
Chính vì vậy, Luật khiếu nại, tố cáo năm 1998 đã định nghĩa: “Khiếu
nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do
Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét
lại quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật cán bộ,
công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật,

xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình”. Khiếu nại trong Luật khiếu nại,
tố cáo là khiếu nại của công dân đối với quyết định hành chính, hành vi hành

9
chính. Vì vậy, có thể khái quát "Khiếu nại hành chính" là việc cá nhân, cơ
quan, tổ chức theo trình tự pháp luật quy định đề nghị cơ quan, tổ chức, cá
nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính
khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm
quyền, lợi ích hợp pháp của họ.
Quyết định hành chính được hiểu là quyết định bằng văn bản của cơ
quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành
chính nhà nước, được áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ
thể về một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước.
Hành vi hành chính được hiểu là hành vi của cơ quan hành chính nhà
nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước khi thực
hiện nhiệm vụ, công cụ theo quy định của pháp luật.
Việc ghi nhận quyền khiếu nại của công dân trong lĩnh vực quản lý nhà
nước sẽ tạo mối quan hệ dân chủ giữa chủ thể quản lý với đối tượng quản lý,
đồng thời cũng tạo cơ hội để công dân bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của
mình khi bị xâm phạm bởi các quyết định hành chính, hành vi hành chính của
chủ thể quản lý hành chính nhà nước.
Khởi kiện hành chính, được hiểu là một vụ tranh chấp giữa một bên là
công dân với một bên là cơ quan hành chính hoặc công chức hành chính nhà
nước về quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính, được đệ trình ra Tòa
án để xem xét, giải quyết theo thủ tục chung.
Như vây, khởi kiện hành chính là việc giải quyết sự bất đồng, tranh
chấp giữa chủ thể quản lý hành chính nhà nước với đối tượng bị quản lý bởi
Tòa án.
1.1.2. Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính
1.1.2.1. Khái quát về Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính ở một số

nước trên thế giới

10
Một số nước coi khiếu nại hành chính là một giai đoạn bắt buộc trước
khi khởi kiện ra Tòa, một số nước khác, đặc biệt là những nước có nền tài
phán hành chính phát triển lại cho phép công dân có quyền lựa chọn: hoặc
khiếu nại đến cơ quan hành chính hoặc kiện thẳng ra tòa án hành chính, có
nghĩa rằng nếu công dân muốn thì họ có thể theo đuổi việc khiếu nại của mình
đến cùng mà không cần kiện ra tòa án hành chính. Cơ quan hành chính và
Chính phủ sẽ là người ra quyết định giải quyết cuối cùng đối với vụ việc giải
quyết tranh chấp hành chính.
Ở Cộng hòa liên bang Đức và Cộng hòa Pháp, thể thức giải quyết khiếu
nại theo con đường hành chính cũng được coi là bước quan trọng. Người ta
cho rằng khiếu nại hành chính tạo cho công dân khả năng rộng hơn nhiều so
với khởi kiện hành chính. Bởi vì, công dân chỉ có thể kiện một quyết định
hành chính ra trước tòa án về tính hợp pháp của nó, trong khi với việc khiếu
nại hành chính người dân còn có thể đòi hỏi cơ quan hành chính nhà nước
xem xét cả tính hợp thời, hợp lý của quyết định hành chính hoặc biện pháp
hành chính mà cơ quan hành chính nhà nước áp dụng đối với họ để cơ quan
hành chính cân nhắc. Luật tố tụng hành chính Trung Quốc có những điều
khoản liên quan đến khiếu nại hành chính. Về nguyên tắc khiếu nại hành
chính không phải là trình tự bắt buộc. Người khiếu nại không buộc phải khiếu
nại tới cơ quan hành chính trước khi khởi kiện vụ kiện tại Tòa án. Luật tố
tụng hành chính của nước ta đã được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ
ngày 01 tháng 7 năm 2011 cũng áp dụng nguyên tắc này. Tuy nhiên, sự khác
biệt là ở chỗ, theo luật tố tụng hành chính Trung Quốc nếu luật hoặc văn bản
pháp quy về những lĩnh vực quản lý cụ thể có quy định thì nó trở thành trình
tự bắt buộc trước khi khởi kiện tại tòa án. Pháp luật một số nước cũng quy
định tương tự như vậy. Người ta cho rằng tính chất đặc biệt của tranh chấp xét
hành chính có ý nghĩa ngay cả trong điều kiện có tòa án hành chính chuyên xử

tranh chấp hành chính.

11
Giải quyết khiếu nại hành chính tại cơ quan hành chính có một một
điểm lợi rõ ràng đối với cả người khiếu nại và cơ quan bị khiếu nại là đỡ tốn
kém thời gian hơn rất nhiều so với việc theo đuổi vụ kiện tại Tòa án, tạo cơ
hội cho cơ quan hành chính sửa chữa những sai lầm trong hoạt động quản lý
hành chính nhà nước của mình, một hoạt động phức tạp và khó khăn hơn
nhiều so với lập pháp và tư pháp. Tuy nhiên, điểm bất lợi của phương thức
giải quyết khiếu nại này là ở chỗ nó mang tính thiếu khách quan, vô tư. “Cơ
quan hành chính không thể tự mình giải quyết tốt các khiếu kiện hành chính
do chính nền hành chính gây ra” [9, tr.17]. Nói một cách khác nó tạo ra một
phương thức giải quyết theo kiểu “Bộ trưởng - quan tòa” [25, tr.176]. Chính
vì thế một số nước thiết lập một Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính “từ
bên ngoài” với những phương thức mới khắc phục lối giải quyết áp đặt đơn
phương theo thể thức hành chính. Cơ quan này được gọi là cơ quan tài phán
hành chính. Mô hình cũng như phương thức hoạt động của loại hình cơ quan
này ở các nước khác nhau cũng có những điểm khác biệt nhất định.
Ở Hòa kỳ, tài phán hành chính dưới sự giám đốc của tài phán tư pháp.
Các khiếu nại hành chính của Hoa kỳ được giải quyết tại hệ thống cơ quan
tài phán hành chính nằm trong hệ thống cơ quan hành pháp, độc lập với hệ
thống tòa án tư pháp. Các khiếu nại hành chính trước hết sẽ được giải quyết
tại hệ thống cơ quan tài phán hành chính bởi các thẩm phán hành chính
chuyên nghiệp. Trình tự, thủ tục xét xử tại cơ quan tài phán hành chính được
tiến hành tương tự như tại tòa án tư pháp. Công dân bình đẳng với các cơ
quan hành chính và có cơ hội trình bày những suy nghĩ của mình. Các thủ
tục hòa giải giữa công dân và cơ quan hành chính bị khiếu nại sẽ được tiến
hành trước khi vụ việc được đưa ra xem xét tại cơ quan tài phán hành chính.
Phán quyết của cơ quan tài phán hành chính có thể bị kiện ra tòa án tư pháp
nếu các bên cảm thấy chưa thỏa mãn, nếu thấy quyền và lợi ích chính đáng

12
của mình chưa được đảm bảo. Trên thực tế, mô hình tổ chức này tỏ ra khá
hiệu quả trong việc giải quyết các khiếu nại của người dân. Các phán quyết
của cơ quan tài phán hành chính hầu như được thực hiện trên thực tế mà
không bị kiện ra tòa án tư pháp.
Khác với Mỹ, người Pháp khi lập ra cơ quan tài phán hành chính đã
xuất phát từ việc không thừa nhận quyền xét xử của Toà án tư pháp đối với
hoạt động hành chính và cần phải thiết lập nên một cơ chế để giải quyết
“những khó khăn nảy sinh trong hoạt động quản lý” và từ đó xuất hiện quan
niệm: cùng với hành chính quản lý còn tồn tại hành chính tài phán, được coi
là hai phương diện thống nhất của nền hành chính quốc gia. Qua hơn hai
trăm năm tồn tại và phát triển cho đến nay về hình thức Toà án hành chính
Pháp vẫn thuộc quyền lực hành pháp, người đứng đầu thực chất của cơ quan
tài phán hành chính tối cao Cộng hoà Pháp là “Phó Chủ tịch”, còn Chủ tịch
danh nghĩa là Thủ tướng chính phủ mặc dù không có bất kỳ văn bản nào
chính thức qui định như vậy. Hiện nay hệ thống toà án hành chính Pháp tồn
tại song song và độc lập hoàn toàn với hệ thống Toà án thường và trình tự tố
tụng của nó cũng có những điểm khác biệt lớn so với trình tự tư pháp.
Với văn hóa Á châu, ảnh hưởng bởi tư tưởng văn hóa của người Trung
Hoa và truyền thống pháp trị Châu Âu, Bắc Mỹ việc giải quyết khiếu nại
hành chính ở Thái Lan và Singapore có những nét đặc thù. Kiện cơ quan nhà
nước được hiểu là việc "vạn bất đắc dĩ" nên cần được giới hạn trong một
chừng mực nhất định.
Ở Thai Lan và đặc biệt ở Singapore, khái niệm cơ chế giải quyết khiếu
nại hành chính rộng hơn rất nhiều:
Thứ nhất, Khái niệm Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính không chỉ
bao hàm cơ chế người dân khiếu nại lên cơ quan hành chính mà bao hàm cả
cơ chế khiếu nại cơ quan hành chính và kiện ra tòa án tư pháp.

13
Thứ hai, Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính được thiết lập bằng
pháp luật của nhà nước bao hàm cả cơ chế giải quyết "phi chính phủ" hoặc
"bán chính phủ". "Phi chính phủ" được hiểu là các cơ chế trọng tài, "Bán
chính phủ" được hiểu là các cơ chế trung gian hòa giải hành chính có sự
tham gia của các cơ quan trung gian hòa giải được thiết lập theo pháp luật,
nhưng hoạt động theo cơ chế phi chính phủ, hoạt động thu, chi độc lập, có
được nhà nước hỗ trợ một phần.
Cả hai nước Thái Lan và Singapore đều nhấn mạnh vai trò to lớn, thiết
thực của các cơ chế phi chính phủ, đó là cơ chế trọng tài và trung gian hòa
giải. Tuy có sự khác biệt giữa hai nước, nhưng cả Thái Lan và Singapore đều
đặt trọng tâm giải quyết các khiếu nại hành chính trong khuôn khổ nền hành
chính, còn Tòa án được hiểu là khâu bảo hiểm công lý.
Cơ chế giải quyết khiếu nại phải tạo điều kiện để người dân, doanh
nghiệp giữ "hòa khí" với cơ quan nhà nước, tránh được xung đột lợi ích hoặc
đẩy các quan chức nhà nước đến những thái cực giải quyết cố chấp hoặc có
tính thù oán bất lợi cho người dân hoặc chuyển sang trạng thái bất hợp tác
đối với nhu cầu làm ăn sinh sống của người dân.
Một đặc điểm nữa của Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính ở hai
nước này là tổ chức linh hoạt để huy động được các chuyên gia kinh nghiệm
quản lý hành chính, phù hợp với các đặc thù của quản lý hành chính nhà
nước trong các lĩnh vực khác nhau. Cụ thể, Cơ chế giải quyết khiếu nại hành
chính ở Singapore có các bước sau:
Khuyến khích hòa giải, trung gian, hoặc trọng tài có sự hỗ trợ của cơ
quan nhà nước.
Tổ chức các Viện tài phán hành chính phù hợp với đặc điểm của các
lĩnh vực. Các viện này độc lập với nhau, giải quyết các khiếu nại hành chính
chuyên sâu trên các lĩnh vực của quản lý hành chính nhà nước. Trong việc

14

giải quyết khiếu nại từ nhà nước thì đây là cơ chế chủ yếu, giải quyết phần
lớn các khiếu nại.
Trong thực tế rất ít các phán quyết của các Viện tài phán hành chính bị
kiện sang tòa án tư pháp. Cơ chế tổng thể trên tỏ ra rất hữu hiệu thể hiện ở
chỗ, xã hội Singapore có một bầu không khí hòa giải, hợp tác làm ăn rất cao;
số vụ việc chuyển đến tòa án rất ít, được giải quyết nhanh chóng, có sức
thuyết phục cao.
1.1.2.2. Khái quát chung về Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính
Theo lý thuyết hệ thống thì cấu trúc của hệ thống (cơ cấu) là hình thức
tạo bên trong của hệ thống, bao gồm sự sắp xếp các phân tử và các phân hệ
có trong hệ thống cùng các mối quan hệ tác động và ràng buộc giữa chúng.
Chính nhờ có cơ cấu mà hệ thống có tính ổn định. Sau một thời gian biến đổi,
các quan hệ giữa các phân tử và phân hệ sẽ làm cho cơ cấu của hệ thống thay
đổi, nó chuyển sang trạng thái khác về chất hay trở thành một cơ cấu khác.
Cơ chế của hệ thống là phương thức hoạt động phù hợp với quy luật
khách quan vốn có của hệ thống. Cơ chế chỉ tồn tại đồng thời và song song
với cơ cấu của hệ thống. Nếu các bộ phận, các phân tử của hệ thống chưa có
quan hệ ràng buộc tới mức tạo thành cơ cấu hợp lý (chỉnh thể) thì khái niệm
vận hành, khái niệm cơ chế chưa có ý nghĩa. Cơ chế còn gồm một hệ thống
các quy tắc ràng buộc sự vận động của các phân tử, các bộ phận, các phân hệ
của hệ thống.
Có quan điểm cho rằng, “Cơ chế giải quyết khiếu nại là phương thức tổ
chức và hoạt động của bộ máy nhà nước trong việc tiếp nhận và giải quyết các
khiếu nại hành chính nhằm bảo đảm quyền khiếu nại của công dân, tổ chức”
[23, tr.27]. Quan điểm này tuy đã phản ánh ở mức độ nhất định về Cơ chế giải
quyết khiếu nại hành chính dưới góc độ tổ chức bộ máy trong việc giải quyết
khiếu nại cho người dân, song nó chưa nêu lên được mối quan hệ giữa các cơ

15
quan nhà nước cũng như thẩm quyền và trách nhiệm của các cơ quan trong

vấn đề này.
Xét từ góc độ tính hệ thống, có thể khái quát Cơ chế giải quyết khiếu
nại hành chính như sau:
Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính là toàn bộ những phương thức
hoạt động, những quy định về thẩm quyền và trách nhiệm của các cơ quan có
chức năng giải quyết các khiếu nại hành chính và mối quan hệ giữa các cơ
quan với nhau trong quá trình giải quyết các khiếu nại hành chính với mục
đích bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức được pháp luật
ghi nhận và bảo đảm thực hiện.
Như vậy, khi đề cập đến Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính là đề
cập đến không chỉ cơ cấu tổ chức, thẩm quyền và trách nhiệm của các cơ
quan có chức năng giải quyết khiếu nại hành chính mà còn phải đề cập đến
mối quan hệ giữa chúng với nhau; đề cập đến cách thức, phương thức và quá
trình vận hành của chúng trong khi thực hiện trách nhiệm tiếp nhận và giải
quyết các khiếu nại hành chính của cá nhân, tổ chức. Nói cách khác, việc
nghiên cứu Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính cần phải nghiên cứu lần
lượt các khía cạnh sau:
Về chủ thể có thẩm quyền và trách nhiệm tiếp nhận và giải quyết
khiếu nại hành chính
Về nguyên tắc, theo quy định của Hiến pháp và pháp luật hiện nay thì
nhiệm vụ tiếp nhận và giải quyết các khiếu nại hành chính thuộc về người có
thẩm quyền trong các cơ quan hành chính Nhà nước. Những người này có
trách nhiệm tiếp nhận và giải quyết khiếu nại các quyết định hành chính, hành
vi hành chính của công dân Việt Nam, người nước ngoài, người không quốc
tịch, cơ quan, tổ chức trong thời hạn và theo trình tự của pháp luật.

16
Nhìn chung, các tổ chức thanh tra nhà nước có trách nhiệm xem xét, kết
luận, kiến nghị việc giải quyết khiếu nại đối với những vụ việc thuộc thẩm
quyền giải quyết của thủ trưởng cơ quan hành chính cùng cấp.

Ngoài ra, pháp luật còn quy định nhiều cơ quan, tổ chức có chức năng
giám sát công tác giải quyết khiếu nại hành chính: giám sát mang tính quyền
lực của Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội, giám sát của các đại biểu
Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân; giám sát không mang tính quyền lực
Nhà nước của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt
trận, giám sát của Thanh tra nhân dân, giám sát của nhân dân…
Về mối quan hệ giữa các chủ thể tiến hành hoạt động giải quyết
khiếu nại hành chính
Nhìn từ góc độ lý thuyết hệ thống và cơ chế thì mối quan hệ giữa các
chủ thể tiến hành hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính có thể xem xét
như sau:
Một là quan hệ giữa các cơ quan hành chính với nhau, giữa cơ quan
hành chính cấp trên với cơ quan hành chính cấp dưới trong việc giải quyết
khiếu nại hành chính.
Hai là, tổ chức thanh tra với tư cách là cơ quan chức năng với vai trò
đặc thù trong mối quan hệ với các cơ quan hành chính trong việc giải quyết
khiếu nại hành chính.
Như vậy, để nghiên cứu Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính, xét về
chủ thể cần phải nghiên cứu mối quan hệ giữa các cơ quan hành chính với
nhau, giữa cơ quan hành chính cấp trên với cơ quan hành chính cấp dưới cũng
như vai trò đặc biệt của tổ chức thanh tra nhà nước trong mối quan hệ ấy.
Về phương thức thực hiện khiếu nại hành chính
Điều quan trọng trong Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính là mỗi
khi công dân sử dụng quyền khiếu nại thì sẽ được thực hiện theo phương thức

17
nào? Và dù là phương thức nào đi chăng nữa thì mục đích cuối cùng của thực
hiện quyền khiếu nại hành chính là công dân có thể bảo vệ được quyền và lợi
ích hợp pháp của mình hay không. Trong lịch sử, phương thức khiếu nại như
gõ chuông, đánh trống kêu oan trực tiếp với vua dường như đã tỏ ra hữu hiệu.

Nhiều quốc gia trên thế giới đã xác lập phương thức giải quyết khiếu nại hành
chính bởi chính cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành quyết định hành
chính, hành vi hành chính bị khiếu nại. Việc quy định phương thức giải quyết
khiếu nại ở các quốc gia trên thế giới thể hiện ở ba xu hướng sau:
+ Ở các nước theo hệ thống luật chung (Common Law) thì tranh chấp
hành chính được giải quyết trước hết bởi cơ quan đã ban hành ra quyết định
hành chính bị khiếu nại hoặc bởi các cơ quan cấp trên của các cơ quan đã ban
hành quyết định hành chính đó. Khi không đồng ý với cách giải quyết của các
cơ quan này, người dân có quyền khởi kiện ra tòa án (hệ thống tòa án
thường). Các quốc gia này theo theo hệ thống luật chung không có sự phân
biệt giữa luật công và luật tư cũng như các tranh chấp công và các tranh chấp
tư, do vậy họ chỉ có một hệ thống tòa án duy nhất để giải quyết các loại tranh
chấp mà không thiết lập hệ thống tòa án hành chính như một số quốc gia
khác. Như vây, việc thực hiện quyền khiếu nại hành chính ở các quốc gia này
theo phương thức: vừa khiếu nại thủ tục hành chính tại các cơ quan đã ban
hành quyết định hành chính bị khiếu nại, cơ quan hành chính cấp trên của cơ
quan đã ban hành quyết định hành chính bị khiếu nại, vừa khởi kiện theo thủ
tục tư pháp tại tòa án có thẩm quyền.
+ Ở các nước theo hệ thống luật Châu Âu lục địa (Continental Law) thì
có sự phân biệt rạch ròi giữa luật công và luật tư, vì vậy các tranh chấp pháp
lý công và tư cũng được phân biệt rõ ràng. Cụ thể, các tranh chấp hành chính
là các tranh chấp phát sinh trong lĩnh vực công nên có sự khác biệt về thẩm
quyền giải quyết tranh chấp so với các tranh chấp dân sự, kinh tế. Từ đặc thù
của tranh chấp hành chính, các quốc gia này cho phép các cơ quan công

18
quyền được tự xem xét các quyết định hành chính, hành vi hành chính khi có
khiếu nại, ngoài ra họ còn thành lập hệ thống cơ quan tài phán hành chính độc
lập bên cạnh hệ thống tòa án tư pháp chuyên giải quyết khiếu kiện hành
chính. Như vậy, quyền khiếu nại hành chính của công dân ở các quốc gia này

có thể thực hiện theo hai phương thức là khiếu nại tại cơ quan hành chính
theo cấp hành chính hoặc tại cơ quan tài phán hành chính độc lập.
+ Một số nước khác khiếu nại hành chính được thực hiện theo phương
thức đặc biệt như Trung Quốc, Nhật Bản.
Trung Quốc khiếu nại hành chính được thực hiện theo thủ tục
hành chính tại cơ quan hành chính hoặc khởi kiện tại tòa hành chính
thuộc tòa án nhân dân tùy thuộc vào việc công dân lựa chọn phương
thức khiếu nại hay khởi kiện ra tòa án [27, tr.47].
Ở Nhật bản phương thức thực hiện quyền khiếu nại hành chính của
công dân theo thủ tục hành chính tại các cơ quan hành chính nhà nước theo
luật khiếu nại hành chính và còn được thực hiện theo phương thức kiện tụng
ra tòa án theo luật tố tụng hành chính và luật tố tụng dân sự.
Tóm lại, các phương thức thực hiện khiếu nại hành chính mà các quốc
gia quy định là phương thức thực hiện bằng thủ tục hành chính và bởi các cơ
quan hành chính hoặc các chủ thể quản lý hành chính - chủ thể đã ban hành ra
quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc cấp trên của những cơ quan,
chủ thể đó và phương thức khiếu nại ra cơ quan tài phán hành chính, một cơ
quan độc lập trong việc giải quyết các khiếu nại hành chính và phương thức
khởi kiện ra tòa án tư pháp. Trong điều kiện hiện nay, việc lựa chon một
phương thức thực hiện quyền khiếu nại hành chính của công dân cho phù hợp,
hiệu quả là vô cùng cần thiết và quan trọng đòi hỏi các chủ thể có thẩm quyền
phải có sự tính toán và phân tích kỹ lưỡng điều kiện và hoàn cảnh lịch sử cụ
thể ở Việt Nam.

19
1.2. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH CƠ CHẾ GIẢI QUYẾT KHIẾU
NẠI HÀNH CHÍNH Ở NƯỚC TA
1.2.1. Giải quyết khiếu nại của dân trong lịch sử các nhà nước
phong kiến Việt Nam
Trong các triều đại phong kiến trước đây, quá trình tồn tại và cai trị đất

nước, các bậc minh quân đều biết dựa vào dân và thực thi chính sách "an dân"
để đảm bảo cho sức mạnh, sự bền vững của triều đại. Các bậc hiền vương coi
đó là chính sách có ý nghĩa chiến lược.
Để thực hiện chính sách đó, các triều đại phong kiến có nhiều biện pháp
để phát huy sức dân, trong các biện pháp đó phải kể đến việc quan tâm tới
khiếu nại của nhân dân, giải quyết kịp thời những khiếu nại, những nỗi oan
khuất của người dân. Sử cũ còn ghi, Vua Lý Thái Tông (1028 - 1054) thường
tổ chức các chuyến đi kinh lý về các vùng quê để gần dân và xem xét việc dân.
Một số triều đại phong kiến đã tạo điều kiện để thần dân có thể dễ dàng
bày tỏ ý nguyện với triều đình. Dưới thời vua Lý Thái Tông, nhà vua đã đặt
hai bên tả hữu thêm rồng (tức Long trì) hai lầu chuông nối nhau để nhân dân
ai có việc kiện tụng, oan uổng thì đánh chuông lên. Sau này, “năm 1747 chúa
Trịnh Doanh cũng đặt chuông mõ ở cửa Phủ Đường để người tài tự tiến cử và
người bị ức hiếp đến khiếu nại” [3, tr.23]. Năm 1158 đời vua Lý Anh Tông
(1137-1175), “nhà vua ra lệnh cho đặt một cái hòm ở giữa sân để ai muốn
trình bày việc gì thì bỏ thư vào hòm ấy” [11, tr.1]. Vua Trần Nhân Tông
(1278-1293) còn cho phép dân thường được tâu bày những điều oan ức trực
tiếp với vua khi nhà vua xa giá đi kinh lý.
Về mặt tổ chức, nhà Lý phong các chức gián nghị đại phu với tư cách là
những viên quan có thẩm quyền can gián nhà vua khi vua mắc sai lầm. Đến
nhà Trần đặt ra ngự sử đài - một cơ quan thanh tra chuyên trách có nhiệm vụ:
đàn hặc các quan, nói bàn về chính sự hiện thời, phàm các quan làm trái phép,

20
chính sự hiện thời có thiếu sót đều được xem xét hoặc trình bày, cũng là xét
bàn về thành tích của các nha môn, đề lĩnh, phủ doãn, trần thủ, hữu thủ, thừa
ty và xét hỏi các vụ kiện về người quyền quý ở kinh ức hiếp, về người cai
quản hà lạm. Năm 1471, Vua Lê Thánh Tông ban Sắc dụ chỉ rõ: ngự sử, hiến
sát để đàn hặc sự gian tà của quan, xét rõ u uất của dân.
Một số triều đại phong kiến còn ban hành luật lệ và nhiều văn bản quy

định việc gửi đơn của thần dân và trách nhiệm của các quan trong việc xem
xét các khiếu tố đó. Bộ luật Hình thư đời lý (1042); Bộ Quốc triều hình luật
thời Trần (1341); Bộ luật Hồng Đức thời Lê (1483); Bộ luật Gia long thời
Nguyễn (1815)… đều quy định việc khiếu nại của dân và trách nhiệm giải
quyết khiếu nại của các quan.
1.2.2. Sự phát triển của cơ chế giải quyết khiếu nại từ sau cách
mạng tháng tám đến nay
1.2.2.1. Giai đoạn từ năm 1945 đến năm 1980
Ngay sau khi thành lập nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, ngày nay
là nhà nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (ngày 02 tháng 09 năm
1945) đến nay công tác tiếp nhận và giải quyết thắc mắc, khiếu kiện của nhân
dân về những việc làm sai trái của chính quyền các cấp và những viên chức
trong bộ máy nhà nước được Nhà nước rất quan tâm. Quan điển này được thể
hiện qua câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh, “Đồng bào có oan ức, có thắc
mắc mới khiếu nại, ta phải giải quyết nhanh, tốt các khiếu nại, đồng bào thấy
Đảng và Chính phủ quan tâm, lo lắng đến họ, do đó mối quan hệ giữa quần
chúng nhân dân với Đảng và Chính phủ được củng cố tốt hơn” [10, tr.81 - 82].
Với quan điểm trên nên ngay sau khi thành lập nước, ngày 23 tháng 11 năm 1945
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 64/SL thành lập Ban thanh tra đặc
biệt với nhiều nhiệm vụ quan trọng, trong đó có nhiệm vụ tiếp nhận và giải
quyết khiếu nại của người dân đối với các cơ quan của Chính phủ và nhân